mm -
ZIA1 Dl 1928
MOEDER EH MARTELARES
ABDmmop
met Uw KEEL
Pluimveeteelt
Indrukken van
BEN BEZOEK AAN DiEi PHILIPS
FABRIEKEN'
II
„Kijk hier," zegt ooze geleider en sleurt ous
mee. Een lange baan. Een der glasblazers heeft
uit den oven een klomp gloeiend glas genomen
aan zijn blaasroer en na verschillende ons
onbegrijpelijke manipulaties van het glas rond
draaien op een ijzeren plaat en iweer nieuw vloei
baar glas er bij nemen en weer draaien, komt er
een ander bij, die met zijn pijp iwaaraan hij reeds
een soort glazen schaaltje gemaakt beeft, den
glasklomp opvangt en nu gaan beiden langzaam
zeer zorgvuldig, zeer voorzichtig achteruitloopen,
steeds blazend met geweldig bolle wangen, als
de wind uit het sprookje en wij zien; het rood
gloeiende glas plotseling worden tot een kristal
heldere glazen buis. Een ander paar Is naast
deze twiee bezig. Aan het einde van de baan zit
een manneke en snijdt met een lakoniek gezichtje
de buizen netjes tot stukken van gelijke lengte.
De buizen zijn van verschillende doorsnede*
„Dat doen ze op het gevoel, meneer, handigheid,
oefening," zegt de ingenieur. Jawel oefening,
maar "het blijft toch onbegrijpelijk, dat ze dat
kunnen; 11 m.m., 15 m.m., 20 mm.,, precies/ de
maat, het scheelt geen fractie van een millimeter.
Het blijkt ook de zwaarste en veeleischendste
arbeid te zijn, dat buizentrekken. „Daarom doen
we het óók al mechanisch," ea twee minuten
later staan we n de afdeeling, waar dit gebeurt.
Voor den technicus misschien overweldigend, deze
machines, die tot in het orieindigie. buizen produ-
ceeren, maar ons overweldigde toch meer die
eenvoudige mannen, die zoo maar op 'het gevoel
de 'buizen precies de gewenschte dikte wisten
te trekken.
„Nu gaan we kijken hoe de lampen gemaakt
worden," zegt de geleider, die nog heel jong is en
die wel heel erg knap moet zijn, want ondanks
zijn jeugd is hij al jaren ingenieur. Dit zijin wel de
menschen, die ze hier hebben moeten en die mede
helpen kunnen de zaak steeds grooter te maken.
Vaart 'is er in alles en een ieder, schijnt er van
bezeten te zijn. Tenminste wij krijgen geen ge
legenheid ergens lang te "blij ven kijken éu d«
indrukken op ons te laten inwerken.
"We kunnen slechts even vluchtjg de radio-
fabriek, waar de ontvangtoestellen, gelijkrich-
ters, luidsprekers enz., gemaakt worden, het la
boratorium, de papier- en cartonnagêfabriek be
zichtigen.
Op den terugweg paar de groote fabriek komen
we voorbij een allerliefst modern gebouwtje: Phi
lips Kleuterschool. Even er in. Het is alleraar
digst. Ongelooflijk keurig ingericht en popperig
klein alles, de stoeltjes, de tafeltjes, de bankjes
voor de kleuters. Hier wordt het kroost, van Phi
lip's arbeiders overdag zoet gehouden en zoo
wordt reeds op dezen jeugdigen leeftijd de eerste
grondslag gelegd voor een betere toekomst. Want
in zoo verzorgde omgeving, ouder zoo goede lei
ding, moet het opkomende geslacht, dat hier reels
zoo vroeg den invloed ondergaat van netheid,
reinheid, licht, en lucht, wel opgroeien tot een
psychiseu levensstandaard van beter en hooger
kwaliteit dan de vorige generaties.
Dan weer de gloeilampen- én radiolampenfa-
briek. Weer eindelooze zalen. Nu alles machines.
Maar machines, die van een zoo wonderbaarlijke
ingenieuziteit zijn, dat ze soms wel menschelijk
schijnen, zooals ze, als met voorzichtige mensche-
lijke handen, de onderdeden aanvatten en zorg
vuldig in elkaar zetten. Hier zien we het: heele
proces, hoe de gloeilichamen, die in de gloeilamp
behooren, eerst in elkaar gezel worden, hoe die
dan weer in de ballons worden gebracht, hoe er
de koperen dop opgezet wordt, hoe tenslotte het
fabrieksmerk erop gebracht wordt en hoe ze proe'f-
branden. De kamer met de brandramen, waar
de duizenden lampen "branden, ,,'n Lampies, 'n
liehies!", je moet er door een donker glaasje
kijken, anders zou je er Verblind vandaan komen.
We zien, hoe de wolfraamdraad getrokken
wordt, een blijkbaar enorm geniaal proces, om
dat het Wolfraam een poeder is, dat bijna niet. in
vasten toestand te brengen is, we zien den draad
eerst als een telefoondraad zoo dik gewonden wor-
FEUILLETON
127)
Jean Scliva voegde zich bij het tweetal. Hij
was van zijn hoofdpijn volkomen hersteld, luis
terde naar al bet nieutws wat Amanda hem1 om
trent het spoorweg-ongeluk vertielde en 'begaf zich
vervolgens met haar weder naar het station, waar
nog altijd een groote verwarring heerschte, want
men telde niet minder dan elf doodjen en'zeven
en twintig gewonden, waaronder velen zeer ge
vaarlijk. De politie maakte haar rapport omtrent
de bevindingen.
Een weinig over zevenen "begaven Soliva en
Amanda zich naar de villa aan den boschrand,
/waar het eten werd opgedaan Amanda w,as,
tegen haar gewoonte, stil en in zichzelf gekeerd
Zij schreef dien toestand toe kan het vreeselijk
tooneel, dat zij had bijgewoond Nadat een. hel
der licht !was ontstoken, zette het pkar zich aan
tafel.
De dienstbode uit 't logement;, die alles voor
den discn bezorgd had, zeidie: „Mijnheer en me-
vrouW', ik heb de koffie in de keuken giezet.'
Als u het goed vindt, ga ik nu naar 't logement
terug, waar vandaag bizonder yeel te doen is."
groot bedrijf
den om immense spoelen en dan om steeds klei
nere spoelen, tot hij zoo dun is, dat de micros-
ooop er op gesteld moet worden om te oontrolee-
ren; vijf maal dunner nog .dan een mensehenhaar
We zien de meisjes, met een onbeschrijfelijke
handigheid, de draden op het glazen raampje
aanbrengen, dat later als geheel het gloeilichaam
zijn zal, we zien... jwe zien... zooveel, dat het nie»
meer te onthouden is, dat het wordt als het flit
sen van een moderne film, 'dat de indrukken wor
den verward in ons .brein tot een beeld" als een
futuristische creatie van Kandinsky of Picasso
en dat is .waarlijk niet bevorderlijk voor de
klaarheid van begrip
Na een kijkje in de radio-lampen afdeeling te
hebben genomen, wippen we nog even de polikli
niek binnen en zien er de prachtige moderne in
richting, die werkt voor het lichamelijk heil der
arbeiders, we krijgen eén kijkje op het psycho
technisch bureau, waar de menschen die sollici-
teeren op hun psychische kwaliteiten beproefd
worden en waar met een wonderlijk systeem van
bladen papier met puntjes bezaaid, waardoor
ze verticale en "horizontale strepen zetten moe
ten, met strikvragen en associatieve woorden, die
onthouden moeten worden en nog veel meer, na
te gaan is, of ze bruikbare krachten zijn.
Dit systeem schijnt zeer te voldoen en Phi
lips is natuurlijk Weer een der eerste industrieën,
die het toepaste in ons land. Het heeft dit groote
voordeel, dat men er een zekerder selectie van
werkkrachten maakt en vele menschen er de el
lende door bespaart van aangenomen te worden,
terwijl spoedig daarop blijkt, dat ze niet ge
schikt zijn. Dan is het avond geworden én mer
ken we, dat we een ganschen dag in deze enorme
fabriek hebben doorgebracht.
„Nu hebt u het belangrijkste wel zoowat ge
zien,',' zegt de geleiier.
Als we des avonds in den trein de laatste glan
sen van de zich met vurige roode letters tegen
den nachthemel afteekenenien naam Philips lang
zaam zien versc"hemeren, bedenken we nog even,
dat we 'dezen dag wel iets héél bijzonders hebben
beleefd
Want wat staan wij, die dagen kunnen "door
brengen in een Louvre of Mauritshuis, uren lang
neuzend voor een '"klein ons dierbaar schilderijtje,
die wekenlang snuffelen in oude boekerijen, in
incunabelen, die ons soms niets 'loeren, vér van
het waarachtige, kloppende, rhytmische leven van
dezen tijd en wat is .dit alles grootsch, overwel
digend, wat leert het ons duidelijk, dat er evolu
tie is, dat de wereld vooruitgaat, zoolang er de
energieën zijn als deze, die niet alléén haar bedrijf
vooruitstuwen, maar ook zorgen, dat haar werk
tot een cultureele macht en kracht wordt, die
zorgt, dat het leven voor den eenvoudigen mensch,
die zijn brood met handenarbeid verdient, beter
en schooner wordt, dan het vroeger was. O zeker,
er is in dit alles een sterk bewijs, dat er 'evolutie
is en men 'behoeft 'niet te betwijfelen, "dat 'ie
moderne techniek er toe bijdraagt. Dat enkele
kunstzinnige naturen gekwetst worden door ie
onaangename dingen, die er nu nog noodzakelij
kerwijs a.an de moderniteit verbonden zijn, als
daar zijn lawaai, onrust, gejaagdheid', verdwijnen
van de dingen, die lief, rustig, vertrouwd en mooi
waren, doet er niets aan toe of af Want dat hlles
is slechts tijdelijk #©n alleen omdat de gewone
menschheid nu eenmaal niet in staat was gelijken
tred te honden met den razend snellen werel.il
vooruitgang. Het is de ontzettende vaart, die een
tijdelijke verbijstering veroorzaakt. Maar als we
het jonge geslacht zien, dat opkomt in ie nieuwe
wereld en vooral daar in dat arbeidersoentrum
en heiligdom van de schoonste resultaten der
moderne technische wetenschappen, dat aldus we]
als een symbool mag beschouwd worden van de
'heele toekomstige maatschappij, dan beseffen we,
dat werkelijk de werêld gaat naar een rijker én
intenser leven, dat een nieuwe schoonheid zal
komen inplaats van de oude. Eh dat het?' onze
fout is te treuren om "Beethoven en "Rembrandt,
terwijl we niet zien willen, dat er iets anders
voor hen in de plaats zal komen De herinnering
is iets heel teediers en "beheersoht veelal den
menschelijken geest. Maar ze belet ons té vaak
de toekomst te zien!
„Goed, goed," antwoordde .die „mevrouw". „Ik
zal de koffie zelf iwtel bedienen. Doe de deur
maar achter u toe, Want we zullen van'avond
niet meer uitgaan."
De dienstbode verwijderde zich.
Het tiweetal at en .dronk, waarna 'Amanda de
tafel opruimde en de koffie haalde.
„Welke likeur wil je drinkën, Arnold?" vroeg
Amanda.
„Rum, liefste, zooals gewoonlijk. Wat jij?"
„Ik? O chartreuse natuurlijk. Ook als ge
woonlijk niet waar'? Ik dlwieep met chartreuse
Ja, ja, die Karthuizér-monniken zijn knappe lui!"
Amanda diende de koffie voor, schonk Soliva
een glaasje rum in eu zichzelf een glas char
treuse. die, gelijk iwe weten, nii mét den wionder-
drank uit Canada vermengd was Hierop plaats
nemend, stak zij een Turksche sigaret op, leegde
haar hop koffie en vervdügens haar likeurtje,
en terwijl ze druk bleef praten vulde en ledigde
zij haar glas drie of viermaal.'
Jean Soliva sprak ook heel druk en hield haar
daarbij goed in het oog. 't Sloeg eindelijk elf uur.
Soliva stond op, deed de dieur op slot en .de lui
ken dicht, om vervolgens «weder tegenover Aman
da plaats te nemen. i
De laatstgenoemde begon zooals Ernst Ga-
raud 21 jaren geleden plotseling de uitwerking
van den zonderlingen drank te gevoelen en zag
als een krankzinnige in 't rond. Zij wreef de
hand langs het voorhoofd en greep daarop naar
Voor Huis en Hof
HET ONDERHOUD DER KAMER
PLANTEN.
Htsbben we de vorige maal op de nood
zakelijkheid van goed gieten der planten ge
wezen, niet minder noodig is het regelmatig
onderhouden en schoonmaken van de plant.
Zoo gosd als een mensch, moet ook de plant'
ademhalen. Daar de bladeren dien dienst der.
longen op zich hebben genomen, moet wed
ook zorg .'dragon, dat ze die taak naar behoo-
nen kunnein vervullen. In 'het blad bevinden
zich duizpnden voor het oog onzichtbare ope
ningen, de z.g-n. huidmondjes. Door die huid-
mondjes treed de lucht binnen in het blad,
waar het de zuurstof afgeeft. Op dezelfde ma
nier dus als bij mensch en dier in de longen
plaats vindt. Maar hoe gemakkelijk raakt zoo'n
ragfijn openingetje niet verstopt! Een nietig
slofje is voldoende om het de lucht onmogelijk
te maken toe te treden. Het is dus eenvoudig
tie begrijpen, dat, wanneer de bladeren met;
•een laagje stof bedekt zijn, de ademhaling
stn staat. En dat is 'funest voor de plant! Die
moet stikken. Het is dus een eerste zorg dia
bladeren van het stof te ontdoen. Dit gebeurt
Speel niet f
De meeste aandoeningen van de keel
doen zich in sterke mate in het alge
meen gestel voelen en verminderen
daardoor het weerstandsvermogen van
den lijder. Wie een aandoening der keel
niet reeds bij het begin met de Juiste
middelen bestrijdt, stelt zich aan ge
vaarlijke gevolgen bloot. Neemt
men echter tijdig de uit zuivere plan
tensappen bereide Akker s Abdijsiroop,
dan brengt men daarmee niet alleen
een ziektekiem-doodende, maar tevens
een algemeen versterkende en dus het
weerstandsvermogen verhoogende mid
del in het lichaam. In enkele dagen kan
aen beginnende keelaandoening, heesch-
heid, keelpijn, prikkelhoest verdwijnen
door het gebruik van de krachtige
AKKER"*
Voorde Borst
P«r kok«r: 1.50, i 2.75, f 4.50
het best met een natte spons. We wasscheh
die bladeren schoon, zooals we ook onze huid
wasschem, waardoor de huidporiën open gaan
en we ons zelf frisscher gevoelen. Speciaal;
in dien winter wordt er nog al eqns tegen1
gezondigd de bladeren niet genoeg te reinigen,
terwijl juist in dien tijd in den regel d>e meeste1
stof in die kamers wordt gevonden. Dan dient,
mien noodig elke week de bladeren aan onder
en bovenkant met een zacht sponsje in lauw
water gedompeld te reinigen. Dat is niet al
leen bij de groote planten noodig, zooals iele
Clivia, Palmien enz., maar ook bij" de planten
miet fijner blad, zooals de Asparagus-soorten.
Daar het daarbij niet mogelijk is met een
sponsje te werk te gaan, waardoor het blad!
zou beschadigd worden, dompelt men zoo'n
plant in teen emmer lauw water, waarna main.,
hem laat afdruipen.
In dien zomer is het eenvoudiger. Dan kanj
men bij een zacht regenbuitje de meeste onzer
kamerplanten wel buiten zetten.
Behalve op het onderhoud der bladeren,
duet ook gelet op het onderhoud dier potten.
Als pot moet men steeds nemen ©en gewone
aarden pot. Die is poreus. Geglazuurde potten
of geschilderde potten zijn ondeugdelijk. Want
niet alleen de bladeren moéten ademen. Ook
de wortels moeten voldoienide luchtontvangen.
haar keel.
t Is of 't lyer brandt riep zij. Jk heb dorst.,
En zij ledigde een groot glas water Dat verhaast-1
te de werking van het waarheidslikeur. Met 'drei
gende oogen sprong zij van haar stoel. Een kramp
achtig gelach, dat gij deed hooren, scheen uit
haar borst te komen. Zij begon met groote schre
den op en neer te loopen.
Met de meest© kalmte ging Jean Soliva haar
met de oogen na en toen hij het geschikte oogen-
blia aangebroken meende vroeg hij opeens:'
„Welnu, mijn schat, heb je al geraden wie >de
man /was, die in den ijzerwinkel van de Bour
bonkade dat mes heeft gekocht
Amanda zag hem met ©en vreemden oogopslag
aan en antwoordde op sissenden toon: „Wie die
man was? Jij kent hem evengoed als ik. 't Is de
zelfde, die het bewijs van Ducemin's valschhei'd
in geschrifte en de bekentenis van mijn diefstal
bij mevrouw Delion heeft opgekocht. Jij bent
het. Dacht je, dat ik dat al niet' lang begrepen
had. O, ik heb zoon fijnen neus. Jet kunt mij
geen knollen voor citroenen verkoopen, meneer
de baron. Al zeg ik niet veel, ik denk des te
meer je hebt het mes gekocht op den: avond,
dat je mij met ©en rijtuig naar Lucie bracht en
/wel terwijl ik bij haar boven iwias. Jé hebt mij
alles uitgevraagd omtrent haar, je toen in een
hinderlaag gelegd en het arme kind overvallen.
Je deugt nog veel minder idan ik, mijn engel
ik ben een dievegge, dat geef ik toe„ maar 'jij
D nu is mógelijk bij eert porêus© pot. Door
de por ën kan de lucht inf dé aarde trekklen.
Het is natuurlijk gieem bezwaar aen aarden pot
te zétten in ©en geglazuurd- of koperen cache-
pot. Alleen zal het noodig zijn zoo nu en adn
hiet potje ereens uit tfa voorschijn te ha leng
omdat er nog al eens vaak een groenen aan
slag po komt. Dit aanslag moet er dan worden,
afgeschuurd. Dan komen de poriën weer opan
en de wortels, die meest alle tegen den pot-i
wan.d aanliggen (wel een bewijs hoe zeer ze)
de luchttoevoer op prijs stellen!) kunnen zich
aan de versche lucht te goeid doen.
Verschillende insecten kuninien den voordee
lt gen groei der kamerplanten tegen gaan.
Enkele ervan, de meest voorkomende, en hun;
bestrijding zullen we de revu© laten passee-
ren. Bloedluizen vindt men op'Varens, 'Chry
santen.. Cinnevaria's enz. We krijgen ze weg
door te sproeien' met ©en oplossing van 1 ons
zieep in een emmer water, waaraan 1 of 21
kopjes spiritus zijn toegevoegd. Kleinere plan
ten dompelt mén er geheel in, slechts ieen'
oogenblik. Vooraf heeft men dan het water
40 a 50 gr. C. warm gemaakt.
Schildluizen ziet mein vaak op palmen. We
z.iïn dan witte vlekjes. Boen de bladeren goed1
af met zeepwater of met een spons met water
van 50 gr. C. Op Clivia's komen wel eens;
wa'iuizen voor. Ze komen overeen met de bloei'
luizen op appelboomen. Wrijft men de wol-
pluisjes fijn, dan scheiden ze een roode kleur
stof af. Met zeepwater zijin ze te vernietigen.
In dien zomer bij warm weer en droogte ont
staan vaak bleeke stekjes op de bladen, ver
oorzaakt door een aantasting van de Thrips.
Houdt daartegen de kamer koel en wat voch
tig. Is de beschadiging, dus de insect, er een
maal, dan spuit mm met een 2 pCt. oplossing
'dieel op 50 deelen water) van Phytophilinie.
Tenslotte willen we nog wijzien op het na-
deelige van tocht. Zoo min als een mensch
kan daar teen plant tegen. Bij het kamer doen!
zet men alles graag tegen elkaar open en jnfeni
vergeet, dat het zpo nadeelig is voor de ka
merplanten. Frissche lucht is noodig, maar zorg,
er voor dat geen tocht ontstaat. In den winter;
lucht men alleen midden op den dag. 's Mor
gens is het buiten te koud. Beter is het dap!
inplaats van teen raam, eejn deur open te z/eti
ten, waardoor lucht uit een andere kamer kan
binnenkomen. I i
KUNSTLICHT BIJ KUIKENS-
Over dit onderwerp werd het vorig jaar in de
„Everybody's Paultry Magazine", ©en Ameri-
kaamsch kippenblad, geschreven over -je ervarin
gen die gebroeders Butler in New Yersey «daar
mede hebben Opgedaan.
Zij hangen een flinke lamp boven de earoussel
kunstmoeder en laten die den heelen nacht door
branden totdat de kuikens 6 tot 10 weken oud!
zijn en ze bij het licht allemaal roesten. Dan
wordt plotseling het licht weggelaten, zonder
dat dit nadeelig ©gevolgen heeft. De kuikens
dat dit naideelige gevolgen heeft. De kuikens
brengen den donkeren nacht In 't vervolg op
stok door.
'Men heeft hierbij verschillende voordeelen. In
de eerste plaats kunnen er meer kuikens onder
de kunstmoeder, omdat er altijd dag en uachti
kuikens bij het voerbakje zijn Het gevaar voor
opeenhooping en verbroeiing is dus veel gerin
ger en als tweede voordeel kon worden geoon-
sfatteerd, dat de sterfte veel minder 'was. Daar
door ,maar ook doordat ze ook 's nachts kónden
eten was het derde voordeel, dat de groei vlotter
en vlugger verliep. Het is immers zoo, datf de
kuikens in 't begin een groot deel van den 'dag
in het donker onder kloek of kunstmoeder door
brengen. Hoe ouder ze worden, hoe min/der lang
ze onder kloek of kunstmoeder zijn. Wanneer
een kloek met kuikens iu zoo'n verlichte ruimte
komt, dan gaat ook zij1 als regel vlak onder de
lamp zitten om de kuikens gelegenheid te geven
's nachts zich 'te voeden,
Dr. Hagendoorn en ook het Pluimvee proef
station te Beekbergen heeft, men verschillende
proeven genomen, die iu dezelfkie richting wij
zen. Vooral voor kuikens, die vroeg iu het voor
jaar geboren zijn, kan dit voor ons land een, nuttig
efffeet hebben. Het is althans dit; voorjaar met
een koppeltje te probeeren. Hoe vlugger de kui
kens de „kinderschoenen" onfwassen zijn, hoe
beter. Want zooveel te meer {weerstand hebben
ze gekregen. En daar gaat het toch om: flinke,
krachtige jonge hennen. En daaraan hapert nog
iwel eens Iets bij vroeg broed Die dagen zijn dan
bent een moordenaar."
zij geraakte in groote opgewondenheid en haar
stem werd al scheller en scheller.
Jean Soliva stond op, ten einde haar het ziwij-
gen op te leggen
Amanda week terug. „Raak me riiet aan,"
gilde zij. „O ik ken je iwel. Nog niet geheel en
al, maar ik zal spoedig genoeg Weten wie je
bent. Ik ben op het goede spoor en iweet ik
eenmaal je Waren naam, pas data op je tellen.
Ha, jij hebt het bewijs van mijn diefstal! opge
kocht, je kunt mij in 't ongeluk helpen, maar ik
zal je voor zijn, of je zult mij^. het stdlzWijgien
duur betalen. Waarom heb je Lucie willen
dooien Daar steekt een geheim achter, doch ik
zal het uitvinden en dan begint de strijd, dlie door
mij moet ge/wonnen worden. Ha, ha, je hieldt
mij1 voor dom, maar je hebt je geweldig in mij
vergist. Ik heb veel ontdekt en de rest 'geraden.
Nu zal ik al je gangen nagaan ©n' je vervolgen
als je schaduw. Ik wil geld hebben, veel geld,
en dat moet jij me geven. Ik wil rijk zijn en jij
moet mij rijk maken, of anders öp~mijn iwoord
van eer bezorg ik je een plaats aam! de galeien
Begrijp je dat Versta je dat Op .de galeien
- ha, 'ha, ha! ja, ja, op de galeien!"
Hier brak Amanda in een lang én schrikaan
jagend. onnatuurlijk lacheu los.
Soliva begon zich bezorgd te makien, dat die
akelige lach buitenshuis zou kunnen gehoord wor
den.
