Stemmingsbeeld -n Groentenland
Wijn - Vorstenhuizen - Ineenstorting
Nieuwstijdingen
Buitenland
Wat zette ids vorige week goed in.
Bezoek van Z.E. den Minister valti Binnen
landsche zaken, en deze autoriteit was getuige
van een zeer opgewekte hamdielsstemftiiag. De
aardappelen waren duur, brandduur, 13 ct. per
kg. Onzeker lajng is dit jaar de markt v,oor
vroege aardappelen hoog geweest, vijf volle
weken, en dat wil toch nog al wat zeggen.
Massa's aardappelen zij(n voor besten prijs ver
zonden, en 't is wel zeer eigenaardig, dat zoo'n
periode altijd optimisme kweekt. Men hoorde
al uitingen al zouden wijj eelra bij uitstek hoogem,
aardappelprijs houden. Zij, die later ter markt
kwamen, zouden nog beter resultaten verkrij
gen, dan de bouwers, die reeds geruimd had
den. In Europa was nu eenmaal gebrek, de
gure lente had niet alleen den oogst elders
vertraagd, maar was ook oorzaak van gedeel
telijke oogstmislukking. De opbrengst in onze
provincie (en 'f blijkt wel, dat dit zoo is) is
niet groot, beneden het normale. In de hoofd
centra van vroege aardappelenverbouw rekent
men op ongeveer 1/3 mindere opbrengst per
TLA. als normaal. Men rekende U voor, dat
de groote aanvoeren te Bovsnkarspel eigenlijk
zeer gering waren. Wel was er een totaal aan
voer van ongeveer 90 wagons per dag, maar
men diene vooral niet te vergetis|ni, dat 1/3 van
deze hoeveelheid uit witvleezige soorten be
stond. Voor verzending naar Duitschland kun
nen dieze laatstgenoemde soorten niet dienen,
ergo was er hoogstens een zestigtal wagons
voor Duitschland te Grootebroek-Bovenkarspe!
disponibel.
En waar de aanvoeren aam den Langendijk
ook geringer zij|n dan im andere jaren, lag im
mers de conclusie voor de hand. De aar,dap-,
pelen waren duur en moestem duuf blijven.
Wij menschen zien zoo graag 'de zonzijde van
het leven, aan de schaduwen hebben we 't
tand.
Tot Woensdag bleef het goedgaan, dien mid
dag trad elders de groote daling in. Wel was
er dien morgen te Broek een paar gulden
afgegaan, en de aardappelprijs van 13V2 op
HV2 ets. geraakt, de groote val echter kwam
allereerst om de „Oost" tot uiting, waar dien
zelfden W,oensdag beneden de negen gul-,
den werd gekocht.
Onder deze ongunstige vooruitzichten gingen
de kooplui Donderdagmorgen naar onze beur
zen. Talrijke bouwers zullen er wel ge an ver
moeden op hebben gehad, wat dien morgen)
te gebeuren stond. Zij toch zijn niet zoo ge
ïnformeerd, als de kooplui, de aanvoerders had
den voor tal van mooie partijtjes den vorigan
morgen nog tot 121/2 gld. voor hun product
kunnen maken. En >'t is niemand kwalijk te
nemen geweest, maar velen hebban Donder
dagmorgen er wel wat uit 't veld geslagen
uitgezien.
Daar gingen groote partijen voor f 6.70
dé vorigen morgen nog 11.50, eem prijsverschil
van f 4.50—5.per 100 kg. binnen 24 'uur.
We zijn hier nog al wat gewend, aam kleine
niarktschommelingen gewoon, maar vonden dit
toch wei wat al te abnormaal.
Nu gaan we vragen, hoe is dat toch zoo
plotseling en zoo erg gekomen. Eem knappe
man, die 't weet. Gewoonlijk werken ia zulke
gevallen heel wat oorzaken santen, de een zal
aan deze, de andere aan geemie gebeurtenis dein
grootsten invloed toekennen.
Zoc is het niet te ontkennen, dat de vele
grond aan de aardappelen voor dein verkoop
op de buitenlandsche markt zeer nadeel ig is
geweest, 't Vlotte niet, 't duurde te lang, eer
geruimd kon worden. En slechts noodgedwon
gen ging men over tot verkoop tot beneden
kostprijs.
Maar eiken dag was er aanbod, dat verwerkt
moest en 't oude was niet weg. En dan de hooge,
pr\j,s, die maakt dat slechts een deel van het,
publiek in staat was onze aardappelen te koo-
pen.
De aanvoeren werden daarvoor te groot, ook
uk Belgiè en eigen land kwamen partijen aam
vle markt, zoodoende werd 't aanbod bedui
dend grooter.
En op tal van plaatsen gaf men aan de Ita;-
liaansche aardappelen, wjjil deze veel schooner
waren, de voorkeur.
Zoo werkten tal van oorzaken mede, tot de
zoo scherpe prijsdaling; waarbij ook de orrH
standigheid, dat Engeland weinig bestelde, nief
weinig heeft bijgedragen.
J .1. Zaterdag trad een licht herstel in, de
mooie partijlen voor 't binnenland konden weer
een goeden pry's doen, ook voor export was
het beter dan in de vorige dagen. Maar toch;
gelcoven we veilig te kunnen neerschrijven,
met de vroege-aardappelen is het extra vel;
van de ketel.
Hoe hierop de bouwers reageeren?
Natuurlijk uit zich de teleurstelling. Maar 't
is ons menschen eigen in zulke gevallen óók!
naar lichtzijden te zoeken. 1
Voor een goede week kon je van dezen of
genen nog wel earns hooren, ,,'k heb nog zoo-1
veel snees te delven." En 't wierd.met voldoe-1
ning gezegd, begrijpelijk nietwaar! Nu 't
blaadje omgekeerd is, kunt ge van velen ver
nemen, of dat zij er precies dóór waren, ofj
net nog één vrachtje hadden. Wij hebben den,
indruk, dat bepaaldelijk door de Broeker bou
wers niet zoo heel veel aardappelen miaer zul
len worden aangevoerd in dit seizoen.
En de kooplui? Dat zijn zieltjes zonder zorg,
zou je zoo oppervlakkig gezien, zeggen. Aan
hen is het ingrijpend veilimgs-gebeuren schijn
baar ongemerkt voorbij gegaan.
't Lijkt er niet op, dat ze uit wispelturigheid)
zoo maar eens op een dag de aardappelenl
met 4.5.-lieten tippelen.
Deze daling is wat al te forsch geweest,
'n prijsverschil van 400—500 gld. per wagon is
te groot en zal in vele gevallen wel tot geharre
war aanleiding geven. Gelukkig zijp onze pie
pers nog gezond, en al verwacht mu niemand
een hooge aardappelnoteering te zien, dat 't
artikel nu op eens spotgoedkoop wordt, zie dat
wagen w toch te betwijfelen.
Met dat al was het een veelbewogen week.
die niet gauw vergeten zal worden.
En nu gisteren, 't Was een wonderlijke, zeld
zaam vreemde markt. Voor export werd in ,'t
begin gekocht voor 6.40; plotseling ïakte de
prijs tot f 4.60. waarvoor heele partijen ver
kocht zijn. Reeds werd voor plantdoeleinde»
gekocht.
Men is nu buitengewoon, huiverig voor vuile
aardappelen en bang voor broei. Misschien;
ook wel gevolg van 't geen men ondervond
m de vorige week, want men hoort daarover
rare noten kraken. Nu zijln de mooie aardap
pelen weer geld waard en stellig zal er nu wej
werk van gemaakt worden de grooten wat;
meer uit de partijen te verwijderen. Fijne aard-;
appelen brachten tot f 11 op, 't verschil meti
den prijs voor export is dus toch enorm.
Met de bloemkool is 't niet veel gedaan,
dit product brengt 'n prijsje op. Heden Maan
dag was er een schuit met pracht bloemkool
ter markt, zoo groot, dat een grappenmaker)
den koolomvang noemde als gelijk aan die van
hoepelrokken. Dit was natuurlijk een reeds be
jaard man, de jonge garde weet van die mode'
niets. i i
Vergeleken met die z.g.n. hoepelrokken is
de rest van de bloemkoolaanvoer te vergelijken
bij de rokskéns van den huidigen dag, bij de
meest modieuse.
D,e eersten brachten nog eem prijis op tot
f 6.80, de laatsten tot f 2.50. Wortels zijn ook[
niet erg begeerd, al schikt 't nog al met den<
prijs.
En heden 11 Juni was de eerste vroege roodel
kool ter markt, die een goeden prijis opbracht
n.l. van f 14.80—15.60.
Niet zoozeer om het feit, maar meer om de
bijzonderheden, die het feit illustreeren, plaat
sen wij onderstaand excerpt uit een Berlijn- 1
schen brief aan het „Handelsblad."
Daarin wordt van een faillissement gerept,
dat niettegenstaande men in die jaren van ma- 1
laise aan veel en velerlei gewend is geraakt,
toch de algemeene aandacht heeft getrokken
van Berlijn in de eerste plaats, maar zeer zeker
ook buiten Berlij|n en in het buitenland de 1
grootste verwondering en verbazing moet heb
ben gewekt.
Het Huis Borchardt is failliet.
Wie was Borchardt?
De Bierlijlnsche briefschrijver van het „Han
delsblad" licht ons als volgt in:
Maar niettemin zijn we allen toch even ge
schrokken, toen wij het bericht lazen, dat de I
delicatessenhandel en groothandel in wijnen F.
W. Borchardt in de Framzösische Strasse fail
lissement heeft aangevraagd. Want Borchardt
is niet alleen een groote en oudje firma, maait
zii belichaamt een stuk Bierlijnsche geschiede1
nis. Het is een firma., die een heel eigen plaats
in het zakenleven vaira deze metropool inneemt
en die gedurende twee mienschenleeftijden een
voorname rol heeft gespeeld i.n de society en
in het politieke en diplomatieke leven iin Ber
lijn. Onafscheidelijk is de naam Borchardt ver
bonden met de glans periode van het keizerrijk
onder Willem II. Hij was niet alleen hofleve
rancier van den Keizer, maar van alle Duit-
sche vorsten en potentaatjes, van. den Tsaar,
den Koning van Engeland, den Sultan van
Turkije en tal van andere heerschers.
Zijn beste klant was echter keizer Wilhelm,
die al zijn feestmalen en hij heeft ler wat
gegeven door Borchardt liet bereiden. Dia
inauwe relaties tusschen keizer en dielicatessem,1-
handelaar dateert van 1895. De keizer zou
toen naar aanleiding van de inwijding van het
Noord-Oostzee-kanaal, dat de Noordzee met de
de Oostzee verbindt, te Holtenau een groot
feestmaal geven, waaraan de vorsten van alle
feestbondstaten, de leden van Bondsraad, Rijjksi
dag en Landdag, de admiraliteit, de pers en
nog tal van andere gasten zouden deelnemlsn.
Het bleek echter, dat geen enkel hotel te Kiel
in staat was, een diner voor zóóveel gasten ge
reed te maken en ook de keizerlijke hofkeuken
was op zulk een massa-bedrijf niet berekend.
Borchardt verklaarde zich bereid de zaak te
organiseeren. En hij deed het op meesterlijke
wijze.
Bijzonder nauw waren ook de betrekkingen,
van de firma Borchardt miet het Russische Hof,
Niet alleen de laatste Tsaar, Nicolaas II, maar;
ook zijn voorganger lieten tal van delicatessen
voor hun groote diners van Borchardt komen.-
De groote galadiners voor honderden gasteiai
werden ten deele in Berlij.11 gereed gemaaktde
de gerechten werden half gekookt en werden)
dan mèt d-e koks van Borchardt, met den snel
trein naar Petersburg gezonden, waar er de
laatste hand aan werd gelegd.
Toen Wilhelm II met groot gevolg het Hei
lige Land bezocht gaf de Sultan van Turkije
de firma Borchardt opdracht, voor de foura-
geering van bet keizerlijk reisgezelschap, zoo
lang het zich op Turksch grondgebied bevond
zorg te dragen. Waarop de koks van Borchardt
naar Palestina togen en voor hun keizer kook
ten
Een aardige bijzonderheid omtrent de firma
Borchardt vindt men in de mémoires van Vóïi
Radowitz, den secretaris-generaal van liet Ber-
lijnsche congres van 1878 en lateren Duitschen
ambassadeur te Konstantinopel en Madrid. Von
Radowitz, die een zwak had voor lekker eten,
haid voorgesteld, in een der conferentiezalen
een koud buffet te laten inrichten. Bismarck
was er aanvankelijk tegen, maar gaf later toe
en Von Radowitz vertelt in zijla"herinneringen
dat' dit buffet „een van de grootste succes
sen Yan het congres is geweest. De in rich
ting was van den uitstekenden vakman F. W.
Borchardt, den chef van de door hem zoo be
kend geworden firma in de Französische Stras-1
se. opgedragen en hij kweet zich op schitte
rende wyze van zijn internationale verplich
tingen. Borchardt, een oude garde-ducorps en-
een goed patriot, beschouwde het als ©en eere
zaak, met het oog op de vele voorname vreem
delingen alleen het meest uitgelezen© te bieden
en hij heeft daarvoor, ofschoon de hem betaal
de prijs van 500 Mark voor ieder van de twin
tig conferentiedagen niet gering was, zeer ze
ker aanzienlijke offers gebracht. Men kon zich
echter moeilijk iets volmaakters aan zeldzame
en fijne gastronomische versnaperingen denken
dan hij ons heeft voorgezet. Zelfs versch©
oesters liet hij, stuk voor stuk tusschen ijs,
verpakt, Lederen dag naar Berlijn komen."'
Aldus schildert Von Radowitz in geestdrif
tige bewoordingen de werkzaamheid van Bor
chardt op het Berlijnsche Congres.
Het wijnrestaurant Bprchardt, achter den
hooggewelfden, door granieten zuilen ge-
schraagden idelicatessenwinkel gelegen, was
jarenlang het middelpunt van het Berlijnsche
societv-leven. De garde-officieren, dis generale
staf, de diplomatieke gaven er elkaar rendez
vous, de kring van Eulenburg ein Holstein, die
jarenlang achter de coulissen aan de touw-i
tjes van de hooge politiek trok, had er zijn,
stamtafel, tal van vooraanstaande figuren uit
de haute finance en de industrie waren isr
stamgast. Theodoor Fontaneen Paul Lindauheb
ben de „Weinstube Borchardt" in verschillend©
romans vereeuwigd en in vroeger jaren placht
ook de koning van Engeland er gaarne te
toeven.
Bij Borchardt was het usance, dat er slechts,
eenmaal per jaar rekeningen werden verzon
den en wel met Nieuwjaar. Betaalde injsn, danj
was het goed, maar betaalde men niet dan
was het ook goad. Aanmaningen werden prin
cipieel niet geschreven.
Wellicht heeft deze nobele, maar wsinig za
kelijke opvatting de débacle verhaast -- ver
oorzaakt heeft zij haar niet. De moeilijkheden
van de firma Borchardt zijp in November 1918
begonnen, toen de revolutie ©en einde maakt©
aan de heerlijkheid en de groote bestellingen!
van de keizerlijke hofhouding. De inflatie h©eft
juist in de kringen, die tot de beste klanten
van Borchardt behoorden, de meeste slacht-
otters gemaakt. Steads kleiner werd de clien
tele. De omzet daalde stierk, de nendabiliteit van
de onderneming slonk meer en m©er. De kost
bare wijnen in den beroemden wijnkelder van
Borchardt vonden geien drinkers en geen koo-
pers meer, maar het kapitaal, dat in dezen
wijnkelder was gestoken, verslond enorme be
dragen aan rente...
Zoo moest het te langen leste wel uitbopew
op een débacle.
Borchardt is failliet!
EIEN SU JET;.
Zooals men zich zal herinneren, zijn eeingen
tijd geleden enkele bijzon dierheden gepubliceerd1
over de aanhouding van een Pool, die door mid
del van advertenties in de bladen in connectie
zocht te komen met dames en van wie later
bleek, dat hij een „ongewenschte vreemdelingj"
was> die verschillende valsche passen in zijn be
zit had.
Dit bericht trok ook in de buitenlandsche pers
de aandacht en kwam zoo onder oogen van buiten
landsche autoriteiten.
Toen bleek, Jat de aangehoudene, nog veel meer
op zijn kerfstok heeft, dan men aanvankelijk
vermoedde. Uit verschillende plaatsen in Tsje-
Chio-Slowakije, Polen en Duitschland bereikten
de Haagsche politie brieven, waarin mededeeling)
werd gedaan van oplichting;, ziwiendelariji, enz.,
waarvan de anageihoudene, die zich nu eens uit
gaf voor Odermatt, dan weer voor Saudov, We-
bach of Beitel, verdacht wordt.
Va.n den officier van justitie te Offenburg
kwam een schrijven, dat men een zekeren Oder
matt zocht,- terzake van oplichting en „Heirat-
schwindel" Een. bevel tot gevangenneming was
reeds tegen hem uitgevaardigd.
De verschillende namen, welke op zijn pas
sen voorkomen, zijn alle van dames, waarmee hij
in connectie geweest is.
Op de een of andere slinksche wijze wist hij
een pas van de dame in handen te krijgen, welke
hij zich toeëigende, waarvan hij het portret ver
anderde, enz.
Zoo kwam hij in het bezit van de valsc'hle
passen.
Enkele van de dames zijn verdwenen, zoodat
het vermoeden, dat men met een handelaar in
vrouwen en meisjes te doen heeft, aanmerke
lijk versterkt is.
Een uitgebreid internationaal onderzoek om
trent de handelingen van den Pool zal ingesteld
worden.
Onder tusschen heeft de officier van justitie
te Offenburg aan de Nederlandische Regeerimg
zijn uitlevering .gevraagd.
i P.
NOODWEER IN het BUITENLAND.
Een vreeselijk onweer heeft in Sacksen in
Duitschland gewoed, gepaard van een ontzettende
■wolkbreuk.
De volgende bijzonderheden zijn daaromtrent
bekend geworden:
D;e overst,rooming in Saksen.
Nauwelijks is men bekomen van de eerste ont
steltenis over den ramp in de Harz of geheel
Duitschland wordt opnieuw opgeschrikt door een
Jobstijding. In den afgieloopen naoht heeft boven
het Ertsgebergte, in die wondermooie spreek, die
men met recht de „Sachsischie SdhJweiz" noemt,
een wolkbreuk van ongekende hevigheid plaats
gehad, waarbij honderd, voljglens de laatste, nog
oncontroleerbare berichten zelfs 150 personen om
het leven zijn gekomen. De beide beken, die zich
door hun nauwe dalen dwars door het Ertsgebergj-
te naar de Elbe kronkelen, de Müglitz en de
Gottleuba, zwollen in enkele uren tijds tot brui
sende bergstroomen aan, die de smalle dalen ge
heel vulden en met donderend geweld boomen,
huizen, telegraaf- en telefoonpalen, de .baanwach
tershuisjes bij de spoorwegen, de spoorwegen zei f,
bruggen enz. vernielden. Het zwaarst geteisterd
werden. Berggiesshübel, waar 45 personen om het
leven kwamen, Rotterddorf met tfw.intig dooden,
Neuendorf met 14 dooden, Gottleuba met 10 doo
den en het wereldberoemde horlogemakersstadje
Glashiitte met 10 dooden. Het gehucht Oesen-
grund, dat uit slechts 25 huizen bestond, werd
geheel door de watermassa',s Weglgevaagd.
Ongeveer 100 personen worden vermist en het
is helaas niet onmogelijk, dat ook tal van leze
vermisten den dooa-in de golven hebben gievon-
den.
Aan het verhaal van een ooggjetuige, die de
katastrofe te Glashütte meemaakte, onltleenen we
de volgende bijzonderheden: Het had den glehjee-
len dag naar onweer uitgjezien en des avondte
om negen uur begon het dan ook. De eene wolk
breuk volgde op de andere en we dachten need's
dat er een tweede zondvloed gekomen was. Maar
dat was nog slechts een voorspel. Omstreeks 11
uur drong een vloedgjolf van wel twee meter
hoogte het dal binnen met 'een gjaweld waar
niets tegen bestand was. Het geheele dal was in
enkele oogenblikken tijds in een ziedende, schui
mende, donderende rivier herschapen. Zware boo
men werden door het kokende water ontworteld
en neergeslagen. Alle bruggen werden vernield,
evenals vele huizen. Het in het benedengedeel
te van de stad gelegen station stond ruim twee
meter onder water. De trein naar Altenburg
stond, stampvol vacantiereizigens, op het punt
van vertrekken, toen het water plotseling de
wagons binnendrong1. Binnen enkele oogenblikken
stonden de passagiers tot hun middel in het
water. Eenige reizigers, die in hun doodsangst *ie
portieren openden en uit den trein sprongen,,
dronken. De meeste passagiers bleven gelukkig
werden door den woesten stroom gegtepen en ver
in den trein, fen konden, al was het ook pas na
twee uren, gered worden. Een rangeertrein werd1
door het water omvergeworpen. De geheele ramp
speelde zich in slechts enkele minuten af."
Het dorp Berggiesshübel, dat 'het zwaarst door
de katastrofe is getroffen (men vreest dat er
van de 130 inwoners niet minder dan 60 verdron
ken zijp), biedt een troosteloozen aanblik. 12
huizen zijn geheel van den aardbodem verdwenen.
Van de meeste andere huizen zijn gevels of muren
ingestort. Op het oogenblik zijn politie en rijks-
weertroepen bezig onder de puinhoopen naar lij
ken te zoeken. Alleen te Birna aan de Elbe zijn
tot dusver 21 dooden aangedreven. Geweldige
hoeveelheden verdronken vee werden evenééns uit
de rivier opgevischt. Alle dooden zjjn afkomstig
uit de hooger gtelegen bergdorpen en zijn kilo
meters ver door het water meegevoerd. Alleen
te Gottleuba bedraagt de schade 3 a 4 millioen
Mark. Volgens mededeelingfen van de Saksische
regeering bedraagt de schade in het geheele ge-
bie dten minste 12 millioen Mark.
De beide dalen zijn thans, nadat het water is
weggevloeid, met een slijklaag van wel 1/2 meter
dikte over de geheele breedte bedekt. De spoor
wegen in de beide dalen zijn geheel vernield én het
spoorwegverkeer zal de eerste week niet hervat
kunnen worden. Ook het telegraaf- en telefoonver
keer is gestaakt, zoodat berichten uit die om
geving schaars binnenkomen.
EEN SPOORWEGRAMP.
Imzake het spoorwegramp bij' Wernigerode
in de Harz wordt mog gemeld, dat "men met!
man en macht in de weer is om de locomo-i
tief, den tender en dan wagon uit elkaar tie
slaan, daar zij niet in huim geheel op te rui-;
men wanen.
Volgens het „Berliner Tagebl." is een emf
stige ramp voorkomen door het breken van
de koppeling achter den eersten wagon. Daar
door bleven de volgende wagons, waarin 200'
kinderen zaten, die voor "herstel van gezond
heid naar de Harz gingen, gespaard.
Een ooggetuige van de ramp, die de neis
ifcet d.en verongelukten trein meemaakte, ver
haalde het volgende:
„De Broeken-trein, die, behalve uit den ba
gagewagen, uit zeven wagons bestond, reed
van Dreiannen—Hohne in de richting Steinerne
Reniie.
In het midden tusschen beide stations be-:
vindt zich een groote tunnel. De trein had
juist dezen tunnel gepasseerd, toen de loco
motief plotseling van den weg afraakte en bij:
een bocht uit de rails sprong.
Ik stond op het platvorm van dan derden)
wagon, en zag hoe de wagon tweede klasse
voor mij lossprong en miet de locomotief eri
den bagagewagen van den dijk afstortte.
Op hetzelfde oogenblik viel de wagon, waar
in ik zat langzaam om. Ik zelf viel van het
platvorm, doch bleef als door een wonder on
gedeerd.
Het omvallen van den wagon, waarin ik mij
bevond, heeft gelukkigerwijze verhinderd dat
de vijf verdere wagons, die alle geheel bezet
waren, eveneens van den dijjk stortten.
Het volgende oogenblik ontstond er een on
beschrijfelijke paniek. De passagiers liepen,
luid schreeuwend rond.
Aan de locomotief, den bagagewagen en den
wagen tweede klasse zag mien beneden, in de
diepte slechts de puinhoopen uit het water
steken."
De „Lok Anzeiger" verneemt, dat volgens de;
opvatting der deskundigen de spoorbrugmaat
schappij, geen schuld beeft. Men is het er over
eens, dat niet voorzien kon worden, dat een
ongeluk, als thans heeft plaats gehad, zou kun
nen gebeuren.
Intusschen zal de aanleg ter plaatse, waar
het ongeluk geschied is, thans geheel giewij;
zigd worden. i
