WINTERJAS
Het groote voordeel
J. G. ENGELN,
Naarlijksche Opruiming]
[WARMER'S Meubslmagazijn.]
December-aanbieding
Petroleumproducten,
Wetenschappelijk Nieuws
Magazijn DUIF
Groote Uitverkoop
Denkt U
Prijsvermindering
J. B. K5STER,
HYPOTHEKEN
Tandheelkundige Inrichting K. ACKEMA
Zakken en
A. ten Bruggencate,
Iel. 48. BROEK OP LANGENDiiK
FIRMA BRUIN en ZONEN
Warenhuizen
Dr.STEHR, Tandarts
99
Laat 86, hoek Huigbrouwerstraat, Alkmaar
Heden begint onze
Fa. JOHs. MARJOT ZOON
Ritsevoort 21 Alkmaar
aan de
van
Dames-
en Kinderhoeder
Alkmaarsch Modemagazijn
v.h. Suze Kuijper Oo.
LANGESTRAAT 4,
is vooa*deeligü
2e hnis vanaf de Mient.
Alkmaar I WEen pracht
Koopt onzg. prima EIGENGEMAAKTE
f 37,50 f 52,50 f 62,50
LANGESTRAAT 22 ALKMAAR MAGDALENENSTRAAT II
Köster's Volkszaak
r
Effecten
Coupons
Prolongatiën
Hoornsche Crediet
en Effectenbank,
ALKMAAR, HOORN, SCHAGEN,
Oude Gracht 297 Dal 8 Marktplein 92
L
Bezorgt
Verleent Credieten voor Landbouw,
Nijverheid en Handel.
öeeosito's
Safe Deposit
van een Inzaknaaimachine, om te
BORDUREN voor f 110.
Schriftelijke garantie.
Eerste Alkmaarsche Naaimachine
handel A. HILDERING, Alkmaar,
Zaadmarkt 66-68, Tel. 236. Ook op
termijnbetaling.
k Speciale A
Hk reparatie-inrichting.
TROUW- en
VERLOVINGSRINGEN,
nieuwste modellen,
graveeren gratis.
Let vooral op Magdalenenstraat B 6
Joh.Schoonhoven
ALKMAAR
Bij aankoop van twee ringen
zilveren schepje cadeau
Wilhelminastraat 43, Haarlem.
zal voortaan spreekuur houden, Scharloo 19, hoek Zooherstraat te Alkmaar
Eiken Vrijdag van 104 uur.
Voor Lonen van Ziekenfondsen geheel gebit f60.00 met 5 jaar garantie
Wilt gij zeer voordeelig
koopen, koop dan Uwe
waaronder Benzine, Petto-
leum, Auto-oliën en-Vetten
voor alle merken
Automobielen,
waaronder a 11 e soorten
Touwwerk, Naaigaren, zoo
wel als Mandentouw.
JAC. KNOOP,
BEëEDIGD MAKELAAR
in aardappelen, groenten en fruit.
Nansaukaïle 158" Telefoon 81431
Amsterdam.
Los- en verkoopplaats:
Aardappelen- en groentenmarkt.
Marnixstraat achter perceel 200
Uits.uitend Commissieverkoop.
Oud vertrouwd adres. Onkosten
commissie, losloon, marktgeld, 3.' et.
per 70 K .G.
Direct na
verkoop afrekening en geld per giro
of bij een Bankier op uw plaats.
Per telefoon te spreken des morgens
9—10, des middags 1—2, des avonds
6—7 uur. Des Maandags 121
uur in hotel Coomans Rotterdam.
DRAISIJIAvanVALKEMBURG'S^
LEEUWARDEN
Sint Pancras.
Machinale Hout en IJzerbewerking.
Telefoon 186 en 187.
Specialiteit
enz. enz., bij
Berprweq IS. Alkmaar. Tel 35lij
Isi-W.-i Do 'ilerdwg van 14 uur in
N" 3tt»n in 7,e
dat wij steeds met onze waardevolle CASSABONS aan
onze cliëtèle hebben gegeven, heeft ons dosn besluiten
op vele aanvragen, vanaf heden tot en met 31 De
cember 1928, wederom DUBBELE WAARDE aan onze
CASSABONS toe te kennen, als DIVIDEND op onze te
maken Balans.
Laat Alkmaar
Grootst Gecombineerd Huls van Heeren- en
Kinderkleeding, Manufacturen, Meubelen, Bed
den, Dekens. Spiraal- en Kapokmatrassen,
Ledikanten, Karpetten, Vloerzeil, Gordijnstoffen
i
Bezichtigt onze TWAALF GROOTE ETALAGES en (I is overtuigd van groote
keuze in alle afdeelingen, gepaard gaande met uiterst lage prijzen.
(door H. Henrar, Leieraar M.O..Utrecht. 1
ONZE OOST.
(Vervolg.)
We zijm thains genaderd tot het huidige tijd
vak, waarin handel en industrie in handen is
van particulieren en we dienen te beschouwen»
de economische positie van den Europees chen
ondernemer op Java.
In de perste plaats dient dit gezegd te wor-.
den, dat hij zich verheugt in de bijzondere
bescherming van 'den Staat. Om dit te bewijzen
zal ik eerst enkele voorbeelden noemen. Aller
eerst dan de regelingen omtrent bet irrigatie
water bij den suijkeraanplant. De besproeiing-
met water dier groote suikerrietvelden rondom,
de fabriek geschiedt op klaarlichten dag; die
van het Javaansch-e boerenland 's nachts. En
het werken bij stikdonkerezware tropennach
ten is alles behalve gemakkelijk.
iEen andere zie ar belangrijke wet, die den
Europeeschjen ondernemer op Java zeer krach
tig maakt, is de grondhuurord oninant ie
De Javaan is blij met het oogenblik, blij met
het geld van vandaag en laat zich gaarnfe'
verblinden door het vooruitzicht nog heden ©en
handvol zilverlingen te bezitten. Hij denkt niet;
als wij aan 'den dag van morgen. Wan-,
neer nu de Javaan bij verhuur van zijn grond
aan den suikerfabrikant het geld pas in handen;
kreeg bij het afsluiten van het pachtcontract,
zou hij wellicht wikken ,en wiegen en zijn land
verhuren voor een veel hoogere som dan thans.
Immers verleent de suikerfabrikant hem thans
maanden, zelfs een jaar van t.e voren een voor
schot en dit voorschot is voor den Javaan te
verleidelijk. Wel verbiedt de grondhuur-ordon-
nantie het geven van een voorschot mótg vroeger
dan 15 maanden van te voren, maar deze ter
mijn is veel te groot. Bovendien vervullen de
desahoofden bij deze grondverhuur een eigen
aardige, vaak valsche rol. Die fabrikant geeft
zoo'n dessahoofd een rijksdaalder per verhuur
de bouw en hierdoor heeft de fabrikant de
zekerheid, dat het hoofd de grondverpachting
met alle geoorloofde en ongeoorloofde midde
len bevordert. Ein de. machtsmiddelen, waar
over zoo'n dorpshoofd beschikt, zijn niet ge
ring. Hij verdeelt het bedrag d'er grondbelas
ting over de verschillende dorpsgenooten (de.
Staat stelt het bedrag der grondbelasting per
dess.a vast"), hij zorgt voor de ïïming dier be
lasting, de irrigatie-inrichtingen staan onder zijn
beheer en is hoofd (i.er politie. Een Javaanscb
dorpsbewoner, die niet naar de pijpen van den
loerah danst, kan e rzieker van zijn, dat hij
straks bij de belastingbetaling, stevig wordt aan
gepakt ,dat hem voor zijn akkers heden te veel.
morgen te weinig water wordt toebedeeld, of
dat hij beschuldigd wordt het irrigatiewater
van zijn buurman te gebruiken. Is er suikerriet
gestolen: de verdenking valt op denzelfden re-
calcistranten dessa-bewoner. Beschadiging van.
suikerriet door losgebrokiep vee, suikerriet-
branden de loerah zegt,-dat die weerspan
nige kromo het wel gedaan zal hebben. Eeniga
vri-ndjes van den loerah treden als getuige
decharge op iep bet is voor den Europeeschea
controleur al zeer moeilijk al die intriges spoe
dig te ontwarren. Natuurlijk zij raniet alle loe-
rah's zoo, maar er zijn er ook, die nog veel
erger zijn, die eenvoudig zonder den bezit
ter van het stuk lalnd erin te kenn.-jn, dit ver
huren aan den suikerfabrikant.
Hierboven spraken we over het voorschot
systeem. Dupe van dit systeem' zijn ook b.v. de
arbeiders, die op de suikerfabrieken van Mid
den- e nOost-Java transportdiensten verrichten;
de Javaanscbe voerlieden, die de kleine wagen
tjes bedienen, welke op rails de witte fabriek
verbinden met de wijld-omliggende suikerriet
velden en terreinen. De wagentjes worden ge--
trokken door twee runderen en deze dieren
zijn oorspronkelijk het eigendom van den Ja-
vaanschen voerman. Doch bij het begin der
suikercampagmje (gaat deze inlander met den
Europeeschen „toean besar" een contract aan,
een verkoopcontract bij den notaris gesloten,
en daarin staat, dat de arbeider zijn dieren;
aan den 'toean verkoopt
Als verkoopsprijs wordt in dat contract een
bedrag genoemd, dat precies zoo hoog is als
het voorschot, dat de inlander ontving voor hij
aan den slag ging. Vervolgens wórdt door par
tijen een tweede contract gesloten, waarbij de
veerman zich verplicht transportdiensten voor
de suikerfabriek te verrichten met de hem;
in gebruik te geven runderen. Om van een
goede behandeling dier dieren zeker te zijn,
he,eft de voerman zich niet zoo lang aan' peri
odieke loonkortingen te onderwerpen tot het
bedrag daarvan is aangegroeid tot den koop
prijs uit het «eerste contract. Wordie nalle con
tractbepalingen nagekomen, dan gaat het eigen
domsrecht «der trekdieren weer aan hem over.
Op deze wyze loopt dus de suikerfabrikant
geen risico, verschaft zich arbeiidsziekerheid.
Om zich bedrevenheid te verschaffen wordt
trouwe,ns zeier veel gebruik gemaakt van het
voorschotsysteem. Zooals in geheel Oost-Azië
haast geen arbeider zondier het genot van eeni
grooter of kleiper voorschot aan den slag gaatf
zoo is het ook in Ned. Indië. Maar het gevolg
hiervan is. dat die arbeiders, die niet durven
te deserteer en, hun leven lang in de schulden
bij den werkgever zitten. Zonder voorschot
zou de koelie voel eerder dan thans den werk
gever den rug toekieeren.
Sommige werkgevers verhuren kleeding, ge
reedschap e.d. aan de -koelies. Pleegt de ar
beider desertie >en neemt hij, wat waarschijnlijk
is. zijn kleeren moe, dan pLeegt hij diefstal en
is gerechtelijk vervolgbaar.
Op de buitenbezittingen is gebrek aan ar
beidskrachten (op Java bestaat dit gebrek
slechts op sommige plaatsen) en de onder
nemers ondervinden daar van het wegloopen
der koelies groot ongerief. Arbeidszekerheid
wo>-dt daar verkregen door de poenale sanctie;
het toeb'rrengen van den koelie met den,
sterken arm en het strafbaar stellen derü'sertie.
De ondernemer heeft zich hier echter te hou
den aan verschillende bepalingen van sociale!
strekking, zooals verpleging bij ziekte, zorg
voor bad- en drinkwater, enz.
Zooals uit het bovenstaande blijkt is dej
positie van de nEuropeeschen ondernemer in
onze Oost zeer sterk.
Voor Huis en Hof
HET VERPLANTEN VAN
KAMERPLANTEN.
Het op tijd verplanten van onze kamerplan
ten is een belangrijke zaak. Een plant, die;
de heele pot doorworteld hedft, zoodat .onder
uit het gaatje en boven uit den grond 'de
wortels te voorschijn komen, heeft geen ruim
te genoeg meer om de wortels verder te laten
groeien, maar ook vindt die niet voldo.ende;
voedsel meer om welig te tieren. De kluit blijft
ook niet lang genoeg vochtig, doordat de wor
tels het water niet zoo goeid vasthouden als de
grond deelt jies dit kunnen. Door dit alles leidt
Ai plant een kwijnend bestaan. En moet men
tol verplante novergaan. De beste tijd daarvoor
is het naaar. In den winter maken de meeste
planten een rusttijd doorl. In 't vooraar begint
d groei opnieuw, ook in de wortels, wat te
zien is aan de vele mooie witte punt.es, dia
dan op Me grootere oudere wortels zijn waar
K- nemen. Zouiden we zie in den winter verplan
ten. dan' zonden we die rust verstoren en ze
ziouden ontijdig opnieuw gaan groieien. Dit is
wel aan te raden, wanneer men de planten wil;
dwingen tot bloei. Wil mlen ©en Clivia bijv.
dwingen tot bloemvorming, dan doet men goed
in 't laatst van Augustus of begin September
te verplanten. Maar beoogt men dit niet en
wil men de plant alleen een ruimere stand
geven, 'dan wacht men tot het voorjaar. D©
nieuwe pot mag vooral niet te groot zijn. Twee.
centimeter grooter dan de oude pot is vol
doende. In bet algemeen kan mén zeggen,',
dat de oude pot precies in de nieuwe pot moet
passen. Is de pot be groot, dan blijft er te
veel watier tusschen Üe grondd'eeltjes onver-
bruikt. Die aarde gaat verzuren met alle on-
gewenschte gevolgen. Eer de pot voldoende
doorworteld is, is er ook al heel wat voedsel
verloren gegaan, doordat er bet uitgesijpelde
water meegevoerd is en ook doordat in den:
grond ongewenschtie scheikundige omzettingen
hebben plaats gegrepen.
Voor bet verplantten maakt men de pot van
binnen en van buitien goed schoon met iaen>
harde borstel. Daardoor maakt men de poriën
open. Is de pot Juchtdroog geworden, dan.
zet men hem een paar Cf ren onder water, zoo-,
dat hij b«eL'emaal met water doortrokken is.
Dan kan men gaan planten. In een droge pott
blijft de aarde los tegen den potwand aanlig
gen, waasdoor teen goede bodem ventilatie kan
plaats hebben. Aarde en pot moeten als het
ware één worden. Voor men de pot met aarde
gaat vullen legt mien op het gaatje in den
bodem eien potscherf of een keitje. Doet meö
dit piet, dan kan dit gaatje licht verstopt rakeni
e,n bij het gieten kan dan het overtollige watea
ter er niet uit loopen. Dei grond blijft te nat
en verzuurt. In (elke pot moet de drainage idus.
verzorgd worden.!
Het beschadigen der wortels moet men voor
komen. Daartoe draait men de pot met plant:
en al om, terwijl men *net de rechterhand de
potkluit tegen houdt. Op1 dien rand van, de tafel
klopt men daarop met den rand van de pot,
waardoor de kluit loslaat. Dé aarde, die er bui
tenom nog aan zit, bevat heel weinig planten-
voedsel meer. Dit kan men m,et een stokje-,
verwijderen. Zoo ook de oudste, wortels, diej
meestal in ee mollenden of verdroogenden toie-
stanil verkeeren. In den pot heeft men eerst,
wat nieuwe aarde gedaan. Daarop komt .-te
oude potïduit te staaan, zoo, dat de plapll
midden in den pot staat. Dan vult mien de.
ruimten, die ier zijn, met nieuwe aarde. Bij som
mige pljantep wordt die nieuwe grond los er
tqsschen gebracht. Apdere planten moeten ste
vig opgepot worden. We hopqn "daar later
wel op terug t/e kmoen.
