WAARVOOR STRIJDT CHINA?
Parlementair overzicht
Burgerlijke Stand
9e^ccume^i
/ti^nhandt's
xe/nJU/u/4aJyüMe<n
door FRITS VV1RTZ, J>r. h. c.
(Mandarijn van den Dubbelen Draak van China.)
Inleiding.
Ik laat hier een artikel over China volgen, waar- j
van net materiaal mij van bevriende Chineesche
zijde werd verstrekt.
Er zullen passages in voorkomen, waarin ver- I
schillende Chineesche opvattingen, zuiver vertaald
worden weergegeven. De lezer leide echter daaruit j
niet af, dat het de persoonlijke opvatting of ziens j
wijze van schrijver dezes zou zijn.
De oplossing van het Chineesche vraagstuk is j
voer landen met een Indisch kolohiaal bezit, een i
buitengewoon belangrijk probleem.
Wij, Nederlanders, KUNNEN en MOGEN daar- j
tegenover niet onwetend blijven staan, omdat dit j
ingewikkeld Aziatisch vraagstuk nauw verband zal
blijken te houden met ons Indonesisch probleem, j
Het leven stelt ons in dezen tijd'van kentering j
voor groote vraagstukken. Niemand zal mij willen j
"betwisten, dat het Chineesche vraagstuk het groot
ste vraagstuk dezer tijden zal gaan worden, en
het is juist daarom noodzakelijk, dat. de Wester
ling wete, hoe de Oosterling dit vraagstuk beziet.
Voorgeschiedenis.
Het jaar 1842, het jaar van den Opium-oorlog,
bracht een lange reeks van verleende concessies
van Chineesche gebieden; zoo eischte Engeland
in verband met den Opium-oorlog; in dat jaar
Hongkong.
In het jaar 1858 ontstond een conflict tusschen
Rusland er. China en na voorafgaande Russische
bedreigingen werd het verdrag van Ai-gun gesloten,
waarbi; de Noordoever van Heilunkiang aan Rus
land werd afgestaan.
In het jaar 1,860 ontstond de Engelsch-Fransche
porlog met China. China moest zijn nederlaag met
Kau-Lung betalen. Rusland, dat als bemiddelaar
was opgetreden, had met leede oogen aangezien,
dat Fngeland een voorsprong had verkregen. Het
e.isr.hte dan ook onder voorwendsel van schade
loosstelling voor de verleende bemiddeling dexi
Oostelijken oever van de Ussuri-rivier.
Japan was ooggetuige geweest van de praktijken
der Westerlingen en eischte Liu-Kiu 'als conces
siegebied voor zich op.
In het jaar 1881 had tusschen Rusland en Chi
na een ruilhandel plaats; Ilih werd tegen de eilan
den van Chineesch-Turkestan verruild.
In het jaar 1885 brak opnieuw een Fransch-
Chineesche oorlog uit en delfde China wederom
het onderspit; ditmaal moest het aan Frankrijk
Annam afstaan.
Engeland wenschte met Frankrijk minstens ge
lijken tred te houden en lokte in het jaar 1886
een rdnflict met China uit, waardoor aan Chi
na Burma werd ontnomen.
L'npoétit vient en mangeant. Vandaar dan cok,
dat in het jaar 1887 Portugal het daarheen wist te
leiden, dat de Portugeesch-Chineesche oorlog uit-
brak. waardoor Portugal in het bezit van Amoy
kwam
In het jaar 1895 brak er wederom een oorlog
uit. tusschen Japan en China, en werd Taiwan, Pen-
hu-eilandengroep, door Japan geannexeerd. Ko
rea maakte daarvan in hetzelfde jaar gebruik om
zich zelfstandig te doen verklaren. De Japansche
intriges waren in 1910 beter zichtbaar, toen Ja
pan dft annexeerde.
Tn het Jaar 1895 verkreeg Frankrijk den boven
loop en den Oostelijken oever van de Mekong-
rivier W de beide oevers der Kung Kiang-rivier
Yunnan.
Het jaar 1905 was het slot jaar der annexaties.
Ih' verband met een grenskwestie beweerde En
geland, dat de Tschin-dynastie niet de juiste gren
zen had erkend, en annexeerde het Tebikuan.
China moest na iedere nederlaag duizenden mil-
lioenen als oorlogsschade aan de betrokken par
tijen bétalen en wanneer geen geld aanwezig was,
moesten buitenlandsche leeningen gesloten wor
den. Au garantie hiervoor werd het recht tot hef
fing van invoerrechten verstrekt en later het recht
tot heffing van een zout-belasting en concessies
voor s poorwegbouw en bergwerken. Zoodoende be
droeg de Chineesche schuldenlast (in Engelsche
ponden uitgedrukt) aan:
Engeland
Frankrijk
Amerika
Japan
Rusland
Oostenrijk
Duitschland
België
Italic
Spanje
Portugal
Holland
Zweden en Noorwegen
19.452,247
15,726,228 1
2.517959
7.688867 1
27.019467
4.266314
I02.000
I.8&5,356 j
5.882.046
24.565 i
20.386 j
I4I.984 j
II.4O5 j
Een internationaal bankconsortium 43.663.6co
China stond in het geheel 4 pachtgebieden voor
den tijd van 25 jaren en 2 pachtgebieden voor
den tijd van 99 jaren af. Kiautschou werd aan
Duitschland afgestaan, in verband met den moord
op •.wee Duitsche zendelingen. Gedurende den we
reldoorlog heeft Japan dit gebied Duitschland af
genomen, maar het ingevolge het verdrag van Ver
sailles aan China moeten teruggeven.
Thans zal men beter kunnen beseffen, welke
knak deze nederlaag van Duitschland aan "het
prestige van den Westerling in China gegeven
heeft. De Aziaat zag hier duidelijk dat, wan
neer la pan bij machte was een Europeesche mo
gendheid uit China te verdrijven, het later toch
ook wel in staat zou zijn, op zijn minst heer in
eigen huis te blijven. China boekit'e zijn eerst.e
triomf op den Westerling in eigen land, toen, door
het gekibbel der Westerlingen onderling te Ver
sailles, Kiautschou aan China teruggegeven werd.
Rusland volgde zijn gewone taktiek en verlangde
yan China Port-Arthur, omdat Duitschland Kiaut
schou verkregen had. Voor de tweede maal werd
het prestige van den Westerling aangerand, toep
tapan door de overwinning in den Rüssisch-Ja-
panxchen oorlog Port-Arthur in bezit nam.
Hetzelfde gebeurde met Dalny, dat eerst Rus
sisch en daarna Japansch gebied werd.
Engeland eischte Wai Hai Wai op. omdat Rus
land Port-Arthur en Dalny genomen had. 1
Frankrijk was met den duur van 25 jaren niet
tevreden en verlangde voor 99 jaren Kwang-Tschou
Wan.
Dit weTd wederom een nieuwe aanleiding voor
Engeland,, het half-eilancj Kau Lung, tegenover
Hongkong gelegen, ook voor 99 jaren te annexeerep
Japan vond op zijn beurt hierin weder aanleiding,
beide pachtgebieden Port-Arthur en Dalny
van 25 jaar op 99 jaar te doen brengen.
Het'is inderdaad zeer begrijpelijk, dat China dit
alles thans moede begint te worden. Chang Kai
Shek sprak, als tolk van het geheele Chineesche
voile, aan het graf van Sun Yat Sen: „Zooals
Confusius in het jaar 18^4 voor Christus onze groo-
tc: Chineesche Geloofshervormer is geweest, zoo
zijt gij thans in het jaar 1927 in de oogen van
jhrt geheele Chineesche volk onze nationale her
vormer geworden. Uw leer zal in alle Chineesche
harten gedragen worden China wordt wederom
China."
Wordt vervolgd.
mogelijkheid en weinschelijkheid van de samen
smelting.
Het gaat bij, dit wetsontwerp uitsluitend om
de samenvoeging van Oorlog en Marine; men1
mag er, gelijk de Regeering uitdrukkelijk ver-'
zekert, geen voorbode van een z.g. splitsing'
der Marine voor Nederland en voor Indië in
zien. Bezuiniging op de "militaire departemen-
te; moge een welkom gevolg van de fusie
zijn. zij is niet het hoofddoel; op den voor
grond staat het verkrijgen van een „stevigen
waarborg voor een doeltreffend economisch be
heer der weermacht", een „doelmatiger en een
voudiger organisatie van de weermacht als een'
geheel." Intusschen zou een groot deel der
oppositie achterwege zijn gebleven, indien de
Regeering de kwestie van de eventueele split
sing aanstond minder zwevend had geiaien
ln het regeeringsprogram van Maart 1926
heette het nog „nadere overweging van het
vraagstuk van de splitsing der. marine", later
werd de splitsing steeds verder naar achtererf
geschoven, en thans is zij geheel losgelaten, j
Ja, zelfs gaf de Minister aan het slot der de- j
batten de positieve verzekering, dat zelfs als j
het niet gelukt de verwachte gunstige resul
taten van dit ontwerp te bereiken, dit niet j
later toch tot de splitsing zal leiden, omdat het I
Kabinet geheel afstand doet van de splitsing
van de marine. Ware deze verklaring aanstonds
afgelegd, veel oppositie en misverstand zou
achterwege zijn gebleven, en daarmede wellicht
het geheele stekelige debat, dat deze week
heeft plaats gevonden!
Knijn. Petrus Nicolaas Laan te Opmeer en
Agatha Smal. Petrus Buis te Berkhout en
Margaretha Maria. Klaas Appelman en Jo
hanna Masteling. Petrus Breed te Spanbroek
en Maria Breg. Simon Andreas Smit te Hoog-
wou 1 en Cornelia Tak.
Gemeente WINKEL.
Mei 1927.
Geboren: Jammie, d. v. Hermanus Fijjnheer.
en van Jantje Moeijes. Geertje, d. v. Cor
nells Mul en van Aaltje Klomp. Pieter, z.
v. Ariën Blokker en van Geertje Hittema.
Jan. z. v. Franciscus Becker en van Cornelia
Ham.
GehuwdPetrus Dhaene en Aaltje Hendriks
te Nieuwe Niedorp. Gerrit Peetoom, te
Nieuwe Niedorp en Amtje de Boer.
Gemeente KOEDIJK.
Mei 1927.
Geboren: Kees, z. v. C. Stuffers en G. de
Vries.
Overleden: Reimoudje Buis, wed. van Jb.
Keikmeer. 92 jaar. Guurtje Gorter, echtgen.
van J. IJfs, 66 jaar. Johan Konijn, 36 iaar.
Aaltje Kliffen, echtgen. vai.i C. Koning,
37 jaar.
Gehuwd: Gerardus Delis en Maria,; Groot.
Jan de Groot en Neeltje Kossem.
11 Juni 1927.
Een algemeen gunstige ontvangst heeft het
ontwerp betreffende de samenvoeging der bei
de militaire departementen zeker niet gevon
den. Maar men moge bezwaren tegen deze
militaire hervorming koesteren, niet beweerd
kan worden, dat hier over één nacht ijs wordt
gegaan. Immers, bij Koninklijk besluit van Sep
tember 1920 zjjin de Departementen van Oor
log en van Marine opgeheven en is het Depart
tement van Defensie ingesteld. Tegelijk werd
een wetsontwerp ingediend om de wettelijke
verplichtingen en bevoegdheden van de Mi
nisters van Oorlog en Marine naar den nieuwen
Minister van Defensie over te brengen. Zeven
jaren bleef dit ontwerp rusten, totdat Minis
ter Lambooy, aanvankelijk zelf geeni voorstan
der van één Departement, door den Kabinets
formateur van 1925 overtuigd werd van de
Gemaante HEERHUGOWAARD.
Mei 1927.
Geboren: Maria, d. van Jan Groot en El;sa-
beth Boots. Tadea Maria, d. van Johannes
de Reus en Agatha Oud. Theodorus, z.
-/an Jacob Bes en Maria Teresia Rood. - Pe
trus Nicolaas, z. van Willem Stuijt en Geer
trui da Cornelia Ursem. Simon Johannes,
z. van Jacob Tromp en Alida Mooij. Cor->
melis, z. van Johannes Floris en Margaretha
Hoogland. Jannetje, d. van Evert Dekker
en Aaltje Grin. Johannes z. van Adrianus,
Vader en Anna Bloothoofd. Adrianus, zJ
van Petrus Johannes Entius en Elisabeth Bos.
Overleden: Pietertje Hittema, 73 jaar echt
gen. van Jain Witsmeer. G ijs bert z. van Gijs-,
hert van BemeveLd en Alida Rietveld, 7 we
ken Anna Maria Wij|nker. 28 jaar, echtgen.
van Co melis van Langen.
Ondertrouwd: Cornelis Koeten te Helder en
Maria Vleesch du Bois alhier. Geert Hil
ars en Willemiemtje Vlaar beiden alhier.
Pieter Stekelbos en Trij|ntje Levendig, wed van
Aldert Koelemeij, beiden alhier. Klaas Pluis-
ter cn Hendrika deW Engelse, beiden alhier.
Dirk Gootjes en Elisabeth den Hartigh,
beiden alhier. Jan Schuuring te Oterleek
en Cornelia Slot alhier.
Getrouwd: Dirk Dekker en Maria Tames,
beiden alhier. Wilhelmus Busker te Oude
-Niedorp en Johanna Catharina Groot alhier.
Johannes Wolterus Beers en Aaltje Mooij,
beiden alhier. Cornelis Koeten te Helder en
'Maria Vleesch du Boiss alhier. Geert Hil-
vers en WilLemientje Vlaar, beiden alhier.
Klaas Pluister en Hendrika dein. Engelse, bei-,
den alhier.
Gemeente HENSBROEK.
April en Mei 1927.
Geboren: Wilhelmus, z. v. Cornelis de Boer
en Trijntje Groenland. Nicolaas Theodorus,
zv. Theodorus de Jong en Jansje Konijn-
Tineke, ld v. Jacob Bommezij en Sophia Geer-
tru.'da Schipper. Catharina, d. v. Corne-.
lis Smii en Vroutje de Boer. Jacob, z. v.
Harmen Woudstra en Ieskje Postma. Eli-,
sabeth, d. v. Adrianus Keunimg en Jantje Boni-
me r. 1
Overleden: Aaltje Appelman, oud 71 jaren,
echtg; noote van Klaas de Wit. Cornelis,
Petrus Bakkum, oud 2V2 maand, z. v. Simon
Bakkum en Cecilia Maria van der Heijden.
Maria Wijle, oujd 1 jaar, d- van Cornelis Ge
rardus Wijlte en Dint Commandeur.
Huwelijken: Jacobus Wilhelmus Koopman uit
Egmemd aan Zee en Maria Loos. Ariën
Pijper te Nieuwe Niedorp en Anna Bommezij^
- Johannes Weel te Spanbroek en Geertruida
kalmeeren U en houden Uw geest helder
Glazen Buisje 75 ct. Bij Apoth en Drogisten.
Radio-Omroep
PROGRAMMA
EERSTE LANGEDIJKER RADIO CENTRALE
D. SCHUITEMAKER Jr., Noordscharwoude.
Ziondag 12 Juni.
9.15—10.00 Ned. Ömroep-vereen. Mannenkwarl
10.15—12.00 R. K. omroep Uitzending van een
kerkdienst uit Oldenzaal.
12.00—1.30 Trianon-Ario.
I.30—2.30 Hawaiianmuziek.
2.30 4.30 Arliscomcert. Muziekcorps van het
regiment gen ie troepen.
5.30—6.45 Eventueele kortegolfproeven.
6 45 Prot. Radio-omroep 'kerkdienst N. P. B.
Hilversum. r
8.00 Pers- en weerberichten; sport.
8.10 Anro Symphonieconoert; gemengd koor en
solisten.
Maandag 13 Juni.
II.20—12.35 Daventry-conoert; solisten. Dav.
12.35—2.00 Lunchmuziek Trianon trio. Hilv.
3.30—4.30 Vrouwen uurtje, Rhemonda Hilvers.
5.00—6.00 Kinderuurtje Ant. van Dijk.
56.007.45 Vooravomdconoert A.N.R O.; politie
berichten. Hilversum
8.10 Uitzending vanuit Nijkerk.
Dinsdag 14 Juni.
811.20—12.35' Zie Maandag.
12.352.00 Zie Maandag.
5.006.45 Vooravomdconoert A.N.R O. Hilv.
6.45—7.45 Engelsche Les; politieberichten.
8.10 Avond in Nijmegen vanwege de R. K.
omroep.
Hilversum
FEUILLETON
Nacht era
84;
,Ik moet sir Arden Lesthorpe nog een 'aat
bezoek brengen," zeide hij. „Liefst zou ik h;m
geheel buiten het spel hebben gelaten, om de
aandacht niet te vroeg op onze nasporingen
te vestigen; maar hetgeen ik merger wensch
te doen, kan niet geschieden zonder zijn mede-,
weten en bijstand. Hij is een rechtschapen
man, en ik vlei mij dus, dat hij onze pogingen
in de hand zal werken."
Omstreeks half tien ure was ik met mijn
schrijven gereed en daar ik lust gevoelde om
een luchtje te gaan scheppen en het goed'
weder was, besloot ik zelf den brief op dei
post te bezorgen.
„Terwijl ik de stoep van het postkantoor
opging, zag ik toevallig om, en werd een twin
tigtal voetstappen achter mijl aan de overzijde
der straat een fatsoenlijk gekleede vrouw ge-,
waar, die zich eensklaps omkeerde en op harei
schreden terugkwam. Toen ik, na mijn brief
m de bus geworpen te hebben, denzelfden;
weg dien ik gekomen was, weder insloeg, her
innerden de gestalte em kleeding der oogen-
schijmlijk jonge dame, die thans voor mij uit
ging, mij zoo levendig aan die van Mathilda,
dat ik onwillekeurig mijln stap verhaastte, of
schoon ik tegelijkertijd begreep, dat mijn ver
beelding mij misleidde, 't geen zich gemakke
lijk liet verklaren, daar mijne gedachten schier
den ganschen dag vervuld waren geweest niet
het voorwerp mijner liefde. De gelijkenis was
echter treffend: dezelfde slanke leest, dezelfde
ongedwongen, levendige tred, het .fatsoen van
Mathilda's mantel, de vorm en kleur zelfs van
haar hoed. Eindelijk kon ik mij niet langer,
bedwingen,; de zucht om zekerheid te erlangen
behield de bovenhand op mijne rede, en wel
dra had ik het meisje ingehaald.
.Mathilda!'" riep ik, toen ik haar op zijde
kwam- ..Mathilda! gijl hier?"
Het meisje, wier gelaat met een zwarte
voile bedekt was, gaf echter geen antwoord1,
op mijn vraag, en stapte, zonder een blik op;
mij te slaan voort, terwijl ik verbluft over mijin|
vergissing bleef staan. Zij sloeg eenige huizen
verder een druk bezochte straat in; ik oogde
haar nog eenige minuten na, en verloor haar
toen uit het gezicht. Hoe had ik ook slechtst
een oogenblik kunnen denken, dat Mathilda
zich te Winchester bevond!
„Carter kwam tegen elf uur terug. Hij was
ze: r opgeruimd^ en dronk met smaak zijp glas
grog.
..Zijil gij geslaagd?" vroeg ik hem; het dag-,
blad nederleggende, dat de knecht mij eveni
te voren gebracht had.
..Volkomen," antwoordde hij. „Morgen
ochtend om tien uur zal het werk een aan-,
vang nemepi. De sheriff heeft een konstabel
en twee stadsarbeiders te mijmer beschikking
gesteld. Ik zou liever met het aanbreken vain
den dag hebben willen beginnen, maar sir Ar-
1 ,v.i zeide mij, dat het veldpad in de vroegtel
en tegen het vallen van den avond veel druk-i
ker begaan wordt, dam op het midden van
den .dag."
,Maar wat wilt gij met die kleeren doem,
als gij ze mocht vinden?"
„Carter zag mij een oogenblik zwijgend aan,
en vroeg toen: „Hebt gij u ooit kunnen ver-,
'klaren waarom aangenomen dat de versla-
gene niet door gauwdieven, maar door zijjn met
gezel vermoord werd deze hem naakt uit
schudde?"
..Dit is mij het onverklaarbaarst van de
gansche zaak geweest," antwoordde ik.
„Welnu, ik' wil in de kleeren zelve de op
lossing van dit raadsel zoeken."
."Ik verklaarde, dat deze opheldering niets
duidelijker voor mij maakte.
„Wordt mijln vermoeden .bevestigd, hernam
Carter, „dan zal alles u spoedig blijken; word
ik daarentegen in mijri verwachting teleufge-;
steld. dan behoef ik mij. er niet over uit ie la
ten. Ik ben een oude rot, mijnheer Austin, die
niet gevangen wil worden."
„Ik liet het hierbij; en tegen twaalf uur be
gaven wij ons ter ruste.
„5 April. Sedert den dag, waarop Ma
thilda mijl te Shonncliffe verliet, beleefde ik'
er geen, die treuriger was dan die van heden.
En toch heeft Carter's noodlottige ontdekking
mum geschokt vertrouwen in haar volkomen
hersteld.
„Terstond na het ontbijt, tegen half negen,
verliet ik reeds hiet hotel, daar hij, vóór het-
visschen een aanvang nam, den koster van
de hoofdkerk nog wenschte te spreken. Wij;
hadden atgesproken dat ik mij 's middags bij
hem zou vervoegen. ,,Ik stel miji niet voor dat.
het pak kleeren spoedig voor den dag zal ko
men," zeide Carter, „en komt u dus vroeger,
dan verveelt gij: u maar. Ga liever Je hoofd
kerk eens zien." Ik gevoelde hier echter wei
nig lust toe. Het was éeh mistige, sombene.'
dag, en ik bleef daarom in het hotel de cou-i
ranten lezen. Tegen elf uur kleedde ik mij. en
wandelde langzaam naar het boschje.
1 uen ik hier aankwam was het werk in)
vollen gang. Ia-plaats vam twee arbeiders had
Carter er vier weten te bekomen; twee daar-
Hierria tot 12.20 Daventry dansmuziek.
Woensdag 15 Jnni.
811.20—12.35 Zie Maandag.
12.35—2.00 Zie Maandag.
5.30—6.15 A.N.R O.-vooravandoonoert.
6.15—6.45 Lezing: Toepassing van spiegels.
6.45 7.45 Vooravondoonoertpolitieberichten.
8.10 Ned- Chr. Radiovereeniging. Hilversum
10.35—12.00 Dansmuziek uit Hilversum.
Iloudi'rdag 16 Juni.
811.2012.35 Zie Maandag.
12.35—2.00 Zie Maandag.
3.30 -4.30 Uurtje Wees- en Ziekenhuizen.
5.15—7.15 Vooravondconoert.
7.15—7.45 Engelsche les; politieberichten.
8.10 Een avonl voor en door onze marine.
Hierna tot 12.20 Daventry dansmuziek.
Vrijdag 17 Juni.
811.2012.35 Zie Maandag.
12.352.00 Zie Maandag-
van vischtem met dreggen lamgs Je beide
oevers terwijl de twee anderen in eene schuit
in het midden vam den stroom baggerden. Car
ter wandelde met den konstabel langs den wa
terkant op en neer, maar verloor de werkJ
lieden geen oogenblik uit het oog en beval'
dan hier, dan daar hunne netten, haken en
dreggen uit te werpen.
..Er is tot nog toe niets dan rommei op
gehaald," zeide hij tot mij, op de schuitetn
en de hoopen wier en slijk wijzehde, die den,
wal overdekten; „maar de dag is nog lang en
vinden wij vandaag niets, dan beginnen wij
morgen met frisschen moed. Van hier tot aan
het kanaal wil ik geen duim bre^d van de
bedding onaangeroerd laten."
„Hij had brood, vleesch, brandewijn en bier
uit de stad doen komen, en de werklieden
overgehaald om niet te gaan schaften, maar
den arbeid tot donker toe onafgebroken Voort
tc zetten. Omstreeks vier uur wandelde ik al
leen naar St. Gross, terwijl ik met den kon
stabel in het boschje achterbleef. Toen ik tus
schen zes uur en half zeven terug kwam, wenk-
te hij mij reeds in de verte, dat ik mijne schre
den zou verhaasten.
„Het pak is gevonden", riep hij, mij te ge-
moet gaande. „Het was in een diep gat van
den wal vast geraakt. En wat meer is," ging
hij fluisterend voort, „ik heb den inhoud voor-
loopig geïnspecteerd, en ben zoo goed als ze
ker, dat ik niet tevergeefs gewerkt heb. cn
mijn vermoeden gegrond is."
,Ik had hem nog niet zoo opgewonden ge
zien. Zijn oogen schitterden en zijn wangen
gloeiden. Ik volgde hem naar de plaats waar
clarbeiders de gevonden voorwerpen uitspoel
den.
'(Wordt vervolgd.).
