1 S NIEUWE 8
Donderdag 25 Augustus 1927
36 e Jaargang
Buitenlandsch Overzicht
Plaatselijk Nieuws
Nieuwstijdingen
Stemmingsbeeld -» Groentenland
NO. 100 IHTERC.TELEPHOOH 52
L4IGEDIJKER (QIRtïï
Dinsdag, Donderdag en Zaterdag Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
Abonnementspi ijs Groote letters naar plaatsruimte
- Pei' 3 maanden! l.ló. -RedaCt.-Uifg*. J. H. KEIZER. - Rlireel !%nord«CharwOllde Brieven rechtstreeks aan denUiteever
f
Nadruk verboden.
Het bljjft nog altijd de groote oorlog die
ons internationale politieke en oeconomische
leveii fclijtt beheerschen. De polemiek tusschen
België en Duitschland over de deportaties en
de franctireurs gedurende dien oorlog, welke
nu tot het instellen eener internationale com
missie van onderzoek schijnt te leiden, is er
niet het eenige bewijs van. Ook waar we
rechtstreeks verband met den oorlog, die al
9 jaren achter ons ligt, niet zoo duidelijk zien,
is de nawerking niettemin voelbaar. Dat het
Fransch-Duitsche handelsverdrag, nu eindelijk
geteekend, nog onder zijn invloed staat is be
grijpelijk. Frankrijk en Duitschland waren de
groote tegenstanders op het Europeesche vaste
land en hun politiek en oeconomisch autogo-
nisme heeft niet minder dan de Russisch-
Oostenrijksche tegenstelling op den Balkan en
de Duitsch-Engelsche wedijver, den oorlog be-
heerscht.
Dat ook in dit nieuwe handelsverdrag dat
antogonisme, maar daarnaast ook de nieuwe
verhoudingen door den oorlog geschapen, zich
zouden uitspreken, was natuurlijk. En de be
palingen, betreffende Marokko, dien vroegeren
twistappel tusschen de twee tegenstanders,
thans door Frankrijk vermeesterd, en betref
fende Elzas-Lotharingen, dien nog veel gevaar
lijker. twistappel sinds eeuwen, die voor een
niet gering deel den oorlog veroorzaakt heeft,
openbaren duidelijk'de werking van den strijd.
Het verband tusschen den oorlog en de bin-
nenlandsche strijd in Rusland is ook gemak
kelijk nawijsbaar, waar toch de revolutie in
Rusland, die den Sowjetstaat en de mogelijk
heid van dezen strijd schiep, eerst door het
verloop van den oorlog mogelijk werd.
Maar ook het proces, thans in Italië tegen
den socialistischen leidér Turati begonnen, en
ook de oorlog in Qhïna zijn van den grooten
wereldoorlog de directe uitvloeisels. Want bet
is deze oorlog, die beide: het Italiaansche fas
cisme en het Chineesche nationalisme gescha
pen, althans leefkrachtig gemaakt heeft.
De nationalistische beweging in China da
teert weliswaar reeds van voor den oorlog.
Maar de deelneming van China aan den oor
log en de vrijheidsleuzen, die de Entente ten
behoeve van haar zaak aanhief, hebben het
toch feitelijk eerst de kracht gegeven, die het
thans in den binnenlamdschen strijd openbaart,
maar hebben ook China's positie tegenover de
rest van de wereld en in 't bijzonder tegen
over de groote mogendheden zoodanig gewij
zigd, dat een ontkomen van of een ingrijpen
in den binnerilandsche|n strijd in China onmo
gelijk was geworden. Het verloop van dezen
strijd heeft tot nu toe de Chineezen nog niet
veel verder gebracht tot de verwiezelijking van
het ideaal, dat het nationalisme nastreeft. Een
oogenblik heeft het geschenen, of de Zuidelij
ken, dit ideaal handhavende, erin zouden sla
gen de macht te veroveren en China tot een
modernen vrijen staat om te vormen. Maar
de dubbelhartigheid van Tsang-hai-sjek, den
aanvoerder der Zuidelijken, die de zaak van
het nationalisme verried, en het stoken der.
communisten, hebben deze verwachting blijk
baar voor goed vernietigd.
Thans schijnt ook de beweging der Zuide
lijken verloopetn in de poging van den Chi-
neeschen generaal om zich de macht ovér ©en
deel van China te verzekeren en heeft daar-,
bij cok deze beweging blijkbaar haar groot
ste kracht ingeboet. De Noordelijken onder
den vroegeren rooverhoofdman Tsjang-tso-lin
zijn weer aan de winnende hand. En Tsjang-
tso-lin zelf, die ook den steun van Engeland
en Japan heeft, doet ongetwijfeld thans een
goeden gooi naar de verovering van de macht
over geheel China. Maar het is al weer ge
bleken, dat de waarschijnlijkheden en moge-
lijkheden in China zich telkens wijzigen. Straks
gaat wellicht een ster van een nieuwe vecht-,
generaal aan den Chineeschen hemel op of
weten Feng of Wofc-pej-foe of de communis-,
ten van Hankon weer zoo van zich af te bij
ten, dat Tsjang, die al eens eerder van het
politieke leven afscheid heeft willen nemen,
opnieuw gedwongen is naar Mantsjoerijë de
wijk te nemen. Het Cliinéesche volk kan dit
om 't even zijn. Of Woe of Tsjang aan de
winnende hand is, dit volk blijft altijd de lij
dende partij. De vrijheid en het zelf beschik-,
kingsrecht, die de overwinnaars uit den oor
log aan alle volken beloofden, verbergen zich
voor de Chineezen nog in een ondoordring
baar verschiet.
Maar is het voor de anderen wel zoo heel
veel anders? Nergens heeft de oorlog de vrij
heid gebracht of vermeerderd. Tsjechen en
Polen zijn bevrijd, maar in hun plaats zuchten
nu duizenden en millioenen Hongaren en Bul
garen en Duitschers gnder vreemde heerschap
pij. De Vlamingen vragen nog vergeefs om hun
recht en de Italianen hebben langzamerhand
h"l laatste restje vrijheid verloren dat bett fas
cisme hun nog had gelaten. Het proces tegen
Turati is een verraderlijk teëken. Het toont
hoe zelfs de vrijheid van beweging in Italië
niet meer bestaat. Want Turati wordt niet an
ders ten laste gelegd, dan dat hij Italië zonder
toestemming der regeering verlaten heeft. En
de negen, die met, en eigenlijk voor hem te
rechtstaan, want Turati zelf is te Parijs in
veiligheid, worden enkel beschuldigd van be
gunstiging van het vertrek.
Het is een droevig resultaat van den oor
log. Want dit fascisme, dat Italië's vrijheid
vernietigd heeft, is een oorlogsgevolg. Het na
tionalisme en het geloof aan het geweld als
eenige macht, die er de kern van uitmaken,
zijn door den oorlog gewekt. En dit geloof
is het dat niet alleen de Italiaansche vrijheid,
maar alle Italiaansche leven vernietigen moet,
omdat het de wet van alle leven en aller groei
aantast en dat leven zelf in het hart treft.
gelcof my, de bussen van de Heeren Kok,
Tuinman en Wilken tuften al lang weer
langs den Twuijverweg. De idee leeft er stel
lig, dat men zich danig gebrand heeft en nu
op de blaren zit.
Hoe is het mogelijk, vraagt ge U af, dat
cp zulk dood woestijnzand een zoo florissant
gewa-~ kan staan. Maar nu weet de eigenaar
t.' vertellen van kunstmestgiften, zooveel kali,
super en stikstof, zeer groote hoeveelheden.
Je kunt 't zien ook, dat er wat onder zit. Er
is op idat perceel verder nog heel wat op te
merken er 3 taan n.l. verschillende soorten to
maten. Er is nog a! verschil in stand tusschen
de soorten, ook tusschen de planten van een
en dezelfde soort. Dat komt, licht de eige
naar ons in, dat die beste planten mèt, de
slechtere zonder kluit zijn gezet.
Wat het gewas vooral noodig heeft, om tot
vollen wasdom te komen, is volop zon. Als
aan di voorwaarde wordt voldaan, kan die
ruim V4 H.A. maagdelijk zand 'n opbrengst
geven, waar de klei niet aan tippen kan. Edoch
hoe mooi dit alles ook lijkt, hoe rijk 't ge
was er voorstaat, de risicofactor is groot, want
1927 brengt tot heden weinig zonneschijn.
't Was 'n zwaarbewolkte, dreigende lucht,
derhalve besloten we, ondanks de vriendelijke
uitnoodiging om op te steken, dadelijk te ver
trekken. Op de terugreis hielden wa „nabe
trachting."
Reeds 's morgens ter veiling had mijn des
kundige mij vriendelijk gekappitteld en me
zachtkens verweten, in deze rubriek te wei
nig aandacht aan de nieuwe cultuur, aan de
tomaten, te hebben gewijd, 'k Vertelde hem
openhartig een beetje sceptisch gestemd te zijn.
Als er één artikel is, dat in enkele jaren enorm
in verbouw is toegenomen, dan wel de tomaat.
In enkele jaren toch is de export van tomaten
vertienvoudigd. En wie, als de Stemmingsbeel
der, notitie neemt van de uitvoarcijfers wat ge
wicht en waarde betreft, dien is hiat ook op
gevallen, dat de waarde per K.G. een dalen
de lijn vertoont. Hoe lang kan 't met de uit
breiding van dezen verbouw crescendo gaan?
Wanneer zal de grens bereikt zijn?
Moeiljjke vragen, waarop menigean dit ant
woord geeft (lees het voorlaatste no. Tuin
derij, rubriek ingezonden), menschen weest
voorzichtig! Mijn deskundige metgezel is op
timistischer gestemd en geeft opbrengstcijfers,
die inderdaad mooi zijn. Hij noemt voor kas-
cultuur volgende getallen:
Aanlegkosten kas (onverwarmd) per snees
f 1000, waarschijnlijk nu minder, misschien wel
reeds gedaald tot f 800 k f 900; bij een toma
tenprijs van tegenwoordig 18—20 ets. per kg.,
is een opbrengst per snees van f 250 tot f-300
niet hoog. Meerderen becijferen hooger op
brengst. 'k Geef deze cijfers, zonder commen
taar.
Dat menschen als mijn metgezel aldus ijve
re:i voor verandering van cultuur,daarvoor
hun beste krachten geven, anderen met raad
en daad bijstaan, moet hoog worden gewaar
deerd.
Dat het een anderen kant uit möet, dat het
met de oude manier van verbouwen vastloopt,
steeds meerderen zien dat in. Men leze het
interessante raadsverslag van Warmenhuizan in
ons blad van Zaterdag, waar dit onderwerp
ook is besproken. Menschen, die de kaart van
't land kennen, 't geheel op tuinbouwgebied
overzien, onthouden zich van advies. Ze zijn
voorzichtig in 't aanbevelen van bouwen van
tomatenkassen. Niemand is in staat te zeggen,
wanneer het maximum zal zijn bereikt. Maar
ik hoor mijn gewaardeerden metgezel op ex
cursie al zeggen „wie 'n kas bouwt, niet aan
tomaten is getrouwd." Dat is ook zoo, er wen
den nu reeds kassen gezet, waar men dadelijk
al rekening heeft gehouden met de mogelijk
heid van eventueele verwarming.
Dat lijkt me aanbevelingswaardig. We heb
ben nu al een eenzijdige koolbouw, met al
de narigheid daaraan verbonden.
In de verandering van cultuur eenzijdigheid
- ZITIDSCIlARWOUDjE.
Dinsdagavond, ongeveer half 12, werd zekere
J. G. uit onze gemeente op hardhandige wijze
aangevallen door een drietal Broekers, zonder dat
bedoelde G. zich van eeüig kwaad bewust was.
Hij werd geslagten, gestompt en getrapt en bo
vendien zijn fiets vernield, ook een zekere W.,
die ook op straat was, werd mede het slachtoffer
al was het op minder ernstige wijze. We verna
men, dat de politie de zaak in handen heeft. Een
flinke straf zal hen zeker niet ontgaan.
vermijden, miet te veel op één kaart zetten,
doch risico verdeelen, ljjkt me zeer aanbeve
lenswaardig.
We leven in een wonderlijke wereld. In
Amerika zijh twee menschen ter dood ver
oordeeld, nadat hun verdedigers zeven lange
jaren het kunstje van almaar procedeeren heb
ben kunnen volhouden. Velen meenden, dat
procedeeren „ohme Ende" alléén made in Hol
land was; die meening blijkt niet juist.
Maar 't gekste vind ik, dat men in de heel©
wereld menschen jvindt, die evenveel van 't
geval weten als ik, nooit eenig processtuk heb
ben gelezen, de namen der veroordeelden nooit
hoorden, en toch bazelen van een justiti-
eelen moord, 't Verzet noemt men een Wer
king van 't ontwaakt werelgdeten! En eerst
in de laatste dagen - na bomaanslagen, mon
stermeetings, 't aanrichten van groote materi-
eele schade, (sommige mienschen hebben hufl
leven moeten laten) nu eerst geven onze groo
te bladen eenig bericht omtrent het juridisch
verloop dezer zaak. En dat steunt dan n.l.
op de gegevens van 'n journalist van de
Engelsche Times, die 't dossier zegt te heb
ben gelezen en eenige rechtszittingen te heb
ben meegemaakt.
Nu zijn Saceo en Vanzetti onschuldig. O,
die overtuiging van de massa.
Neem verder eens de jongste beslissing van
de Duitsche regeering inzake de verhooging
Van tarieven op aardappelen en vleesch, om
weer in 't eigen genie te komen. Om de ver
hooging er door te krijgen, bezigde men een
argument aan de conclusiën van de gehouden
ecoonomische conferentie te Genève, ontleend.
Daar was geadviseerd, als invoerrechten in
eenig land op industrieele producten aanmer
kelijk hooger waren, dan die op landbouwpro
ducten, de eerste alsdan lager te stellen. De
heer H. Colijn, voorzitter dezer conferentie,
gaf in zijn gehouden rede te Tilburg, o.m.
deze conclusie der conferentie weer: Men sprak
zich eenparig uit (dus ook de Duitschers stem
den voor) vóór verlaging der tariefmuren.'"
Nu negeert de Duitsche bewindsman 'deze
de conferentie beheerschende uitspraak, neemt
die eerste omtrent de gewenschte evenredig
heid van tarieven van industrie- en landbouw
producten over, neemt ©an pose aan, en zegt:
„Mijne Herschaften, de beroemde conferentie
te Genève heeft goed geadviseerd. Er moet
gelijkheid wezen, en daarom moeten aardap
pelen en vleesch hooger worden belast."
Wie deze logica begrijpt is knap.
Wie neemt 't initiatief voor internattionale
socialisatie?
Dat dergelijke handelwijzen kwaad bloed zet
ten, spreekt van zelf.
De heer Colijn verhaalt in zijjn reeds genoejm-
d.- rede te Tilburg, dat de Engelsche gedele
geerde ter conferentie, Sir Layton er op wees,
dat er niet spoedig iets werd gedaan fot op
heffing van allerlei handelsbelemmeringen, de
toestand nog veel erger zal worden dan nu.
Er zjjn landen, die op den tweesprong staan,
die moeten beslissen, óf den protectionistischem
weg op te gaan, óf te volharden bij de open
deur-politiek.
Sir Layton doelde hier op Engeland en de
heer Colijn voegt aan die uitspraak van den
Engelscliman dit toe, „overtuigd te zijn, dat
deze opmerking niet voor Engeland alleen
geldt."
Hier doelde de haar Colijn vrij zeker op
ons land, dat in een positie kan gebracht, dat
het tegen zin en willen in dien beschamende?^
hoek wordt geduwd. Tot een wijle de bakens(
kunnen verzet.
Nog een staaltje van buitenlandsche pro
tectionistische neigingen en óók van bedreiging
met retorsie.
Denemarken wil industrieproducten hooger
belasten, doch Engeland liet dadelijk weten,
„denk er om, als ge dat doet, zult ge onder
vinden, wat gevolgen een extra belasting van,
boter, kaas en vleesch bij invoer hier hebben."
tien tegen één, nu durft Denemarken niet.
BROEK OP LANGENDIJK.
Onze vroegere plaatsgenoot, de heer C. B.
Zaal, onderwijzer te 's Gravenhage, behaalde dezer
dagen de acte Duitsch.
Iemand uit Zalibommcl heeft aangifte ie
Den Haag gedaan bij de politie, dat vijf koffers
gevuld met bijouterieën en lederwaren, welke wer
den gegeven aan een'kruier, om van'het Holland-
sche Spoorstation te Den Haag naar de Prinse
straat te vervoeren, nïet aan het opgegeven adres
zijn afgeleverd.
De vorige week ben ik op excursie geweest.
Heelemaal niet ver weg, o, neen, vlak bij honk,
naar St. Pancras, 't mooie boomrijke dorpke.
van nationale vermaardheid vanwege dien Twuij
verweg.
Daar zou ik iets bizonders kunnen zien, wat
die moeite niet alleen van 't zien, maar ook
van 't beschrijven waard was, n.l. tomaten op
den kouden grond.
St. Pancras heeft twee hoofdwegen, twee
bebouwde straten, de z.g.n. onder en boven-
wag. Aan den onderweg woont de tuinbouwer
eigenaar van het bezienswaardige perceel,
dat kort aan den bovenweg ligt.
Na den baas te hebben „opgehaald" gingen
we met z'n drieën naar "t tomaten veld. de
eigenaar, 'n deskundige op 't gebied van dez(e
cultuur en de Stemmingsbeelder.
Waar ge, lezer, het perceel kunt vinden?
Loop langs de door de St. Pancrassers zoo
gewaardeerde gashouder, kijk naar een veld,
volgazet met latten, door rietmattten omgeven
en ge zijt aangeland, waar ik U even hebben
wil.
De grond bestaat daar uit puur zand, dat
onbedekt bij droogte vast stuift. Aan de Noord-
West-zijde van dezen zandakker bevindt zich
een aarden wal, die een prachtbeschutting te
gen 'den wind biedt.
Verder is het geheel met rietmat afgescho
ten, men heeft 't zelfs noodig geoordeeld ver
schillende rieten heiningen langs de breedte,
op geregelden afstand aan te brengen.
't Perceel is ruim lh H.A. groot. Langs
I den wal om kwamen we de tomaten-b enting
binnen. Wat 'n gezicht, geheele trossen pry'k-
I ten aan 't weelderige gewas. Een enkele to-
maat verkleurde reeds, over 't geheel geno-
j men was de stand buitengewoon best.
Onze geleider-deskundige gaf uitgebreide in
lichtingen, dé eigenaar, ftog betrekkelijk leek
in dit voor hem vreemde gewas, vroeg maar,
en wij, de Stemmingsbeelder en eigenaar, luis
terden geïnteresseerd toe.
I De St. Pancrassers zijn bepaald een eigen-
aardig slag volk, want stel U voor, lezer, nog
voor en aleer wij naar het tomatenveld togen,
kwam een inboorling doodleuk den baas ver
tellen, hij had op eigen houtje van enkele to
matenplanten maar goed wat blad verwijderd.
De eigenaar wist daar niets van en keek
niet eens boos, zei heelemaal niet: „Waar be
moei je je mee?" niets van dat alles.
Da bladverwijderaar is blijkbaar zeer geïn
teresseerd bij de tomatienbouw, had weieens
vernemen, dat te veel blad het rijp worden der
vruchten belemmert en meende uit dien hoofde
gerechtigd te zijn in- buurman's hof 'n proef
te nemen.
En nu onze deskundige het bladverwijderen
beslist ontraadt, schadelijk acht zelfs, nu gaat
stellig de eigenaar straks naar buurman, om
h-m te vertellen, dat hij tegen de theorie ge
zondigd heeft. Kwalijk nemen? 't Komt bij
buurman niet op, dat hij niet geheel comma il
'faut deed, bij den baas misschien.
Gemoedelijk volk, die Pancrassers.
Lag het aan de bevolking van dit dorp,
