Geweidigi Brand
ll
Stemmingsbeeld m» Groenten land
Groote brand
te Amsterdam
H-edijn, Maandag 11 Februari is het sibs/issb
koud. Vanmorgen op straat werid me gevraagd,
hoeveel graden het wel gevroren had. 'k Schat
te omstreeks 18 gr., een mjain van de transport
verzekerde, terwijl hij bont en blauw zag, met
de voeten stampte en miet de armj»n „beukte"
„Wjat 18 gr vanmorgen omr 8 uur waren hef
23 graden."
't Is me waarlijk onbekend, of de thermome
ter diien abnormaal lagein stand heeft bereikt.
Ter veiling stonden vanmorgen Keet wat mgrv-
scnen om den warmen kachel; ze hadden den
tijd. De bouwers en ook de kooplui hadden ©en
„lappertjesdag." Koolaanvoer was er niet, het
zou bij deze temperatuur niet mogelijk zijn, 't
goed onbevroren in- den wagen te krijgen. En-
was -een wagon al vorstvrij .geladen, voor deze
onz; frontieren is gepasseerd, ziou de inhoud
een ijsklomp zijn. De vaarten zijjn gestremd,-
de schippers konden -dezen morgen niet va
ren. Die ijsroeiers hebben het blijkbaar te bar
bevonden, ze rijn thuis gebleven, ook de vaart
van de veiling -naar de laadplaats is dicht ge-,
bleven. Geen bouwer -denkt er aan, -de bont-
idieur te openen, teneinde kool af te leveren, 't'
1* gewoonweg ondoenlijk.
Reeds Zondagavond was zoowat ieder in de
weer. pm de pootaardappelen te verzorgen,
kool af te lekken; de petroleumkachels bran
den dag en nacht, teneinde de vorst buiteti!
de schuren te houden.
En zoo werd er vanmorgen ter veiling een
praatje gemaakt. Een paar bejaarde bouwers
haalden herinneringen op van den barren win
ter van 1890'91; toen laadde man de kool
te Heerhugowaard. Met paard en wagen reed
men over de ringslopt. Men herinnerde zich 't
geval, dat een span paarden met een volldn
wagen kool achter zich, op het ijs op hol slo,eg.
Het kwam best af.
Drommels nog toe, het is toch wel bar ge
weest vannacht.
'k Drink een kop koffie, en d'r drijft een
staafje ijs in; bevroren melk. De kachel staat'
roodgloeiend, de ijsbloemen op de ram!en ont
dooien niet. De volksmond zegt: strenge h-aerete
negeeren niet lang. 'k Hoop van harte, dat de
strenge winter-madame; -die vorst heet, spoedig
-opdoekt. Het is aan alle zijden lastig. D-e kool-
afzet stokt, de1 schippers zijn werkeloos. Neen,
deze temperatuur is zelfs voor ons kou-mininend
'G-roentenLaüid niet gew-enscht.
Een minder aangenaam gevolg vain de vorst
.is bet verschijnsel, dat geregeld in zulke ge
vallen voorkomt, nl. -een tekort aan wagons.
Enkele dagen deed zich dit tekort pijtilijk ge
voelen, vele bouwers kond-en eerst Zaterdag 't
goed afleveren, dat r-eeds Donderdag was ver
kochc. Force majeure, niets aan t-e doen. Hei-
is bepaald een uitkomst, dat de beide groote
Lang-edijk-er veilingen zoo, uitnemend geouti-
1-eerd zijn; een massa goed kan onder de over
kapping worden gebracht. De groote ruimte te
Noordscharwou-d-e zal nu ook erg van pas ge
komen zijn.
Al brengt de strenge kou-de veel ongemak
m-e,e, aan 'de andere zijde is het ztee-r verheugend,
dat de koolprijzen in de vorige week stevig
omhoog zijn gegaan. Alle soorten konden -een:
mooie avans boeken. De prijzen voor rood en
wit zijn reeds goed en m-et de gels kool is het
gelukkig ook veel beter gew-ord-en. Kom aan,
dat geeft een burger moed.
Aan de owerhouderij was tot voor een week
nog maar weinig verdiend, wie een balans op
maakte miet 1 Februari en die vergeleek met:
1 D-ec. zou tot die slotsom zijn gekomen ver
gokt. En wie verspeelt nu graag? Op éénmaal
is er verandering gekomen. De voorraden schij
nen elders sterk verminderd te zijn en daar-;
van moeten onze bouwers en kooplui 't hebb-eln.
Tol op heden schijnt er aan den koolhandel
maar zeer weinig te zijn verdiend. Men klaagt
over ongekend scherpe concurrentie, de afne-
ncmers spelen de leveranciers tegen elkaar uit.
Bij een stabiele markt, als we gedurende Janu
ari hebben gehad, is er dan zoo, goed als niets
te verdienen
Ook de koopman moet het hebben van een
grage, oploopende markt. Waarheden als
koeien, zal men zteggen; dit is ook zoo, doch-
dezulken worden het allereerst vergeten. Dat
h-et in -den handel scherp toegaat, bewijst wed
de landelijke actie, om t-e komen tot -een zwar
te 'ijst'. Er is een organisatie opgericht „De
Sur,post" geheeten, die zich ten doel stelt de
loden te waarschuwen voor gevaarlijke elemen
ten in den aardappel-, groenten- en fruithandel.
B,ekende groothandelaren heb)b-en in deze or
ganisatie de leiding in handen
Men heeft zich in onze streken in dein ]aat-
slen tijd vaak afgevraagd, hoe is het toch mo-
g-eiijk, dat prijsverhooging van groenten bij de
meest gunstige weersgesteldheid uitblijft. Gun
stiger omstandigheden als we in Januari -en
tot hdden in Februari hadden voor het stapel
product zullen wel zeldzaam blijven. Een tem
peratuur geregeld om of onder het vriespunt,
slechts een enkele dag t-e koud Voor verzieln-
ding. Andere jaren reageerden die gro-ent-eprij-
ztn reeds op "het neerdalen van sneeuwvlokken,
dit jaar ligt -er aT ongeveer vier weken ijs in
slöoten en kanalen, hebben we metsrmalelri den
last van sneeuw en ij zei ondervonden, en toch
bleef de groenteprijs vrijwel op dezelfde hoogte
Of -er tot op heden voldoende voorraad was,
laat zich niet zoo; gemakkelijk beoordeelem.
Wel heeft het mijn opmerkzaamheid getrokklen,
idat de Nederlandsche consulaire ambtenaren,
in Duitschla-nd gestationneerd, o;ver het econo
mische leven aldaar zeer ongunstig rappoorte-e-
-ren.
Enkele girepen wil ik doen, genomen uit het
ambtelijk orgaan „Handelsberichten".
De Consul van Litb -te Duisburg bericht een
geleidelijke achteruitgang van den eco-nomischien
toestand in zijn ressort. De gevolgen van den loon
strijd doen zich steeds gevoelen en komen lot ui
ting in -de vermin-derde koopkracht dér bevol
king. Het aantal werkloozen vermeerdert, biet
aantal faillissementen dito.
Des Vice-Consuls Wanke bericht (te Bentheim
gestationeerd) is nog pessimistischer. Gedurende
Janttari '29 is de toestand -daar nog verslecht.
De werktijd in -de textielfabrieken bedraagt alge
meen slechts 32 urien per -week. D|e enkele fa
brieken, -die nog Voldoende op-drachten 'haddén,
gaan bijna allen tot werktijdbeperking over.
lu Noord-Duitschland, te Flensburg is het' niet
beter, E:aar is meer werkloosheid als in voorgaan
de jaren ooit het geval Iwas. De Neierlanidschje
Consul Hansen bericht, dat dit geen seizoemv-er-
schijrsei is, maar -dat dit stellig verband houdt
met -;*n slechter wordende conjunctuur.
Uit Hannover, Maagdenburg en "Weimar luiden
de ambtelijke berichten eveneens ongunstig. Hier
uit zal men wel mogen opmakeln, dat de alge
meen© gedrukte economische toestanden in ons
heofdafzetgebied ten deele dé prijsbepaling van
onze producten hebben beïnvloed.
De enorme lasten, waaronder Duitsöhland we
gens 't verliezen van den oorlog gebukt gaat,
werken funest op den gang van het bedrijfsleven.
'4Is nu eenmaal zoo, dat de Welvaart' van "t eene
rand moeiliju in stauid is te honden, als het in
andere landen uiet Wil. Van buitengewoon be
lang, ook voor ons laud, is -de conferentie, die
thans te Parijs wordt- gehouden tot liquidatie van
den oorlog. Moqge -dez elei des jjat een goed' re
sultaat, ook ons Groen tenia ui heeft daar groo?
belang bij.
-huis aan de sjoelbak. K-ent' ge onschuldiger, ge
paster, edeler tijdverdrijf en vermaak dan sjoelen
Daar kan nu letterlijk iedereen aan mee doen.,
Je betaalt een kwartje en je hebt een kansje op-
'n reuzen-mokka- of roomtaartde appelen zijn
te duur. Daar hebben -'e confiseurs voor gezorgd,
niet Voor de duurte der appelen, maar voor die
streeling d-er tong en van 't gehemelte. We zijin
er niet zeker Van of er nog een vroolijke keuken
komt. Te St. Pancras had -die zèer veel succes.
- Of de vroolijke keuken nü past bij de meer steni-
j mige Broeker bevolking 'vraagt ge. We antwoor
den, we zijn alles op zijn tijdstemmig als 't we
zen moet, en vroolijk als zulks pas geeft; precies
als de inwoners van St. Piancras.
1 Denkt nu .allen om de kleinigheden. Den 28st.en
bazarron we ook, den lsten Maart -doen we bet
dunnetjes over. 'Ieder doe zij'n best, en in den,
1 geest hooren we 'de Broeker hoeren al op hun pis
ton, bugel, trombone- blazen, en'slaan op. groote
en kleine trom. 1
Binnenland
HET ONTWERPbZIEKTEWFIT
Te Utrecht werd een protestvergad-ering gehou-
den door het Nederlandsch Verhoud van Zieken-
kassen ter bespreking Van het ontwerp tot wijzi-
ging van de Z-iekteiwet. De Christelijke Nationale
i Werkmansbond Iwerkt aan -deze zeer idruk be-
- zochte bijeenkomst mede.
De voorzitter van eerstgenoemde organisatie, de
heer H. Neuteboom, verklaarde, -dat moment-eel ihet
vooruitzicht voor de ziekenkassen Jrritieker is dan
ooit te voren. Werd bij het eerste ontwerp-Slot-e-
maker de Bruine iaan de kassen een groote plaats
ingeruimd, het ontwerp van December j.l. sloeg
J aan alle hoop den bodem in. Alleen een massale
actie zou nog eenig resultaat kunnen geven. Het
j Verbond deed -daarop een beroep op alle zieken-
I kassen, waarop van vele -zijden steun werd toe
liet tramverkeer was circa half 10 hersteld.
M-öt greote moeite konden de tramrails van de
ijslaag "bevrijd worden.
De waarn. burgemeester gaf door zijne aan
wezigheid blijk van belangstelling.
Vermelden wij nog, dat dit de tweede maal is,
'dat h et gebouw een prooi der vlammen w-erd.
In 'den namiddag van 29 Augustus 1902"brand
de het gebouw eveneens af.
Door den secretaris, den -heer F. J. Kuyer,
/werd vervolgens voorlezing gedaan van ©en groot
aantal adhaesiebetuigingen met -'de te voeren ac
ties; o.a verklaarden niet minder -dan 181 burge-
j meestérs in ons land, dat zij het geheel -eens waren
met een aan de T|wieede Kamer te zeriden adires,
w-aarin voor behoud der ziekenkassen wordt ge
pleit. i'N. i
j Ter vergadering bleken, volgens raming Vaii
I den secretaris 359.000 man vertegenwoordigd, zoo-
j dat de belangstelling verbazingwekkend kon wor
den genoemd. -. f -
- T»1 van sprekers voerden achtereenvolgens het
(woord, waarna tenslotte eenige moties Werden
aangenomen, fw-.i. op handhaving der bestaande
kassen met klem werd aangedrongen.
Per Telefoon
Plaatselijk Nle&sres
BROEK OP LANGENDIJK-
DIE BAZAR
Welhaast breekt de langverbeide (dag dier ope
ning van het 'groote Bazar-gebeuren aan. Op -den
27 Februari des jaars '29 zal ide offieieele plech
tigheid staan te gebeuren eerewij'h, vrees ik,
daar blijven iwe koud van, want dat kost centen.
Fn 't gaat er niet om, eenten te verte|aren, oi neen,.
Burgers en Burgeressen var. Lalngenidijk én omge
ving "het do-el is, op de meest aangename wijzie,
met vroolijk gebaar en ónder veel jolijt -een aan
val te doen op uwes duiten.
We komen er open en rond Voor uit. Dus kunt
ge ons mets verwijter. Om u pp de leukste manier,
bij de neus té nemen, moet ge niet alleen uw-
beurs, doch ook uw tijd idisponibel stellen.
Z-ie we dioe-n 't zoo. We vragen eerst, geschen
ken. Een heel eboel. Groote en kleine dinger.
We 'hebben heusóh nog lang niet genoeg. Want1
hoe zullen we u, jonge -dame, met goed fatsoen-
latai „grabbeltonnen", "indien we ;over geen vol
doende flaconnetjes odeur of parfum, -doozen zeep,
luxe post, prachtbriefkaarten met paartjes er op
in de maneschijn -beschikken
Dus, jougedames, zorgt er nu voor, dat we rog
een paar boeiers vol van dat' gerei krijgen. Die j
vaart is wel dicht, maar dat is minderwe requi-
reeren een Fordje.
Niet alleen de jonge dames verzoeken we aan
de genoemde voorwerpen en vloeistoffen de noo-
dige aandacht te willen schenken, we zijn zooi
vrij de heeren handelaren in galanteriewaren te
wijzen op de zeldzaam gunstige gelegenheid, zich
jegens de bazar uiterst galant te gedragen ide
heeren snapper 't wel.
Er de heeren coiffeurs, die hebben een appart-e
stand op onze bazar, een gemeenschappelijke. Zp
zenden in gee'n gil-ette apparaat; als ze -dit
lezen, willen we d'r lui gezichten wel eens zien,
neen, ©en paar maandabonnementen, recht gevfen-i
op vrij scheren, 3 maal per week; voor de dames
tien vrijbiljett-en om 'n polka-kopje te verkrijgen,
(dat is "n strop Heeren, je blijft er mee zit-telnp-
hoorl); daarnaast flacons Eau de -Cologiife 3711,
)pondu -de riz, etc. etc.
Hebben de jonge James mitsgaders de coiffeurs;
en de genoemde kooplui voldoende aangebracht,-
dan mogen ze mee grabbelen. Voor 'n habbe-
krats, 'n kwartje a -een schelling per "grabbel;
Winstkans 1 tegen 5 nieten. We schenken prima
thee van v. "Nelle, koffie met room, de koffie
levert do firma Kroon uit Alkmaar, ide room de
melkboeren van Broek. De kruideniers -do-en oo"k
wat, ze presenteeren wafelen.
Maar de bazar-commissie strijkt -ie spie op.
Dat is nog maar de grabbelton. Maar -denk' nu
AMSTERDAM, V.D. 12 Februari. Een
Een agent van politie, die hedenmorgen half
z-es een ronde deed in die Amsfelstraat, zag uit'
een paar bovenramen van het Theater „Flora"'
rook komen. Hij heeft den nachtwaker, dié
geregeld in h-et gebouw de ronde dieted, ge
zocht. Hij vond hem slapende in de vestibule.
Het bleek toen, -dat het midden in het giefbo.uw'
ir-eed sflink brandde. Inmiddels was de brand
weer gealarmeerd en to-en de eerste motorspuit'
d-e Amsfelstraat inreed, sloegen de vlammen fel
uit d-e deuren, die als nooddeuren zijn aange
wezen. Ook uit een paar hoog-er gelegen ven
sters sloegen reeds de vlammen. Dadelijk werd'
geesind „Groote brand" en in minder dan geeln
tijd kwamen de brandweerwagens opdagen.
Reeds -dadelijk was t-e zien, dat het gebouw niet
meer te reiden was. Uit alle ramen ien deuren
loeiden de vlammen. Slang op slang werd uit
gerold, waardoor een enorme watermassa in'
de vuurzee werd geworpen. O-ok aan de ach
terzijde, gelegen aan de Hieepeïigracht, werden'
de motorspuiten in actie gesteld. Door het mu
seum van W. Houthuijzen en het huis van no
taris Blank weid-en slangen gelegd. Het vuur
was daarmede door den brandweer geheel in
gesloten, zoodat na ongeveer 1 uur werken wiel
geconstateerd kon worden, dat de omliggende
gebouwen en ook bet naastgelegen Centraal
Theater en het gebouw van de Amsterdamse he
Bank geen gevaar liepen-. Inmiddels loeiden de'
vlammen in het gebouw geweldig. Verstikkende
rookwolken joegen over het Rembrandtplein.
De koppelingen der slangen vroren vast -eti
werden met fakkels ontdooid. De brandweer
lieden waren geheel met ijs biedlefkt, maar des
ondanks vpierden zij de straalpijpen. H-et vuur
verminderde spoedig aan d-e zjjde van het too-
neel. doordat de brandweer d-e sproei-installatiie
ir. werking had kunnen stellen-. Dit watergor
dijn droop langs h-e-t brandscherm en he-eft zoo
doende het tooneel zelf beschermd en heeft 't
tooneel weinig brandschade gekregen.
Omstreeks 8 uur waren de vlammen buiten
niet m-eer zichtbaar.
De inhoud van het theater is schoon opge
brand en houdt de brandweer d-e rookende
puinhoopen nat, waarmede de geheels dag wel
gemoeid zal zijn.
HET STADHUIS
EN DRIE AANGRENZENDE; GEBOUWEN
EEN PROOI DER VLAMMEN.
DE FELLE VOSTE BEMOEILIJKT TEN
ZEERSTE HET BLUSSCHINGSWERK
AMSTERDAM (V.D.) 12 Februari. - Toen
Toen de nachtwaker hedenmorgen omstreeks
half 5 de -ronde deed door het Stadhuis te Lei-'
den, ontdekte hij in een vertrek gelegein ia het
nevengebouw, boven de af-deehng Burg. Stand,
brand. Onmiddellijk alarmeerde hij de politie
en keerde -naar -den brand terug om te trachten
het vuur te blusschen. Dosor den rook werd hij
bewusteloos en toen later de brandweer arri
veerde, moest hij worden weggedragen.
Het vuur greep zeer snel om zich heen, aan
gewakkerd door den feilen Oostenwind.
In een oogenblik sloeg het vuur over van het
eene op het andere vertrek ien- weinige minutlen
later werd ook het Stadhuis aangetast. Met
greo-te kfracht woedde het vuur en toen de
brandweer met 2 motorspuiten op de plaats
dies onheils arriveerde, stond ook bet eeuwen
oude Stadhuis in lichtelaaie. Bij de felle kou-d-e,
Ide thermometer stond op 15 graden Celsius
vorst, had d-e brandweer een zeer moeilijke taak
ten zag zoo spoedig in, dat zij zonder assistentie
het vuur niet meester kon word-ern. Assistentie
werd verzocht van alle brandweercorpsen in
den omtrek.
Dien Haag arriveerde spoedig met 2 zwar-g
motorspuit-en. Voorschoten en Oegstgeest
en andere gem-eent-en verschenen zelfs met min'
of meer verouderd materiaal.
De Haagsche brandweer kon -aanvankelijk"
niets uitrichten, daar de motoren bevroren
waren. Alvorens zij water kon geven, was hier
mede een uur gemoeid.
Het was bij de-ze Lage temperatuur voor de
brandweerlieden bijna niet mogelijk het blus-
schingswerk te verrichten. Ondanks de groote
vuurzee, die d-e brand vormde, bevroor het wa
ter bijna onmiddellijk.
Die brand dreigde steeds een grooteren om
vang aan t-e nemen. Het duurde niet laag of
de aan het Stadhuis grenzende conciërgewoning
stond ook in lichtelaaie en kort daarop had ook'
h-et perceel van die Firma Goddijn en Ba ij er
vlam gevat. 1
Hoog laaiden de vlammen op en viel er wei
nig m-eer aan blusschen te denken.
De brandweer besloot dan ook zich te beper
ken tot het beschermen van de aangrenzende
gebouwen. Reeds dit was op zichzelf e©n moei
lijke taak, idaar zelfs de daklijsten van de per-
oeelen aan de overzijde der straat vlam vatten.
D-e omliggende gebouwen weiden op last van
ide brandweer ontruimd.
Na verloop van enkele uren was het Stadhuis
totaal uitgebrand. De hooge toren stortte te
gen half zes in. Wanneer een zoldering het
b-egaf joeg een vonkenregen over de- omgeving.
Met groote moeite konden nieuwe uitbreidin
gen vann den brand worden voorkomen. Van
het Stadhuis is niets gespaard.
T-egen half 8 stonden alleen nog de mureïi
overeind.
Slechts eenige vrijwel waardelooze boeken en
een geteekend portret van dien oud-burgemees
ter -de Gijselaar zijn gered.
Van h-et twee verdiepingen hooge gebouw muet
zijn prachtigen gevel en bordies, is niets dan
een puinhoop overgebleven-. Alleen de- kal-e mu
iten zijn blijven staan. Alles was verzekerd.
Biehalve het Stadhuis, zijn het nevengebouw,
waarin ide Blurg. Stand was ondergebracht, de
conciërgewoning en het pand vaim de Fa. God-
Idijn -en Baijer een prooi der vlammen geworden.
Alle bewoners konden tijdig gewaarschuwd
word-en.
Persoonlijke ongevallen kwamen niet voor.
D-e toestand van den nachtwaker is niet ern
stig.
Verschillende autoriteiten waren op de plaats
des pnheils tegenwoo-jndig.
UIT DiEJ RAIHO-BLfAD|ENi
9 Februari 1929.
.,RADIO-EXPRES" opent m-et een artikel
over „Hoogfrequente Radio-Distributie". Verier
treffen wij een bijdrage aan over -ie historie van
de trans-atlantische radio-telegrafie, terwijl de
verschillende vervolgartikelen worden voortgezet,
