Tweede Had Poiidenlag 16 Juni
DE AFSLDITIHG El DROOGLEGGING DEO ZUIDERZEE.
Raai! Warmenhuizen
Een bezoek aan de Zuiderzeewerken - Een groot en
grootseh werk - Wat gereed en wat in uitvoering is
- De groote economische beteekenis.
De Kanalisatie van Westfriesland
Tusschen tiet vroegere eiland Wieringen en de
Friese tie kust een afstand van ongeveer 30
K.M. lengte is thans een werk in uitvoering,
zoo groot en grootseh, dat men de groote beteeke
nis daarvan voor ons land eerst eenigszins kan
begrijpen, wanneer men ter plaatse geweest is.
wanneer men dit werk heeft zien groeien. En
terugkomende van een bezoek aan de Zuiderzee
werken, zooals kortweg de „werken tot afsluiting
en drooglegging der Zuiderzee" genoemd wor
den, begrijpt men, wanneer men stil overdenkt
wat men gezien heeft, nog beter den omvang
van het enorme werk. Daar, tusschen Den Oever
aan de Oostpunt van Wieringen en Zurig aan de
l'rieschie kust, waar sterke getijstroomen gaan en
waar een briesje slechts reeds een flinken golf
slag veroorzaakt, waar het bij stormweer levens
gevaarlijk is te varen, daar laten Nederlandschje
ingenieurs naar de reeds van 1891 dateerenue
plannen van Dr. C. Lely, gewapend met de uit
komsten van door Nederlandsohe geleerden inge
stelde onderzoekingen, „een nieuw stuk Neder
land uit den bodem der zee verrijzen."
Het is voor de Directie van de Zuiderzeewer
ken ondoenlijk alle belangstellende Nederlanders
in de gelegenheid te stellen eens te komen kijken.
De ingenieurs zijn er niet aldus de Hoofdinge
nieur De Blocq van Kuffeler, dezer dagen bij
een bezoek van een aantal journalisten, daartoe
uitgenoodigd door de Directie der Zuiderzeewer
ken om hen in de gelegenheid te stellen het Ned'er-
landsche volk in te lichten omtrent den stand
der werken om dagelijks gezelschappen rond!
te leiden langs hetgeen reeds'tot stand' is ge
bracht, doch om de werken uit te voeren. Slechts
bezoeken van binnen- en buitenlandsche technici
(er is veel belangstelling in het buitenland) kun
nen nu en dan worden toegestaan.
Wat sinds 1920, toen de .werken aanvingen
met het maken van den onderbouw voor den
afsluitdijk van het Amsteldiep, tot nu toe is
verricht, hebben wij bij ons bezoek kunnen waar
nemen. Reeds de werken, die nabij Ewijeksluis
zijn tot stand gebracht, waarbij er zijn, die een
tijdelijk karakter dragen om de scheepvaart niet
te stremmen het verbindingskanaal tusschen
de Van Ejwijcksvaart en het nieuwe kanaal langs
de kust van Ewijeksluis naar Den Helder en
om de afwatering van de Noordhollanasche pol
ders nigt onmogelijk te maken, zijin van groeten
omvang. Het zooeven genoemde kanaal naar Den
Helder, dat 25 M. breed' is en tot stand gekomen
is door buiten den oudten zeedijk een nieuwen
zeedjjk te maken, met de sluizen bij Ewijeksluis
vcor afwatering en scheepvaart en do schutsluis
bij' De Kooij voor de verbinding met het Noord-
hollandsch Kanaal, zijn definitieve werken. Tij
delijk is, evenals het verbindingskanaal, de vter-
bindingsdam, die gelogd is van den ouden zeedijk
naar den nieuwen met aansluiting op den afsluit
dijk van het Amsteldiep. In de plaats van dezen
dam komen, wanneer de W ieringermeerpolder zal
zijn drooggelegd en door het maken van een
kanaal, de afwatering en scheepvaart van Noord-
Holland zullen zijn geregeld, twee bruggen, één
voor het spoorweg- en één voor het gewone ver
keer. u
Over den bijna 21/2 K.M. langen en ongeveer
30 M. broeien afsluitdijk, waarover na de vol
tooiing van den groeten dijk tusschen Wierin
gen en de Friesehe kust, ook het spoorwegver
keer zal worden geleid met aansluiting te Anna
Paulowna, bereikt men het uit zijn betrekkelijk
isolement verloste vroegere eiland Wieringen. Aan
het einde van dezen dijk ziet men reeds de uit-
Enolling, bestemd voor den teekomstigen spoor
weg. Het hier uitgegraven keileem is gebruikt
voor de versterking en ophooging van den Noor
delijken dijk van Wieringen tegen de in verband
met. de afsluiting'verwachte hoogere waterstan
den.
Bij het maken van der; afsluitdijk door het
Amsteldiep, aldus vertelde ons de Hoofdingenieur
Do Blocq van Kuffeler, zijn ervaringen opgedaan,
die van groote beteekenis zijn bij de nog uit
te voeren werken. Gebleken is in de eerste plaats,
dat de gekozen werkwijze juist is en dat men
er op deze wijze binneri den vastgestelden tijd
vrij zeker in zal slagen den grooten afsluitdijk
to leggen. Daarbij zijn zeer waarschijnlijk geen
grootere moeilijkheden te overwinnen dan reeds
thans bij de afsluiting van het Amsteldiep zijn
overwonnen. Nog belangrijker is het feit, dat
geconstateerd kon worden, dat de berekeningen,
van Prof. Lorentz inzake de verwachte verande
ringen in de waterstanden ten opzichte van de
afsluiting van het Amsteldiep juist zijn geble
ken, Hierdoor toch heeft men de zékerheid lat
de vastgestelde hoogte van den afsluitdijk vol
doende zal zijn om ook de stormvloeden te weer
staan.
Met deze zekerheid en met volle vertrouwen
in eigen kunnen zijn de hoofdingenieurs onder
leiding van den Directeur-Generaal Dr. Ir. H.
ïWprtman en bijgestaan door hun ingenieurs thans,
nadat van 1921 tot 1925 de werkzaamheden in
verband met den slechten financieelen toestand
van 's rijks schatkist slechts langzaam konden
worden voortgezet, thans met kracht aan het
werk getogen.
Aan den Oostkant van Wieringen, waar te
Den .Oever om de vroegere visschers'haven. heen
een groote w^rkhaven is gebouwd, is het werk
thans in vollen gang. Daar rijden de zandtreintjes
in de dezer dagen na drie weken malen drooggle-
komen ongeveer 30 Hectare beslaande sluisput.
af en aan, daar slaan zes pompen op den 3.2
K.M. langen (iijdelijken) ringdijk van de sluis
put, waarbinnen talrijke kranen het zand ver
zetten, heimachines reeds de sluiswanden heien,
zwaai tedrukproe ven worden genomen om te pu-
derzoeken of de sluizen direct op de ongeveer
8 M. dikke keileemlaag kunnen worden gebouwd
of dat er geheid zal moeten worden. Daar, in de
sluisput, den eersten drooggelegden Zuiderzeebo
dem, komen drie groepen sluizen voor de afwa
tering, eik van vijf sluizen ter breedte van 12
M. en een schutsluis voor schepen tot 2000 ton.
Op 6 M. beneden den waterspiegel zijn onge
veer vierhonderd arbeiders thans bezig met deze
sluitwerken en alles wat er mede in verband
staat. Over een tweetal jaren hoopt men de slui
zen gereed te hebben. Ziet men hier de sluisput
gereed, aan de Friesehe kust, Waar de werkzaam
heden pas iu hel begin van dit jaar zijn aangevan
gen, is zij nog in wording, is zij „groeiende". Op
het Koruwerderzand, 4 K.M. van de Friesehe
kust, waar twee groepen, elk van vijf uitwate
ringssluizen ter breedte van 12 M- en twee schut
sluizen voor schepen lot 600 en 2000 ton komen,
ziet men hoe Ie dijken in zee ontstaan. Zoolang
de werkzaamheden onder den zeespiegel geschic-
den, wordt keileem dat op korten afstand uit
den zeebodem opgedelfd wordt door onder-
lossers of klepschouwen op de vastgestelde plaat-
seu gestort. De geheele lading wordt tegelijk
door hel weglrekken van den scheepsbodem van
eau ctiderlosser of klepschouw op den zeebodem
gestort. Zoodra komt de dijk aan de oppervlakte,
j waardoor deze wijze van werken niet meer kan
worden voortgezet, dan nemen de kranen "met
knijpers de taak over, grijpen de keileem uit
de schuiten en laten de zware vracht op de juiste
plaats vallen. Tegelijkertijd wordt achter dezen
keileemdam het zandlichaam van den dijk ge
spoten. Zoo groeit het dijklichaam van dezen
ringdijk der* sluisput, zoo zal de groote afsluit
dijk gaan groeien. Op hét keileem komt vervol
gens vlechtwerk en na twee lagen puin zetteni
de steenzetters de vele tienduizenden zware ba-
sa itsteenen als glooiing op hun plaats.
Dit alles gaat vlug, vlugger dan men denkt....
zoolang het mooi weer is en 'geen stormen het
water met kracht tegen het nog onbeschutte of
niet voldoende beschermde dijklichaam doen beu
ken. Gebeurt dit, dan gaat er wel eens weer wat
verloren. Op deze „stormschade" is evenwel ge
rekend.
Vier zandmolens, twee keileemmolens en twee
persmoleus werken aan deze put, die men tegen
het einde van dit jaar eveneens gereed hoopt te
hebben. Evenals het keileem wordt ook het zand
o!p korten afstand uit den zeebodem gehaald.
Tientallen sleepbooten voeren deschuiten met
materiaal regelrecht aan.
Als de sluizen iu de putten gereed zijn, zal de
groote afsluitdijk gelegd worden. Wanneer
zooals de berekening is over acht jaar dit
alles gereel zal zijn, dan zal de afwatering van
de Zuiderzee dan IJsselmeer geheeten ge
schieden door de afwateringssluizen, dan zal het
zilte nat van de Zuiderzee brak en later zoet
water worden door. den toevoer van het IJssel-
water (1/9 vanvhet Rijnwater), van de beekjes
langs de Zuiderzeekust en door het regenwater.
De totale kosten van de afsluiting der Zuider
zee worden geraamd op 9.0 millioen gulden. De
te bereiken voordeelen door het veranderen van
het zoute in zoet water, door de betere afwa
tering vooy de omliggende jprovincies, door het
vervallen van het onderhoud der tegenwoordige
Zuiderzeedijken, door de mogelijkheid in droge
zomers zoet water uit het LÏsselmeer in ie pol
ders te laten, enz. worden geraamd op een kapi-
ta als waarde van 120 a 150 millipen gulden.
De afsluiting van de Zuiderzee is dan ook op
zichzelf, zonder de drooglegging van de vier ont
worpen Zuiderzeepolders, economisch verantwoord
en afsluiting en drooglegging zijn ook finan
cieel gescheiden gehouden, zoodat de k-osten
van de afsluiting in de toekomst niet zullen
drukken op het nieuwe uit den bodem der zee
te verrijzen gedeelte van Nederland-.
Tegelijk met de afsluiting der Zuiderzee wordt
de eerste polder (Wieringerpolder) drooggelegd;.
Reeds is met de werkzaamheden een aanvang
I gemaakt. Over ongeveer zeven jaar zal hierdoor
ongeveer 20000 H.A. cultuurgrond meer in ons
i land beschikbaar zijn, .welke grond volgens de
i berekeningen van de staatscommissie-Lovink 7
j jaar daarna een normale opbrengst zal opleveren.
I Ter bestudeernig van de beste wijze van culti
veering wordt thans een proefpoldertje van 40
H.A. nabij Andijk aangelegd, dat binnen korten
tijd gereed zal komen.
De kósten van de aan te leggen polders worden
geraamd op ongeveer 454 millioen gulden, waar
tegenover een geschatte opbrengst (kapitaalswaar-
de) staat van 510 millioen gulden.
Op het ©ogenblik zijn bij de Zuiderzeewerken
bijna 2000 arbeidskrachten te werk gesteld. Zij
komen uit alle deelen vau ons land. Voor het
steenzetten, een vak, dat men niet zoo spoedig
leert, zijn in ons land geen voldoende arbeids
krachten, Reeds zijn een ige Italianen te werk
gesteld'en zulleu spoedig waarschijnlijtk eenigie
Spanjaarden volgen.
Een groot eu grootseh werk wordt daar ver
richt, in mooi en in stormweer. Binnen afzien-
baren tijd zal een vruchtbare provincie aan ons
land zijn toegevoegd, niet door oorlogsgeweld,
doch als resultaat van kennis van Nelerlandsche
geleerden en Nederlandsche ingenieurs, gepaard
gaande rnet energie en volharding, een vredes
werk, ons iana waardig.
De verdeeling der lasten.
Op 29 dezer zal, gelijk wij reeds vroeger
berichten, iin het gemeentehuis te Alkmaar een,
vergadering worden gehouden van belangheb-,
benden bij de kanalenplannen voor West-Fries-
land, ter bespreking van. de verdeeling der
lasten. j
De commissie-Van Aalst heeft in hare verga
dering het volgende schema voorgesteld: j
1. Er zal een beroep gedaan worden jp de
belanghebbenden tot vrij,willige toezegging van
bijdragen.
2. Indien een belanghebbende zich verbindt,,
om een bijdrage naar de bijgevoegde schaal
te betalen, zal deze bijdrage het bedrag, in.
deze schaal per onderdeel van de Kanalisatie 1
gesteld, nimmer overschrijden.
3e. Er behoeft slechts te worden getaald tot
en met het veertigste jaar, verloopen Ka dan
datum waarop de eerste bijdrage is toegezegd
en door het Provinciaal Bestuur als zoodanig
is erkend. j
4e. De eerste bedrage voor eenig onder
deel der Kanalisatie wordt door de in den
staat voor dat onderdeel aangewezen belang
hebbenden betaald over het jaar, waarin de
erste uitgaven voor dat onderdeel voor aankoop
van gronden, en bouwstoffen, voor uitvoering
van werken zijp geboekt op de b9uwrekening,
welke voor de Kanalisatie zal worden ingericht.
Boeking van algemeene onkosten voor voor
bereiding enz. van eenig onderdeel zullen dus
geen vordering van betaling door belangheb-
benden tengevolge kunnen hebben; wel zullen
deze kosten en dan tegelijk met de uitvoering
op hel onderdeel drukken.
5 De bijjdrage over eenig jaar en over eenig
onderdeel zal niet meer bedragen dan het be
drag, dat wordt gevonden door de bijdrage,
welke een daartoe over te leggen staat aan
geeft, te verminderen, in reden van de ver'
houding van de bouwrekening over dat onder-,
deel in dat jaar, tot de raming van dat onder-
<j[e=.t genoemd in het hoofd van de kolom van
dat onderdeel.
6. In gebieden, waarin werken voor de Ka
nalisatie worden aangelgd, en waar inen niet
tot medewerking bereid is bevonden, zullen
door het Provinciaal Bestuur heffingen mogen
worden gevraagd voor goederen voor dat ge
bied geladen en gelost tot een bedrag, als na-:
der door dat bestuur zal worden bepaald.
7. Indien in eenig gebied met de uitvoering,
van een werk zal worden begonnen, zal over
de détails van dit werk nader qverleg mie»
de belanghebbenden wordeh gepleegd.
He', door 57 gemeentebesturen en 11 water
schappen op te brengen bedrag is totaal
f 2.275.000, dat is een zesde van f 13.650.000,
volgens de raming van alle door de Prov.
Ccmm. geprojecteerde wérken. De 40-jarige
annuïteiten bedragen pl.m. f 136.500.
Om nauwkeurig te kunnen bepalen hoe groot
voor elk gemeentebestuur en waterschap de
bijdrage in deze jaarlijksche annuïteit zal moe
ten zijp, heeft.de Commissie een staat gemaakt
waarop de onderdeden der Kanalisatie voor
komen, welke wij hier nader noömen
Kanaal-Omval— HuijgendijkHoorn, Hoorn
huis—Zwaagdijk, ZwaagdijkMedembiik,
Zwaagdijk - Enkhuizen, HuijgendijkKolhorn,
Stc lpen—Schagein, Schagen - De Kreil—Kol
horn, Rustenburg—Obdam, Oudkarspel—Dirks
horn, Grootebroek -Andijk, PurmerendDe
Hulk, Avenhorn—Spijkerboor, Avenhorn- Ou
dendijk. I
Elke bijdrage is nu afhankelijk gesteld van
het belang dat de gemeéute of het waterschap
bij de totstandkoming van elk onderdeel heeft.
Om maar eens een voorbeeld te noemen:
De gemeente Hoorn heeft belang bij de ka
nalen Alkmaar— Hoorn, Hoorn Zwaagdijk.
Zwaagdijk—Medembiik, ZwaagdijkEnkhui
zen en Hoorn—Purmerend. De taxatie van de
te betalen annuïteit is f 10.000, waarbij, de be
langen voor Hoorn van de zoo juist genoemde
kanalen als volgt zijp uitgedruktf 4000, f 1000,
f 2000, f 1500 en f 1500.
Wij noteerden bij onzen zegsman als totaal
bedragen nog voor de gemeente Alkmaar
f 22.000, Enkhuizen f6000, Schagen f 5000,
Grootebroek f 3500, Medembiik f 2500, Boven-
karspei f 2800, Andijk f2700, Purmerend 2000,
Wervershoof f 2000, Berkhout f2000, Hoogkar
spel f 1750, Blokker f1300, Zwaag f 1000,
Avenhorn f1000, Nibbixwoud f 800, Westwoud
f 750, Ooslhuizenf 600, Opperdoes f 600,
Oudendijk f 300. Sijbekarspel f200, Abbekerk
f 200, Venhuizen f 100, Warder f100, en
.Midwoud f 750.
Betreffende de waterschappen zijn de ge
raamde bedragen voor Drechterland f 11 000
en voor de Vier Noorder Koggen f 7800.
Als men nu nagaat dat de oppervlakte van
Drechterland 16059 H.A. beslaat, dan ziet men
dat per bunder pl.m. 70 coat zal moeten wor
den opgebracht.
Voor de Vier Noorder Koggen met haar op-,
pervlakte van 13024 H.A. wordt dat pl.m. 60
cent per bunder.
Het is de bedoeling om de betalingen pas
te doen ingaan wanneer aan de Kanalen, waar-,
bij een gemeenté of waterschap belang heeft,
begonnen wordt.
India 1 de vergadering te Alkmaar zich met
dit schema vereenigt, zal het aaa Gad. Staten
van Noord-Holland worden voorgelegd.
(Hbld.)
Dinsdagmiddag 3 uur (in. t.) vergaderde de
Raad van bovengenoemde gemeente ten raad-
huize onder voorzitterschap van den Edelacht-
baren heèr J. Burger, burgemeester.
Secretaris de heer Rijs.
Atwezig de heer Gutker met kennisgeving
en de heer Hof zoinider kennisgeving.
De voorzitter opent de vergadering met een
woord van welkom, waarna de notulen der vo-\
rige vergadering ongewijzigd worden goedge
keurd en vastgesteld.
Ingekomen zijn de geloofsbrieven van de
nieuw gekozen Raadsleden en wordt voorge
steld deze door een commissie te doen onder
zeeken. l
Na onderzoek adviseert de commissie tot
toelating.
Aidus wordt besloten.
De voorzitter feliciteert de herbenoemden!
en dankt voor de medewerking, dia Z.A. de
afgeloopen 4 jarm heeft ondervonden.
Ingekomen stukken.
1. Het jaarverslag van de afd. Warmenhuizen
van het Centraal Genootschap voor Kinderher-
stellings- era. Vacantiekolonies.
Bliikens bet verslag werden 14 kindaren uit
gezonden.
Het financieel verslag vermeldt aan ont
vangsten f 639.75, de uitgaven f652.75, aldus
een nadeelig saldo vap f 13
Het verslag van dan toestand der ge-,
meopte over 1926.
3 Een afschrift van het proces-verbaal van
het Hoofdstembureau tevens Centraalstembu-.
reau over de uitkomst der stemming op 18 Mei
1927 tér verkiezing van de ledejn van den Ge
meenteraad.
4. De verslagen van de cursussen voor het
Voortgezet Lager Onderwijs aan de jjiverse
scholen in deze gemeehte.
5 Een schrijven van Ged. Staten, inhoudende
r'c mcdedeeling, dat d-s beslissing van bet
Raadsbesluit tot verkoop van inschrijvingen op
het Grootboek der N. W. S. is verdaagd.
Voorgesteld wordt deze stukken voor ken
nisgeving aan te nemen.
Intusschen is de heer Hof ter zitting ge
komen, meemende dat de tijd van aanvang als
zonnetijd bedoeld was.
6. Een verzoek van R. Pronk om ontslag
uit de betrekking van hooisteker schatter ver
gunningsrecht en deurwaarder plaatselijke be
lastingen'met ingang van 15 Juni 1927. Voor
gesteld wordt hem met ingang van dien datum
eervol ontslag te verleenpn.
Aidus wordt met algemeene stemmen be
sloten.
7. Een schrijven van Ged. Staten van Noord-
He iland om het Raadsbesluit van inschrijvin
gen N. W. S. te wijzigen in dien zin, dat telken
ja re 1 30 van het totaalbedrag der verkochte in
schrijvingen op het Grootboek wordt» terug
geplaatst.
Nletegenstaaade B. en W. liever toestem
ming hadden ontvangen van Ged. Staten be
treffende de wijziging als door B. en W. voor
gesteld, meenenj B. en W. toch het voorstel
van Ged. Staten te moeten overnemen, waar
door een jaarlijksche winst op de rente van
f 92.40 voor de gemeentekas verkregen wordt.
De heer Molenaar meent dat het plaatsen
vau kapitaal op het Grootboek een verouderd
idee is, vooral daar het vergaren van kapitaal
door eene gemeente ten eenenmale niet mogé-,
•ijk is.
De heer Slot geeft de voorkeur om het be
sluit van Ged. Staten ongedaan te doen maken,
daar de voordeelen zeer miniem zullen zijn.
Ook de beide wethouders spreken zich uit
als tegenstanders.
Weth. de Groot zegt zijpe stem te hebben,
gegeven .aan het voorstel, doordat de voor
zitter van meening was, dat aan het besluip
van Ged. Staten, weinig te veranderen zou zijn.
Tenslotte wordt besloten1 een schrijven te
richten aan Ged. Staten met het verzoek de
wijziging als voorgesteld door B. en W. goeöi
te keuren.
8. Naar aanleiding van het adres van de!
bewoners aan de Oudewal in zake de nood-
slachtplaats, stellen B. en W. voor afwijzend
op het verzoek te beschikken. In, overleg met
de Gezondheidscommissie en in verband met de
cventueele verandering van de Noodslacht-
ptaats, waaronder het maken' van1 een berg
plaats voor berging van afval en afgekeurde,
kadavers, wordt dit voorstel gedaan.
