N i E tW E
MOEDER EN MARTELARES
Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
No 85 INTERG. TELEPHOON 52
Donderdag 19 Juli 1928
37e Jaargang
Oitgive: Firma I. H. KEIZER. Redacteur I. H. KEIZER. Bureel Wschamiide.
Stemmingsbeeld Groentenland
FEUILLETON
Op de Purmerender markt
LAMfiSIUKlft COURANT
Deze courant verschijnt
Dinsdag, Donderdag en Zaterdag
Abonnementsprijs
per 3 maanden f 1.15
Advertentiën van 16 regels 7a
cent, elke regel meer 15 cent.
Groote letters naar plaatsruimte
't Wil dit jaar met de vroeg1© aardappelen heele-
maal niet er zit geen schot in. 't Blijft, wat de
prijs betreft, harigheid.
't Schommelt voor export, reeds dagen aanéén
om de f 4 per 100 Kg., enkele dubbeltjes er on
der gemeenlijk. De mooie aardappelen voor 't
binnenland kunnen wel aardig wat irfeer ombren
gen, maar dat fijne goed bhengt weer geen be
schot.
Neen, we zullen tot 't volgende jaar moeten
wachten, de kans voor 1928 op bevredigend resul
taat schijnt wel verkeken.
De bouwer zegt' eiken dag, dat 't, er onmoge
lijk voor kan; geen mensch zal 't tegendeel be
weren.
De exporteurs klagen over te Vemfg bestéllin
geu en de kooplui op dfe binnenlands,che markten
over een moordende concurrentie.
Een voorbeeld.
De Amster'damsche grossiers ontvingen :de vo
rige week beste IJpoldier muizen, puik van kook',
franco thuis voor f 4.50 per 100 Eg. Nu mag
men zéggen, die boeren kunnen 't er evenmin Voor
doen, 't feit ligt er nu "eenmaal, met dat aanbad
moet gerekend worden.
De buitenlandsche aarlappelenhan dela'ren, spe
ciaal in Rheinland en het Ruhr gebied, bestellen
voor hun betere clientèle een wagentje Holland-
sche aardappelen.
Massa's hebben ze van ons heelemaal niet noo-
dig, daar zorgen de Belgische boerenbonden wel
voor die 't goed grootendeels in consignatie stu
ren .De prijs van de Belgische aardappelen in
Duitschland is van 0.45 Mrk. per baal lager
dan voor de onzen. Die voorsprong dahken we
allen aan de zooveel betere aflevering van 't goed.
't Is wèl een contrast tegenover 't vorig jaar.
Toen heel dure vroegte aardappelen, 6ezet met
onmogelijke klonten modder. Tenslotte nog ziek
te op den koop toe.
Nu een gaaf product-, als gewassèhen komt 't
goed in de zakken, practisoh vrij van grond. Van
ziekte geen spoor, maar toch geen prijs.
Onder de 'in N.H. verbouwde soorten komen er
twee voor, 'waarover een en ander te zeggen is.
Daar heb je de negeutigvoud. Graag neem ik
aan, dat ijeze variëteit vruchtbaar is;; de knollen
zijn gewoonlijk 'zeer gro'f. Maar geen 'aardap
pel, bevattelijker voor ongemak als deze. Wat
slordig gerooid, lijkt een partijtje negentigvoud
op heel wat, maar wéinig op goed gevormde
aardappelen. Schier onmogelijke wangestalten ko
men. in de negentigvoud voor, uitwassen als po-
lypen, 'knoestig, bonkig.
Een andere, op 't eerste gezicht zeer mooie
aardappel is de Ideaal. Kijkt ge echter wat nauw
keurig toe, dan bemerkt ge ras iets bijzonders,
er zitten zooveel gebarsten knollen in een zak.
Ik overdrijf in 't geheel niet, als ik beweer,
dat men bij 't inladen duidelijk exemplaren hn dje
zakken hoort springen, 't Geluid is knappend;
36)
,/Ge zijt hier de dokter, niet waar?" vroeg zij.
„|Ja," antwoordde hij.
,,Ik oen hier dus in een hospitaal Haar stem
klotnk duidelijk en vast.
De geneesheer verwonderde zich meer en meer.
,iJ uis-t, iu een ftospitaah" luidde zijn antwoord.
/Waarom Ben ik niet in de gevangenis', waar
ik mijn straftijd moet uitzitten?"
,JGe zijt in de gevangenis," zei de dokter» zon
der omwegen, daar hij begreep, dat hij eerlijk en
oprecht moest wezen tegenover Johanna, die zoo
vele blijken gaf van ongewone helderheid van
geest. „Ge zijt hier in de gevangenis, doch in een
afdeeling die voor een zeker soort van zieken
bestemd is."
Johanna werd doodsbleek, maai' zei niettemin
zonder eenige aarzeling: ,,In de afdeeling vooi
krankzinnigen, niet waar? Ja, er is mij over vele
dingen een licht opgegaan, dokter, dat zie ik
au duidelijk in... Men heeft mij als een waanzin
nige behandeldBen ik inderdaad krankzinnig
géweest?"
Dp dokter was 't met zich zelf niet eens, wat,
hij op die vr&ag zeggen moestt doch, zonder het
past deze 'eigenschap nu bij den iieaal-naam?
Thans wordt met name in de Streek ongeveer
evenveel Ideaal als Schotten aangevoerd, 't prijs
verschil is zeer gering; alleen de leelijke nege n -
tigvouÜigers zijn dezer dagen enkele dubbeltjes
hooger in prijs.
'tHeeft er veel van, dat men dit jaar heel
Europa van plantgoed wil voorzien. Reeds' wor
den door de bouwers groote hoeveelheden gei
kuild, op hoop van zegen; fijnere partijen worden
door de kooplui gekocht en opgelegd. In Fries
land owrdt schier geen vroege aardappel voor
consumptie verkocht, 't is alles voor plantgoed.
Deze algemieene speculatie kan nog wel eens
fout loopen, de lage prijzen voor consumptie
werken dit in de hand.
Te Bovenkarapel wordt eens per week (voor
de eerste maal was het op iden 12 dezer) veiling
van goedgekeurd pootgoed gehouden.
Men had me pogen wijs te maken, dat te
Grootebroek, Waar de bouwers de aardappelen
grootendeels veria-den, 't eigenlijk gezegd een
zoodje zou zijn. Men zou er de boel maar in ie
zakken „plompen", de eene boer zou den ander
immers niet verraden, 't toezicht door koopen
uitgeoefend, zou weinig beteekenen.
Kom dan eens bij ops, daar is het zooveel be
ter! Waar dat zoo is, Iaat ik maar in "t midden.
'k Heb nu -den toestand gezien, en voor de
zooveelste maal vastgesteld, dat er in bouwers
en kooplui kringen aller erbarmelijkst wiorHt ge-
zwfamd, gekletst.
iSr zijn inderdaad onder deze genoemde men-
achen categorieën vele vooroordeelen, stokpaard
jes. En onder de veilingen onderlnig bestaat nog
al wat revaliteit.
Laat mij zeggen dat de toestand te Boven-'
karspel mij tamelijk wel ideaal voorkomt te zijn
'k gevoel niet dat men er veêl korter bij kan
komen. Et is m.i. geen verschil tussehen de uit
nemende Langendijker sorteering en die van
Grootebroek. Treft men op buitenveilingen veel
■tukken b.v. in aardappelen, om van andere on
gerechtigheden maar te zwijgen, 't is op de giroo-
te veilingen wei anders. Men krijgt dadelijk te
Grootebroek den 'indruk van soliditeit.; daar zijn
eerste klas bouwers, die de behandeling van 't
goed van vader op kind hebben geleerd, waar
't veilingsiwezen zeer opvoedend heeft gewerkt.
Men kome mij met deze simoesjes niet meer op
'tdak. Grootebroek's naam is uitnemend, wie
er komt en uitkijkt, komt sitellig tot eenzelfde
slotsom.
Er staan groote dingen te gebeuren, daar te
Grootebroek, er wordt een nieuwe moderne laad
plaats gebouwd. Langs de oude lijn, bouwt men
oen zestal zijlijnen, dubbelspoor, waarvan ie ach
tersite gedeelten overkapt worden.
Een tweetal lijnen zijn zoo goed als klaar,
de kap rust op geweldige betonblokken, en maakt
antwoord af te wjachten, vervolgde de pugeluk-
kige Johanna:
Ja', ik ben.waarlijk niet wiel bij het hoofd ge
weest; ontken het maar niet, dokter; waartoe
zou dat dienen? Aan de dingen, die achter ons
liggen, kunnen we niets meer veranderen. Ik ben
krankzinnig geweest, maar ik bten het nu niet
meer. Ik herinner mij alles wat aan de ziekte
vooraf is gegaan. Men heeft mij wegens brand
stichting, diefstal en moord tot levienslanjge ge
vangenisstraf veroordeeld. Bij het hooren van dat
vonnis ien ik was onschuldig, dat zweer ik u!
ben ik in onmacht gevallen. Wat er sedert dat
oogenblik met mij is gebeurd, zie, dat weet ik
niet! 'tIa me, alsof ik ontzettend lang heb ge
slapen. O' zeg mij toch alles, dokter wat u Raar
van bekend is. Hoe lang ben ik van mijn ver
stand beroofd geweest? Sedert wanneer ben ik
hier?" I
Dat moet ik eerst even op uw biljet zien-
Daar kunt gij 't zelf lezen, dat ge sedert den
14 Maart 1862 hier zijt."
/Sedert 62 en wélk jaar hebben wij nu?"
,,'tjaar 187-1."
Johanna wankelde waar zij' stond en zocht steun
waardoor zij op de been bleef.
„Negen jaar!" mompelde zijy terwijl zij haar
hand langs het voorhjoofd liet glijden. „Negen
aa rjlang ben ik dus krankzinnig^ geweestNie
mand denkt meer aan mij! Nietmlahd is hier ge
weest, om naar mij te vragen, wei?"
„Neen, niemand," zeide de idokter.
/En ik had twee kinderen," vervolgde de on
een indruk, als moest 't gebouwde 'eeuwen mee.
Voor goéderen die niet verpakt, doch los ver
laden worden, heeft men laadplaatsen met een
smal pad langs het vaarwater. Waar men wil
verpakken, is een flinke ruimte gelaten tussehen
rails en water.
De meest moderne laadplaats zal men straks
be GrootebroekBovenkarspel kunnen bewonde
ren. 't Is daar alles zoo in orde. Stap even dat
keurig nieuwe veilingsgebouiw binnen, waar een
viertal bloemenmanden hangen, met prachtige,
bloeiende planten. Vóór staan enkele palmen.
'Onder 't veilen is het even rustig als te Broek-
In 't gebouw is zelfs de waterleiding aange
bracht, zeep §n handdoek zijn aanwezig, om even
de handen te wasschen.
Praat nu niemand mij meer over narigheid)
te Grootebroek, ware het zoo als daar op alle
N.H. veilingen.
We verwachtten eind Mei dure aardappelen,
en 't lijkt er nu -niets op.
Me! de tropische temperatuur verwachtten we
een bloemkoolprijs van een enkele cent per stuk.
J.L. Zondag nog zei een Broeker bouwer degen
me: Morgen bloemkool veilen, 'k gelóóf niet dat
het veel meer dan een stuivertje worden zal.
Waaruit de lezer de conclusie kan trekken,
dat men op Zondag zelfs te Broek nog met kool,
aardappelen enz. bezig, is.
Men verwachtte en vreesde voor de kassen,
daar heb je de tomaten. Zou -dat'niet vast moeten
loopetn
Op avontuur hadden velen liever in Mei nog
hun aardappelakker, en keken wat neer op die
warenhuizen.
Kóm nu eens1. Drommels 't gaat zoo best met
de kasprodueten, de opbrengsten zijn uitsteken'!,
de prijzen gaan goed. Men informeere maar eens
bij 't diemonstratiebedrijf.
Ook met 't fruit gaat 't niet slecht.
Gisteren Werd te Zwaag en bloc verkocht, in
een koop ruim 40.000 Kg. zwarte bessen. Eén
druk je op de knop en een 'firma Werd kooper voor
meer dan f 16000.
'Er Worden -laar 'boven in N.-H. óók zaken
Dan had ge gisteren ook eens een kijkje moe
ten nemen ter bollenbeurs 'te Grootebroek, waar
voor een enorm bedrag aan bloembollen is ver
kocht. Op de terugreis sprak ik enkele bezoekers,
die al maar praten over La Reine, Fier miljoen
brillant, en weet ik wat namen meer-
't Was een willige bollenmarkt gewteest, er
waren veel exporteurs met gelweldig luxueuse
auto's.
Er moet in de bollen nog al wat verdiend Wor
den. Wie wéét, over een 20-tal jaren staat mis
schien een opvolger op die stemmingsbeeidlea
schrijft uit Bollenland.
Wij lezen in het „Handelsblad":
Wanneer een buitenlander in den kortst moge-
lijken tijd een Nederlandsehe kippenmarkt, en een
eenden- en eiermatkt^ea een boter-, een varkensi-fc
een biggen-*, een koeien-, kalveren-, schapen-, land
meren- en paardenmarkt, en een kaasmarkt wil
zien, dan zoude, of geleide mea hem naar
Purmerend op een Dinsdagmorgen.
Want dit is het bijzondere van den Purmeren
der marktdag: lat alle deze en nog andere mark
ten alle tegelijk op een dn denzelfden -dag ge
houden worden op eeu en dezelfde plaats iu d)e
onmiddellijke nabijheid van Amsterdam.
Elk plein, elke straat is des Dinsdagsmorgens
dan ook in een marktveld herschapen en alle
resteerende open plekjes, alle hoekjes en gaatjes
zijn opgevuld met boerenwagens, karren, fordjes,
autobussen, enz. Een nieuw aangelegd parkeer
terrein, plaats biedende aan honderden voertui
gen heeft daaraan niets veranderd.
Enkele uren na zonsopgang neemt het verme
nigvuldigingsproces van de op gewone lagen
slechts 6000 zielen tellende bevolking van hel
stadje een aanvang. Omstreeks elf uur begint Pur
merend weer leeg te loopen, zoodat het, als de
klok van het raadhuis, waar tegenover de kaas
markt gehouden wordt, „een" slaat, weer zijn
gewone kalmte heeft herwonnen, maar nog niet
zijn gewone properheid.
Maar in dien korten tijd is er veel gebeurd:
Ettelijke honderden v!arkens zijn hun inziens
schandelijk gemaltraiteerd: rood, en blauw iwier-
gelukkige, terwijl zij in tranen uitbarstte. „Mijn
zoon George en mijn dochter Luc-ie! Wat is er
va|n Hen geworden? Zouden zij nog wel in het
leven zijn?"
,/Ja, op die vragen moet ik u helaas het ant
woord schuldig blijven," zei de geneesheer, „maar
er kan waarschijnlijk wel bericht omtrent hen
worden ingewonnen hij de menschen, die uw kin-
deTen bij zich hadden, tijdens uw arrestatie."
,/-Ta," riep de gevangene, „dat'kan! Ik zal de
brieven zelf schrijven als ik mag! Maar wat zal
j er nu met mij gebeuren?"
,/Dat kan nu nog niet worden bepaald- Ge hebt
op dit oogenblik zeer zeker een neldierheid van
geest, die de veronderstelling wettigt, dat g|e
geheel hersteld zijt, doch het blijft niettemin
de vraag, of die toestand zal blijven voortduren.
Krant ge mij ook zeggen, waaraan gjij 't toeschrijft,
dat ik u zoo geheel veranderd heb weergevon
den?"
„Me! zekerheid niet," antwoordde Johanna,
wier gelaat verduisterde. „Ik heb vlammen zien
opgaan, ik ben in doodsangst geweest, ik meende
een oogenblik den brand van de fabriek te Al-
fortville weder bij te wonen en 'ik heb om hulp
i geroepeu."
„Ge kreegt derhalve het verstand door den
schrik terug," zeide de geneesheer. „Dat is reeds
meermalen voorgekomen."
,^Ge gelooft dus, dat ik hersteld ben, dokter?"
„Ik geloof en ik hoop het."
„Beant woord mij dan ook de vraag, dokter, wat
er nu met mij gebeuren zal
den zij getatoueerd, op -ie wagen, over de keien,
van de wagen ep de kteien ging het met hen en
net toen zij wat aan het Purm'erender marktter
rein begonnen te wennen, werden zij ïn het half
donker op een weegschaal gesleurd, van hier
stuurde men hen naar een kil wachthol; daarna
werden ze wieer op- en overgeladen, indien vet met
het vooruitzicht van een 'boottochtje naar Am
sterdam; indien mager feu „zouters", om veel
kans te hebben h:et Kanaal te moeien oversteken;
indien mager, doch „schrammein" om weer naar
huis te gaan, welk huis echter weer aau een an
deren boer zou toebehooren-
Zoo mopperden knorrig de varkens, maai- de
lammeren vulden de markturen met luid gejam
mer. Zij wilden terug naar Texel, naar het land
hunner voorvaderen en nu stonden zij met zijn
zoovelan, bijeengedreven, zoo -lat zij zich ternau
wernood verroeren konden, lammetje aan lam
metje, in de Warmte, op de markt te Purtaereni!
En alsof -dat nog niet genoeg was, had men
hun ruggen met liberty kleurtjes beschilderd-
Wat had men uu met hen voor? „Bèriep er
een en in koor antwoordden alle andere tegelijk
Bèèèl!
Toch zouden de lammerten er zoo kwaad nog
niet afkomen, want zij behoorden tot de kate-
gorie „Weivee" eu zouden grootendeels den boer
opgaan bijv. de mooie Beemster in, om daar op
tijd geschoren te worden en onder leiding op te
groeien tot flinke schapen.
Veel slechter er aan toe zijn de tallooze kippen,
waarvan vele weliswaar, na hun minder aange-
namen tocht in kleine mandjles op hobbelende
karren, een reisje naar Duitschland per luxe-
spoorwagon iu het uitzicht hebben, doch de grens
„Zoodm ik mijn rapport omtrent' uw herstel
zal hebben ingediend, wordt ge naar eene gevan
genis vervoerd, waar ge uw straf zult hebben te
ondergaan."
,^Ja, levenslang!" riep Johanna op bitteren
toon. „En mijn arme kinderen zijn misschien ge
storven, zonder van 'hun moeder een afscheidskus
te hebben ontvangen! O, mijn lot is onverdrage-
lijk hardt'
,/Moed, arme vrouw! Wie zegt ra, dat uw kin
deren zouden gestorven zijn. Wie weet, of gij
ze niet spoedig aan uw' hart zult mogen druk
ken?"
Johanna's geheele lichaam beefde onder een
niet te bedwingen gesnik.
De geneesheer sprak haar nog een paar alle-
daagsche troostwoorden toe en verwijderde zich.
Na haar éérste uitbarsting van vertwijfeling,
werd johanna Fort Ier eenigszins kalmer en kwam
eindelijk zoover, dat zij geregeld kon dienken.
„Ik heb George bij den pastoor gelaten van een
dorp, dat, als ik mij niet vergis, Ohevry moet
heeten," zei de ongelukkige. „Die pastoor was
eeu vroom m-ira met een edel hart. Hij beloofld|e
mij over mijn kind te zullen waken en hij zal
gewis zijn woord gestand hebben gedaan. Mijn
lieve George is, als hij nog leeft, reeds veertien
jaar oud en Lucie elf. Ik -denk wel, dat de min
zich over het; verlaten kind zal ontfermd hebben
en Lucie zal hebbea grootgebracht. mijn dier
bare kinderen! Ja, de dokter heeft gelijk, d-e
goede God zal medelijden met mij hebben en mij
toestaan hen nog eenmaal weder te zien!"
