NIEUWE
MOEDER EN MARTELARES
Dinsdag 25 September 1928
87e Jaargang
Dingdag,Dond^dag^eazateraitg Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
- per 3 maanden f i.i5 - UitgaveFirma J. H. KEIZER. Bsdactsur J. H. KEIZER. Bureel Noordscharwoude. Groote htteinaar plaatsruimt*
De tragiek der Sansons
NO 11^ INTERG. TELEPHOON 52
LtMDIJkER COURANT
door J, F. d V.
I.
Alle eeuwen door 'heeft bij vrijwel alle volken
bestaan een door de wet ingesteld ambt, hetwelk
den vervuiler er van stempelde tot het meest ver
afschuwde en verachte lid der menschjelijke sa
menleving: het lugubere ambt van 'beul. Geen.,.,
man was meer gehaat en veracht tegelijk dan de
beul of scherprechter, die als een paria door een
ieder werd gemeden. "De geschiedenis leert ons
dat lieden die hun 'leven hadden verbeurd1, dit
dikwerf hebben gered door de aanvaarding van
dit ambt, maar tegelijk biedt zij tal van voorbeel
den, waaruit blijkt dat het noodlot ook wel man
nen van goeden naam 'en stand tot de 'uitoefening
van dit lugubere handwerk dreef. De Sansons
die ruim anderhalve eeuw lang in Frankrijk het
beroep van scherprechter uitoefenden, vormden
hiervan wel een treffend voorbeeld.
De manier waaróp een jong, elegant officier,
man Van stand en levenskunst, geworden is tot
uitvoerder van den wreeden, onmenschelijken wil
eener blinde wet, is op zichzelf zoo romantisch,
dat wij tegen onzen wdl geboeid Worden door
een lot, waarop uiteraard geen hooger beroep
openstond..
In het jaar 1662 was Charles Sanson de Long-
val luitenant In het regiment van den markies
de la Bossière en lag te Dieppe in garnizoen. Het
was op een avond in het najaar van dat jaar dat
hij, van een kort verlof naar zijn regiment tejrug'
keerde en, niet ver meer van Dieppe verwijderu
zijnde, het ongeluk had een bijna doodéÜjken
val met zijn paard te doen. Zijn levfen dankte de
jonge officier aan een man in de nabijheid van
wiens woning hem het ongeluk trof. Deze toch
droeg hem naar binnen, verpleegde hem en liet
hem niet eerder vertrekken voor hij geheel en al
Het was in die dagen zijher beterschap dat
luitenant de Longval kennis maakte mét het
eenigst kind van zijn redder, een jong, mooi meis
je. En was het niet meèr dan natuurlijk dat de
jonge officier begon met zich bijzonder tot haar
aangetrokken te gevoelen en eindigde met tot
over de ooren mét haar te vérlieven .Weldra
sprak hij met den éaier van zijn aangebodene
over een en ander, doch dit leidde tot het ver
bijsterend resultaat, dat deze er voor zorgdroeg
dat ide jongelieden'elkander slechts zelden meer
te zien kregen. Al de wèlsprekenidheid van onzen
jongen luitenant was niet bij machte zijn gast
heer en redder op dit punt te 'vermurwen. Zonder
ook maar eenige reden hiervoor op te geven ver
klaarde deze kort en goed dat van een verbinte
nis tusscTien de beide jonge menschen geen spra
ke kon zijn. Zelfs weigerde de oude zonderling
hardnekkig zijn naam aan 2ijn gast te noemen,
iets waarom deze hem reeds herhaalde malen
had verzocht.
Intusschen was de jonge luitenant de gevolgen
van zijn noodlottigen val geheel te hoven ge
komen en brak voor hem dus het uur van schei-'
den aan. Zelfs toen nog "bleef zijn gastheer vol
harden in zijn weigering wat betreft zich aan
zijn gast bekend te maken en Charles Sanson
vertrok met het beeld van zijn aangebedene in
het hart.
Het behoeft dan ook uiteraard geenszins ver
wondering te wekken dat Charles, nauwelijks
in Dieppe aangekomen, zich haastte om bij zijn
vrienden inlichtingen te vragen omtrent het gast-
FEUILLETON
65)
„Tusschen vijven en zessen is hij bij de ver
zending van het transport en hij woont in de
rue Miromeesnïl, nummer 87.
„Goed. Ik zal hem iu 't oog houden. Maai
nu heb ik een honger als een wolf. Gaan wij nu
dineeren?"
„Laat mij vooruit gaan. Ik stuur mijn koetsier
naar huis, met de bondschap, dat ik niet kom
eten."
„En ik wacht u in het restaurant van Alex
ander Cochery. Men eet daar heel goed en ik
ben daar reeds een trouwe gast.
Alles gebeurde volgens afspraak. Paul Armani
zond zijn koetsier naar huis, dineerde met Jean
Soliva en verliet hem eerst tegen elf uur.
Bij het huiswaarts kesren, dacht Paul Armani,
„Jean Soliva is de man, dien ik noodig heb. Met
zijn hulp kom ik alle hinderpalen te boven!
En Jean Soliva dacht van zijri kant: „Ik moet
tot eiken prijs mijn lijfrente behouden. Maar
Voor die nieuwe geschiedenis zal nee ine ge
ducht over de brug moeten komen.
vrije huis, waarin hij zoo liefdevol was opgeno
men. Hij gaf een nauwkeurige beschrijving van
zijn weldoener en diens woning, doch toen Zijn
vrienden zijne groote vereerïng voor diens doch
ter in 't bijzonder bemerkten, barstten zij in een
waar hoongelach uit. harles Sanson de Longval,
luitenant in het regiment de la Bossièré, was
verliefd geworden op Üe dochter van meester Jou-
anne, den beul!
Nu toonde Charles Sanson echter zijn ware ka
rakter en, welke ook de gevolgen van zijn daad
waren, deze was een edelman geheel en al waar
dig. Den volgenden morgen begaf hij zich zoo
spoedig mogelijk op weg naar d© woning van
meester Jouanne; vertelde .dezen dat hij zijn
geheim kende 'en begreep waarom hij tegen een
verbintenis was geweest van zijn dochter met
hem, maar dat hij (Charles Sanson de Longval)
zich niettegenstaande dit, gelukkig zou rekenen,
indien hij alsnog meester Jouanne's toestemming
hiertoe mocht verkrijgen. Ditmaal weigerde mees
ter Jouanne deze toestemming niet, doch maakte
er de voorwaarde bij, dat het jonge paar in dat
geval voor goed afscheid van hem "(aen beul)
zou nemen. Hiertegen echter verzette in 't bij
zonder zijn dochter zich met alle macht. Lie-1
ver dan zijn aangebedene, die niet van haar vader
wenschte te scheiden, op tie geven, besloot de
jonge Sanson tenslotte zijn schoonvader bij zich
te honden, waardoor hij tot het gezin van den beul
ging behooren om, naar de eischen des tijds, diens
toekomstig opvolger 'te worden.
Het huwelijk kwam tot stand, doch de jonge
vrouw stierf, kort nadat zij een zoon ter wereld
had gebracht. En Charles werd gedwongen zijn
schoonvader bij te staan in zijn gruwelijk hand
werk en het weldra geheel van hem over te ne
men. Niemand zag Charles Sanson daarna meer
lachen.
In het jaar 1685 verhuisde Charles Sanson naar
Parijs. Hij nam de uitnoodiging om de provinci
ale jurisdictie- -tse 'verwisselen voor dkr varr' dé
hoofdstad uiteraard gaarne aan. 'Hij was oud ge
worden voor zijn tijd, ieder keerde zich van hem
af ,niet omdat 'men wist wat er gebeurd was,
maar omdat hij' de beul was, met wien niemand
zich nu eenmaal afgaf.
Charles Sanson betrok het sombere huis bij dé
Hallen, bekend als „woning der beulen". Het
was een achthoekig gebouwop het dak stond een
soort open kooi, die op een spil draaide en. waarir
misdadigers geplaatst werden, die liefst op markt
dagen aan het Parijsehe volk moesten worden'
vertoond. Vóór het nuis was een houten kruis,
waaraan bankroetiers werden vastgebonden, waarJ
na de beul ben de groene muts opzette, die hen
verder brandmerken moest. Weldra echter ver
huisde Charles Sanson naar den Fauborg Pois-
sonnière, toenmaals een Verlaten, onbebouwde
buurt, Nieuw-Frankrijk geheeten. Van hieruit
deed hij de 'eerste jaren zijn sombere plicht.
Van alle Sansons die het ambt van scherp-
fechter hebben vervuld, ja, veilig mag worden
gezegd van alle beplen welk eer ooit hebben be
staan, kan Charles Sanson zich erop beroemen wel
het meest vreemdsoortige avontuur in zijne hoe
danigheid van beul te hebben beleefd, n.l. te zijn
geschaakt. Dit laatste door hem beleefde avon
tuur, hetwelk wij 'iu Sanson's memoires uitvoe
rig beschreven aantreffen, vormt een dusdanig
bloedig slot van dit veelbewogen leven, dat het
zich niet dan 'met een zékeren tegenzin doet
beschrijven.
.Wordt vervolgd.
Uit den Omtrek
SINT PANCRAS.
„HET WITTE KRUIS.";
Algemeene ledenvergadering van de afd. Sint
Pancras der Noordholl. vereeniging „Het Witte
Kruis" .op Maandag 24 September jl. ten lokale
van den heer Gerritsen. Aanwezig 56 leden-
3 De voorz., de heer C. Kloosterboer opende de
vergadering met een woord van welkom, er zijn
Voldoening over uitsprekende, dat deze vergade
ring zoo goed bezocht was. De notulen werden,
na een "kleine opmerking van den heer G. Booij,
'goedgekeurd.
De voorz. deed mededeeling, dat in de nieuwe
reglementen een drukfout voorkomt, nl. de bepa
ling omtrent de functies van heit dagelijksch
bestuur. Naar aanleiding hiervan ontstond een dis-
schen den heer G. Booij Az. en het bestuur, wel
ke voor de vergadering zeer moeilijk was te vol-
'gen. Tenslotte deelde de voorz. mede, dat volgens
het nieuwe reglement de functies van secretaris
penningmeester vereenigd kunnen blijven.
Het verslag over het afgeloopen boekjaar gaf
aan een na'deelig saldo van f152.01, bij een eind
bedrag van f2417.37. Door den heer W. Snel werd
gerapporteerd dat boeken en bescheiden door de
commissie in orde waren bevonden.
Behalve de beschrijvingsbrief algem. vergade
ring en eenige aanbevelingen voor candidaten
hoofdbestuur, was ingekomen een verslag der
Nled. Centr. Vereen, voor T.B.C-bestrijding, naar
aanleiding waarvan het bestuur voorstelde f 5 sub
sidie te verleenen.
Op een vraag van den heer A. Stammes werd
medegedeeld, dat het plan bestond tot samenstel
ling van een Gedenkboek naar aanleiding der 25-
jarige werkzaamheid dezer vereeniging en
SLichting-Van een fonxfcr voor wetenschappelijker!- - 'VcTke de benoeming aannam
arbeid ten dienste der T.B.C.-bestrijding.
De heer Stammes en F. Hes verklaarden zich
tegen het Bestuursvoorstel.
De heer G. Booij (bestuur)!, had uit het verslag
den indruk gekregen, dat hier op een breed terrein
veel en goed werk is gedaan. Hij zou dit willen
steunen. Meerdere leden betwijfelden het nut yan
een dergelijke uitgave, waar de fondsvorming pas
op de tweede plaats werd genoemd.
Het voorstel Stammes, om geen bijdrage te ver
leenen, werd hierop door het bestuur overgeno
men en met algemeene stemmen aangenoem.
De voorz. deelde nog mede, dat er animo blijkt
te bestaan, tolt het volgen van een bakercursus,
echter niet onder Prov. regeling. Het bestuur kreeg
machtiging deze zaak verder uit te werken.
De heer Hoogland. Ja, bij een schaap kun je
de wol zien.
De heer Booij verdedigde nader het bestuurs
voorstel. Hij meende, dat er een categorie leden is,
welke een minimum contributie nog met moeite-
kunnen betalen. Hier geldt als overal: draagt el
kanders lasten. Laat de sterke 'de zwakke steunen,
dit is z.i. ook de grondgedachte van „Het Witte
Kruis" en hij meent dat alle leden hier wel voor te
vinden zijn.
De heer Jb. de Vries vond het een moeilijke
taak ieder lid naar draagkracht te taxeeren. Dit'
kan leiden tot onbillijkheden.
•Nadat dit punt door verschillende leden nog
"uitvoerig en verschillend werd besproken, werd
het bestuursvoorstel aangenomen met 32 tegen
21 stemmen en 3 blanco.
Punt. 5 vermeldde een bestuursvoorstel tot toe-
kerming eener gratificatie aan den bode. Met alge
meene stemmen werd besloten f 10 te verleenen.
Een voorstel van den heer v. Kampen, om
deze uitkeering jaarlijks en blijvend te doen, werd
aangehouden tot de voorjaarsvergadering.
';M Stj
Thans kwam aan de orde de verkiezing van een
pieuw bestuur. Waar door een misverstand op
een vorige vergadering het aantal bestuursleden
thans acht is geworden, stelde de voorz. voor dit
terug te brengen tof zeven.
Daar sommige leden het aantal wenschten te
brengen op negen, werd dit in stemming gebracht!
Met 43 stemmen voor en 10 tegen, werd besloten
het aantalt e bepalen op zeven.
Bij de nu volgende vrije stemming verwierven de
heeren GroeneBerg, K. Madderom, C. Klooster
boer, J. Sinjewel en J. Roos Sr. een volstrekte
meerderheid. Na een tweede vrije stemming volg
de herstemming tusschen de heeren A. Hoogland,
J. Boskamp, G. Booij en H. Gerritsen, waarvan de
twee eerst genoemden als bestuurslid en de t*wee
laatsten als plaatsvervangers werden gekozen.
Waar de heer Gerritsen deze functie niet wenschte
te aanvaarden, werd de heer A. Schuur gekozen,
Hierna volgde bespreking van den beschrijvings
brief, waarbij algemeen wenschleijk werd geacht
het voorstel Blokker, inzake herziening en nadere
vaststelling der functie van secretaris-penning-
imeester van de N..H. Vereeniging te steunen.
Tot afgevaardigden naar de algemeene verga
dering werden benoemd de heeren J. van Kampen
en C. Kloosterboer.
Rondvraag.
De Ed.Achtb. Heer Kroonenburg wenschte het
bestuur in overweging te geven, het salaris van
den magazijnmeester te herzien. Volgens diens
boeken is door hem geconstateerd, dat in hef afge
loopen jaar 499 maal uitgifte van materiaal is
gedaan. Wij allen weten dat hier veel werk aan
Hierna kwam ter tafel een J>estuursvoorstel tot I ;,crbonden is en dan acht hij f I50 belooning te
vaststelling van een andere contributieregelmg,
waarbij het bestuur werd gemachtigd de contri
xrx.
In zijn huis zocht Soliva een kleeding, die met
zijne plannen strookte. Zijn reispakje uit New-
York was evenwel al te in 'het oog loopend voor
zijn doel. Zoo uitgedoscht, kon hij onmogelijk
's morgens om vijf, zes uur 'den spion spelen.
Zijn nieuwe kledingstukken konden volstrekt
niet dienen. Waar zou hij omstreeks middernacht
eene passende kleeding vinden? Daar viel 't hem
in, dat het Zaterdag was, dus betaaldag op de
verschillende fabrieken en dat de werklieden als
dan gewoon zijn, om tot laat in den nacht de
verschillende herbergen te bezoeken. Daar zou
hij wel iets vinden, wat hij gebruiken kon. Bin
nen vijf minuten had hij zijn Amerikaansch cos-
tuum aangetrokken, en met een vilten, breedge-
randen hoed op het hoofd, verliet hij zijn huis.
Alle koffiehuizen in de nabijheid van de bar
rière waren nog open en vol menschen.
Jean naderde de glazendeur van zulk een éta
blissement en keek naar binnen. "Er waren daar
metselaars, smeden, schilders, werklieden van al
terlei ambacht aanwezig, gezamenlijk een weinig
boven hun bier. Eenigen speelden kaart, anderen
zongen óf schreeuwden en allen rookten.
Jean wilde reeds de hand op de klink leggen,
toen de deur geopend werd en een Volslagen
dronken metselaarsknecht, van boven tot onder
met aklk bedekt, naar buiten tuimelde. Hij was
een man van o mil reeks veertig jaar. Die man
'butie te heffen volgens 5 klassen nl. vanaf f0.50
I tot f2.50.
De heer A. Hoogland juichte het toe, dat dit
punt thans eens in een ledenvergadering besproken
wordt. Z.i. behoorde de contributie door de le-
j den te worden vastgesteld en wel tot een uniform
1 bedrag, en niet tot Willekeurige bedragen door
het bestuur. Dit kan leiden tot onbillijkheden, in
ieder geval is de contributieverhooging van heit
afgeloopen jaar, zooals deze door het bestuur is
uitgevoerd, door hem gevoeld als een onbillijkheid.
Daarom stelde hij voor een uniforme regeling vast
tte stellen. j
j De heer P. Madderom achtte het zeer goed ge
zien de leden naar draagkracht te laten betalen,
i en de schaapjes te scheren, naar dat ze wol
hebben.
i-
zag Soliva met een dom lachje aam en zei:
„Zeg, wou jij me soms op een litertje wijn - -
trakteeren, vriendschap? Ik zie je wel vandaag Zoo'n echt pak voldoet natuuurlijk t best.
voor 't eerst fan mijn leven, maar dat doet er „Ja, dat moet je zelf weten! Jij" geeft mij dus
niet toe." eea goudstuk voor dat pak?"
„Won jij een liter wijn van mij hebben, vriend- i „Ja."
schap?" lachte Soliva op zijn beu,rt. „Nu, daar is „Mooi! Daar heb je, om te beginnen mijn
aankomen aan, maar niet hier." muts.
„Waar je wilt als 't maar ujt een toegelakte j Daarbij zette hij met zooveel nadruk het ge-
flesch is, riep de drinkebroer. „Je ziet er uit noemde hoofdtoisel op Soliva's vilten hoed, dat
als een vroolijke compeer en je schijnt duiten J een wolk van Tcalkstof omhoog steeg en "Soli va e
genoeg op zak te hebben. Ik kan mijne zakken hoed hem over de oogen viel. Toen trok de
omkeeren konder 'dat er iets uitvalt. Ik heb j metselaar zwaaiend zijn werkmamskiel uit en
mijne rekening moeten betalen, nog een paar li* i wierp dien Soliva om de schouders,
ters laten staan 'én nu is alles op. Maar dorst „Wat mijh broek betreft, daaraam zal je me
zie ie dorst heb ik altijd! Laat de bekers moeten helpen," riep hij, want ik voel wel, dat in
weinig voor een vereeniging welke ruim 400 leden
telt. Het Bestuur zegde overweging toe. I
De heer van Kampen stelde voor den bode, den
heer Stammes, met het oog.op zijn gevorderden
leeftijd, eervol ontslag te geven met een jaarlijks
pensioen gelijk aan de thans verleende gratificatie
Tin in diens plaats als bode te benoemen den ma
gazijnmeester Aukes.
Daar dit voorstel door meer dan de helft der
aanwezige leden werd gesteund, werd het in stem
ming gebracht en bij acclamatie aangenomen.
De heer A. Stammes dankte de vergadering voor
dit blijk van waardeering en was overtuigd, dat
dit besluit door den bode zeer op prijs gesteld
kou worden.
Als datum van ingang werd 1 Januar ii92g
vastgesteld. 1
•Niets meer aan de orde zijnde, volgde sluiting.
„Ik ben comediant, zie je, en 'nu moet' ik mor
gen in Batignolles als metselaars-gezel optreden.
zie je dorst heb ik altijd!
vroolijk klinken!"
Bij het uitgalmen van zijn lied, begon de be
schonken man zoo te waggelen, dat hij zichi
aan 'Soliva moest vastklemmen, ten einde niet te
gen den grond te slaan.
Zoo deden zij gezamenlijk ©enige schreden.
„Wil jij twintig 'frank verdienen?" vroeg So
liva op eens.
„Hoe wat? Twintig frank? Ben jij dan een
Rothschild?"
„Ik wou voor twintig frank dat metselaarspak
van je koopenl"
De drinkebroer brak in een luid gelach los, dat
telkens door gehik werd afgebroken. Wat wou
jij met die lompen uithalen?" stotterde hij.
niet zoo heel stevig meer ter been ben." Dit
zeggend, ging hij met zijn rug tegen een pomp
staan en hief het eene been op. „Ga je gang
maar," lachte hij, „we zijn hier meisjes onder,
mekaar en ik heb er nog een andjere, donkera
broek onder."
Zonder veel plichtpleging trok Soliva den
metselaarsgezel zijn pantalon uit en bond daar
hij nu/voor zijn doei voldoende 'had de drie klee-
dingstukken tot een paJt te zamen.
,,'tZal een prachtige vertooning maken op de
planken!" riep de metselaar. ,,Ik ga er ook naar
toe, als ik morgenavond mijn twintig frank nog
niet kwijt ben. Kom nu over de brug, vriend
schap!"
