WE
Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
Donderdag 6 Juni 1929
38e Jaargang
Electrificatie
STER-TABAK
leelnemers échtefr pitt
hleeren Th- v. d. Bijl
m, Rich. Heuckerothj
rn en "Sam- Vlessingi.
i, had in deze gee^
inning werd de uitsla»
ens den con cert-wed,
*emaakt.
rpsen op het terrein,
a „Honneur des Mu^
leiding van den heer
I
vr vermeldenswaardig,
ncnlijke repetitie waj
geslaagd mojge heettu.
:nde concert-wedstrijd
ran het Hoofdbestuur
wedstrijd bekend ge.
[t:
at eb roek, met 107 p.
Castricum, met 96 p.
smskerk met 95 p.
nkarspel'f, met 90 p.
dlokker, met 73 p.;
m, koin dtoor pmstan,.
niet uitkomen, daar
aanwezig was, wegens
autobus, waarmee 3<s
e werden gebracht.
werd door 9 corpsen
n,
No 60 irterc. telephoon
SS
Uokker.
ani
Wogftum,.
St- Caecilia", Heemsr
'uitjehorn, met 340 p,
itronaatsfanfare" Cat-
otebroek, met 302 p.
ngen mei den Eere-
n de corpsen, die ia
prijs behaalden.
>rn, 157V21 P-
126 p.
um, 147 p-
168 p. i 1
wedstrijd kunnen nog
ar de eerste prijswia-
•ijd van as. Zondag
St. Caecilia", Groote
ten gehbnre gébracht,
t toch niet beletten,
niddags als 'sav'onds
men-
landacht onzer lezei-s
lavthd, te geven door
reeniging1 ,,St. Caeci- 1
der Parochiekerk van
r, hetwelk half negen
al medewerken, opdat
het schoone wat ger
ramma vermeldt o-m-
t. Caecilia" in 1928
t te Zandvoort- l
nroep
IT, Oudkarspel H117
RAMMA.
n.
luni.
n. A.V.R.O.
andSchotland.
iporkest.
dien.
funi.
g. A.V.R.O.
ffnni.
ing. A.V.R.O.
pni.
i. K'.Rj.O.
runi.
N.O.R.V.
LAIVGED1JKER COURANT
winrnnl: oarcnltünt V
Deze courant verschijnt
Dinsdag, Donderdag en Zaterdag
Abonnementsprijs
per 3 maanden f 1.15
Oilnvt: firm H. KEIZER. - Redacteur I. H. KEIZER. - Rureel Hoordscharwoude.
Advertentiën van 1—5 regels 7i
oent, elke regel meer 15 cent.
Groote letters naar plaatsruimte
Juni.
N.Ö.R.V,
I Dc electrificatie mag bogen op can schier o,n-
I begrensd aantal toepassingen. Ze geeft licht warm-
I te en mechanische kracht. En wel zóó gemakkelijk
I dat ai het to:t voordien op technisch gebliefd' gsp
I presteerde als het ware in het nietl schijnt! te ver-
I pzinken. Meer dan ooit geldt thains, dati ojnze ee,uw
I niet alleen is de eeuw van idem stoom, van d^ojie,
I maar veeleer van de electriciteit.
Hoe grooter het aantal toepassingen der elec-
I tnciteit, hoe meer het stadsleven (verlichting
verwarming, industrie), van den electrischen
stroom afhankelijk wordt. Dies te grooter wordt
het verlangen om aangaande deze zaak eens iets
I meer te weten.
Het is natuurlijk onmogelijk om in een cou
rant eene ook maar eenigszins op volledigheid
I aanspraak makende verhandeling over electrici
teit te geven. In de eerste plaats is daarvoor de
plaatsruimte te beperkt, in de tweede plaats het
I gebied te lastig, dan dat de lezer ons zou willen
volgen. Afgezien nog van de vraag of! het ons
mogelijk is. We kunnen daarom eenerzijds slechts
enkele grepen doen, anderzijds dienen we zoo
eenvoudig mogelijk te zijn.
I-aten we ons, om een begin te maken, eerst
eens bezig houden met de begrippen stroomsterk-
te, weerstand en spanning. Men hoort geregeld
spreken van: de stroomsterkte is zoo en zoovee]
ampères, de weerstand zooveel ohms, de span-
ning zooveel volts. Wat wil dit alles zeggen?
Iedereen behoort toch waarlijk wel te weten, wat
men onder deze dingen verstaat. Doorgaans ver-
gelijkt men den electrischen stroom met den
stroom in een waterleidingbuis. Wanneer de wa-
tertoren 50 [Meter hoog is, dan weten we, dat
het water in de buizen ongeveer 50 Meter wordt
omhoog gedrukt. Het is de kwestie der communi-
ceerende vaten. Er ontstaat een druk door liet
verschil in hoogte. Deze druk brengt een stroom
B in het water teweeg.
Zoo ontstaat er een warmtestroom, wanneer
we een metalen draad aan het einde, verhitten.
Een warmtestroom naar het niet verhitte einde.
De stroom wordt veroorzaakt door het tempe-
ratuurverschil. Iets dergelijks hebben we ons voor
te stellen bij de electriciteit. Er heerschtj daar
°ok een zekere druk. Spanning noemen wa dit.
Deze spanning nu wordt uitgedrukt in volts.
Tengevolge van die spanning kan er een stroom
ontstaan, een electrische stroom. Die stroomsterk-
H te meten we en zeggen, dat hij, zoo of zooveel
ampères is.
Het begrip weerstand moet ge u aldus" voor-
H stellen. Ik zeide zooeven dat wanneer da toren
H 50 M. hoog is, het water in de buizen ongeveer
SO [Meter wordt opgedrukt. Het is iet^ minder
^R dan 50 (Meter. Die oorzaak van dit verschil is de
weerstand, dien het water in de buizen, onder-
H vindt, bv. door wrijving langs de wanden.
I Het electrische leidingnet biedt ook een zeke-
H re weerstand aan den doorgang van den electri-
schen stroom. Wij noemen dezen factor weerstand
hij wordt gemeten en uitgedrukt in ohms.
I Zoo kunnen we bv. nu zeggen, dat bij een
spanning van 110 volt en een weerstand van den
H koperdraad van 11 ohms, de stroomsterkte 10 am-
pères bedraagt.
I Zooals u ziet 11x10 is 110, weerstand' maal
stroomsterkte is spanning.
H Hier blijkt dus uit, dat er een zeker verband
^R bestaat tusschen weerstand, stroomsterkte en
^R spanning. Die stroomsterkte wordt bv. -grooter,
Wanneer de spanning grooter wordt en de weer-
H stand gelijk blijft. Wordt bv. de weerstand klei—
H fter en blijft spanning gelijk, dan wordt de
stroomsterkte grooter.
De weerstand hangt af van het soort van de
stof, waaruit de draad vervaardigd is, van de
lengte en de doorsnede van den draad. Hoe dik
ker de draad, hoe kleiner de weerstand. U kunt
zich dit het gemakkelijkst voorstellen door op te
merken, dat hoe breeder een weg is, des te ge
makkelijker kan zich de electriciteit verplaatsen
(kleine weerstand.) Dat de weerstand grooter
wordt met de lengte van den draad spreekt wel
haast vanzelf.
De stroom beweegt zich met een buitengewone
gewilligheid in zijn baan. In zeker opzicht is dit
een nadeel. Want hij gaat iederen weg, die voor
zijn kringloop geschikt is en niet altijd is deze
Weg voor ons doel gewenscht. Hoe verkrijgt
men nu, dat de stroom den hem aangewezen weg
volgt
Daartoe moet men Weten, dat de electrische
energie zich door verschillende stoffen gemakke
lijk, door andere daarentegen bijna in het geheel
niet verplaatst.
Anders gezegd, de eene stof heeft een grootere
°f kleinere weerstand dan de andere. Stoffen,
Welke den electrischen stroom goed geleiden, noe
men we electrische geleiders. Alle metalen, de
koolstof, veel vloeistoffen zijn goede geleiders.
Stoffen daarentegen, welke den electrischen
stroom zeer slecht geleiden, noemen we niet-ge-r
leiders of isolatoren. Porselein, droge lucht, gum
mi, 2ijde, enz. behooren ertoe.
Wanneer we nu deu stroom een bepaalden weg
willen voorschrijven, dan laten we dezen weg
bestaan uit een geleidende stof en zorgen ervoor,
dat de stroombaan over haar geheele lengte met
niet-geleiders in aanraking is, op dezelfde wijze, j
als we een waterstroom door een buis met vaste
ondoordringbare wanden voortleiden. Men noemt
dit het isoleeren van den electrischen stroom1.
Terloops moet ik hier echter opmerken, dat
het begrip niet-geleider feitelijk niet goed is,
dat het geleidingsvermogen afhangt van de
spanning. Stoffen, welke den stroom bij 1000
volt zeer slecht geleiden, dus goede isolatoren
zijn, geleiden den stroom bij 10.000 volt reeds
veel beter.
Wanneer een electrische stroom door een gelei
der gaat, ontwikkelt zich direct warmte. Deze
eigenschap van den stroom is nu, zooals we la
ter ook nog zullen zien, niet altijd een voordeel.
Het zou veel beter zijn, wanneer we het ontstaan
van de niet altijd gewenschte warmte geheel kon
den beletten of bevorderen. Maar dit is nog niet
mogelijk.
Alle toepassingen van den electrischen stroom,
waarbij zijn warmtewerking voor een of ander
doeleinde wordt gebruikt, bv. bij verlichting, be
rust op een concentratie van de warmte in een
bepaald gedeelte van de geleiding. Bij de elec
trische verlichting wordt een gedeelte van den
geleider zoo intensief verhit, dat hij gaat gloeien
en licht uitstraalt.
Ter verklaring van een en ander diene het
volgende.
Die hoeveelheid warmte, die in een bepaald ge
deelte van den geleider' wordt ontwikkeld, neemt
toe met den weerstand. Denken we ons nu in
een lange geleiding met weinig weerstand een
korten geleider met veel weerstand aangebracht,
dan zal, wanneer we er een electrischen; stroom
doorheen voeren, de geleider met veel weerstand
veel, die met weinig weerstand weinig warmte
ontwikkelen. Terwijl dus de lange geleider niet
noemenswaard verhit wordt, wordt de korte ge
leider gloeiend.
Het licht in de gloeilamp wordt uitgestraald
door een kooldraad of metaaldraad. Om het ver
branden van den draad te beletten, moet de
draad in een luchtledig gloeien. Hiertoe dient
hij dus luchtdjcht in een glazen ballonnetje, op
gesloten te zijn. Lampen welke spoedig zwart
branden, zijn niet voldoende luchtledig. Door
gaans worden ze glatis door de fabriek vervangen
De kooldraadlamp is thans verdrongen door de
metaaldraadlamp. De oorzaak hiervan is het hoo-
ge stroomverbruik van eerstgenoemde boven de
laatstgenoemde lamp. Bovendien heeft de metaal
draadlamp een veel langeren brandduur dan de
kooldraadlamp. H.
Nederland rcckt
brand van Van Reeuwijk, de auto van de firma
Van Reeuwijk, welke voor het perceel stond, eeni
ge honderden meters opzij geschoven, teneinde
ruimte te krijgen voor het uitleggen van slangen.
In de consternatie van het oogenblik vreesde men
dat de auto gestolen was en onmiddellijk werd
van dezen diefstal bij de politie aangifte gedaan.
Er werd per radio een signalement van den wagen
verspreid, maar nauwelijks was dit bericht ver
spreid, of de auto werd teruggevonden.
Buitenland
Nieuwstijdingen
Vijf branden in een uur
te Rotterdam.
Dinsdagavond heeft de brandweer in een peri
ode van ruim één uur vijf branden te blusschen
gekregen. Omstreeks zes uur werd brand ontdekt
op een zolder op de derde etage; aan de Groote
Markt boven den winkel van de firma Zadoks.
Dezen brand heeft men vrij spoedig onder; den
knie gekregen en toen dit blusschingswerk klaar
was, brak niet lang daarna, wederom op de
Gioote Markt een brandje uit bij de firma Van
der Hoop en Co., welk brandje echter met eenige
natte doeken kon worden gebluscht.
Om tien minuten voor zeven heeft een binnen
brandje gewoed aan de Paradijslaan, dat met
een slang op de waterleiding is gebluscht. Vijf
minuten na het uitbreken van dezen brand werd
alarm gemaakt voor het nieuwe pand van de
firma van Reeuwijk aan de Kipstraat. Daar bleek
door onbekende oorzaak brand te zijn ontstaan op
den zg.n. naaizolder.
Deze brand ontwikkelde geweldig veel rook,
zoodat weldra veel belangstelling ontstond, wel
ke nog aangroeide, toen bekend werd, dat het
vuur in de nieuwe zaak van Van Reeuwijk woed
de. De politie zorgde onmiddellijk voor een. rui
me afzetting en de tram heeft een gedeelte van
'het net stroomloos gemaakt, omdat men aanvan
kelijk vreesde, dat ook hier weer een catastrophe
zou ontstaan, zooals bij den vorigen brand bij de
firma van Reeuwijk. Hoewel het op den zolder,
waar onder meer een partij stoelen verbrand is,
hevig heeft gebrand, is het der brandweer toch
gelukt het vuur tot dezen zolder te beperken. In
den winkel is veel waterschade aangericht.
Dé brand is ontdekt door een arbeider van de
firma van Reeuwijk, die zich op een der zolders
bevond en hij heeft onmiddellijk getracht met de
huisleiding het vuur te blusschen. Die brandweer
heeft het vuur met vier stralen bestreden.. Be
halve de noodige handspuiten was ook een; van
de motorspuiten uitgerukt. VVerzekering dekt
de schade.
Terwijl men nog druk bezig was met het blus
schingswerk bij van Reeuwijk kwam er een mel
ding, dat er eenige huizen verder, en wel in de
meubelfabriek van de firma Hordrager, brand
was uitgebroken. Door spoedig ingrijpen heeft
men hier een grooten brand weten te voorkomen,
doordat men vrijwel onmiddellijk een aantal bran
dende krullen wist te dooven.
Het personeel van de brandweer had bij! den
Jnnlzomermaand.
Sneeuwval bij Boston.
Het was Maandag de koudste Junidag die
sedert het bestaan van het meteorologisch insti
tuut geregistreerd werd. In de omgeving van
Boston, waar drie dagen geleden nog verscheiden
personen door de hitte stierven, is Maandag
sneewu gevallen. Verscheidene plattelandsdistric
ten melden vorst.
Die Vesuvius.:
Een N. T. A.-bericht uit Napels meldt, dat
volgens mededeeling va nden directeur van het
Vesuvius-Observatorium de werkzaamheid van de
zen vulkaan aanzienlijk is toegenomen. De lava
stroom heeft thans een breedte van twintig meter
en een snelheid van ongeveer twee meter per
minuut. De lava vult het geheele Heidal, en ver
deelt zich in twee armen, waarvan een naar Ter-
zigna stroomt, de andere, die op een lavabed van
het jaar 1906 omlaagloopt, heeft in de vlakte
reeds het lavaveld van Caposecchi bereikt. Er
hebben heftige ontplofifngen plaats.
Typhus aan boord
Een W.B.-bericht uit Berlijn meldt, dat vol
gens een telegram uit Lissabon aan de Temps"
het passagierschip „Sierra Cordoba'' van den
Norddeutschen Lloyd, met negentien uit Argenti
nië en BRrazalië afkomstige typhuslijders te Lis
sabon is binnengeloopen. Een der passagiers stierf
onderweg, een tweede lijder sprong in zee. Die
Portugeesché autoriteiten namen strenge veilig
heidsmaatregelen. Die negentien typhuslijders, al
len Duitschers, werden in de ziekenhuizen te Lis
sabon opgenomen.
Plaatselijk Nieuws
OUDKARSPEL.
Ongeval. i
[Woensdagmiddag overkwam de heer H. Bek-
ker, wonende te Zuidscharwoude, een ernstig on
geval tijdens zijne werkzaamheden bij de Fa.
JEeceu te Oudkarspel.
Bij het uithalen van hout uit den zaagbank,
draaide de heer B. zijn arm te ver naar achteren,
waardoor de arm door de cirkelzaag gegrepen
werd.
Die heer Blokker ,die in de onmiddellijke na
bijheid werkzaam was, bezat de tegenwoordig
heid van geest, de slagader dicht te knijpen,
waardoor het bloedverlies tot het minimum werd
beperkt.
D;r. Vogelenzang, die zeer spoedig ter plaatse
was, verleende medische hulp en "werd de ge
troffene op medisch advies naar het ziekenhuis
te Alkmaar vervoerd.
Bij nadere informatie werd ons medegedeeld,
dat de toestand redelijk wel is.
Het onderzoek wees uit, dat de slagader niet
geraakt was. De wond is met goed gevolg ge
hecht en behoudens infectie, zal met eenige da
gen het ergste geleden zijn.
BROEK OP LANGEND!JK.
Woensdagmiddag j.l. had op den weg van Heer-
hugowaard naar Broek op Langendijk een onge
val plaats, wat naar omstandigheden goed is af-
geloopen.
Toen Br. Verdonk met echtgenoote en zoon
van een autorit huiswaarts keerden, wenschte
de bestuurder van een achte rhen aan komende
auto te passeeren; daar de weg zeer smal is ter
plaatse, geraakte de auto van Dr. Verdonk hier
door op den berm van den weg aan de ringsloot-
kant, wat ten gevolge had dat deze kantelde.
Dtaar de aut oin den kant bleef hangen, konden de
inzittenden zich spoedig uit hun benarden toe
stand verlossen en vonden alzoo geen persoon
lijke ongelukken plaats. Een inmiddels ontboden
kraanwagen van den heer Met uit Alkmaar, had i
de auto weer spoedig op den beganen grond,
waarbij bleek dat deze geen noemenswaardige j
beschadiging had ondervonden. I
NOORD^CHARWOUDiE.
Feesteoncert.
Door de R.K.. Gemengde Zangvereeniging St.
Caecilia en R.K. Zangkoor der Parochiekerk,
werd Dinsdagavond ter gelegenheid van het con
cours een feestconcert gegeven onder leiding van
den heer P. Duijves. Door ontstentenis van den
heer Jac. Al, werden de nummers .uitgevoerd
door St. Caecilia, eveneens onder leiding van den
heer P. Duijves ten gehoore gebracht.
Dat de vele muziekliefhebbers hebben geno
ten, bewees het krachtig applaus na ieder num
mer. Het was, dank zij het mooie weer, een
genotvollen avond.
Kinderfeest
Het is van het Uitvoerend Comité eene geluk
kige gedachte geweest het feestterrein voor den
Woensdagmiddag gratis toegankelijk te stellen
voor de kinderen.
Het terrein was dan ook druk bevolkt en vier
de de kinderpret hoogtij.
Die eigenaars der verschillende vermakelijkhe
den hebben het hunne hiertoe bijgedragen door
de entreeprijzen te verlagen. Het middelpunt der
feestvreugde waren de zweef- ejn draaimolen,
waarvan een druk gebruik gemaakt werd. De di
rectie van het Variété-theater had een speciaal
kinderprogramma gearrangeerd, die iyi afloop
der voorstelling, de kinderen gratis liet rijden
op ezel en ponny, een ware attractie.
OM MISVER,STANDI TE VOORKOMEN.
Gisteravond hebben velen een vergeefschen
tocht gemaakt naar het feestterrein van 't mu
ziekconcours. Teneinde misverstand hieromtrent
te voorkomen, verzoekt het Comité ons, het vol
gende aan onze lezers ter kennis te brengen.
Die aankondiging, die Dinsdag per bekkenslag
geschiedde, dat er Woensdagavond feestelijkhe
den, o.a. een ballonopstijging op het terrein zou
den gehouden worden, ging uit van eenige éige
naren der kermisvermakelijkheden, zonder dat
het comité daar ook maar iets van wist.
Het Comité zélf had van half drie tot half
acht voor kinderen het terrein opengesteld, had
ook slechts daarvoor toestemming van den Bur
gemeester ontvangen, en was dus gedwongen na
die ntijd het terrein te sluiten.
Bovendien wenschte het niet mee te doen aan
de ietwat late 1-Aprilgrap van de z.g. ballon
opstijging.
Ten slotte zij er aan herinnerd, dat van avond
het zoo bekende Harmoniegezelschap jExcelcior"1
van Noordscharwoude op het terrein een feestcon
cert geeft.
Uit den Omtrek
ST. MAARTEN. j
Maandag vergaderde de afd. „Witte Kruis" Sint!
Maarten, alhier, ten huize van dein heer A. Zwak-
man. Aanwezig met bestuur io leden-
Na opening door den voorzitter werden de notu
len gelezen en oude riank goedgekeurd- I
Ingekomen was een kennisgeving vann overlijden
van den hoofdontsmetter van heti Witte Kruis,
'den heer J. P. Bierman. Nogmaals een Verzoek'
van het „Groene Kruis" om geldelijken steun voor
stichting „den Doller". Een aanvulling candidaten-
lijst HH-B. candiiaat A- J. v. Heemskerk Döker
vacature T. W. F. Soepnell. Alles voor kennisr
geving aangenomen. t
Uit de rekening, nagezien en goedgekeurd 'door
de heeren D. Swart, R. Bijpost Mz. en Dl A\.
'Blom, bleek een ontvangst van f798.10, uitgaven
f424.17, saldo f373.93, waarvoor de penningmeester
dank verwierf. j
Volgde vaststelling begrooting, wielke inmiddels
voor Maart reeds door den penn. naar Tiet H|.'Bi.;
was opgezonden en hu door da vergadering goed
gekeurd werd in ontv. en uitg. groot T708.68.
Door den voorzitter, als aifgev. naar de 71 ste
algem. vergadering, gehouden te Haarlem, werd
hierna verslag uitgebracht van het aldaar verhan
delde en hieruit bleek, dat het voor dezen feeeer
een hoogst gezellige vergadering was geweest.
Volgde verkiezing bestuur. Voor de aftr. niet
herkiesbaar zijnde heeren D'. Swart, B. Bijpost Mz-,
P. de Geus en vac. de Burg, werden resp. gekozen
de heeren C. tSoop, T. Eens, "A- d<3 'Vries, en. A'.
Notteiman. Als afgev. naar de 72ste algem- verg.
werden gekozen de heeren A. Klerk em Dl A-
Blom en als pl.v.v. de heeren J. Schermerhorn
en P. Breed. 1
Bij de rondvraag vestigde de heer J. Schermen-
horn de aandacht op het zwakke hek voor he>
magazijn. Zal vernieuwd worden-
De heer Swart zag gaarne, dat de Burgemeester
