FIRMA ZUT,
Gouden
Zomer-Costuums
Stroohoeden
DENKT ER AAN
Rookt dan „LOUISE"
G. GEOS - Magdalenenstraat 14 - Alkmaar
J. R. KASTER,
Gaat naar Feijen's Schoenmagazijn
HEI. D9 CROCQ - Hoogstraat 4
M. MEIJER ZOON.
fl. SLAAT - Mum 5,
Hetoudefidres
ZOEKT GIJ
Alkmaarsch Modemagazijn
Reclameweek
Dameshoeden.
Ga naar onze magazijnen en zult zeker naar wensch stagen
Bedden Bekleedeii
POORTER9STapijt-,Bedden-enMeubelmagazijien Men, Springveermatrassen, Zenne-
Mient 6-8 Alkmaar Tel. 879 «ta*
Langestraat 59 Alkmaar Tel. 205
Koopt daar Uw schoenen bij den vakman
Nieuwe modellen
NOUVEAUTÉ'S in
DAMESMftKTELS - JIPOKHEH - COMPLETS
COSTUUMS (Compose) - DAMESHOEDEN
alvorens Uwe Meubelen te
koopen, even een kijkje te
nemen in het groote Meubel
huis van de
Zaadmarkt 52, Tel. 66 x, Alkmaar.
Daar toch vindt U groote voorraad en
verscheidenheid tegen uiterst lage prijzen
voor aankoop van goede en goedkoope
.WIJNEN is bjj
H. HART AU, OUDKARSPEL
ie kw. Bordeauwijn, per fl. 0,80
le kw.'Rooide Port 0.90
le kw. Witte Port 1
ie kw. Samos van 't eiland p. fl. r.
ie kw. Tokaijerwijn per fl. i.
Prima kw. Spaansche 1,
Malage 1.25
Witte Grave Superieur 1.40
Roode Spaansche Superieur 175
Zeer goede 2e kw. Poode en Witte
Port per fl. 0.75. Samos 0.80
Spaansche 0.85.
Voorts alcoholvrije Limonades en Li
keuren, Bessen, Frambozen, Kersen, en
Bisschopwijnen.
Champagne Pilz en Ciders.
Heele en halve potten Boerenjongens
en Meisjes.
Medicinale Wijnen als Bloedwijn en
Kinawijn.
Aanbevelend,
Uw dr. als boven.
Zendingen vanaf f5.— franco remb.
een lichte geurige Sigaar voor weinig geld
In de meest bekende sigarenzaken aan den Langendijk verkrijgbaar.
Voor engros bij:
SUZE KUIJPER Co.,
Langestraat 4.
voor Kinderhoeden.
Spotprijzen vanaf 90 cent.
Schitterende collectie
Gekleurde en Zwarte
Altijd goedkooper.
Steedshetnieuwste.
BLIJFT voor U het aan
gewezen ADRES.
Langestraat 4 bij de Mient.
Neemt U ook eens een kijkje!!
Om PRETTIG en VERTROUWD te koopen is noodig
Een ruime sorteering
Vakkundige bediening
Goede kwaliteit
voor lagen prijs
Langestraat 22
ALKMAAR
Magdalenenstraat 11
Köster's Volkszaak.
Meubelen
Tapijten
vindt U een GEWELDIGE keus en LAGE prijs in
Alkmaar
Zadelmaker en -bekleeder.
Al onze modellen munten uit door
gemakkelijken pasvorm, tot zelfs de
breede voet.
NIEUWE MODELLEN. BILLIJKE PRIJZEN.
Tevens soliede reparatie-inrichting.
GEDi SCHOENHERSTELLER.
Grootste sorteering in de
nieuwste modellen bij
J. LIND Az.
Heere nstraat 5, Tel 588, Ikmaar
Prijzen vanaf 65 cent.
Tel. 352 - Alkmaar
WIJ ONTVANGEN DAGELIJKS:
WIJ BLIJVEN TOONAANGEVEND
voor
DE GROOTSTE KEUZE
DE NIEUWSTE MODELLEN
DE LAAGSTE PRIJZEN
mr Ziet onze Etalages
Opgericht
Alkmaar Langestraat 3-5
De eerste Speren van Tuinbouw in
West-Friesland.
(Overgenomen uit Westfriesland's „Oud en Nieuw Druk
kerij Westfriesland, te Hoorn.)
Dit boekje moest toch waaldijk in ieders bezit zijn.
Wat staat er wat merkwaardigs in. Uit het onderstaande,
moge dit ook weer blijken.
'Wij nemen ie vrijmoedigheid dit stuk over te nemen, nu
wij a.s. Maandag onze reclame- en radioavond zullen
hebben.
Van de oergeschiedenis van Westfriesland is ons
niets bekend; we weten niet, wanneer zich hier een
blijvende bevolking heeft neergezet en waar deze van
daan is gekomen. Tot nu toe zijn er in het geheel nog
geen overblijfselen van een bevolking van voor de
geschiedkundige periode (ongeveer 1300) gevonden.
.Waar we wel in Friesland en in de Kennemer duinen
deze overblijfselen vinden, ligt het vermoeden voor
de hand, dat Westfriesland niet door de Batavieren
of Romeinen blijvend bevolkt is geweest.
Hoe het zij, van eenige bevolking was wel reeds
sprake, toen de Hollandsche graven er op uit waren
hun grondgebied te vergrooten en zich daartoe over
de gevaarlijke poelen, moerassen en meren naar de
Noordelijke streken begaven.
In naam was dat land wel vanaf 83J bij een leen
ingedeeld, maar het was een volkomen terra incog
nita, een onbekende landstreek.
Het eerst kwam er mee in aanraking Dirk 11 in
939. Hel bleef een voortdurend geschermutsel tot de
totale onderwerping door Jan I, waarvan Westtries-
land op 7 November 1299 zijn grondwet ontving.
De landstreek werd geheel door zee omspoeld en
had slechts lage kaden, zoodat bij vloed een grool
deel en bij stormvloed haast alles onderliep. Er kan
dan ook voor 1300 nog geen sprake van eenige tuin
bouw geweest zijn. Daarna werd de aanleg van dijken
krachtig ter hand genomen. Eerst omstreeks lbw
begon men met bemaling om het overtollige binnen
water te loozen. De lagere deelen, zooals de LangedijK,
zullen dus toen ook nog niet voor tuinbouw geschikt
geweest zijn; door verturving, kleide 1 ving en zout-
branding werd de bodem hier bovendien nog vernield.
Alleen op de hoogste deelen kan men slechts met
wat fruitteelt begonnen zijn wegens de sterk wisse
lende stand van het water.
De veeteelt werd van het begin af beoefend In
de 14e eeuw begon reeds de scheepvaart op te komen,
tegelijk met de handelssteden.
Er zal eerst wel voornamelijk geproduceerd zijn
voor eigen behoefte; toen de grond geschikt bleek
te zijn en er meer vraag naar tuinbouwproducten
kwam, zal men verkocht hebben aan de stedelijke be
volking en spoedig ook, door de scheepvaart op de
Zuiderzee, aan andere plaatsen, zooals het opkomen
de Amsterdam.
De enkele getuigen van fruit- en groenteteelt uit
de late middeleeuwen moeten wij hoofdzakelijk zoe
ken in dc oude stadsrechten en -keuren. In het demo
cratisch Westrfiesland bestonden naast de handels
steden nog verscheidene plattelandssteden, die behal
ve het stadsrecht nog vele voorrechten van de graven
wisten te verkrijgen. Daarbij zorgden ze zelf voor
plaatselijke verordeningen.
Zoo spreken de Handvesten van Hoorn van 1416—
1426. reeds van de landbouwgewassen, vlas, tarwe,
rogge, garste, haver, erwten, boonen en daarbij van
fruit als: van buten appelen, peren, noeten, en dier
gelijke; in 1534 van: peren of karsen verkopen. Onder
boomgaarden worden in dat jaar genoemd. Jan Ui
terts boegaerl bij die oude doelen, in 1533 van: een
boemgaert upte Rysdam. In 1528 is er al spfake van
twee karviels, varende alle dagen tusschen Hoorn
en Amsterdam. In 1534—1553 wordt aangegeven de
plaats voor: schuyten mit wortelen, uyen, ajuyen en
warmoes.
In die van Enkhuizen is omstreeks 1500 sprake van
ladicken (baggeren) op saedlant (of sayland ook-
ladicken om 't land te hoghen.
Grootebroek geeft voorschriften over: saedland,
coolthuvnen. lay eken (baggeren) op haer saedland in
Hoeekarspel. Verder moesten: 14 dagen voer Mev
die evnden en oude woerden van saetland ende buv-
ten it velt brocht wesende; ter bescherming vermoe
delijk van de jonge groente.
In Nieuwe Niedorp treffen we een keur over hel
scaedt doen in bomen, appelen, in Burghorn een ver
ordening legen het: klmimen in de bogaert, verder
wordt de verbouw van wortelen genoemd.
Overal verspreid trefefn we van 14001500 de
naam saedland aan. Dit zijn! waarschijnlijk graanak
kers geweest; ze hadden verrè de overhand op „coöl-
thuynen en boemgaerden".
Binnen de muren van de stad Hoorn vinden we
ook boomgaarden; bij de Omwalling in 1426 zijn deze
buiten het centrum gelegen bedrijven eenvoudig mee
binnengesloten om een afgeronde plek te krijgen en
langzamerhand zijn ze door huizenbouw verdwenen.
Ook de schitterende stedekroniek van Velius-C.en-
ten geeft een en ander.
In het reglement van het in 1381 opgerichte schip
persgilde kwamen bepalingen voor. over de maat bij
verkoop van appelen en peren.
In 1398, toen Gerrit van Heemskerk sneuvelde in
de oorlog tegen de Friezen, werd zijn groote boom
gaard binnen Hoorn, waarop zijn woonhuis stond,
met huizen betimmerd.
Als bijzonder feil wordt vermeld, dat in 1169 tus
schen Zwaag en Weslerblokker, de Bangerl, beplanl
werd door een Hoornsch burger, Jan Heesjes. Latei-
gingen anderen uit die stad zijn voorbeeld volgen.
Dit is dus het begin van het bekende fruitteelt-cen
trum van Westrfiesland.
In gevallen van natte perioden, vorst, overstrooming
en wind, is meermalen sprake van vruchtboomen,
pruymen, kersen, appels, peren, wyngaerdt. Bij de
verlegging van een wal in 1510 werden hierbij ver
scheidene kleine tuinen opgedolven. Hieruit biijkt dus
wel, dat om Hoorn heen al een opkomende tuinbouw
was.
Ook hij liet slot te Schagen behoorden, blijkens dc
archief-inventarissen, in 1480 reeds, onder méér,
boomgaarden.
i Waar tegen de 16e eeuw de kloosters hier sterk in
opkomst waren, kunnen deze medegewerkt hebben
tot verspreiding van tuinbouwgewassen. Ze kregen
uitgestrekte landerijen, die ze veelal zelf bebouwden,
blijkens dc bekende Informacies.
Groenteteelt zal er weinig gebloeid hebben, de grond
was te droog, te nat of te zout voor fijne groenten.
Opmerkelijk zijn de ter sprake gebrachte coolthuy-
nen. Deze kwamen voor binnen de wallen van Enk
huizen en ook bij de ruïne van het. kasteel 4 Orenburg
(bij 'Oudorp). als de buurt Kooltuin, die beschouwd
wend als de voormalige groentetuin van de sterkte
Ook in de regesten van het archief van Hoorn is m-
1484 sprake van een kooltuin buiten de Oosterpoorte
Ze waren dus blijkbaar erg verspreid.
Aalsmeer. C£ KOEMAN.
