In Philips' Wonderland
Liefde en Misdaad
FEUILLETON
De Moord van Saint-Ouen.
De Dornier-Wal Vliegbooten
Sproeten komen vroeg in
het voorjaar, koop tijdig een pot
Sprutol. Bij alle Drogisten.
(Uitgave Brusse's Uitgeversmaatschappij
"Rotterdam).
Ban, langs diverse fabrieken, rijden we door
naar den grooten bouwput, waar 'de betonfundee-
ringen worden gestort voor de uitbreiding, die
de architect Roosenburg heeft ontworpen bij het
bestaande laboratorium, 'dat door deze verbou
wing met anderhalf maal de ruimte vergroot
wordt ,om aan den staf van 'n honderd ingenieurs
en doctoren in physica met hun assistenten hun
rustige eigen werkplaatsen te geven voor de ge
stadig voortgezette onderzoekingen. Alleen hier
liggen veertig kilometer electrische leidingen.
En weer zetten we den tocht voort, naar het
imposante ontspanningsgebouw, dat ook reeds,
overeenkomstig de plannen van de architecten W.
en wijlen J. Hanrath, zijn voltooiing nadert. Twee
ingangen zijn er, een voor mannen, een voor vrou
wen, die leiden naar de schaftlokalen, de groote
tooneelzaal, de lokaliteiten voor gymnastiek, om
te biljarten, de bibliotheek,, enz. Veertienhonderd
menschen kunnen hier 't noenmaal gebruiken en
er hun middagrust doorbrengen, 's Avonds zullen
er geregeld uitvoeringen worden gegeven en is er
gelegenheid tot allerlei amusement. Maar ook
dit gebouw is al weer te klein, nog eer het ge
opend kan worden, omdat het steeds toenemend
aantal arbeiders bij Philips nu eenmaal zóó snel
niet bij te houden is.
Vlug nog even rijden we door, warit om zes
uur zouden we 't leegstroomen van de fabrieken
moeten zien naar 't ijzeren geraamte, waarin
de parterre met vier etages moeten verrijzen van
de industrieschool, die architect Boosenburg even
eens bouwt, om er over dag zevenhonderd vijftig
en 's avonds driehonderd leerlingen les te geven
in de technische vakken en administratieve be
kwaamheid. De jongens zullen er worden opgeleid
voor de machinefabriek en andere mechanische
werkplaatsen, als electriciens, teekenaars, als
draaiers, bankwerkers, mechaniciens voor fijner
werk enz. Meisjes van ongeveer dertien jaar
worden er voorbereid voor den arbeid in de fa-
briekszalen. Nieuwe arbeiders worden er een week
lang geschoold in soldeeren, in draaien van schroe
ven en dergelijke bedrevenheden. Dlan worden de
hulp-assistenten in laboratoria en fabrieken er
verde rontwikkeld. En ook ingenieurs, middelbaar
technici en met hen gelijkgestelde beambten vol
gen er een oriëntatie-cursus op bij Philips wegwijs
te worden. Personeel van de commercieele af dee
lingen leert hier een en ander van de radio.
's Avonds worden arbeiders er geschikt gemaakt
als onderbazen; er zijn cursussen voo rtoekomstige
werkmeesters, voor electrotechnische monteurs,
een teekencursus, één voor ingenieurs en andere
technici, om handvaardig te worden in de glasbe
werking, en één voor kantoorpersoneel, om om
trent de fabrikaten wat naders te leeren.
Dan, overdag, onderricht om jongens en meis
jes, die de lagere school doorloopen hebben, voor
te bereiden voor de kantoren en fabrieksadmini-
straties. De schrijfschoo) bekwaamt personen van
allerlei leeftijd in stenografie, machineschrijven,
Nederlandsch, vreemde talen enz. 's Avonds krij
gen kantoorbedienden les in boekhouden, talen,
handelscorrespondentie. Terwijl in andere gebou
wen al bestaan de huishoudschool, naai- en ver
stellessen, de kleuterschool, lagere school en ver
volgonderwijs.
Maar vliegend gaan we nu terug naar de hoofd
fabrieken bij het station, want reeds brullen de
sirenes, dat 't\zes uur, afnokken is., 'tls avond
geworden, maar de donkerte, van regen door-
striemd, krijgt toch haar glans uit de honderden
goud-doorschenen vensters van de overweldigende
gebouwen, waaruit door de poorten de arbeiders
voortgulpen naar den twintig meter breeden
straatweg. Die is vijf minuten tevoren al vol ge
vloeid met. het volk uit België, dat zijn treinen
gaat halen. En de elfhonderd bouwvakarbeiders
zijn ook al weggegaan met 't donker. Maar nu, in
een schier eindeloozen stroom van menschen, ver
dicht de trekkende volte zich vaster aan-een, zoo,
dat de auto's er behoedzaam en eindeloos klaroe
nend traag doorheen wiggen, to't zij somsi vast-
loopen in opstoppingen van gedrang. Z,wermen
wielrijders, zoo'n drie duizend in 't geheel, stap
pen af, omdat ze klem raken in die opstoppingen.
De fiefsbellen rinkelen er aanhoudend om door
tocht. Maar geen oogenblik wordt de goede stem
ming van 't weer huistoe trekken verstoord.
De meisjes wringen lachend 'n beetje spaeie, om
ten, die zoo glimmen en licht weerkaatsen in den
drom, waar hun zijdeglanzende beentjes parman
tig in voortstappen, beschenen door de autolan
taarns. En jolig wrikken de stoeten voort in den
menschenstroom, om 't station te bereiken. Om
tien over zes, als die volte gestadig' nog door-
kolkt, voeren 'n zestal" verkeersagenten hun dans
bewegingen uit met zwaaiende armen, om den
trek in verschillende richtingen te leiden want
nu komen ook de autobussen opzetten, die nog
Belgisch werkvolk naar huis brengen, en de
overweg is n ujuist gesloten voor den sneltrein
naar 't Noorden en. om de arbeidstreinen naar Bel
gië door te laten. Wonderlijk geheimzinnig in die
gebrekkige straatverlichting wordt nu de toclit
van dien almaar voortrekkenden menschenstoet.
die langs de trappen omhoog de brug over den
spoorweg passeert, weer afdaalt in den schemer,
om naar 't andere deel van de stad voort te stroo
men. 'n Schaduwbeelden-vertooning van groot-
schen stijl, tégen de witte gloeiing in van do
schijnwerpers op de daken van de leeggeloopen
fabrieken. En de overige duizenden verzwelgt
opnieuw de stationstunnel, die naar de perrons
voert.
Maar nog lang daarna blijft de draaikolk voort-
woelen op den hoek van Kechtestraat, Diemer,
Emmasingel en Woenselschen overweg, waar men
schen-Volte, vermengd met rijwielen, auto-bussen
vrachtauto's, automobielen zich traag ontwart jd
voetengeschuifel, fietsgebel, gejammer van clay'
ons, tot 't stadje Eindhoven zel| opeens uit
haar rust ontwaakt in 't vroolijk-drukke avond
vertier door de winkelstraten.
i
Plaatselijk Nieuws
BROEK OF LANGENDIJK.
Zooals in ons vorig nr.', per advertentie werd
aangekondigd, zal te Broek op Langendijk een
inzameling worden gehouden van gelden voor lie
blinden van Wolfhezeo.
Met dit liefdewerk zal -zéker door 4e blinden
worden gezegd
„Ook zij denken aan ons."
Wij allen kunnen soms behoefte hebben, te mid
den van het drukke leven, eens gehieel alleen t>:
zjjn, dm tot rust te komen. Eenzaamheid is dan
een zegen- t
Maar eenzaamheid kan tot een vloek worden
•"als zij gedwongen is. Wij weten niet, of er groo-
ter eenzaamheid denkbaar is dan die van den
blinde, in ondoordringbare duisternis.
Is dit echter wel geheel waar? Want dringen
liefde en mededoogen niet door het dikste duister
heenl!
Erger dan de eenzaamheid is immers :het ge
voel van alles verlaten, door ieder vergeten, te zijn.
Er is dezer dagen gelegenheid in onze woon
plaats, om te toonen, dat wij licht-brengers willen
zijn, want de collecte ten bate van de Nationale
Stichting „Tehuis voor alleerstaande Blinden" ta
:Wolfhezen zal spoedig plaats hebben- "Er is in
deze inrichting plaats voor blinden uit het geheele
land en van eiken Godsdienst en avertjuigimjg- On-
vermogenden zijn er zelfs geheel kasteloos opge
nomen. "De Stichting ïs een 'bewïjs .van vertrouwen
op uw steun- Zij, die haar in het feven 'diepen,
rekenden er op, dat ons Nederlan'Jsche Volk zou
willen denken aan "hen, die dolen in 'Jen nacht,
waarop geen dageraad volgt. Zij rekenden op het
beste in ons, op ons mededongen en op onze liefde.
Zullen wij dan niet straks onze gift gereed
leggen, zoadat'de blinden in hun eenzaamheid! zich
niet verlaten zullen gevoefen en mét dankbaar
heid zullen kunnen zeggen:
„Ook daar denken zij aan ons"
- NOOR D SCH A R WOU D E-
Gevonden: twee vlaggen en een belastingpl'aatjc.
Inlichtingen bij de Politie te Noordscharwoude.
Buitenland
AARDBEVINGEN IN KLEIN-AZIë.
Talrijke slachtoffers.
Om 8.40 werd in een 'dorpje bij Sivas een aard
beving gevoeld.
Fr werden 950 huizen verwoest; 39 personen
gedood en 40 gewond.
BRAND IN EEN RAFFINADERIJ.
Een draadloos bericht uit Huil meldt, dat door
een brand in een raffinaderij aldaar geweldige
hoeveelheden petroleum verloren zijn gegaan. De
schade wordt op 30.000 pd.st. geschad.
BRAND IN EEN BIOSCOOP.
Naar uit Moskou gemeld wordt, is gisteren in
een bioscoop in W.oronesj een zeer ernstige brand
uitgebroken. T,en geVolge van de paniek, welke
onder de meerendeels uit kinderen en hun begelei
ders bestaande bezoekers ontstond, zijn volgens
officieele opgave tot dusver twee personen om
het leven gekomen, terwijl verscheidene andere
zwaar gewond werden. Verscheiden personen wor
den nog vermist. De brand zou ontstaan zijn, door
dat een mecanicien in beschonken toestand een
strookje film heeft aangestokenhij zelf is in
de vlammen omgekomen.
DYNAMIET ONTPLOFT DOOR
KORTSLUITING.
In de steengroeve eener cementfabriek te Za-
wiercie zou men dynamiet laten springen door
middel van een electrischen stroom. Tijdens de
voorbereidingen onts'tond plotseling kortsluiting,
waardoor de dynamietlading ontplofte. Twintig
OF'
„onkundig van den dooi uwer dochter, die gij
„onkundig van den dooi uwer dochter, die hij
overal vergeeft gezocht heeft op te sporen, kwam
mij uit eigen beweging deelgenoot maken vam zijn
vroeger niet in staat was te doen, zou hij thans
geheim, van zijn lijden, va nzijn beruw. Wat hij
doen, na het overlijden zijner vrouw, die ja ran
lang sukkelend is geweest, nem weder de vrijheid
daartoe heeft verleend
"t Is nu te laat," sprak Veronica met doffe stem.
„Voor een volkomen herstel van 't gepleegde
onrecht, ja, niet voor het verzekeren van de toe
komst van Germaine's kind. Je zult ten slotte tpch
ook met hem wel eenig medelijden gaan gevoe
len, Veronnica."
„Vergeving, vergeving!" bad Garbiël opnieuw
en ditmaal met gevouwen handen.
„Nooit!" antwoordde Veronica met onverbidde
lijke hardheid.
„In naam van Martha, van uw kleindochter,
schenk vergiffenis!" bad ook Ricard Vernière.
„In den naam van Martha, van het kind, dat
haars vaders naam niet draagt, weiger ik."
„Ik doe een beroep op uw liefde voor haar.
Denk aan haar toekomst."
„Haar toekomst? Zij is immers bij mij. Wij
zullen elkander niet verlaten."
„Zo: is uw voornemen, maar vergeet niet, dat
JJartha een kind is van nog geen acht jaar, Ve-
menschen werden hierbij onder de blaken en plan- i
ken van een naburig gebouw bedolven. Zij konden j
levend gered worden, doch acht hunner zijn j
zwaar gewond.
ONGELUK OP EE NBOUWWERK.
Drie dooden, drie ernstig gewonden.
Bij reparatiewerkzaamheden aan een huis te
Bieltiz, stortte een steiger in, waardoor zes met
selaars bedolven werden. Drie hunner werden ge
dood, de andere drie zwaar gewond,
DE ONTSNAPPING TE BERLIJN.
Dé man, die Vrijdagavond te Berlijn aan twee
agenten, die hem opbrachten wist te ontkomen,
en vluchtte in den tunnel van den „Ondergrond"'
is waarschijnlijk door een luchtkoker ontsnapt.
Alle nasporingen door de politie zijn vruchte
loos gebleven. Het verkeer in den „Ondergrond"
was gedurende een half uur stop gezet.
OVERSTROOMINGEN.
Uit Belgrado komen berichten over groo'te over
stroomingen in het geheele land, tengevolge van
zware regenval.
Op talrijke plaatsen zijn de verbindingen ver
broken. De groote spoorlijn tusschen de hoofdstad
en Nisj "is op twee punten vernield.-
Te Berlijn is een 62-jarige winkelierster bij
ëen overval door een 3-tal opgeschoten jongens ge
worgd, 2 van hen zijn gearresteerd, en hebben be
kend. Zij hadden geld in hun bezit, dat uit het
kasregister gestolen was.
In Duitschland is een goed georganiseerde
passenvervalsching door een bende, ontdekt, die
Polen, die geen papieren hadden of konden krij
gen, aan de noodige stukken hielp. De bende
stond in verbinding met verschillende burgemees
ters. Eenige beambten hebben zich schuldig ge
maakt aan valschheid in geschrifte.
De betrekkingen tusschen Bulgarije en Z.uid-
Slavië zijn eenigszins gespannen. Een grondeige
naar en zijn schoondochter zijn door Zuid-Slavi-*'-
sche grenswachten doodgeschoten en beroofd van
70.000 dinars.
In Elizabethtown (Ver. Staten), waar de tex
tielarbeiders staken, wordt de toestand steeds
ernstiger. De staat van beleg zal worden afge
kondigd. Dbor een dynamiet-aanslag is de stad
zonder water. Dte scholen zijn gesloten, de gevan
genissen vol arrestanten.
De stakers blokkeeren de straten en vallen au
to's met werkwilligen aan.
Die D; 23 uitgebrand'. v
Na de officieele ontvangst en huldiging van
de bemanning van de 2 in Indië aangekomen Dor-
nier-Wal-vliegbooten, is thans reeds een 2e toestel
van de uitgezonden 3 marine-vliegtuigen verloren
gegaan,.
Wij lezen hierover 't volgende bericht:
Aan boord van een der Zaterdag uit Neder
land te Tandjong-Priok aangekomen Dornier-Wal-
marine-vliegbooten, de D|. 23, heeft een ontplof"
fing van den benzine-voorraad plaats gehad. Vol
gens een Aneta-telegram is het toestel totaal uit
gebrand. De oorzaak moet waarschijnlijk gezocht
worden in een contact van een electrische loop
lamp met den benzine-voorraad tijdens het bij
vullen van benzine. Twee inlanders liepen ernsti
ge brandwonden op, terwijl een 'Europeesch ma
rineschepeling licht gewond werd.
Binnenland
Hef A.V.R.O.-Petitionnemenf
Die overhandiging aan den Minister.
Groote belangstelling op het Binnenhof.
Ten Departemente van Waterstaat is Zater
dag den minister het petitionnement der Algem.
Vereen. Radio-Omroep aangeboden.
Dé stoet van eenige tientallen auto's, diei ter
begeleiding van de in de nationale "kleurén ge-
tooide vrachtauto waarin de collectie handtee-
keningen den rit naar het Binnenhof! onder-
j nam, werd tusschen tien en half elf op den Be-
1 noordenhoutscheweg opgesteld onder toezicht van
de verkeerspolitie onder leiding van hoofdinspec
teur Snethlage.
Er was groote belangstelling voor deze opstel
ling. Alle deelnemende auto's werden voorzien
van blauw-witte vlaggetjes, die het embleem van
de A.V.R.O. droegen.
Te half elf zette de stoet zich, in beweging.
Voorop ging in een tweetal auto's de commissie
van aanbieding bestaande uit de heeren dr. H.
nonica, en dat gij langzamerhand oud wordt.
Wat moet er van haar worden, als uw steun haar
ontvalt?" j
Germaine's moeder werd bleek; Vernière be-
greept, dat hij de gevoeligste snaar had aange
roerd. „Hetzij Gabriël Savanne," ging hij voor,
„Martha al of niet erkent, 't feit is niet weg te
cijefren, dat het zijn kind is. Het onderzoek naar
het vaderschap is verboden, maar niets belet een
vader te zoeken naar zijn kind. Je kunt Martha's
vader niet beletten, Veronica, voor de toekomst
van zijn kind de beschikkingep te maken, die hij"
gepast oordeelt. Ge hebt daareven de vroegtijdige
ontwikkeling van uw kind geroemd
„Ja, terecht, mijnheer Vernière, en nu voeg ik
erbij, dat het lijden harer moeder, dat ze heeft
'bijgewoond, en de ontberingen, waarvan zij dag aan
dag getuige is geweest, een niet te dempen kloof
hebben gevormd tusschen dat kind en diep vader."
„Ja, dat zegt ge nu wel, Veronica, maar het is
daarom neg niet uitgemaakt als een onomstoota-
lijke waarheid. Laat het kind, dat zoo fijn en zoo
goed gevoelt, zelf haar oordeel uitsprekenWilt
ge haar gaan halen?"
„Als u van meening ls, mijnheer Vernière, dat
Marth azelf beslissen moet, wil ik het niet alleen
doen, maar u tevens beloven, dat ik mijn meei-
ning niet aan het kind zal opdringen. Ik zal haar
gaan halen en haar niets zeggep, dan üs ilj zoo
onbevooroordeeld mogelijk."
„Wees moedig, mijn vriend," sprak Vernière,
troostend de hand op Sovanne's schouder leg
gend, toen de portierster was heengegaan om Mar
tha te halen, ,,'t Is haast niet mogelijk, dat uw
kind de harde levensbeschouwingen harer groot
moeder deelt. Zulk een kind gevoelt het wel, óf
iemands toegenegenheid al of niet oprecht ge
meend is."
Ze was meer dan lief, die kleine Martha, haar
bekoorlijkheid had iets onwederstaanbaars en idq
zwarte kleeding, die zij droeg, deed de blank» j
heid van haar tint des te meer uitkomen. Ze zag
er zoo aristocratisch, zoo verstandig uit, en 'he^
floers van droefheid, dat over de blauwe oogen
de oogen harer moede rlag, verminderde niets»
aan de innemendheid vap dat kindergezicht, vee la
eer het tegendeel.
Enkele o ogenblikken heerschte er tusschen bet»
viertal een zeer pijnlijke stilte, welke het eerst:
door de kleine Martha verbroken werd.
„Grootmoeder z»egt, dat er een officier is, die mij
spreken wou," zeid zij, Gabriël Savanne aanziende.
Gabriël stak de beide armen uit, doch groot-
grootmoeder hield het kind terug.
„Zie dien haar eens goed aan," zeide zij, „dien
officer bedoel ik. Hij wil, dat jij zult weten, welke
banden er tusschen u en hem bestbap, dat zyn
•daden beoordeel! worden door u, door een kind!
Begrijp je mij, lieveling?"
„Ik begrijp, grootmoeder," antwoordde Martha,
met aanbiddelijke onschuld, ,,dat het iets heel
ernstigs moet zijn, want uw stem klink zoo 'droe
vig. Ik word er zelf droevig van. Wat is 't, groot
moeder?"
"Veronica Sollier verkeerde niet weinfg in ver-
iegeifïfeia, want Hetgeen zy' te zeggen had was
zoo moeilijk onder wxyorden te brengen vopf eep
kind.
„Martha," begon zij eindelijk, „je moedertje zal
je wel eens, al was 't ook maar een enkele maal, j
hebben gesproken van dein map die haar ver-
laten heeftf f i
„Ja, dat heeft zij gedaan, toen wij alleen waren
en toen zij moest gevoeten, dat zij niet lang meer
bij mij kon blijven..." i
Met bevende hand wees Veronica op Gabriël
Savanne: „Welnu, kind, de man, die idoor uw moe
der bemind, haar liefde vergolden heeft door haar
over te laten aan haar lot, hij is het!" Dia!1 is
uw vader!" J
De uitwerking der woorden was geheel anders
dan Veronica had verwacht. „Papa, papa!" ïkp
het kind uit.
'Gabriël Savanne opende reeds de armen om
de kleine aan zijn borst te drukken, doch plotseling
bleef zij stilstaan.
„U heet Gabriël, nietwaar?" hernam zij met
een bijna hard geworden stem, ,,u is erg wreed
geweest u hebt mijn arm moedertje veel leed
aangedaan, haar veel doen schreien."
„Als je dat weet en befrepen hebt. Martha, oor
deel dan!"
Op die woorden volgde een zeer gedruktt stil
zwijgen. Marth astond met de beide handen voor
de oogen bitter te schreien en ook de anderen
kwamen de tranen in de oogen. Richard Vernière
niet uitgezonderd. I
„Grootmoeder," begon eindelijk het kind, .me»
een zwak geluid, dat nochtans gaandeweg in vast
heid toenam, „op denzelfden morgen, dat mijn moe
dertje gestorven is, heeft zij tegen mij' voor het eerst
gesproken van mijh vader. Eerst las zij een
brief, de eenige, dien zij vah hem' had bewaari et»
zeidc toen, na heel veel te hebbefa gescheid: „Vfer-
brand dien brief, kindwe moeten Jiet kwaad
vergeven, dat men ons heeft aangedaan." En
ik gedaan had wat ze mij had gezegd en wed«r
.bij haar kwam, sloeg zij haar arm' om mij heen en
voegde erbij: „Wees goed, Martha, wees moedig
en verstandig, blijf altoos eén reis meisje, denk
aan je moeder, als ik er niet meer we zén zal.
bid voor haar, en zoo Gtofi vergunt, dat' je ooit
je vader ziet, vergeef hem dan, zooals ik 't nt>
doef f
En Martha, het lief gezicht van tra'nen door
weekt, stortte zich in de armen van Gabriël Sa
vanne, die voor het kind was neergeknield.