De Java-suiker-indüstrie en haarbeteekenisvoor land en volk
Sanapjrin
BuitenSand
Gevatte Koude
dringend vereischte. De Vereenlgde Staten zijn
momenteel wel in een onaangenaam dispuut ge
wikkeld met Nicaragua en Panama en de moge
lijkheid zou kunnen bestaan, dat deze vérwik
kelingen een ongunstige tendenz uitoefenen op de
solidariteit van Noord en Zuid, getuige de hartiigje
terechtwijzing van den te Berlijn vertoevenden
Argentijnschen minister Gallardo, die zich onvoor
zichtig genoeg had uitgelaten dat het Argentinië
bitter \veinig kan schelen wat de V.S. in Nica
ragua uitvoeren; doch overigens bestaat er wei
nig aanleiding voor vijandschap en dit congres
zal daarom waarschijnlijk ook wel leiden tot nau
were aaneensluiting.
(De PoolsiehrLitausclie kwestie opnieuw aan
-v dji. oblie.
De afwikkeling van het Poolsch-Litausch ge
schil is tenslotte niet zoo naar wensch geschied),
dat men zo ukunnen spreken van algeheele paci
ficatie. Woldemaras heeft onmiddellijk na terug
komst in hét Litausch militair milieu een domper
gezet op het nauwelijks opgevlamde enthousiasme
door te verklaren dat hij zich bij .de verbetering
van de betrekkingen met Polen niet wensch te te
overhaasten. Zelfs heeft men in de mogelijkheid
moeten voorzien, dat een nieuw beroep zal wor
den gedaan op Jhr. Beelaerts Van pioklaini en
indien diens bemiddeling niet zou mogen 'baten
dan zou de Volkenbondsraad zioh opnieuw met .de
kwestie moeten bezig houden. Doch voordien zal
Polen zich nog eens opnieuw met voorstellen tot
Litauen moeten wedden eu afgewacht moet wor
den wat hiervan het resultaat zal zijn.
Een lichtpunt in deze reeks van tegenslagen is
het feit, dat de overeenkomst tusschen Joegoe-
slavië en 'Italië met zes maanden is verlengd. In
diplomatieke kringen is men nu van meening,
dat dit een stap beteèken't op den goeclen weg
naar nieuwe onderhandelingen tusschen beide lan
den.
door Mr. J. J. TICHELAAR.
BE HEDENDAAGSE HE JAVA-SUIKER
INDUSTRIE.
Vergelijkt men hetgeen de industrie nog geen
eeuw geleden produceerde met hetgeen zij thans
voortbrengt, dan ziet men direct op welk cone
geweldige wijze zij is vooruitgegaan. In 1840
"bedroeg de geheele productie ruim 47.000 ton,
in 1925 ruim 2.000.000 ton; zij werd dus meer dan
verveertig voudig dDeze 2.000.000 ton werden af
geleverd door 179' fabrieken, welke uitsluitend
gelegen zijn in Midden- en Oost-Java- In het
"Westen, d.w.z. bewesten de grens tusschen de
voormalige residenties Batavia en Cheribon, vindt
men geen suikerfabrieken, evenmin in Rembang
en den Preanger.
De Javasuikerfabrikant is, in tegenstelling met
den beet wortelsuiker fabrikant eu met zijne colle
ga's in verscheidene rietsuikerlanden, o.a. Cuba),
niet allleen industrieel, doch tevens landbouwer.
Hij fabriceert niet alleen het eindproduct, de sui
kér ,hij teelt tevens de grondstof, het suikerriet.
Zulks maakt uit den aard der zaak het bedrijf
ingewikkelder en riskanter. Ingewikkelder, om
dat hij moet zorgen de beschikking te hebben
ovëï voldoenden grond voor den riet verbouw, over
voldoende water voor zijn aanplant; omdat hij
een goed landbouwer moet zijn die moet weten,
welke rietsoorten voor zijne gronden het meest
geschikt zijn, die op den gesehiksten tijd de ver
schillende soorten moet weten te planten, die ziek
ten en plagen moet voorkomen en bestrijden, die
maatregelen met treffen ter verkrijging van vol
doend werkvolk, enz. Riskanter is het gecombi
neerde bedrijf, omdat de risico voor misoogsten
wegens ziekte in het riet, langdurige droogte
of te veel water e.a. voor rekening komt van
den 'fabrikant.
Het riet wordt bijna uitsluitend geplant op
geïrrigeerden grond. Zooira de be Volk ins hare
rijst heeft geoogst, maakt de onderneming een
aanvang met de werkzaamheden in het veld. Om
den grond, die gedurende den West-moesson ver
zadigd is door water, weer geschikt te maken
voor rietcultuur, moet hij eenigen tijd aau zon
én wind worden blootgesteld; hij moet uitzomen".
Is dé grond voldoende uitgezuurd, aan wordt he
riet geplant, hetgeen geschiedt in de maanden
Mei tot Augustus. In den regentijd komt, onder
normale omstandigheden, het riet tot Vollen was
dom: het gaat bloeien; na den bloei neemt het
suikergehalte toe en >de tijd voor den oogst 'komt.
In den regel valt dit oogenblik twaalf tot vijf
tien maanden na het planten. Bij het oogsten gra
ven de Tietsnijders de om de stokken opgeworpen
aarde open, totdat zij de oude stek hebben be
reikt, steken de rietstokken uit, schrapen de aar
de van de ondereinden af, kappen'de wortels en
den top met groene bladeren (dat zeer gewild
voedsel voor het trekvee is) en binden de stok
ken tot bundels. Deze worden op de kar of lorrie
geladen en naar de fabriek' getransporteerd.
Is het riet in de fabriek aangekomen, dan wordt
het, na gewogen te 2iju, naar het molenhuis .ge
bracht en vervolgens langs den rietcarrier, een
soort tapis roulant, naar de molens gevoerd. Deze
molens bestaan uit drie ijzeren walsen, waarvan er
twee achter elkaar liggen, terwijl de derde er in
dezelfde richting bovenop geplaatst is. Het riet-
wordt nu tusschen de beide onderste en den bo
vensten cylinder doorgeperst en ondergaat deze
bewerking nogmaals in een tweeden en derden en
than meestal in een Vierden, soms zelfs in een
vijfden molen. Zulks geschiedt om zooveel moge
lijk sap uit het riet te halen. Het uitgeperste
sap, dat langs de walsen naar beneden loopt*
wordt opgevangen en gezeeft, teneinde het van
de in het sap zwevende kleine rietvezels en vuil
te ontdoen.
Het sap, dat van de verschillende molens komt,
heet ,;,ruwsap". Wat er verder "met het sap ge
beurt, haygt af van de werkwijze, welke de fa
briek bezigt, Wil zij de witte suiker voor "de
consumptie, meestal superieur genoemd,, afleve
ren, dan dient de carbonatatie of de sulfitatie;
levért zij bruine suiker voor de raffinaderijeu,
z.g. ruwsuikér, .dan dient de defeeatieWijze.
Van het oogenblik af, dat het riet in de fabriek 1
komt totdat de suiker er uit gaat, wordt er nauw- j
keurig gecontroleerd door meting, "weging of op I
tanfdiere wijze, iweljke hoeveelheid sluiker jaanlwlejzigi
is en waar zij blijft. Trots alle techniek gaat
nog steeds een deel van de in het riet aanwe
zige suiker verloren, eu waar elk procent milli-
oenen guldens be teekent, spant de geheele indus
trie zich tot het uiterste in om die verliezen
zoovéél mogelijk te drukken.
De vervolmaking van de suikerbereiding uit
het uitgeperste sa.p vormt het studieveld van de
chemici aan het Proefstation voor de Java-Sui-
ker-industrie. Dit is evenwel slechts één van de
lichamen, waarin de industrie zich heeft geor
ganiseerd. Door hare bijzondere positie van Wes-
terscphe Nijverheid in 'eene Oosteische kolonie
heeft de industrie herhaaldelijk, zij het vroeger
meer dan thans, aan allerlei aanvallen en ver
dachtmakingen blootgestaan. De fabrikanten kon
den zich daartegen slechts gebrekkig verweren,,
in de eerste plaats omdat zij meestal niet gehoord*
werden en verder omdat zij, als zij gehoord wer
den, niet konden spreken namens de industrie,,
doch slechts voor zich persoonlijk'. Om in dezen
toestand verbetering te brengen werd in 1894
opgericht de vereeniging „Het Algemeen Syndi
caat van Suiykerfabrikanten in Ned.-Indië", bij
welke vereeniging thans 175 van de 179 fabrieken
zijn aangesloten.
Naast de twee reeds genoemde organisaties tref
fen wij sinds 1920 nog een derde aan, n.l. den
J(ava) S(uiker) W(erkgevers)) B(ond). Deze is
geboren uit de arbeidsconflicten, die zich in ge
noemd jaar in grooten getale voordeden en houdt
zich bezig met de regeling1 der arbeidsverhou
dingen. Het doel van de J.S,W.|B., bij welken
160 ondernemingen zijn aangesloten, is het be
vorderen van eenheid in de arbeidsverhoudingen
en arbeidsregelingen in 'de industrie, èn op 'dit
gebied heeft hij in den korten tijd van zijn be
staan reëüs veel tot stand gebracht, hetgeen zon
der twijfel niet weinig heeft bijgedragen tot .jen
tegenwoordigen rustigen gang van het bedrijf.
Eene vierde organisatie, n.l. de vereeniging
,-,V(ereenigde J(ava) S(uiker) P(roducenten))", i«
ontstaan als gevolg van de benarde omstaniiglhe^
den waarin de industrie in de laatste oorlogsjaren
verkeerde. De noodzakelijkheid om den Suikerver
koop oentraal te doen geschieden, heeft den stool
gegeven tot deze vereeniging, welke in Nederland
gevestigd is. Zij verkoopt de suiker welke ioor
hare leden wordt geproduceerd, voor gezamenlijke
rekening. Feue audere, eveneens in Nederland'
gevestigde organisatie is de Bond van Eigenaren
van Nederlandsch-Iniische Suiker Ondernemin
gen). Het besefv dat het zeer gewensoht was, dat
de eigenaren der ^suikerondernemingen, die hoofd
zakelijk in Nederland of elders in Europa verblijf
houden, zich vereenigden in eene organisatie hui
ten Indië, riep den BB-N-LS©. in het leven;
daardoor zijn zij voortdurend in staat over alle
principieeele, de suiker rakende vraagstukken, van
gedachten te wisselen, en kunnen de belangen
der industrie ook in Nederland worden bepleit
daar waar zulks noodig of gewenscht is.
Buiten bovengenoemde vereenigingem behoort
ook genoemd te worden de Bond van geëmploy
eerden bij de suikerindustrie eu aanverwante ba-,
drij ven in Ned.-Indië, meer algemeen bekend ondier
dan naam: „De Suikerbond". Deze uit ruim 1800
leden bestaande vereeniging stelt zich ten doel}
de behartiging der financiëele eu algemeene be-!,
langen van de geëmployeerden op suikeronderne
mingen, welke met de suikerindustrie in nauw
verband staan. Zij is eene vakvereeniging, mpt
welker bestuur de Java Suiker "Werkgevers Bond
overleg pleegt omtrent algemeene regelingen, wel
ke betrekking hebben op de arbeidsvoorwaarden
van het Europeesch personeel. Eene vakvereni
ging van het Iulandisch personeel op de suiker
fabrieken bestaat niet. Hetgeen daarvoor onder'
dien naam vroeger wilde en ook nu nog !wil door
gaan, is feitelijk slechts een onderdeel van ie
revolutionair-communistische organisaties in In
dië. Dergelijke „vakvereenigingen" zijn dan ook
door de werkgevers nimmer beschouwd als ver
tegenwoordigsters der Inlandsche weidtnerners, on
der wie zij trouwens slechts een zeer gering aan
tal aanhangers hebben kunnen vinden.
Vergadering van den Gemeenteraad op Vrij
dag1 20 Januari, onder voorzitterschap van den.
Edelachtbare. Heer P. Kikkert, Burgemeester,
Secretaris A. Sloof. .1
Aanwezig alle leden.
Iln zijn opening uit de/ voorzitter die beste
wenschen voor de Leden met hunne gezinnen
in het jaar 1928. Wlanneier wij. lean 'terugblik
werpeln op het afgieloopen jaar, kunnen we ons
verheugen over het gunstig perspectief, wat
den tuinbouw aangaat. Wel heeft de opbrengst
der zomörproducten niet aan de gestelde ver
wachtingen beantwoord, maar toch mag naai
aanleiding der huidige prijzen de verwachting
gekoesterd worden, dat het jaar '27—'28 een
voorspoedig jaar zal zijn, wat aan dei vermeer
dering der bloei onzer gemeente zal meewer
ken.
Enkele der voornaamste raadsbesluiten wer
den gereleveerd, waarna voorzitter de mede
werking dér Raad inroept tot behartiging der
belangen der gemeente.
Door den heer Mulder wordt, als oudste
raadslid de wenscih beantwoord, waarbij deze
zegt, zeker de tolk der Leden te zijn als hij:
voorzitter wederkeerig met de zijnen het beste
toewensch. Wat de samenwerking betreft, ge
looft spreker zeker te kunnen getuigen, dat bij
'allen de overtuiging bestaat het algemeen be
lang te dienen. Echter moet hij tem zeerste be
treuren het fieit dat het College van B. on
W'. in 1927 met hiet voorstel kwamen de 5e
leerkracht af te voeren, wat door spr. een
zwarte vlek in de geschiedenis genoemd werd.
Spr. herinnert den voorzitter aan diens be
lofte, dat hij steeds paraat zal blijven ten aan
dien van bet onderwijs.
De heer Hart beeft een opmerking naar
aanleiding der notulen. Volgens deze heeft de
heer Hart inzake die begrafenisrechtien giezlegd,
dat na 15 jaar de gmvein aan de gemeente zou
den komein. Dit veneischt eemige aanvulling.
Hij ging met hot voorstel van B. en W. ac-
coord, mits bij de termijn van 15'jaar dezelfde
gelegenheid bestaat, deze termijn* te verlengen
De inotuliqn werdien hiermede aangevuld, ter
wijl de desbetreffende bepaling zoo nog niet
aanwezig, in do verordening alsnog zal worden
opgenomen.
Medeideieling wordt gedaan van een schrij-
van van Ged. Staten, dat van een schrijven,
der gemeente Koedijk inzake het wegenplan
met belangstelling is kennis genomen. Zonder
toezelgging te doen, zal men toch indertijd op
het gedane voorstel terugkomen. (Betreffende
eeln weg Hl. H. Wiaard— Zuidscharwoudie—-
Koedijk) j
Een schrijven van den Min. van Onderwijs;
om ee(n tijdelijke leerkracht te benoemen zom-
der de. keuze te moet,en "bepalen tot ©en wacht
gelder.
Schrijven van don Min. van Binnenland schte
Zaken on Ged. Statiën, waarbij subsidie wordt
toegestaan, elk tot leen bedrag van 30 pCt.
van het uit te koeren arbeidsloon en werkver
schaffing. Op de vraag van don hoer Hart leest!
voorz. de voorwaarden, waarvan de voornaam
ste is, dat ge)en hoogier loon uitgekeerd mag,
worden van f2.50 peir dag.
Goedkeuring van G|ed. Staten op de wijzi
ging begrafetnisnechten en wijziging reglement
Burg. Armb. en op da Kasgeldleoning, groot
f 10.000.
Schrijven van Gteld. Staten, dat zij zich stel
len op hot standpunt van B|. en. W. waar deze
van oordeel waren, dat die verpleegkosten van
de minderjarige N'. Delver voor rekening dier.
gemeente Zijpe komen.
Schrijven van do hoeren Stuffers, P. Geus
Cz., P. Stam M|zt. en J. Plooger, dat zij hun
benoeming als lid van de commissie tot wering,
van schoolverzuim aannehron.
Alle stukkon voor kennisgeving aangenomen
Van de caféhouders was het verzoek inge
komen het sluitingsuur voor de café's op Za-i
terdag en Zon- en feestdagen op 11 uur te
bepalen.
Waar door het handhaven der zorraetyd de
café's in den zomer al roeds om 11 uur offi
cieel© tijd sluiten ten de Burgemeester met het
toekennen van permissie om later te sluiten,
al reeds oen zoo ruim mogelijk standpunt in
neemt stellen B:. en Wl. voor hierop afwijzend
te beschikken. i
De heer Commandeur kan zich er wel nfee
vereenigen als de bepaling alleen geldt voor
ld en Zondag, omrode vele jongoas juist naar
Alkmaar gaan, waar het om 11 uur sluiten is.
De hoer Hart is wiel voor het verzoek, mits
aangetoond wordt, dat men werkelijk voordeel
zal gen neten. Hij vindt het dan voor de be
langhebbenden leen broodkwestie. Anders gaat
hij met B. en W. moe. Waar zomers de bepa
ling practisch al bestaat, en er in den winter
om de 14 dagen uitvoering is, waardoor slechts
V4 gedeelte van de Zondagen overblijft, zal
de heer Mulder te|gen het verzoek stemmen.
Wefch. Jb. Visser ziet in het verzoek een
belang- van enkelen, waarop Hart opmerkt, dat
wij even goed voor die menschen hun belang
moeten opkomen len als het geld nu toch ver
teerd wordt, houdt spr. bet liever in de ge
meente.
De beier Groten weet van ouders, dat zij
hun kinderen liever op het dorp weten als
ra de stad, waar later gesloüen wondt, om welke
reden men daarheen trekt.
Het voorsteil Commandeur wordt aangeno
men met 4—3 stentoen. Tegen beide wethou
ders en de heer Mulder.
Verzoek van de Nied. Politiehoridenvsreem.
om toetreding als begunstiger (min. contribu
tie f 10— per jaar) wordt afwijzend op be
schikt.
Verzoek van J. Spaans, sub-correspondent
der arbeidsbemiddeling, den lijnwerker A. Zee
man te verplichten arbeiders te nemen over
het correspondentschap der Arbeidsbemidde
ling. Waar dit verzoek aan het verkeerde adres
is gericht en uit dat verzoek niet voldoends
blijkt, welk feit wordt bedoeld, wordt voorge-'
steld en aangenomen deze zaak door de com
missie van toezicht te Laten onderzoeken.
Mededeeling van Ged. Staten, dat zij hunne
beslissing ten aanzien, van da begrooting 1928
hebben verdaagd.
Advies van de Ver. van Nied. Gemeenten),
inzake borgstelling bij de aanbesteding van
werken. Beide voor kennisgeving aangeno
men.
Verzoek van de muziek vereen. „Aurora" om'
subsidieverhooging; de vorige vergadering we
gens staking van stemmen aangehouden.
Voorstel B. en W. luidt: f 200— subsidie,
waarvan een gedeelte moet worden besteed om)
de schuld te 'delgen. i
Vooraf wilde de heer Mulder een enkel
woord richten tot weth. Wi. Visser voor diens,
houding bij de vorige stemming. Wann|eer prea,
advies van B. en W. bij een voorstel op dei'
agenda wordt geplaatst moet hij ten zeerste
betreuren, als by de stemming de meening van
één der wethouders geheel gewijzigd is. Hier
door heeft een praseadvies in het geheel geen
waarde meer. j
Weth. W. Visser verdedigt met op te men
ken, dat hij de mieiening is toegedaan, dat een'
subsidie aan een dergelijke vereeniging miet
overgroote meterderheid moet worden toege
kend. Overigens heeft in deze zaak aan den;
voorzitter alreeds zijn texcuus aangeboden.
Hieruit concludeert de heer Mulder, dat ook
thans de heer W'. Visser heel waarschnlijk
niet zal meewierkefn. Hij merkt op, dat toch,
wel meer belangrijke besluiten met een kleinte
meerderheid zijn genomen on. Waterleiding
en Woningbouw, beide miet 4—3.
Weth. W. Visser vindt dat heel iets anders..
De heer Hart zegt, een eerlijk tegenstander,
altijd te kunnen respecteeretx Hij is echter,
ook ten zeerste over deze houding ontstemd.
Bij de wethoudersvterkiezing heeft hij het baan
tje niet altijd even gemakkelijk genoemd, maar;
zooals weth. W. Visser in deze zaak' heeft1,
gehandeld, heeft hij absoluut geen blijk gege
ven iemand te zijn, .die weet wat hy wil.
Ergens voor te stemmen, als reeds ©en miee-
derheid bestaat, in tenslotte met alle wlnderaf
meezeilen, .en probeeren bij diie meerderheid',
in het gevlei te komein. Spr. geeft aan den,
heer Visser den raad bij den aanvang van
zijn periode als wethouder geen struisvogel
politiek te voeren.
Weth. W. Visser bedankt den heer Hart.
voor diens compliment ien zegt leergeld te heb
ben gegeven. i
Voorz. aoht dezie kwestie thans genoegzaam
besproken en gaat tot stemming over.
Voor de heeren Hart, Mulder en Weth. Jb.
Visser. De overigen tegen.
Benoeming lid van de Commissie van Toe
zicht op het lager Onderwijs. Bienoeoid met
6 stemmen de heer S. Smit; met 1 stem blanco.
Als kachelaanmaker wordt tijdelijk benoemd,
de heer J. de Vet. I
Alsnu is het woord aan den heer 'Hart, welke,
heeft verzocht iaën tweetal vragen te mogen,
stellen, waarvan er één is vervallen, aangaande
de loonen in de werkverschaffing door de be
spreking bij den aanvang van de vergadering.
Bij de laatste winter heeft spr. opgemerkt en
daarover ook vele klachten ontvangen, dat toen
aan de gladheid van de wieg niets of zoo goed
als niets is gedaan. Waar meermalen in comité
toezegging is gedaan, dat hiervoor gezorgd zou
worden, moet spr. helaas constateeran, dat meh
in gebreke is gebleven of de genomen maatre
gelen niet goed zijn geweest. Oindertusschen
heeft hij reeds een onderzoek ingesteld en 'is:
hem door iemand de toezegging gedaan, dat
bedoelde persoon voor f6 per keer met paard,
en wagen zand wil strooien, wat zeer geschikt;
kan worden genoemd.
Voorz'. vraagt wat eigenlijk de bedoeling vajn,
den Raad is geweest. Door B. en W. wai
gezorgd, idat er zand in de gemeente was, wat;
de menschen kondien 'halen, zoolang de voor
raad strekte,. Van dat zand is nog over. Of!
verlangt men een strengere toepassing van dé
politieverordening, waarbij ieder verplicht is,
zelf voor zijn e,rf zand te strooien?
In den breedte wordt nog over dezie zaak
uitigewijd zonder dat nieuwie gezichtspunten wosc
den geopend. Tenslotte zal mem 'de zaak na-,
der in overweging nemen, waarna de voorz.
tot sluiting met dank aan de Pers voor haar,
gewaardeerde medewerking ook gedurende het
afgeloopen jaar, overgaat.
Uit den Omtrek
OUDE NIEDiORPl.
Bij beschikking van Z.Etxc. den Minister van
Oorlog, is aan den heer J. Baran, dienstplichtige
van de lichting 1924 voorgoed vrijstelling Ver
leend wegens kostwinnerschap.
OUDE NIEDORP;.
Het woonhuis, vroeger bew;oond door wijlen
den heer C. Keesman, thans eigendom van den
heer Ursem, is gekocht door Mej. de Wiedt Q.
Helder.
ZIJDEWIND'.
Het woonhuis, annex manufactuurwinkel, eigen
dom van Mej. de wei. P. Trompt, is overgegaan
op naam van "den heer P. Tromp Jnz.
-SINT PANCRAS.
Vergadering van de Voetbalvereen. „Vrome"
op Vrijdag 20 Jan. in het lokaal van den. heer
Gerritsen, onder leiding van den heer Klooster
boer.
Na opening eh imotulen, volgde mededee
ling en. 1
In verband hiermede wordt een aanbieding,
voorgele zien van die firma H. J. Schad'd om
de leden te verzekering. Naar aanleiding hier
van wordt voorgesteld de gelden, welke m het
reservefonds werden gestort, te bestemmiaq,
voor verzekeringspnèmie. Algemeen goedgevon.
Iden, waardoor die leden een uitkeering gewaar
borgd wordt van f 10 per week.
Besloten werd den gezelligen avond te or-
ganiseeren op Woensdag 28 Februari.
Het aftredendie bestuurslid de heer P. Ko
ning werd herkozien.
Hierna sluiting. I 1
EET VISCH.
Er wordt te Rome een campagne gevoerd
ten gunste: van het gebruik van visch als volks-
voedsel, teneinde den invoer van het b uiten-
landsch vleesch te verminderen. Het ligt inj
de bedoeling dien schoolkinderen, gratis een.
kilogram visch te verstrekken. 1
PRINSES HEK,Mi NB.
De gemalin van den ex-keizer, prinses Hermin^
is te JBerlijn aangekomen en heeft haar intrek ge
nomen in de voor haar gereed gemaakte woning
in het Niedlerlandische Palais, dat Unter den
Linden gelegen is.
-Men herinnert zich, merkt het „Hbld." op, dat
ove rdeze zaak een heftige strijd in de pers is
.gevoerd, daar men er in republikeinsche krin
gen ernstig bezwaar tegten heeft, dat prinses Her
mine in dit keizerlijke paleis resideert.
DOOR GAS GESTIKT.
Een tweede officier en een matroos van het
tankschip „Daghestan" zijn te 'Balikpapan, dood
bij het benzinereservoir gevonden. Waarschijnlijk'
zijn zij door de uitstroomende gassen gestikt.
Griep en
I rif I uenza
geneest men met
wettig beschermd
tegen vervalschi ngen
In Buisjes van 2.5 -4-0 en 75ct.
1,111 in 1 nut BIJ APOTH.EM DROGISTEN
Instituut voor Arbeiders Ontwikkeling
Spreker den Heer Dhr- CRAMER, Lid 2e Kamer.
Onderwerp
„Mahatma Gandhi en Indië", met lichtbeelden.
Aanvang 7.30 precies.
Entfée f0.25. Leden en Donateurs fO.10.
