NIB L' W E
Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
No ill iwtebc. telephoow ggDonderdag 19 September 1929 88e Jaargang
Uitgave: Firma J. KEIZER. Redacteur I. H. KEIZER. Bureel Keordscharwoude. Groote letters naar plaatsruimte
öuitenlandsch Overzicht
Algemeen Overzicht
Kamerkroniek
LANGEDIJKER COURANT
Deze courant verschijnt
Dinsdag, Donderdag en Zaterdag
A bonnementeprijs
per 3 maanden f 1.15
„De Stomme van Portici." Herdenking
der Belgische revolutie van 1830. Leer
school voor Belgische bewindhebbers.
De Vereenigde Staten van Europa. De
Russische meening. Economische strijd
tusschen Europa en Aemrika? De inter
nationale vlootconferentie. Fransche en
Italiaansche reserves. Wat Painlavé ver
telde over de ontwapening. Frankrijk
ziet va nelke veroveringspolitiek af. Stre
semann en de Slavernij van het Duitsche
volk. De wet tegen de slavernij van het
Duitsche vlok.
Onze Zuidelijke nabuur, België, maakt zich op,
in het volgend jaar de revolutie te herdenken, wel
ke den stoot gaf tot de scheiding tusschen dat land
en het onze, een scheiding die al betrekkelijk spoe
dig voltrokken werd, doch zooals men weet, eerst
in 1839 door onzen toenmaligen koning als voldon
gen feit aanvaard werd. Het is nog wel algemeen
bekend, dat de omwenteling werd ingeluid na de
opvoering te Brussel van een opera „de Stomme v.
Portici" op den avond van den 25en Augustus 1830.
Het gerucht werd al meermalen vernomen dat er
van de zijde van een schouwburgdirectie te Brussel
plan bestond het volgend jaar ter gelegenheid van
de herdenking wederom de genoemde opera te doen
opvoeren. Een der Belgische bladen maant, naar
aaanleiding van dit plan, aan tot eenige voorzich
tigheid en wijst er op, dat va nde komende maan
den ten gerieve ,der Belgische bewindvoerders een
leerschool noodig zal zijn voor buitengewoon groo
te, politieke scharnderheid, voor tact, juist inzicht
en voor geest van gerechtigheid. Dat alles zullen de
bewindhebbers brood noodig hebben. We zouden
zeggen dat alle bewindhebbers overal en altijd dat
wel noodig hebben. Maar, speciaal met het oog op
het geprikkeld Vlaanderen zullen de heeren dat al
les noodig hebben. Het blad wijst er nadrukkelijk
op, dat men zich er van zal hebben te onthouden
er de Vlamingen er aan te herinneren, dat de op
stand tegen het gezag in 1830 werd gevoerd onder
„Vive la France". We nemen gaarne aan, dat na
al wat in België gebeurd is en gezegd en geschre
ven over den strijd tusschen het Vlaamsche en het
Fransche deel van België, men er in Vlaanderen
weinig op gesteld is herinnerd te worden aan de
leuze „Vive la France." Maar niet alleen met het
oog op Vlaanderen wordt door sommigen de ver
tooning van de genoemde opera minder gewenscht
geacht. Er is ook in ons land gewezen, hoe
onaangenaam het voor ons zou kunnen zijn, her-
inerd te worden aan wat er tijdens en na de op
voering plaats had. We kunnen ons echter voor
stellen, dat zelfs een Hollander met eenige gemoe
delijkheid de Belgische herdenkingsfeesten mede-
maakt. We moeten immers kunnen vergeven en
vergeten. En leven we tegenwoordig ondanks veel
en velerlei niet in goed nabuurschap? We moeten
de geschiedenis aanvaarden, maar kunnen we dat
niet zonder wrok? En, we mogen toch few aanne
men, dat de Belgen het er niet al te dik op zullen
leggen, wanneer hun herdenkingsfeesten zoo'n beet
je worden meegemaakt door de Noord-Nederlan
ders, die misschien toch wel niet zoo heel hard
zullen loopen.
De gedelegeerden van zeven en twintig landen
hebben met genoegen kennis genomen van wat
Briand heeft gezegd over wat genoemd wordt het
plan tot de vorming van de vereenigde Staten van
Europa. Maar, zoover is het eigenlijk nog niet.
Briand is ook niet met bepaalde voorstellen geko
men, maar heeft slechts aangeduid. Allereerst zou
men moeten komen tot een economische toenade
ring en vervolgens ook tot een politieke. Maar zoo
wel voor het een als voor het andere zal er heel
wat te bepraten zijn en al hebben de gedelegeerden
zich heel sympathiek bereid verklaard de zaak aan
hun regeeringen voor te leggen er zal nog wel heel
wat water door den Rijn moeten loopen voor de
Vereenigde Staten van Europa er zijn. De Russen
moeten van de Vereenigde Staten van Europa al
zóó niets hebben, daar zij, naar gemeld wordt, er
geen belang bij hebben mee te werken aan een
opbouw van Europa vor den strijd tegen Amerika.
Nu is het nog steeds niet uitgemaakt voor allen,
dat de strijd tegen Amerika, de economische strijd
wel te verstaan, eigenlijk het doel is, waarmede de
heer briand zijn plannen in elkaar heeft gezet.
Voorloopig is er op het gebied van den economi-
schen strijd nog genoeg op te ruimen tusschen de
verschillende deelen van Europa zelf. De wijze,
waarop de regeeringen van Europa de aanbevelin
gen der indertijd gehouden internationale economi
sche conferentie aan de laars gelapt heeft (van En-
gelsche zijde werd er dezer dagen nog scherpe cri-
tiek uitgeoefend op het niet ten uitvoer brengen
van die aanbevelingen) en zijn doorgegaan met
verhooging van bestaande en invoering van nieuwe
in- en utvoertarieven, wijst er op, dat Europa voor
loopig nog niet ver genoeg is om nu al den econo-
mischen strijd met als Amerika als doelwit te stel
len.
Engeland en Amerika zoudengereed zijn, zoo le
zen we voor de vlootconferentie. die men in De
cember al zou willen doen aanvangen. Maar, al is
men het eens over de wenschelijkheid van een in
ternationale vlootconferentie dat wil nog niet zeg
gen, dat men het eens is over de wijze, waarop ten
slotte tot beperking en vermindering der vloot zal
worden overgëgaan, en wanneer we lezen, dat en
Frankrijk en Italië en Japan al bezig zijn vast te
stellen, welke reserves door hen gemaakt zullen
worden, als de conferentie gehouden wordt. Frank
rijk wil o.a. de vrije hand hebben ten opzichte van
den bouw van duikbooten, dan kan men al van te
voren begrijpen, dat er op de te houden conferentie
gelegenheid te over kan zijn voor de gedelegeerden
om het met elkaar niet eens te zijn. En toch wordt
in vele landen zoo innig, zoo vurig naar vermin
dering van bewapening verlangd. De Fransche mi
nister van oorlog, Painlavé heeft op een bijzondere
bijeenkomst van oorlogsverminkten nog meer doen
uitkomen op welk een hoogen prijs zijn land de
vermindering van bewapening stelt. Painlevé sprak
over de invoering van een 1-jarigen dienstplicht
in Frankrijk en hij verklaarde, dat geen enkele mo
gendheid zoover gegaan is met de ontwapening te
land, dat het met de vermindering van den dienst
tijd tot één jaar kan worden vergeleken. En, hij
betoogde, dat uit die vermindering kan blijken, zoo
duidelijk mogelijk, dat Frankrijk van elke verove-
ringspoliteik afziet.
Stresemann heeft in een onderhoud met een
journalist van het „Berliner Tageblatt" nog eens
weer uiteengezet, waarom Duitschland over de be-
sluitne van de Haagsche conferentie tevreden kan
zijn en waarom de aanvaarding van het plan-
Young voor zijn land als een aanmerkelijke verbe-
etering te beschouwen is. Stresemann ontkende dat
het Duitsche vlok voor twee generaties tot slavernij
gebracht zou zijn en hij wees er op, dat door de
vervanging van het plan-Dawes door het plan-
Young het Duitsche volk in de komende tien jaren
zeven milliard minder zal hebben te betalen, dan
volgens het plan-Dawes. Desniettemin zijn er in
Duitschland groepen, die de ploitiek van Strese
mann blijven afkeuren en, dat die groepen het met
het plan-Young niet eens zijn, moge blijken uit 'n
wetsontwerp, dat door een zekere groep is bekend
bemaakt en dat bedoelt te geven een „wet tegen
de slavernij van het Duitsche volk." Het ontwerp
van den heer Hugenberg en zijn vrienden is niet al
leen gericht tegen het plan-Young maar ook o.a.
tegen het verdrag van Versailles. De erkenning
door Duitschland van de eenige schuldige aan den
wereldoorlog te zijn (een erkenning die ligt opge
sloten in de onderteekening van het verdrag van
Versailles) moet volgens het ontwerp in optima for
ma worden teruggenomen. Die schuld aan den oor
log schijnt voor vele Duitschers tot nog toe een
zeer belangrijk punt te zijn, is het natuurlijk ook,
voor zooverre de grootte derschadevergoedingsbe-
dragen van die schuld afhankelijk zijn. Maar wie
zal zeggen in hoeverre dat nog het geval geacht
moet worden. Intusschen, de kans, dat het wets
ontwerp van Hugenberg c.s. wet zal worden, moet
volgens den correspondent van het Hbld. niet bijs
ter groot zijn.
Na vier jaar „zitten" weer in vrijheid.
De sluiting der Staten Generaal. De
Haagsche moordzaak. Opdrachtmo
te zwijgen. Een levensgevaarlijke ge
meenteraad in het Noorden. Verlaging
van Posttarieven. Alastrim. Wie de
besmetting binnenbracht. Ook in de re
sidentie een geval. De gouverneur van
Curacao naar Nederland.
Er zijn over het onderwerp onschuldig veroor
deeld heel wat boeken geschreven, vooral in Frank
rijk, boeken waarvan misschien wel de meeste in
meerdere of mindere mate het karakter van de
sensatieroman in optina forma hadden. Desniette
min hebben de Fransche schrijvers het altijd noo
dig gehad uit hunne fantasie te putten om hunne
werken samen te stellen. Men herinnere zich o.a.
maar de bekende Dryfus-affaire, voor welke de be
langstelling zich verre buiten de Fransche grenzen
openbaarde, En ook uit andere landen zouden voor
beelden zijn aan te halen, dat Vrouwe Justitia zich
kan vergissen, al of niet gevolg van valsche voor
lichting of valsche verklaringen. Thans heeft ons
land zijn twee onschuldig veroordeelden, althans
op onjuiste verklaringen veroordeelden. Men zal 't
moordgeval te Giessen-Nieuwkerk zich herinneren
waarover we eenige maanden geleden de bijzonder
heden van nu ruim zes jaar geleden meedeelden.
De beide veroordeelden Klundert en Theunissen nu
hebben ruim vier jaar in de gevangenis doorge
bracht en steeds hun onschuld volgehouden. Al
reeds in het vorige jaar werd een revisie-verzoek
ingediend, doch dit werd afgewezen. In April van
dit jaar is wederom een revisieverozek aanhangig
gemaakt. Dit werd in Juni door den Hoogen Raad
behandeld. Deze verwees de zaak naar het Ge
rechtshof te Amsterdam, dat het einde der vorige
week uitspraak heeft gedaan in dien zin, dat de
beide gevangenen zijn vrijgelaten. De voortzetting
van het revisie-onderzoek heeft Maandag jl. plaats
gehad, Men kan zich verdiepen in de vraag hoe 2
menschen zich moeten gevoelen, die na ongeveer 4
jaar gezeten te hebben met nog plus minus elf jaar
tegoed, zich gevoeld moeten hebben toen ze de ker
kerdeuren weer aan den buitenkant zagen en weer
als vrije menschen de wereld konden in kijken.
Amsterdams bevolking heeft zich niet onbetuigd
gelaten en heeft op geestdriftige wijze uiting ge-
gegevn aan zijn voldoening.
De vorige week Zaterdagmiddag heeft de plech
tige sluiting van de beide Kamers der Staten-Ge-
neraal plaats gehad door den heer Ruys de Bee-
renbrouck, in opdracht van H.M. de Koningin en
namens Haar betuigde hij dank aan beide Kamers
voor de betoonde ijver en toewijding aan 's Lands
belangen. De meeste dames en heeren blijven zit
ten, in het nieuwe Parlement. Degenen, die er niet
in zullen wederkeeren zijn vermoedelijk heenge
gaan met de dankbare gedachte, dat ze hun aan
deel hebben gehad in de behartiging van 's Lands
belangen, ieder naar zijn beste weten en naar zijn
vermogen. En althans is de nieuwe wetgevende pe
riode weer aangevangen omtrent het welslagen
waarvan de meeningen alsnog uit elkaar loopen.
zoowel als over den levensduur van het Kabinet.
Om nu nog eens weer naar de criminaliteit af te
dwalen, die toch zoo'n groote plaats inneemt in
de heaendaagsche maatschappij en dus in de ko
lommen der diverse bladen de naagscne moordzaak
is op het oogenbük dat we dit scnrijven nog niet
veel verder, wat de nog vereischte opneidering De-
treft tenminste. Men zou kunnen zeggen: ue be
handeling van zoo'n zaak is zeer eenvoudig, maar
dat is een leekenoordeel. De ervaring van de laat
ste jaren vooral neeit geleerd, oat dergehjKe ge
vallen maanden en maanden lang kunnen loopen
en zeifs al is men ervan overtuigd, dat een ver
dachte tevens een schuldige is, er vait dikwijls zoo
veel uit te pluizen voor oe eigenlij Ke benanueling
dat het publiek ongeduldig wordt, zoo ook in net
Haagsche geval. Vooral ook in verpand met het
feit, dat de groote pers weinig losiaat vermoede
lijk, omdat ze weinig weet. En, dit heeft zijn renen
De politie heeft namelijk opnracnt gekregen van de
Justitie om te zwijgen. Daarvoor zal zij wel haar
redenen hebben, maar juist de geheimzinnigneid is
een reden voor het puoiiek te meer nog ongedul
diger, nog nieuwsgieriger te worden, dat spreekt.
Enfin, dat houdt er de belangstelling in.
De tijd, waarin de vroede vaderen eener gemeen
te broederlijk ais zonen van netzeitde huis
eendrachtig bij elkaar zaten om gezamenlijk de
belangen oer burgerij of wat ze daarvoor hielden
te bespreken is, zoo hij er ai ooit geweest is, thans
toch zeker al lang voorbij-. Zeker, oe dames en nee-
ren zitten wel eens, ais in een knus „onder onsje"
bij elkaar, maar er zijn helaas in ons land Voor
beelden genoed, waaruit kan blijken dat er naar
gestreefd wordt een imitatie van den Poolscnen
Landdag te leveren. Overigecis schijnt het samen
zijn om de gemeentelijke groene tafel nogal on
gevaarlijk. Maar toch niet overal. Uit een oericht
in de Msb. zou men kunnen opmaken dat men
zelfs om de groene tafel niet overal meer „safe" is.
Bedoeld bericht in de Msb. komt hierop neer, dat
door een communistisch raadslid in een der Gro-
ningsche plattelandsgemeenten een motie is inge
diend om te besluiten bij de overneiu vergunning
aan te vragen bij de gemeenteraadsvergadering
vuurwapenen te mogen dragen zoolang ue tegen
woordige burgemeester in genoemde gemeente den
voorzitter van den raad blijft. Bedoeld raadslid dat
een paar maanden geleden weer uit den raad ver
wijderd moest worden, moet het bezoeken van de
vergaderingen levensgevaarlijk achten. Vandaar
dus zijn motie. Het is ons niet bekend hoe talrijk
de comm. fractie in den bedoelden raad is, en even
min dus kunnen we vermoeden hoe groot de kans
is, dat de ingediende motie zal leiden tot het doen
i van het door den voorsteller gewenschte verzoek,
j We gelooven intusschen dat zelfs al gaat van den
gemeenteraad het gevraagde verzoek om vergun-
i ning tot het dragen van vuurwapenen uit, dat het
nog niet heelemaal zeker is dat de overheid er diep
op zal ingaan,
j Zoo af en toe doen zich teekenen voor, die er op
1 wijzen, dat we althans in sommige opzichten weer
i aardig naar den goedkoopen tijd gaan. Naar ge
meld wordt is men thans bezig te overwegen zoo
mogelijk met ingang van den maand November
over te gaan tot verlaging van het port voor brie
ven in binnenlandsch verkeer en het minimum
port voor monsters. Het port voor brieven tot en
met twintig gra mzou gebracht worden van zeven
en een halve cent op zes cent. Dat is voor de
meeste menschen een besparing., die weinig zoden
aan den dijk zet, maar het ligt voor de hand, dat
het speciaal voor zakenmenschen toch van belang
is, temeer, daar de bedoeling is, de verlaging ook
toe te passen in het verkeer met Oost- en West-
Indië, alsook misschien op het vervoer van pak
ketten per zeepost.
Va neen grooté toename der alastrimgevallen is
gelukkig geen sprake. Te Rotterdam is het aantal
gevallen in totaal boven de tweehonderd gestegen
Naar gemeld wordt is gebleken, dat de besmetting
te Rotterdam is binnengebracht door een matroos
die in Mei uit Nedrelandsch-Indië is teruggekomen.
Ook in den Haag heeft zich een geval voorgedaan.
Gewezen is op het feit, dat de residentie zoolang
verschoond bleef, ofschoon het contact tusschen
deze plaats en Rotterdam zeker heel nauw is.
De gouverneur van Curasao, de heer Fruytier, is
door onze regeering naar den Haag ontboden, ter
verstrekking van nadere gegevens inzake den over
val op Willemstad. Genoemde heer zal begin Octo
ber de reis naar ons land aanvaarden.
Waar de geheele wereld over spreket, over vrede
en internationalisme, kon ook de Troonrede niet
over zwijgen. „Dat de hier te lande in het belang
van den wereldvrede gehouden besprekingen tot
overeenstemming hebben mogen leiden, stemt tot
groote voldoening." In overeenstemming hiermede
is, wat over den vrijhandel gezegd wordt: „Pogin
gen die zouden kunnen leiden tot wegneming van
de belemmeringen in het handelsverkeer tusschen
de volkeren, kunnen op daadwerkelijken steun re
kenen." al is het niet zeer bemoedigend, dat later
een zinsnede moest worden ingelascht, dat, zoolang
het vrije ruilverkeer niet internationaal wordt ge
huldigd, door een onderhandelingstarief de nadee-
len voor een deel van onze nijverheid en landbouw
van elders geheven beschermende invoerrechten,
zouden kunnen worden getemperd. Want hieruit
spreekt maar al te duidelijk dat het gevaar voor
eene actieve handelspolitiek, voor protectie dus, in
het geheel niet denkbeeldig is. De pijnlijke kwestie
met België is ook aangeroerd. „Ik vertrouw, dat
een juist begrip van de wederzijdsche rechten en
behoeften het bereiken van overeenstemming ten
goede zal komen." Het is te wenschen, dat met dit
gedeelte de mogelijkheid van toenadering wordt
uitgesproken.
Veel aandacht wordt gewijd aan het koloniale
vraagstuk: Op hetgeen in de laatste jaren op het
gebied van de ontvoogding van Nederlandsch-Indië
is verricht, wordt niet teruggekomen." Duidelijk
spreekt hieruit dat men niet van plan is Colijn in
zijn heroriëntatie-plannen te volgen. Een beroep
wordt dan gedaan op de daadwerkelijke deelne
ming van alle groepen der bevolking aan het op
bouwend werk der Overheid.
In verband met den overval op Curasao wordt
aan Curasao even bijzondere aandacht geschonken
„Reden tot verheugenis biedt de voortschrijdende
opbloei van Curasao. Op een duurzame versterking
van de ter plaatse aanwezige gezagsmiddelen tot
handhaving va nrust en orde blijft Mijne aandacht
Overzien wij de Troonrede in haar geheel, dan
gelooven wij niet ver van de waarheid te zijn, wan
neer wij zeggen dat het de bedoeling der regering
is de zaken op denzelfden voet voort te zetten.
Geen krachtige experimenten, maar matigheid.
Slechts hier en daar zullen de touwtjes iets strak-
ker worden aangetrokken.
De Troonrede geeft ons weinig houvast, slechts
j spreekt er uit de ernstige wil om niet zonder meer
I een partij-regeering te zijn, maar een reegeering
I voor het geheele rijk, die zooveel mogelijk rust en
I orde in het land wil handhaven, de welvaart be-
vorderen en den voorspoed van het land bewaren.
Het is zeker, dat men zal spreken van beginsel
loosheid. Maar men diene niet te vergeten de vele
moeilijkheden, die overwonnen moeten worden om
tot vorming van een Kabinet te komen. Er zijn ont
zaglijk veel concessies naar alle kanten gedaan en
het zou onzin zijn dan ong een krachtik Kabinet
te verwachten. En het is zelfs geen wonder, dat
men in de Troonrede zelfs mist de verklaring van
zijn eigen bestaan.
Laten we besluiten met de slotwoorden door H.
M. de Koningin gesproken: „dat God Uw ar
beid mildelijk moge zegenen."
OUTSIDER.
BB (li l&liüfo
TROONREDE.
Zelfs de diplomatieke taal waarin de Troonrede,
zooals altijd is gesteld, kan niet verheimelijken,
dat de sociale aragraaf niet bijzonder goed verzorgd
is. Zeker, voor de werkgevers betere economische
voorlichting, me dwen middenstand nauwere voe
ling, voor de arbeiders regeling van het arbeids
contract, instelling van bedrijfsraden, herziening
der sociale verzekering, wettelijke regeling der
werkloosheidsverzekering, maar over de bekrachti
ging van de acht-uren-overeenkomst van Washing
ton wordt zelfs met geen woord gesproken. Het
komt ons voor, dat het nieuwe kabinet niet bij
zonder democratisch georiënteerd is. Toch spreekt
uit de Troonrede de ernstige wil om positieven ar
beid te verrichten en we zullen moeten afwachten
alvorens een oordeel over het nieuwe Kabinet uit
te spreken.
Nieuwstijdingen
DE MOORDZAAK—LANS.
Eenige weken geleden hebben zich, zooals wij
hebben gemeld, in de moordzaak-Lans eenige nieu
we gezichtspunten voorgedaan, die naar het scheen
de zaak plotseling een geheel andere wending ga
ven en die zeer gunstig waren voor den verdachte
den procuratiehouder Van Oudheusden. Er hadden
zich nl. een paar nieuwe getuigen aangemeld, die
op den avond van den moord een pakje hadden
zien wegwerpen. Een dezer mannen, Thijs de Ja
ger genaamd, verklaarde bij den rechter-commis-
saris o.m. het volgende:
In den avond van 29 November des avonds om
5 minuten voor zevenen, was hij met een kame
raad op de Oost Admiraliteitskade te Rotterdam
geweest. Toevallig had hij kort daarvoor op zijn
horloge gekeken en wist daardoor precies hoe laat
het was. Plotseling zag hij uit het hek der fabriek
van de firma De Haas een man komen, die zeer
behoedzaam om zich heen keek, daarna even teurg
ging en onmiddellijk daarop met een groot pak
onder den arm weer naar buiten kwam. De man
stak snel de straat over, passeerde zijn getuige op
ongeveer 15 meter afstand en wierp het pak ij» het
water. Getuige was inmiddels wat naar voren ge
komen. Hij dacht nl. niets anders, of er werd een
kind in het water gegooid. Terugkomende passeerde
de vreemde man hem op ongeveer 5 meter afstand
zoodat hij hem goed kon opnemen. De onbekende
verdween daarop door het hek, morrelde nog wat
aan het slot en verdween toen in de duisternis.
Toen de beide mannen aan het hek kwamen was
er niets meer te zien. Bij confrontatie verklaarde
hij, dat van O. het zeker niet geweest was.
De tweede gtuige. Dirk van Meurs, was bij zijn
verhoor niet zoo pertinent. Hij bevestigde echter 't
verhaal van zijn collega op verschillende punten.
De rechter-commissaris mr. Huygen heeft nu met
de beide mannen een bezoek gebracht aan de O.
Admiraliteitskade. Men kwam toen tot een heel
verrassende ontdekking. Het bleek nl. dat Thijs de
Jager zich vergist had" in de plaats, waar hij den
man met het pak had zien uitkomen. De man had
niet het terrein der firma De Haas verlaten, doch
dat der firma Perridon, hetwelk ongeveer 50 me
ter verder gelegen is.
Het spreekt vanzelf, zegt het „Volk" dat de ver
klaring der nieuwe getuigen nu voor den verdedi
ger niet veel waarde meer heeft.
De zaak zal zeer waarschijnlijk in de tweede helft
van October behandeld worden. Als datum wordt
22 October genoemd.