tide
£«3S3&:KSsrpSu&rs
S-SMSrSS. "n helder' llchl
e°werd
jmanier
>on.
toon te
ïummer
Shmisch
e.
- min-
r mooie
or.
kiank.
lde.
led ge-
rechtlg-
tige di-
erplicht
«rol.
te laag.
igen.
elgestel-
^en hoof-
en lieten
.aar aan-
ld, heeft
het licht
ies door
end ver-
le; jeugd
t erfdeel
en hun
jiftiging
gelijk te
het che-
weerleg-
gebracht
eerden 2
oten. De
jepleegd.
[>GIë.
„Msb."
familie-
veg van
lag van
doodge-
mer van
;and zijn
bleef op
n, wilde
gel door
i neder,
srschoten
/an haar
iar even-
end door
en kor-
;eerd.
3 en heer
agereden
l dijbeen
s aange-
mhuis te
publiek
ide klin-
gewalste
te puin-
emeente)
iden uit-
21695.—
21715.—
20724.—
24884
terzijde
irk werd
DE BETEEKENIS VAN ZIJN UITVINDING VOOR
DE MENSCHIIEÏD.
?PrJ? October a s zal het 50 jaar geleden zijn,
dat Thomas Alva Edison de practisch bruikbare
electrische gloeilamp uitvond. Amerika heeft zich
opgemaakt om, naar aanleiding van dit jubileum
dat ook in andere landen warme belangstelling
wekt, den grijzen uitvinder op grootsclio wijze te
huldigen.
Edisno's uitvinding is de sleutel geweest, welke
den toegang tot een „lichtende" toekomst heeft
ontsloten, is de kern geweest, waarom zich de
vrucht der moderne verlichtingstechniek heeft ge
zet.
Uit de eenvoudige kooldraadlamp van Edison
waarvan de sterkte van 8, 16, 32 kaarsen de con
currentie met den gasbrander verraadt, welks sterk
te eveneens 8 kaarsen bedroeg, zijn de huidige lam
pen, de metaaldraad-, de wolfram-, de gasvullings-
lampen, zooals ze thans in de groote Gloeilampen
Fabrieken bijv. de Philips Fabrieken te Eindhoven
worden gemaakt, voortgekomen.
Een brokje historie.
De groote beteekenis van Edisno's werk komt in
een helder licht te staan, wanneer wij de geschie
denis der verlichting in het kort nagaan
Een eeuw geleden, ten tijde van Napoleon, moest
men zich behelpen met kaarsen en olielampen
Daarvóór bezigde men voor verlichting vlammende
harsachtmge houtsplinters, fakkels, primitieve vet
en olielampjes, enz. Zelfs wordt gewaagd van een
zeer oude methode, die in Zuid-Amerika zou zijn
toegepast, waar men vuurvliegjes en glimwormpjes
m een of ander voorwerp mededroeg. Of deze soort
van levende lantaarn veel licht verspreidde wa
gen we te betwijfelen.
In de laatste honderd jaar kwamen gas en pe
troleum in de mode en thans triomfeert de elec-
triciteit. Tientallen van eeuwen leefde men wan
neer de duisternis was ingevallen bij een scheme-
rigen schijn, die een zeer gebrekkige en geheel on
voldoende verlichting gaf, totdat in één enkele
eeuw een snelle evolutie werd doorgemaakt, waar
door inderdaad de nacht in een dag is herschapen.
Licht en Snelverkeer.
Wat heeft de betere verlichtingsmethode den
menschen gebracht? We zouden deze vraag kun-
nen beantwoorden door een tweede vraag te stel
len: Kunnen we ons eigenlijk het moderne leven
en speciaal het moderne verkeer, het trein-
scheepvaart-, post-, automobiel-, en vlieg
verkeer wel denken zonder electrisch licht.? j
Het kunstlicht compenseert de verschillen in dag
lengte, legt den noodzakelijken grondslag voor de
regelmaat onzer maatschappelijke samenleving en
hierdoor tevens voor het snelle tempo, dat het in
tense leven can het hedendaagsche geslacht ken-
merkt.
Het is deze regelmaat, waardoor een geregeld in
ternationaal verkeer mogelijk wordt gemaakt en
welke dus een eerste voorwaarde is voor een bloei
end economisch leven.
Het lectrische licht draagt voorts voor een groot
deel bij tot het comfort dat de internationale trei
nen de enorme zeekastéelen bieden. Een goede ver
lichting der perrons, der kaden, waaraan de sche
pen meren, is voor de veiligheid een eerste ver-
eischte.
Het automobiel-verkeer bij nacht zou zonder au
tolampen, die den weg tot op grooten afstand hel
der verlichten, levensgevaarlijk zijn, zij vormen
heid6enS Cen noodzakelÜk element voor de veilig-
En het maken van nachtvluchten vereischt zoo
wel voortreffelijke vliegtuiglanmpen als een doel
matige verlichting der landingsterreinen. Het lijdt
geen twijfel of in de toekomst zal het nachtvliegen
meer en meer beoefend worden. We denken in dit
verband aan het afleggen van lange trajecten, bv
Holland-Indie vluchten, welke over eenige jaren in
een vijftal dagen zullen kunnen worden afgelegd
Zonder electrische verlichting zou dit natuurliik 'n
onmogelijkheid zijn.
aan
dt al
zijn
dat
Wanneer wij dan in ge
dachten toeven in ,het
laboratorium van Edison
in Menlo Park, 50 jaar
geleden, dan staan wij
daar met ingehouden
adem te staren naar een
geheimzinnigen draad in
een glazen omhulsel, die
aangloeit geelachtig rood
De gloed wint ai
kracht het licht wordt
schitterender. We
vervuld van vrees, uai
dit ooverachtig licht plot
seling zal verdwijnen,
zooals reeds dikwijls te
voren is geschiedt. Doch
het gloeit voort.
Alle aanwezigen staan
verstomd. Het minst ver
baasd is de uitvinder
zelf Voor hem is het ex
periment niet nieuw,
Voor zijn geestesoog
heeft hij deze laihp al
reeds vele malen zien
branden.
Het licht van zijn droom
is thans werkelijkheid ge
worden.
AMERIKA
VIERT FEEST.
De lichtende hulde.
Meer licht meer geluk.
Het electrische licht biedt echter niet alleen zijn
diensten aan ten behoeve van de ontwikkeling van
het snelverkeer. Wellicht zal men het eenilszins
een boute bewering achten, wanneer we neerschrij
ven dat het electrische licht het leven der men
schen verlengt. En toch is dit zoo. Een eeuw ge
leden gingen de menschen des avonds over het al
gemeen veel vroeger ter ruste dan tegenwoordig
Door het zwakke licht van kaarsen en olielamp
?uhU? °°gen spoediS vermoeid. Van werken
kon al heel weinig komen. Als geen gasten verpoo-
„ng brachten, kwam uit de grijze schemering de
grauwe verveling aangeslopen.
„J^h^ns i® het tijdstip, waarop men zijn legerstee
opzoekt minstens eenige uren verschoven. Men kan
aes avonds werken, lezen, zich ontspannen, zonder
oat men zich over zijn oogen ongerust behoeft te
maken en zonder dat men een verlammend ge
voel van moeheid ondervindt. Wij leven dus inder-
+itJanger' kunnen langer van het leven genie
ten dan voorheen. De Iersche dichter Thomas
Moore zegt het zoo zuiver:
»'t Is never too late for delight, my dear,
Hut the best of all ways,
To lengthen our days,
Is to steal a few hours of the night, my dear."
Die betere verlichting heeft verder den gezins
landverstem, doordat de gezelligheid in huis ver
hoogd werd, een waar „home" werd geschapen,
bracht me8r aan de menschheid is ge-
Moderne kruisvaarders.
Er is dus alle reden om hulde te brengen aan
Edison s genie, dat definitief een einde heeft ge
maakt aan een lange periode van betrekkelijke
onk1SJif en,"iet! alleen aan ziJn genie, maar
"ok aan zijn volhardmg en stalen ijver. Schier bo-
T^lenschelyk is de inspaning van den uitvinder,
nnmers, hij streeft naar het verkrijgen van iets,
dusverre niet bestond, onmogelijk te ver-
heuf H scheen> leeft dus boven de werkelijk
en .^el moet hij' in «Jden van teleurstelling
iden?!1 'i 5ing' sterk staan en zich zijn doel, zijn
stede helder voor den geest stellen. Hij is te
«rgeijjken met den kruisvaarder der middeleeuwen
w.u-naar onbekende landen trok en te midden van
heilik °n°verkomelijke moeilijkheden steeds het
lig doel voor oogen hield.
voor een groot
Het is begrijpelijk dat in
Amerika uitvoerige voor
bereidingen zijn getrof
fen om den grooten uit
vinder, aan wien de we
reld zoo veel te danken
heeft, op indrukwekken
de wijze te huldigen.
Reeds gedurende de
maanden, die vooraf
gaan aan den grooten
feestdag zal men in de
Vereenigde Staten too-
nen dat men zijn groote
mannen weet te waar-
deeren, maar op den 21
October zelf zal heel N.
Amerika één groot feest
van licht zijn.
Het plan voor de feestelijkheden
deel opgemaakt door de Edison Pioneers" een club
van uitvinders, die Edison gesteund en geholpen
hebben bij zijn eerste experimenten. Ieder jaar ont
moeten de leden der „Oude Garde" elkaar op Edi
son's verjaardag om hun vroegeren „Baas" te hul
digen. Bij de laatste ontmoeting op 11 Februari 11
heeft men een plan opgemaakt om het „gouden
feest van het licht" op grootsche wijze te vieren
«e v,a_,n het "Edison Pioneers"-corps zijn thans
zelf leiders van groote industrieën - in de eerste
plaats moeten we hier Edison's boezemvriend Hen-
fLJfirCLn°fmeii en hieruit volgt wel, dat de
feestelijkheden den grootst mogelijken steun zul
len ondervinden van de Amerikaansche industrie.
Atlantic City één lichtende hulde.
Vanaf de eerste dagen van Juni is Atlantic City
op grootsche wijze geïllumineerd. De nieuwste vin-
dingen der verlichtingstechniek worden toegepast.
riJzen de groote gebouwen op
in het klare licht der „floodlights" Vooraanstaande
Amerikaansche lichtexperts verleenden medewer
king bij het aanbrengen der verlichtingsinstallaties
Ook de Amerikaansche pers zal natuurlijk de
aandacht vestigen op de herdenking van deze uit
vinding. Op 19 October, twee dagen voor den groo
ten feestdag zal de Saturday Evening Post een spe
ciaal nummer uitgeven dat geheel aan de feeste
lijkheden gewijd is. Het geheele tijdschrift zal in
meerkleurendruk uitgevoerd worden. Voorts zal de
geheele dagbladpers op den 21en October speciale
bijlagen uitgeven met betrekking tot het feest van
den dag.
Hoe Ford Edison huldigt
Henry Ford heeft moei
te noch kosten gespaard
om zijn vriend op groot
sche wijze te huldigen. -
Te Dearborn, bij Detroit,
heeft hij ruime gebou
wen laten zetten waarin
de „Edison School of
Technology" zal worden
gevestigd. In de nabij
heid van deze gebouwen
zal „Menlo Park" waar
Edison zijn eerste proef-
emingen deed, opnieuw
verrijzen. De gebouwen
zelf zijn hierheen ver
voerd en ook de machi
nes, die Edison bij zijn
uitvindingen gebruikte
zijn in dit ladoratorium
geplaatst. Men moet ech
ter niet denken dat het
een museum zal worden,
waar de bezoeker van al
le kanten zal worden toe
gegrijnsd door borden
met de waarschuwing:
„Het is verboden de
voorwerpen aan te ra
ken" en waar starre ma
chines zullen worden ge
ëxposeerd, neen alle ma
chines zullen gereed zijn
om te werken het over-
alen van een handle
zal voldoende zijn om
den stroom weer door de
leidingen te voeren.
experimenteeren echter steeds zonder succes Wel-
ïswtar slaagden enkele natuurkundigen erin een
^aVaParaat ,sa,m®n te stellen dat gedurende
korten tyc. eenig licht gaf, doch deze apparaten
berfen m praktijk niets te beteekenen te heb-
Eerstc proefnemingen van Edison.
Thomas Alva Edison begon zijn eerste studies
betrekking tot dit vraagstuk in de herfst van
1877 Reeds verscheidene belangrijke uitvindingen
vov+ivi Cf'n meth°de om vier telegrammen tegelij-
d langs een lijn te zenden, de kool-microfoon
en de phonograaf, waren voor dien tijd door hem
^daan- zoodat men ook met belangstelling zijne
proefnemingen op het gebied der electrische verlich
ting tegemoet zag.
"?et de exPe-rimenten van zijn voor
na te gaan eeren en bun fouten nauwkeurig
Jali 1878 moest hij zijn werk echter stakeo
aaar zyn gezondheid door te ingespannen werken
ondermijnd werd. Voor herstel van zijn gezondheid
ging hij met een expeditie van sterrekundigen mee
wh rt 0muï?\orn daar een zonsverduistering te
KÈS' werk SSf Ö"e hS
t ,rceer dlrect aan het oplossen van de vele
vraagstukken, waarmede hij zich bezig hield en
het electrische verlichtingspróbleem er
eehik fpnmP£°efnemin?en op mooter schaal mo-
gf"jk maken organiseerde Edison in 1878 een
ap" Verscheidene vooruitstrevende Ame-
h™ 17 aaj?deelen in deze vennootschap die
uS? ni el opgericht werd onder den
naam Edison Eiectrice Light Company. Het aan-
d®el.enkapitaal bedroeg S 300.000. Later is deze ven
nootschap in een andere maatschappij opgegaan
n£ diepgaande studie over de wet van Ohm,
die door de meeste electro-technici van dien tijd
Sfjfw ^eer oPPerviakkig gekend werd, kwam Edi-
de conclusie, dat een gloeilamp om een goed
monrfif resultaat te kunnen geven een hoogen in-
wendigen weerstand moesthebben. Hij besloot daar
om m zyn lampen een langen dunnen platina-
»anpJ? g®bfTken- Hij bevestigde dezen gloeidraad
rirfort voetstukje van pijpaarde en overtrok deze
m Zirconium-oxyde om tegen te
?aa?L daQt het platina zou gaan oxydeeren. In Fe-
Ss 1879 werd voor deze lamp patent aange
vraagd hetgeen verkregen werd in Mei 1880.
!am,P was echter in de praktijk onbruik
baar daar de gedragingen van het zirconium-oxyde
tnrtf t°'le hadden, dat de lamp na verloop van
korten tijd zich zelve kortsloot.
verscheidene andere proefnemingen hadden
plaats met lumpen met een platina-gloeidraad
oTuikbaar waren resultaten in de Prak*«k
De groote feestdag.
Op den 21 October zal
in de eerste plaats de in
wijding plaats vinden v.
de „Edison School of
"•echnilogyDit belooft
een indrukwekkende ge
legenheid te worden.
Des avonds biedt Henry
Ford in een der zalen v.
deze school 'n diner aan
Edison aan, waaraan ve
le vooraanstaande Ame
rikanen en natuurlijk de
„Edison Pioneers" zullen
deelnemen.
Na het diner zullen de
gasten zich naar het oude ladoratorium begeven,
waar geheel dezelfde sfeer zal heerschen als vijftig
jaren geleden. Het vertrek zal slechts verlicht wor-
den door olielampen. Op de werktafels zijn echter
?Q7n .i e kooldraadlampen geplaatst, zooals ze in
1879 door Edison werden geconstrueerd. Edison zal
de oude generatoren opnieuw laten werken, en hij
zal wederom de lampen inschakelen. Alle aanwezi-
gen zuilen zich het groote oogenblik kunnen voor
stellen waarop Edison's eerste kooldraadlamp voor
het eerst haar licht in het vertrek verspreidde.
„ïFJÏ?/, ?"ddel va nen radio-omroep zal van alle
plechtigheden een verslag worden gegeven en van
uit een vliegtuig zal een omroeper mededeelen hoe
de speciaal geïllumineerde steden van Amerika er
uit zien zoodat de luisteraars over heel de wereld
de verschillende gebeurtenissen zullen kunnen mee
maken.
Proefnemingen met een gloeidraad van
koolstof.
Edison had reeds uitvoerige proefnemingen ge-
daan ,°le^ koolstof in verband met zijn uitvinding
tsnH booi-microfoon. Daardoor was hij uitste
kend op de hoogte met de eigenschappen en ge
dragingen van koolstof. g
Hi1ienfherfStVw 1879 begon Edison er over te
denken of men niet een gloeidraad zou kunnen ge
bruiken, die uit koolstof bestond. Reeds verscheide-
P® Jan ,zUn voorgangers hadden dit met negatief
resultaa. beproefd en de natuurkundigen waren al-
ter/t? °5mi® dat het benutten van koolstof
yPP.ff" gloeidraad een onmogelijkheid was. Edi-
d®flde deze meening echter niet. Zoodoende be
rtITP^°K *;nll",gen te doen met een kool-gloei-
rtw.lt?" berekende, dat een dergelijk draadje een
Iphlïutt Vu-n ongeveer l/26e cm. moesthebben en
gebruikte hiervoor in den beginne draadjes dik
die hij in een luchtdicht kolfje ver-
koolde. De draadjes waren ongeveer 15 cm. lang
tt vnr^len Z?° het kolfie bevestigd dat ze er als
U-vormige gloeidraadjes uitkwamen. Later gebruik
»epkoVePS.iavVl"k<K>1,ie dr,!KUeS
uiteinden werden bevestigd aan een tweetal pla-
tma-draadjes. Ook dit kostte veel moeite, daar het
kooldraadje gemakkelijk kon breken. Vervolgens
werd de gloeidraad in een ballonnetje geplaatst.
Tenslottemoest het ballonnetje luchtledig ge-
^takLW°rde£ terwijl men tegelijkertijd de gassen
ppn ,^ug T diraacl dïeef hetgeen geschiedde door
een zwak electrisch stroompje door den gloeidraad
pompt d ballonnetje luchtledig ge-
Het groote oogenblik.
Den 21sten October 1879 was het groote oogenblik
aangebroken waarop de eerste kooldraadgloeilamp
beproefd zou worden. Niemand had echter veel ver
trouwen in het experiment.
Terwij1 er een groot aantal belangstellenden om
hem heen stond, schakelde Edison de lamp lang-
Zoo bleef deze lamp twee dagen achtereen bran-
den waanm ze den geest gaf. Doch met dit expe-
haT ingesaiSagaeannget00nd EdiSOn den goeden
HOE DE KOOLDRAADLAMP WERD UITGEVON-
n™ ^„V'MFTIG JAAR GELEDEN LEGDE EDISON
DEN GRONDSLAG VOOR ONZE TEGENWOORDI
GE ELECTRISCHE VERLICHTING.
Toen men in het begin van de negentiende eeuw
te wïï™rtZln df ^genschappen van electriciteit
te weten begon te komen, waren er verscheidene
feit v^n' de een methode zochten om de electrici-
teit voor verlichting te benutten. Voordat Edison
b.et vraagstuk van de electrische verlichtring in stu
die nam, was men reeds een vijftigtal jaren aan 't
De eerste practische toepassing.
De kooldraadgloeilamp werd voor het eerst tne
verhchting van he? stoomschfp D^
gepatst'en eU^errt0n Vier, dynamo's °P het schip
Ilstiï lornnpn n dynamo leverde een stroom voor
elkaard?nePtnrSc^ f°.epassing volgden de bestellingen
krees de pZ k f0.,op en langzamerhand ver
Kreeg ae electrische gloeilamp de populariteit die
techniek ÏZ?™ heeft. Weliswaar hLTtTmoderne
n Ert L S veranderingen en verbeteringen
nrirWo" gloeilamp aangebracht doch het grond-
Sitgedachten°g S hetzelfde als het door Edison
