NIEUWE
Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
Donderdag 11 Juli 1929
38e Jaarg
StemmingsbeeldGroentenland
No 81 UTERC. TELEPHOON 51
LANGËDIJKM COITRAIT
Deze courant verschijnt
Dinsdag, Donderdag en Zate raag
Abonnementsprijs
per 3 maanden f 1.15
Uitgave: Firma 1. H. KEIZER. Redacteur J. I KEIZER. Bureel Noordscharwoude.
Advertentiën van l5 regels 7a
oent, elke regel meer 15 cent.
Groote letters naar plaatsruimte
Laat in het voorjaar toog de Langendijker
tuinbouwer naar den akker, laat vanwege de lang
aanhoudende strenge vorst. Eindelijk viel de dooi
in, en hij wachtte met ongeduld den dag af,
waarop hij zijn groncl spitten kon.
Vol moed ging de man aan 't werk. Hij spitte
en plantte zijn met groote zorg behandeld plant
goed, in 't najaar gekocht als goedgekeurd met
letter A.
't Duurde zeer lang voor hij 't gewas boven den
grond zag, van wege de gure dagen in April en
[Mei. Nauwelijks was 't te zieji, of hijj wiedde,
kortom hij deed wat een goed tuinbouwer pleegt
te doen, n.l. hard werken en lang werken.
jtotet genoegen, want de man heeft hart voor
zijn werk.
Eindelijk is de oogsttijd aangebroken. Zeer
nieuwsgierig volgt hij zijn courant, rubriek
marktnoteeringen. Ep tevens inspecteert hij zijn
vroegste akkers, in de hoop, óók te kunnen rooien.
Gauw geeft de N.-H. bouwer den moed niet op,
'tmoet al heel vreemd gaan, zoo hij geen licht
puntje ontdekt. Maar is er met de vroege aard
appelen wel eenig hoopgevend moment van 't be
gin der campagne tot heden geweest.
'kLaat u' even de volgepde cijfers zien. De
hoeveelheid 2400 Kg. rooide zekere Langendijker
bouwer van zeven snees; hij was verre van onge
lukkig, want hij besomde nog f4 per 100i Kg.,
heden had hij geen centje boven Se f 3 gemaakt.
Zoo besomt de man een opbrengst van '96 gave
Hollandsche guldens.
Zelf kon hij niet rooien, dus liet hij 't' doen en gaf
daarvoor uit f25.Zijn landhuur bedroeg f 7.
per snees, zeer billijk f 52.50, voor riet bere
kent de man voor 7 snees per jaar f 5.daar
heeft zelfs geen belastingmensch iets op te zeg
gen terwijl zijn goedgekeurde poters hem kostten
f 10.50. Bemesting f35. Totaal f128.
In een andere branche zou een ondernemer nog
iets tellen voor spitten, planten en wieden. De
tuinbouwer in kwestie zei eenvoudig dat hew
ik zelf daen en 'telde er niets voor. Recapitu-
leerend krijg ik een verlies van f128 f96.—
f 32.—.
Nu behoort deze bouwer tot de zeer gelukkige
menschen; hij geeft een zeer matige pacht, oogstte
zoowat 350 Kg. per snees en maakte nog f4
per 100 Kg.
Maar de nateeling hoor ik zeggen.
Laat' ons de zaak zeer optimistisch bekijken;
nemen we aan de 'borst maakt f 15 per snees:
voor zijn „reuzen".
Dat maakt volgens Bartjes f 105.—
Aan verbetering voor de nateelt en voor
planten reken ik in totaal voor 7 snees 20.
In dit gunstige geval wint hij f 85.
Trekken we daarvan het aardappelverlies a 32.
dan houdt de man over bruto f 53.
over 7 snees, is rond drie rijksdaalders per snees.
Van een achturendag heeft hij wel eens hoo-
ren zeggen, doch lacht er mee, hij maakt per
dag 11/2X8=12 uur.
Ziehier 't stemmingsbeeld eens tuinbouwers in
den zomer des jaars 1929.
De tuinbouwer is een door velen benijd man,
hij heet volkomen vrij. Dat is hij ook, laat ens'
maar eens zien. vu
Hij is volkomen vrij zijn kunstmest, kali, phos
phor en stikstof te koopen bij wie hij maar wil.
Maar op den prijs kan hij niets afdingen, die
hebben fabrikant, syndicaat etc. vastgesteld. L'ie
prijs kan niet lager, zeggen dezei, want onze
menschen werken 8 uur per dag, zijn verzekerd
tegen ongeval, ziekte sommigen zijn zelfs zoo 1
gelukkig op hun ouden dag een pensioentje te
krijgen. 1
De tuinbouwer is vrij om te koopen, doch de
prijs wordt hem voorgeschreven. Heeft hij iets
noodig, dat in de stad wordt vervaardigd, in
de havensteden wordt geïnporteerd, dan deelt
hij in 't voorrecht de hooge loonen en: emolu
menten te mogen betalen, daaraan verdiend.
Op zijn beurt brengt hij zijn product naar de
bevolkingscentra. Hij constateert, dat de klein
handel net zooveel op den prijs legt als 't arti
kel kost. Dat maakt hem wel eens een- beetje
kregel, doch wat geeft 't hem? Geen zier. Want
't is te Amsterdam als te Rotterdam, ta Parijs
als te Londen» te New-York als te Berlijn.
Het platteland raakt internationaal in de klem,
er is een niet te ontkennen onevenwichtigheid
tusschen werktijden en verdiensten ten platten
lande, en die in de steden.
Hier de ongelimiteerde arbeidsduur, ginds 8
uur per dag, in den Amsterdamschen raad is al
gedebatteerd over het wenschelijke van een 7-
urigen arbeidsdag voor tramconducteurs.
De vakorganisatie ('k zeg er niets kwaads van)
wist tal van voordeelen ten bate der vakarbeiders
te verkrijgen. De tuinbouwer en de boer zuchten
onder zware lasten en pachten. Wat hij noodig
heeft is duur, valt meer en meer buiten zijn
bereik, wat hij aanbiedt als vrucht van zijn ar
beid, is wat de prijs betreft, afhankelijk van de
wereldmarkt.
De kwestie is internationaal en met name Ame
rika en Duitschland gaan. voor, de agrariërs t.e
helpen. Hooge invoerrechten, zeggen ze, dan
wordt het nationale evenwicht tusschen industrie
en landbouw hersteld.
Duitschland heeft nog een óógmerk, nl. op de
vreemde staten een deel der reparatie-kosten af
te wentelen,
Zoo zitten de boeren en tuinders in ons lieve
land in 't hoekje waar de slagen vallen, 't Vraag
stuk is buitengewoon ingewikkeld en 't is o zoo
gemakkelijk te zeggen: de regeering moet ingrij
pen. Minder gemakkelijk is aan te geven, wat de
landsregeering moet doen.
Tóch geloof ik niet, dat iemand zal tegenspre
ken, dat onze regeering heur uiterste best behoort
te doen, teneinde de Duitsche protectionistische
plannen zoo mogelijk ongedaan te maken.
Als straks met 1 Augustus de aardappelen met
4 Ml per 100 Kg. worden belast, beteekent dit
voor ons land een groot verlies.
Hier moet iets aan gedaan worden.
Eien ding is gelukkig. De Nederlandsche tuin
bouw is georganiseerd. Met den georganiseerden
tuinbouw moet het landsbestuur wel rekenen.
En geloof maar gerust, dat het Centraal Bu
reau Javastr. 80 alles doet, om de diverse Minis
ters te overtuigen, van de groote belangen, die
op het spel staan.
Met den aardappelprijs is het misère, over
heel de linie. Heden 10 Juli werden massa's be
neden de f 3 per 100 Kg. voor export, gekocht.
De witvleezige konden iets in prijs stijgen
ónder prijs kan ik ook niet.
Gisteren werd er te Bovenkarspel een moment
80 ets. per baal besteed voor Ninety-fold. En
heden f 1.10. 'tls wel erg, zoo laag. De; aan
voeren nemen overal toe, al verneem ik ook nu
reeds van inkuilen op hoop van beter.
Algemeen Overzicht
Veel leven om niets. Afwachten
is de boodschap. Het spel kan
beginnen. Praat me niet over Cu-
Speyk en van der Werff herdacht,
racao. De Indische Gids conclu
deert. Van Speyk en Van der
Werff herdacht. De hand b°v?P
het hoofd gehouden De I. K. K.
houdt een congres te Amsterdam.
Mannen van zaken aan t woord
Een tweesnijdend zwaard- .On
ze uitvoer van aardewerk bedreigd
Grootsche bestemming.
Als vebruikeliik is na de verkiezingen putten de
verschülend? Maden zich uit in het geven van be
schouwingen omtrent den mtslag. hesc sc^ryi
waarin, al naar de politieke opvattingen
vers zijn, met meer of minder voldoeningwordt g
sproken over het resultaat. Met betrekking t
resultaat en de maandenlange v°°^f„re ^gmen
woord en geschrift alom in den lande,
kunnen zeggen: „tant de bruit pour u
en de uitslag der verkiezingen ^schouwende,
zoover het de samenstelling der Tweede Ka
treft, kon men inderdaad tot de conclusie komen,
dat het geweest is: veel leven om metsWamtus
schen toch voorbarig gezegd zou
231 nntr Ho vrnnv ziin van welken invloed de uitsiag
der stemmingen, ongeacht de same"®tehP^ Kabi-
mer, zal zijn op de vorming van een nieuw Kabi_
net r>e vra 3 v is of er een parlementaire meei
derheid gevonden zal kunnen w<?^en, ^^ccoord
partijen der rechterzijde al of niet toeen accoora
zullen komen met de bedoeling Spzame j
geerkasteel te bezetten. Het is al enigen t«d geie_
den, dat door een politiek personage van vrij aige
meene bekendheid werd beweerd: als het in 1929
niet lukt weer een parlementair kabinet te vormen
een kabinet steunende op een meerderheid in 't
parlement dan is de kans voor jaren van de
baan. De partijen die zich thans al of niet geroe
pen zullen achten gezamenlijk op te trekken, zul-
ien zich hoogstwaarschijnlijk bij de bepaling van
hun plan niet laten beïnvloeden door de hierboven
weergegeven opmerking, al kunnen ze intusschen
j elk voor zich, afgezien van alle nadere overwegin-
gen ervan overtuigd zijn, dat het voor Neder-
I land hoog tijd wordt weer een parlementair Kabi-
i net te krijgen in de plaats van het extra-parlemen
taire, dat als zoodanig tenslotte maar weinig be
vredigt. Afwachten is de boodschap. Ongetwijfeld
zal zoo hier en daar het hooge aantal der behaalde
stemmen aanleidng tot winste of meerdere winste
hebben gegeven. Maar, de evolking van Nederland
neemt gestadig toe, en ookde kiesdeeler. Ver
schuivingen van eenige beteekenis hebben bij de
gehouden verkiezingen niet plaats gehad en we
kunnen het ons volkomen begrijpen, dat van ver-
schllende zijden de opmerking gemaakt is, dat de
uitslag der verkiezingen „weinig zeggend" bleek.
Enfin, we hebben een nieuw parlement, we krijgen
(allicht) een nieuw kabinet. Het spel kan beginnen
Tijdens den grooten oorlog, toen elk over den oor
log sprak en ook in de openbare vervoermiddelen
zoo menig vurig debat werd gevoerd over de kan
sen in den grooten krijg, zoowél als over de schuld
aan den oorlog, in den grooten oorlog zeggen we,
moet er een snaak geweest zijn, die een knoops
gat van zijn jasje versierde met een insigne, waar
op te lezen stond: „praat me niet over den oorlog."
Men kan van het goede teveel krijgen en niet
ieder is ervan gediend op reis te worden lastig ge
vallen met maatschappelijke of politieke kwesties.
In deze dagen zou de snaak, waarop we doelden
er toe kunnen komen het opschrift mee te dragen:
praat me niet over Cnracao." Dit doende zou hij
er echter blijk van geven de belangrijkheid van 't
Curagaosche geval eenigszins te onderschatten.
Kolommen vol worden alsnog aan den overval op
Willemstad gevuld. Het gaat er nu voornamelijk
nog om of en zoo ja in welke mate de gou
verneur van Curagao n zijn plicht is tekort ge
schoten. De „Indische Gids" geeft in het Curagao
sche geval in een onlangs verschenen nummer een
overzicht van eenige persuitingen, en komt tot de
conclusie, dat de regeering, de gouverneur, de mi
litaire commandant niet indachtig zijn gebleven,
dat Curagao het stamland van den politieken-ge-
neraal- avonturier tot naasten buur heeft. Dat zal
wel betrekking hebben op generaal Urbino, voor
wiens bedreigingen de gouverneur gezwicht is en
aan wien door dezen een schip werd verschaft,
waarmede Urbino in staat was met een voorraad
Nederlandsche wapens en munitie naar Venezuela
over te steken. De conclusie van de Indische Gids
liudt verder: De commandant een de gouverneur
hebben geen daad en geen woord weten te vinden
om als van Speyk en van der Werff de situa
tie met eere ook voor de geschiedenis te redden.
Inderdaad moeten noch de gouverneur noch de
commandant den brand in het kruit gestoken heb
ben dat intusschen misschien al was meegeno
men - en dat een van hen als wijlen de Leidsche
burgemeester zijn lichaam als spijze zou hebben
aangeboden ook daarvan maken de meeste uit
voerige mededeelingen uit Willemstad geen mel
ding. Of iets dergelijks de situatie gered zou heb
ben? Wie zal het zeggen. Maar wat de gouverneur
gedaan of nagelaten mag hebben naar veler mee
ning is hij in zijn plicht tekort geschoten en moe
ten er termen aanwezig zijn hem tot eenige nadere
toelichting te ngpen. Waartoe de gouverneur dan
ook bereid moet zijn. Wat meer is, {lij heeft zich te
genover de Nederlandsche regeering bereid ver
klaard af te treden indien de regeering daarvoor
de gronden aanwezig achtte. Nu heeft de gouver
neur aan de Koloniale Staten mededeeling gedaan
van zijn verklaring aan de Nederlandsche regee
ring en de Koloniale Staten hebben hun hand
al reeds beschermend uitgestrekt over het hoofd
van den gouverneur, door vertrouwen in zijn be
leid uit te spreken niet alleen; maar ze zouden te
vens het besluit genomen hebben .telegrafisch bij
den minister van Koloniën aan te dringen op een
onderzoek naar het optreden der politie-autoritei-
ten enop betere bescherming van het
grondgebied. In hoeverre nm htet optreden van de
politie-autoriteiten afhangt van de voorschriften
van den gouverneur en in hoeverre deze laatste
verantwoordelijk gesteld kan en zal worden voor
mogelijke nalatigheden of verkeerd optreden van
de politie,zal de tijd leeren.
In Amsterdam is dezer dagen weer een groot in
ternationaal gezelschap bijeen. Het zijn de verte
genwoordigers van vijf en zeventig bij den Inter
nationale Kamer van Koophandel aangesloten lan
den, benevens vele afgevaardigden uit landen, die
nog niet als leden tot de I.K.K. toetraden. Bij de
openinig welke Maandag plaats had is door ver
schillende vooraanstaande personen het woord ge
voerd. Een Italiaansch afgevaardigde herinnerde
aan de door een onzer souvereinen gesproken woor
den: volgens welke ons land groot is op elk gebied
waarop een kleine natie trotsch kanzijn. Uit den
aard der zaak zijn er bij de plechtige opening over
en weer vriendelijkheden gezegd. De bedoeling van
het congres is de internationale samenwerking tus
schen zakenmenschen te bevorderen en zooals
onze minister van buitenlandsche zaken in zijn re
de o.m. zei, de oplossing te vinden van zekere pro
blemen, welke het economisch welzijn in den weg
staan. Waar deze mensehen in zekere mate geïn
teresseerd zijn bij de samenwerking van zakenmen
schen in dien zin, dat door hun samenwerking de
hinderpalen worden opgeruimd, die het economisch
welzijn beinvloeden, mag dus gezegd worden, dat 't
te Amsterdam geopende congres vruchtbaar kan
zijn voor de geheele wereld en in zekeren zin mag
wellicht worden aangenomen, dat de I.K.K. en het
congres een streven vertoonen, dat parallel loopt
met het streven van het economische werk van den
Volkenbond. Wat op het Amsterdamsche (het 5de,
want de I.K.K. dateert nog pas van 1920) gedaan
wordt zal misschien van internationale beteekenis
kunnen zijn, mogelijk daarom juist van beteekenis
omdat hier, naar we vermoeden, mannen van za
ken, menschen ut de praktijk aan het woord zul
len zijn.
Er is op menig gebied nog steds een sterke wrij
ving tusschen de verschillende staten onderling, 't
Buitenland is in ruime mate van onze artikelen ge
diend, doch zoo af en toe vernemen we iets van
strubbelingen. De zaak voor den exporteur is nu
eenmaal het veroverde afzetgebied te behouden.
Jammer, dat zoo hier en daar door de regeeringen
in het buitenland een kink in den kabel wordt ge
bracht. Zoo viel dezer dagen weer te lezen, dat
Amerika zijn invoerrecht op aardewerk gaat ver-
hoogen. Dat is iets waarbij een deel van onze Indus
trie van heel nabij betrokken is. Wij voeren heel
wat aardewerk naar de Ver. Staten uit. Van de zij
de van de Ned. Vereeniging van Aardewerkfabri
kanten wordt in een adres aan den minister van
buitenlandsche zaken aangedrongen op een offi
cieel protest bij de Amerikaansche regeering.
Als nu de Amerikaansche regeering. wat mogelijk
is, zich niet aan evéntueel protest van onze zijde
stoort en ook niet bereid mocht blijken voor ons
land eenige gunstige uitzonderingsbepalingen te ma
ken wordt nog gevreesd, dat de verhooging van de
Amerikaansche rechten -een tweesnijdend zwaard
zal blijken te zijn. Te verwachten zou namelijk zijn
dat andere staten (dezelfde moeilijkheden n Ame
rika als wij) hun nog vermeerderde overproductie
op de Nederlandsche markt zouden werpen, waar
ons land tengevolge van het geringe invoertarief
daarvoor het meest ln aanmerking zou komen. Zoo
zou tenslotte de verhooging van de Amerikaansche
rechten op oardewerk in ons land een terugslag
kunnen hebben in dien zin, dat ook hier stemmen
zouden opgaan voor verhooging der Nederlandsche
rechten.' Zoo zit toch maar het een aan het ander
vast.
Door H.M. de Koningin-Moeder is een bestem
ming gegeven aan de gelden, die ter gelegenheid
van Haar jubileum in ons land, in Indië en in het
overige buitenland zijn bijeengebracht. Het bedrag
dat door de Nederlandsche vrouwen hier en in het
buitenland is bijeengebracht zal worden besteed
aan een door H.M. in het leven te roepen stichting
voor verpleging en opleiding van en onderwijs aan
lichamelijk gebrekkige kinderen. De gelden in In
dië bijeengebracht zullen worden besteed ten bate
van verschillende maatschappelijke en liefdadige
instellingen in de overzeesche bezittingen. Zeer ze
ker een grootsche bestemming.
Uit den Omtrek
HEERHUGOWAARJL
Nadat in de afgeloopen week verschillende co-
mité's en sub-comité's voor de feestviering in;
Sept. hadden vergaderd, werd mede een vergade
ring gehouden door het Hoofdcomité. .Meegedeeld
kon worden, dat in hoofdzaken dé verschillende
programma's waren samengesteld, dat een plan
voor propaganda was uitgestippeld, een colpor
teur was aangesteld met het oog op plaatsing
van advertenties door zakenmenschen in het offi-
ciëele feestprogramma. .Was aanvankelijk reeds
de hand gelegd op een terrein voor de feestelijk
heden, door welwillende medewerking van eige
naars van gronden, belendende aan het sportter
rein, was nu gebleken, dat dan het sportterrein
wel voor de feestelijkheden in te richten zou zijn,
uitgezonderd dan de groote harddraverij. Na toe
lichting door den heer A. Groot, werd dan nu ook
besloten het feest te vieren op het sportterrein,
dat dan voorzien zal worden van waterleiding
en electrisch licht. De aanbieding van tenten door
de firma Werner, werd geaccepteerd. Eien be
langrijk besluit werd nog genomen in het belang
der burgers. Waar de toegangsprijs op den dag
werd gesteld op 50 ets. en voor de avondfeesten
op 25 ets., werd nu bepaald, dat voor de burgers
doorloopende kaarten op naam voor de drie feest
dagen verkrijgbaar gesteld zullen worden tegen
fl—
De comm. voor vermakelijkheden en attracties
kreeg opdracht een groot vuurwerk te bestellen
met edn pakkend slotstuk. Een lijst werd opge
maakt van offieiëele en andere personen, die uit-
genoodigd zullen worden zitting te willen nemen
in het Eere-Gomité. Mede werd nog besloten,
het feest te doen inzetten met een half uur klok
gelui, gevolgd door kerkdienst.
Nieuwstijdingen
BE KARINETSCRISISu
De Koningin heeft ten koninklijken paleize
'tHuis ten Bosch den vice-president van den
Raad van State ter conferentie ontvangen.
Naar de „Volkskrant" verneemt, gaat in parle
mentaire kringen het gerucht, dat men het zeer
wel mogelk acht, dat staatsraad mr. dr. D^ A.
P. N. Kooien zal worden aangezocht als kabi
netsformateur op te treden.
DE KAMERVERKIEZINGEN.
De „Temps" zegt in een hoofdartikel, dat de
Kamerverkiezingen in Nederland geen verrassing
hebben gebracht, want de Nederlanders zijn een
kalm en beheerscht volk, dat niet licht tot onbe
raden stappen zal overgaan. Desalniettemin zal
het moeilijk zijn een ministerie te vormen, want
indien het niet mogelijk zal zijn de coalitie van
1925 te herstellen, zal men weer moetén komen
tot een zakenkabinet, omdat een samengaan van
de katholieken met de socialisten en radicalen
onmogelijk lijkt.
D:e „Information", den uitslag van de Neder
landsche verkiezingen besprekende, meent dat het
mogelijk is dat de Koningin den heer D«i Geer
vraagt opnieuw een kabinet te vormen, dat dan
zeker niet veel van het tegenwoordige verschil
len zaE Het Nederlandsche volk toonde zich daar
omtrent zeer onverschillig; het trekt er zic^ al
heel weinig van aan, of een kabinet parlementair
of extra-parlementair is, als het maar bestaat uit
eerlijke en competente mannen.
Op deze wijze, zoo concludeert het blad, ver
zekert zonder noodelooze agitatie en overbodigen
strijd ,een klein land de continuïteit van zijn
nationale en internationale politiek. Dit kleine
land nu bezit en beheert met prachtige resultaten
een van de grootste koloniale rijken der wereld.
Op het punt van sociale hervormingen behoort
het tot de meest vooruitstrevende van Europa.
Zijn economische voorspoed wordt door al zijn
buren benijd. Het is misschien geen voorbeeld
om direct na te volgen, maar toch wel een dat
te denken geeft.
EEN VH CHKOTTER BiOOR EEN HOLJL
TRAWLER' GERAMDi
De vischkotter „H. F. 284" uit Finkenwaerden,
aan de Oost-Eriesche kust, is ten Noordwesten
van het lichtschip „Norderney" door den Hol-
andschen trawler „IJmuiden 78" uit IJmuiden,
geramd en zóo zwaar beschadigd, dat de Duitsche
boot korten tijd later zonk. De bemanning kon
zich nog bijtijds in de booten begeven en werd
naderhand door een Hollandschen trawler op
genomen en te Cuxhaven aan land gezet.
Volgens verklaringen van de bemanning van
het gezonken schip zou de „IJ. 78" na de aan
varing met gedoofde lichten zijn doorgevaren,
zonder zich om het in nood verkeerende Duit
sche schip te bekommeren.