NIEUWE
Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
No 94
Dinsdag 14 Augustus 1928
37e Jaargang
llilini: Firma I. H. KEIZER. Redacteur I. H, KEIZER. Bareel HeeriWerwogde. GrooK 1,,teK naat pl»Kroi°'*
Engeland's zorgen
Weer een kink in de kabel
Naar k Noorsche Fjorden
IBTERC. TELEPHOON 58
LAllsEDUKEft COURANT
Deze courant verschijnt
Dinsdag, Donderdag en Zaterdag
Abonnementsprijs
per 3 maanden f 1.15
(door H. HENRAR, Leeraar M. O. Utrecht|);
De verovering van geheel Arabië door den Wah-
habietenvorst Bin-Saoed, alsmede de verwikkelin
gen in Egypte vestigen onze aandacht weder eens
op de Oosterscbe kwestie en op de moeilijkheden,
die het Britsche Rijk te overwinnen heeft. Direct)
heeft Nederland met deze problema's wel niet ,te!
maken, maar de gevolgen van het ineenstorten van
hat Britsche Rijk zouden ook voor Nederland niet
te overzien zijn. Het ineenstorten van dat, in 3
eeuwen zoo moeizaam opgebouwde wereldrijk. Zoo
als de geschiedenis een einde maakte aan de Hol-
landsche macht, zoo zou ze ook wel eens een einde
kunnen maken aan het Britsche imperium. D'e
macht der Hollanders! Weet u wel, dat in den
tijd, dat de Hollanders de vrachtvaarders van Eu-
topa werden genoemd, zij alleen de beschkiking
hadden over 16.000 zeeschepen, terwijl de totale
handelsmarine der Europeesche staten werd ge
schat op 20.000 zeeschepen. Het was op het ein
de van het tijdvak 16001675 (van de oprichting
der O. I. Compagnie tot de oorlogen met Crom
well en Karei II)j', van dat onmetelijke Holl. kolor
niale rijk in Azië, Zuick- en N.oord-Amerika en Afri
ka. Toen was de Amsterdamsche beurs, wat die
van Londen- of New York thans is.
Deze tijd was -tegelijk de opkomst der Britten.
Het zou te ver gaan de oorzaken van deze opi-
komst te beschrijven. Hier zij slechts opgemerkt,
dat de Engelschen, met behulp van Frankrijk,
erin geslaagd zijn, de Holl. suprematie te breken.
De geheele 18e eeuw is dan vervuld van de
worsteling tusschen Britten en Franschein om de
overheerschende handelspositie in Amerika en In-
dië. In den 7-jarigen oorlog (17561763) hadden
de Engelschen onbetwisthaar de overwinning be
haald, maar door den opstand der Amerikaansche
koloniën werd de Engelsche heerschappij weder
om1 in gevaar gébracht. De eindstrijd begon in
1793, Met de overwinning op Napoleon werd de
strijd definitief ten gunste van Engeland beslist.,
Engeland verwierf de heerschappij op alle oce
anen der wereld en daarmede was de grondslag
gelegd voor de grootste wereldmacht, ooit aan
schouwd: het Britsche wereldrijk.
'Engeland's zorgen.! De parel aan de kroon
van het Britsche Rijk" is Indië. Nu js de ligging
van Indië zoodanig, dat de Islamitische volken het
b.v. in hun macht hebben de directe verbinding
van Engeland met Indië (Suezkanaal) te vernieti
gen. In het algemeen is hetgeen, in de landen, die
den overgang van Zuid-Europa naar Indië vor
men, gebeurt, daarom voor Engeland van het
grootstegewicht en, zooals boven aangeduid, van
internationale beteekenis.
Wanneer men nu bedenkt, dat de positie van Enr
gelana' in de z.g.n. randstaten van Arabië (Pales.-
tina, schiereiland Sinaï, Irak en Oman)' grooten-
deels afhankelijk is van den toestand in het vrije
Arabië, dan begrijpt men direct, dat het verschijL
nen van Bin-Saoed's macht voor Engeland van
groote beteekenis is. Bin-Saoed prof. Snouck
Hurgronje heeft het ons zoo duidelijk gezegd
is iemand met buitengewone talenten. Wat Bin-
Saoed in de toekomst zal doen is voor Engeland
twijfelachtig. Gelukkig voor Engeland is momen
teel van een samengaan van B. S. met Egypte (geen
sprake, daarvoor zijn de tegenstellingen te groot.
Maar ook hierbij geldt weer, de toekomst is on
zeker en baart de ver vooruitziende Britsche di
plomaten zeker groote zorgen. En, wat deze landen
betreft, heeft Engeland van Frankrijk slechts te
genwerking zeker geen medewerking te ver
wachten. Maar de overwinning der Islamitische
wereld op Engeland zou ook het Fransche imperium
wel eens den genadeslag kunnen toebrengen door
den weerklank, die zulk een overwinning in 'de
door Frankrijk onderworpen Islamitische volken
zou vinden. Wat Indië zelf betreft, vergeten we
niet, dat ondanks de groote verscheidenheid van
tassen, godsdiensten en: kasten in Indië, deze alge-
meene trek op den voorgrond treedt: een meer of
minder sterke haat van alle Indiërs tegen de over-
heerschers. Engeland's heerschappij berust hier op
het zwaard. Talrijk zijn de kleine of groote op-
standen, nu hier, dan daar. Dat Engeland die gToor
te bevolking (ong. 350 millioen,), kan beheerschen
is mogelijk door de bovengenoemde tegenstellin
gen en tallooze oneenigheden en veeten tusschen
de Inlandsche vorsten. Een belangrijk verschijnsel
is, dat thans de verschillende volksgroepen elkaar
zoeken en trachten te naderen. Ook Sovjet-Rus
land is voor Engeland een geduchten tegenstander.
Ziehier één van Engeland's zorgen eens iets na
der uiteengezet.
fI! i f' i
Naar we vernamen, dreigt het toch nog spaak
te loopen met de Twuij ver wègo-ploss ing.
Alkmaar stelt als conditie, dat eventueele ba
ten uit 't wegenfonds in de gemeentekas daar zul
len worden gestort.
Gaat liet ministerieele plan door, dan wordt
de situatie aldus: Alkmaar is eiï blijft eigenaar
van den weg, doch practisch 'worden de Langen-
dijker gemeenten, (door het eeuwigdurend ondier-
houd, dat zij alsdan aanvaarden) de weinig benijd
bare eigenaren Van dit wegobject.
Dievergoeding komt mij toe, zegt Alkmaar,
•want op onze kosten 'wordt de weg verbeterd.
Niet juist, zeggen de Langendijken sommigte
gemeenten althans de vergoeding komt den
onderhoudsplichtigen toe.
Blijven beide partijen op hun stuk staan, dan
za dat ongetwijfeld de oplossing voor de zooveelste
maal ophouden.
Allicht komt er dan weer een door den Minister
samengeroepen conferentie.
Niet om niet hebben de Hollanders den naam
wat flegmatiek aangelegd te zijn.
De Twuijveriwegverbetering kost straks meer
hoofdbreken dan de drooglegging; van de Zuider
zee. 1 1
,/VVie 't "hardst er verder 'over zwijgt
Heeft 't best er van gesproken."
Oppassen
De Twuijverweg-geschiederiis alsmede de Mos-
seenbrüg-historie zijn bijzonder leerrijk.
Uit een oogpunt van bestuursbeleid.
Niemand zal kunnen en durven beweren, dat
beide gevallen voorbeelden genoemd mogen wor
den, die navolging verdienen.
Als op elkaar aangeewzen besturen al maar
vasthouden aan eenmaal aangenomen standpunt,
van geen geven en nemen willen 'wéten, loopt
't altijd spaak.
En dan moet de hoogere autoriteit wel ingrij
pen. Vóór men het daartoe laat komen, moet men
wel overtuigd zijn, dat alle andere middelen om
tot een oplossing te komen, hebben gefaald.
Zoo licht komt men dan voor 't feit te staan,
dat de overheid, het gehaspel van 3e kleine auto
nome lichaampjes moe, deze overbodig, uit den
tijd acht.
Centralisatie ook daar toepast, waar "het naar
veler oordeel niet noodig is.
De beide bovengenoemde gevallen zijn koren
op den socialistischen molen.
Weg met die zelfstandige prutsdingen 'zegt-
gen zij maak groote eenheden.
Langendijk één is thans niet aan de orde. TWarén
beide gevallen destijds voorgekomen, hoe zouden
ze zijn uitgespeeld.
De eenige manier, om aan de centralisatie va.n
bestuur te notkomen, is samenwerking.
Elkaar verstaan.
Sept., te Medan 30 Sept., te Palembang 1 Oct.,
te^Batavia 2 October.
Van Amsterdam Schiphol 27 Sèpt,- te Karachi 1
Oct., t® 'Rangoon 5 Oct., te Bangkok 6 October,
te Medan 7 Oct., te Palembangf 8 Oct. te Batavia
9 October.
Van-Amsterdam Schiphol 4 Oet-, te Karachi 8
Oct., te Rangoon 12 Oct., te Bangkok 13 Oct.,
te Medan '14 Oct-, te Palembang 15 Oct., te
Batavia 16 October.
Van Amsterdam Schiphol 11 Oct-, te Karachi
15 Oct., te Rangoon 19 Oct., te Bangkok 20 Oct.,
te Medan 21 Oet-, te Palembang 22 Oct., te
Batavia 23 October.
Alleen het vijfde vliegtuig zal naar Nederland
terugkeeren; het vertrek uit Batavia zal plaats
vinden één week na aankomst aldaar, derhalve
vermoedelijk omstreeks 1 Nove|mber a.s.
Het voor de onderwerpélijke luchtpostcorres-
pondentie boven de gewone porten en rechten:
verschuldigde luchtrecht 'bedraagt; voor brief
kaarten en postwissels 40 oaht per stuk;
voor brieven én andere stukken 75 oént per
20 gram lof gedeelte van 20 gram.
Vorenbedoeld luchtrecht moet worden verant
woord door middel van bijzondere luohtpostzfegels,
welke met 'ingang van 20 Augustus a.s. bij de
kantoren der posterijen worden verkrijgbaar ge
steld.
De luchtpostzegels van 40 cent dragen de beel
tenis van iden lsten luitenant-vlieger O. A. Kop
pen, die 'van 75 cent de beeltenis van den Vlieger
jA. N. 'J. Thomassen a TJiuessink van der Hoop.
De luchtpostzegels zijn op de post-, bij-, wijk-,
/hulpkantoren der Posterijen en bij Se poststations
W postaf^ieoha pireh^si-krijgbaar.
Plaatselijk SRieuws
LUCHTPOST'
VLIEGTOCHTEN NEDERLAND)—INDlë-
In de maanden September en October a.s. zul
len 5 vliegtochten van Nederland naar Ned.<
Indië worden uitgevoerd. D|e vliegtuigen zullen
van Amsterdam Schiphol vertrekken 'op 13, 20,
27 September, 4 en 11 October a.s. des morgens
te 6 uur.
De gelegenheid wordt opengesteld om met vo
renbedoelde vliegtuigen gewone en aangjeteekendé
luchtpostcarrespondentie (met uitzondering van
stukken met aangegeven waarde) te verzenden
voor Britschlndi-ë, Birma, Siam, Straits-Settle
ments, Nederlandsch-Indië en verder gelegen 'lan
den (China, Japan, Australië, enz.) D'e correspon
dentie zal door Amsterdam O.S. worden opge
nomen in brievenmalen voor Karachi, Calcutta,
Rangoon, Bangkok, Medan, Palembang, en Biata-
via. Verwacht wordt, dat deze plaatsen Vorden
bereikt op onderstaande aangegeven data-
Van Amsterdam Schiphol 13 Sept-, te Karachi
17 Sept., te Rangoon 21 Sept., te Bangkok 22
Sept., te Medan 23 Sept., te Palembang 24 Sept.,
te Batavia 25 Septëmber.
Van Amsterdam Schiphol 20 Sept-, te Karachi
24 Sept., te Rangoon 28 Sept., te Bangkok 29
rv.
Dat in dit vochtige bergland 00 kmossen en
korstmossen ruim vertegenwoordigd zijn, spreekt
wei vanzelf, maar het aandeel, dat .deze planten
in de Noorsche flora hebben ,is grooter én vooral
opvallender, dan in vele andere flora's. We noem
den de rotswanden der fjorden kaal en dat zijn
ze, als men uitsluitend op zaadplanten let. Maar
groote stukken rotswand kunnen bedekt zijn met
korstmossen, waardoor ze_ soms een zéér bijzon
dere kleur krijgen. Mossen en levermossen zijn in
Noorwegen zeer talrijk, met tal van interessante
soorten. Juist op dit gebied is 't Noorsche kust-
gebergte bij zonder.rijk, door 't bezit van een aan-
j ta Atlantische soorten, die 't o.a. met Ierland
I gemeetl heeft. Trouwens' ook onder de zaadplanten
iis een vrij aanzienlijk oontingent' Atlantische
planten.
Men meet er niet op rékenen, veel van het
I Noorsche dierenleven te zien te krijgen. Het merk-
waardigste deel van de fauna kan men ook niet
i te zien krijgen, omdat het zeedieren zijn. De véle
1 typen van weekdieren, schaaldieren, netèldieren,
enz., die de fjorden bewonen, zo urnen alleen
enz., die de fjorden bewonen, zou men alleen in
1 geconserveerde exemplaren kunnen bekijken in
't museum te Bergen, maar voor zoo'n vliegens-
vlug bezoek zal wel niemand te vinden zijn!
Het mee3t opvallend zijn in Juli en Augustus
'de vogels en de insekten, al is het geen geschkite
tijd om de zangvogels in Noorwegen waar te ne-
men .Daarentegen kan men rekenen op zwëmvo-
ges in den ruimsten zin). Bekend genoeg is 't>
dat verschillende typen meeuwen, ganzen, val
ken ,enz. soms in zulke kolossale hoeveelheden een
bepaalde rots bewonen, dat deze achter den vo
gelzwerm schuil gaat en door zijn kleur duidelijk
getuigt vam 't actieve voelleven. Ook roofvogels
zijn nog gewoon in Noorwegen; hoe kan 't ook
anders Maar van roofdieren zal niets te zien zijn.
Wie gehoopt (of gevreesd) heeft ergens een beer
of veelvraat tegen re komen, kan hoop er vrees
gerust op zij zetten. Zeker ,er zijn nog wel groote
roofdieren, maar toch zeker niet meer in 't dich
ter bevolkte Zuidelijke deel van Noorwegen.
De beste kans op dierenwaarneming heeft men,
als 't weer wil meewerken, bij de insecten die
bloemen bestuiven, en bij de bewoners van weide
en boseh. Maar evenals de Noorsche flora, eigen
lijk minder 'door haar soorten, dan Joor de com
binatie van soorten verschilt van k.v. de Mil Men-
Europe esehe. zoo zal men ook in de insecten-
fauna niet zoo spoedig soortverechil met de Mi| l-
den-Europeesche "fauna opmerken.
Juist deze groote eenheid, dié zich over een
zee rgroot gebied van Europa en Azië uitstrekt,.
beeft er- toe geleid een palaerktisch gebied als
biografische eenheid te beschouwen. En de meea
ten. ,die met de West- en Midden-Europeesche
typen van flora en fauna min of meer vertrouwd
zijn, hebben dan in Noorwegen de gelegenheid om
ook eens, zij 't dan maar even, met het subarkti-
sche type konnis té maken.
VISSCHERIJ EN SQHEEPVAART-
Na wat hiervoren gezegd is1 over de kust én het
klimaat, behoeft het niet te verwonderen, dat
visscherij en scheepvaart de hoofdbronnen van
bestaan van Noorwegen zijn.
Over de visscherij als middel van bestaan zegt
een schrijver kernachtig: Rijke vischvangBten heb
ben voor Noorwegen dezelfde beteekenis1 ai goede
oogsten; goede vischjareu vermeerderen ie hu
welijken verminderen de sterfte; slechte visch
jareu nopen tot landverhuizing.
In het Noorden (Lofoten) is de vangst van
Kabeljauw de hoofdzaak, in het Zuktefi (Bergen)
wordt vooral haring gevangen. De walvischvangst
wordt door Noorsche maatschappijen in hoofdzaak
uitgeoefend in de Zuidelijke IJiszeê.
Voor dén wereldoorlag werd de Noorsche hau-
dea vloot in tonnenmaat alleen overtroffen door de
Duitsche en deEngelsche. Door de buitengewone
inspanning der geallieerden ter vermeerdering
hunner vloot, door de geweldige verliezen, aan de
Noorsche vloot toegebracht door de Duitsche duik-
booten, anderzijds, neemt Noorwegen thans de
7e plaats in. In den aanvang van het jaar 1927
bezat Noorwegen 1806 handelsschepen boven 100
ton, met een gezamenlijken inhoud van 2.769.000
ton bruto.
Is Noorwegen naar de volstrekte tonnenmaat
van de 3e naar de 7e plaats verdrongen, naar ver
houding van zijn inwoners staat bet nog ver
vooraan, d.w.z. deelt men de tonnenmaat der han
delsvloot der verschillende zeevarende volken Mor
het aantal inwonera, dan laat Noorwegen zijn me
dedinger sver achter zich.
INDUSTRIE-
Noorwegen brengt geen steenkool voort. Het
zou dus geen of bijna geen industrie hebben,
als niet zijn' watervallen een onuitputtelijke bron
van arbeidsvermogen leverden, de „witte steen
kool", die Noorwegen naar bet oordeel van den
beroemden Amerikaanscben natuurkundige Tosla,
in de verre toekomst tot het eerste industrieland!
der aarde zal maken. Nog slechts een klein ge
deelte der 28 millioen paardekracht der water
vallen (volgens Tesla) wordt omgezet in electrici-
teit en nog overal kan de tourist gen je ten van de
ongerepte schoonheid 'der natuur,
i 1 1 I
GESCHIEDENIS-
Reeds eén paar duizend jaar voor Christus
werd Noorwegen door een Oermaanschen stam
bevolkt, die de oorspronkelijke bevolking des
lands, de Lappen, naar het Noorden verdrong.
De Noren van heden zij!n de nakomelingen der
Germaansche veroveraars.
De geschiedkundige tijd begint met de 8 e eeuw
na Christus, als de Noorsche fjorden én eilanden
de dapperste zeevaarders voortbrengen, die ooit
geleefd hebben: de Noormannen. In kleine open
booten, de zeedraken, troitsieeren zij de gevaren
der Noorsche zeeën en brengen weldra door hun
rooftochten schrik en ontzetting op alle kusten
van Europa. De geringe diepgang hunner vaartui
gen veroorlooft hun tot ver van de kust de rh
vieren op te varen.
Vooral ons land en Frankrijk hadden te» lijden
van hun plunderingen; driemalen veroverden zij
Parijs (845, 857 en 831), voeren de Garonne op
tot Toulouse en vertoonden zich in 859 ook op ad
Rhone.
De oorzaken der rooftochten der „vikingera"
d-i. wijk- of bochtlieiden (aan dezelfde fjord wo
nenden) waren de onvruchtbaarheid de3 lands,
het erfrecht, dat ide jongere zoons dwong tot zee
roof, waarhij natuurlijk komt de zucht naar avotn
turen, wapenroem en buit.
Zonder compaa staken zij' zelfs iden Atlanti-
schen Oceaan over, ontdekten na de Orkadische en
Shotlandsche eilanden in 860 ook IJsland/ dat
door Noorsche kolonisten bevolkt werd. Erik de
Roode stichtte in 983 een nederzetting in Groen
land en zijn zoon ontdekte kort daarna, 500 jaar
vóór Columbus, de kust van Noord-Amerika, dat
hij Vinland (Wijnland) noemde naar de in net
wild groeiende druiven. De nederzettingen in
Noord-Amerika gingen, evenals die op Groenland,
in de 14e en 15e eeuw door de aanvallen der Eski
mo's en' der Italianen te grondé-
