Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
No. 128 TELEFOON INTERCOMMUNAAL NO. 52. DINSDAG 29 OCTOBER 1929
38e Jaargang
Het opkomend Tuinbouwbedrijf
in Denemarken.
NIEUWE
LAMDIJKER COURANT
DEZE COURANT VERSCHIJNT AT
COURANT VERSCHIJNT
DONDERDAG
en ZATERDAG.
Abonnmentsprijs:
per 3 maanden ƒ1.15.
UilOive: Firma I. H. KEIZER.
Redacteur I. H. KEIZER. -
BikhI Mscharaude.
ADVERTENTIEN
Van 1—5 regels 75 cent;
elke regel meer 15 cent.
GROOTE LETTERS
NAAR PLAATSRUIMTE.
WORDT DE DEENSCHE TUINBOUW EEN
CONCURRENT VAN DE HOLLANDSCHE?
Zooals wij in een vorig artikel over de Deensche
Tuinbouw reeds betoogden, bestaat er kans, dat
Denemarken zich tot onze concurrent in het Noor
den zal ontwikkelen.
Wij hebben ons nu beijverd om een klaar over
zicht over 's-lands tuinbouw te krijgen en blijven
bij de meening, dat het Denemarken mogelijk zal
zijn, zich in enkele tientallen Tjan jaren op te wer
ken tot een rivaal van beteekenis.
Zien wij bijv. eerst
KLIMAAT EN BODEM.
Denemarken heeft een eiland klimaat, dat wil
zeggen: onder den invloed van de zee, zijn er de
zomers koel en vochtig en de winters dragelijk
mild. Slechts het laatste jaar was een uitzondering.
Het gebeurt zoo goed als nooit dat de eilanden ge-
isoleerd zijn en de stoomveeren buiten staat om
over te steken door ijsgang of ijsdek, gelijk in dit
voorjaar. Het voorjaar begint wat later dan bij
ons, terwijl daartegenover de eerste vorst gewoon
lijk ook iets later invalt. Augurken en tomaten,
voor zoover men deze hier in vrijcultuur kweekt,
geven wisselende resultaten. Voor kool is het kli
maat bij uitstek geschikt. De Deensche kool is be
kend en als de handel maar beter georganiseerd
zou zijn, dan zou dit spoedig een artikel van be
teekenis voor het land worden. Men vergelijke de
exportcijfers voor dit artikel, welke wij hieronder
laten volgen.
Ook voor bloembollen is het klimaat goed. Een
proefneming met deze cultuur, ondernomen door
de firma Dehnfeld, liep evenwel op niets uit, waar
schijnlijk door: slechte kwaliteit der bollen, waar
mee begonnen werd en door onbekendheid met de
cultuur. Wij staan op dit gebied op de schou
ders van een geheel voorgeslacht en hun nalaten
schap is ons een waardevolle erfenis.
Lelietjes der Dalen worden nog, zij het op be
scheiden schaal gekweekt. De export naar Amerika
is nogal van beteekenis.
De grond in Denemarken is buitengewoon goed.
Alles is keileem, die glaciale kleisoort, die in de ijs
tijden door de geweldige Scandinavische glet-
schers over Europa werden rondgeschoven.
Sjaelland is een typisch grond-moraine land
schap, Fyen en Oost-Jutland heeft het karakter
van eindmoraine, met dezelfde grondsoort. Maar de
rest van Jutland is deels zandgrond, deels zeeklei
met duinen. Hier en daar heeft de glaciaalbodem
een kalkformatie als ondergrond, bv. op Amager,
bij Stevns Klint, op het eiland Möen, en bij het
Limfjord hoog in het Noorden.
Fossiele zee-egels, zoogenaamde gelukssteenen,
afkomstig uit deze formatie, prijken bij elk boer en
tuinder op schoorsteenmantel en boekenkast.
Ook de
CENTRA
van tuinbouw liggen er vrij goed ten opzichte van
het achterland.
Hun ontstaan is in hoofdzaak te danken aan de
nabijheid van de groote plaatsen, maar aangezien
die hun ontwikkeling danken aan hun meer of
minder gunstige ligging als handelsplaats, kan ook
bij de tuinbouwcentra niet aan de gunstige ligging
getwijfeld worden.
Voornaamste centrum blijft ongetwijfeld Amager
en de verdere naaste omgeving van Kopenhagen.
Al wordt op het oogenblik nog in hoofdzaak voor
de voorziening van de stad zelf gekweekt, toch is
de ligging voor het export naar Zweden, Noorwegen
en de Duitsche Oostzeestaten buitengewoon gun
stig.
Rondom Odense ligt een tweede centrum. Voor
al de plaats Stige is van beteekenis. Hier rijen zich
de kassen en bakken aaneen, gelijk in een van on
ze Hollandsche tuinbouwcentra. Alles heeft zich
nier ontwikkeld in den loop van een dertigtal ja
ren. Men ziet er zit hier vaart achter.
Odense ligt midden in Denemarken, maar een
speciale groentetrein verbindt de stad /net Kopen
hagen, terwijl men na gereedkoming van de Lille-
Belt-brug (waar ondertusschen reeds meer dan een
half jaar gestaakt wordt) een directe spoorwegver
binding op Hamburg en de overige Noord-Duitsche
steden zal hebben.
Het derde centrum is Aarhus. Deze plaats is
voorzien van spoorwegverbindingen richtingen Ham
burg en richting Oslo.
Wij schreven reeds over het veilingwezen, dat zich
nu in Denemarken begint baan te breken. Dit
VEILINGWEZEN
hu, voorloopig nog slechts aanwezig in Odense, in
opbouw in Aarhus en in voorbereiding in Kopen
hagen, opent de Deensche tuinbouw groote moge
lijkheden. Het is voornamelijk de scheiding tus-
schen productie en handel, welke tot dusver ont
broken heeft en welke een verdere ontwikkeling in
ben weg stond. Elk kweeker had zelf voor zijn af
zet te zorgen. De veiling in Odense bleek een welge
slaagd begin te zijn en de kweekers wrijven er zich
"i de handen dat zij zich nu zoo geheel aan de pro-
Bi 1111 dl la ltd
DE VERLAGING DER POSTTARIEVEN INGAAN-
l DE 1 NOVEMBER A.S.
Het Koninklijk Besluit tot verlaging der postta-
neven met ingang van 1 November a.s. is thans
bekrachtigd. In de bestaande tarieven worden de
bracht r66dS aangekondigde wijzigingen ge-
BRlÊVENbinnenland tot en met 20 gram 6
cent, 20—40 gram 12 cent; daarboven ongewijzigd.
Naar Suriname en Curasao en in het grensver-
keer met België en Duitschland: tot en met 20 gr.
6 cent; het port voor elk volgend gewicht van 20
gram blijft 5 cent.
MONSTERS: binnenland en naar Suriname en
Curacao per zeepost: tot en met 50 gram 3 cent-
50—100 gram 4 cent: daorboven ongewijzigd
Het minimumport voor acten in het verkeer met
Suriname en Curacao per zeepost is verlaagd tot
6 cent (t.m. 200 gram).
NIEUWE FRANKEERZEGELS ENZ.: In gebruik
worden gesteld frankeerzegels van 21 cent, post-
bladen en briefomslagen met zegel van 6 cent (pr.
resp. 7.5 en 7 cent) en een postzegel van 9 cent.
TT Frankeerzegels van 22.5 cent en postbladen en
11 briefomslagen met afdruk van zegel van 7.5 cent,
AMAC.fr romavtifk worden niet meer aangemaakt. De nog voorhanden
AMAGEK-ROMANTIEK. zijnde zegels van 22.5 cent en de postbladen met
zegel van 7.5 cent worden voorzien van een opdruk
vorstfl«k geslacht.„21 cent" resp. „6 cent." De briefomslagen met ze
gel van 7.5 cent zullen worden opgebruikt voor het
ductie kunnen wijden. Dit veilingswezen nu ont
plooit zich onder de bevruchtende inwerking van
Holland. Zoo zien wij resumeerend, dat èn kli
maat èn bodem den tuinbouw hier gunstig zijn,
dat ook de ligging van de centra en de organisatie
van den afzet over korten tijd geen belemmeringen
aan een verdere ontwikkeling meer in den weg zul
len leggen en dat dus de mogelijkheid voor Dene
marken open staat, om zich binnen afzienbaren tijd
tot een rivaal van den Hollandschen Tuinbouw op
te werken.
Vogt uitnoodigt tot een openbaar debat, te houden
in Amsterdam, naar aanleiding v§i het door den
heer Vogt voor de microfoon gesprokene. Het de
bat, waarbij aan beide sprekers gelijke spreektijd
zop worden verleend en dat door een onpartijdigen
voorzitter zou worden geleid, zou dan eventueel
kunnen worden uitgezonden.
De heer Vogt heeft geantwoord deze uitnoodiging
gaarne aan te nemen, indien bedoeld debat kan ge
schieden voor den Radioraad in een openbare voor
de pers toegankelijke zitting.
EEN GESLAAGDE ACHTERVOLGING
In Augustus is bij de Antwerpsche politie aan
gifte gedaan van een brutale oplichting en verduis
tering van een partij diamanten ter waarde van
ongeveer ƒ100.000. Zekere M. H., een Nederlander,
had onder allerlen voorwendsels de partij in con
signatie weten te krijgen en had daarna ver bene
den de waarde verkoent.
Met de opbrengst was hij er met een vriendin
vandoor gegaan. Het was de Belgische politie ter
oore gekomen, dat het paar per schip naar Zuid-
Afrika Was gegaan en de politie-autoriteiten aldaar
Faillissementen in Nederland.
Geachte lezer, duidt het ons niet kwalijk, dat wij
romantiek mengen in een nuchtere verhandeling
over den Deenschen tuinbouw, maar wij zien geen
andere mogelijkheid om u een duidelijk beeld van
Nederlands invloed op Denemarken te geven, dan
deze. En wij beloven ons volkomen nuchter tot de
feiten te bepalen.
Die prins dan ontmoette ver van zijn vaderland
Denemarken, tijdens een jachtpartij in Noorwegen
een Hollandsche vrouw, die daar zelfstandig een
herberg dreef. Hij werd verilefd op haar dochter
Duyveke en nam haar tot vrouw. Het noodlot wil
de, dat hij korten tijd daarna geroepen werd tot
troonopvolger in Denemarken. Hij was echter zoo
gehecht aan Duyveke en hechtte zooveel waarde
aan het verstand en het inzicht van Siegbrit, haar
moeder, dat hij beiden meenam naar zijn hof,
waar Siegbrit zijn raadgeefster werd en Duyveke
zijn beminde vrouw. Siegbrit beïnvloedde den jon
gen koning in democratische richting. Hij vaardig
de tal van wetten uit die den invloed van den adel
beteugelden en poogden om aan den geknechten
boerenstand de vrijheid weer te geven.
De adel wreekte zich door Duyveke te vergifti
gen. Nadat aldus aan de vorstelijke ydille een ein
de gekomen was, wendde met nog meer ijver Chris-
tiaan de Tweede, zoo heette de koning, zich tegen
den adel. Het is hem hoogst ongelukkig gegaan
en hij eindigde zijn leven in gevangenschap, maar
dat doet hier minder ter zake. Voor ons is van be
lang, dat onder zijn regeering, kennelijk geleid door
den wensch van Siegbrit, besloten werd om op het
eiland Amager, nabij Kopenhagen, een kolonie
van Hollandsche tuinders te stichten, wier bedrij
ven den Denen eenig inzicht in den tuinbouw zou
den geven. En zoo trokken in het jaar 1517 om
trent 184 Hollandsche boeren naar Denemarken.
Zij genoten daar talrijke privelegiën en er was hun
gegarandeerd, dat zij nooit onder den Deenschen
adel zouden komen te staan.
Het ging hun er voorspoedig en zij breiden zich
er meer en meer uit. Eerst aangewezen op Mag-
leby, een dorp op het eiland, werd het eiland hun
na een paar honderd jaar bijna te klein. Zij sloten
zich af van beroering met Deensche boeren, mis
schien uit trots, maar waarschijnlijkheid uit vrees
om bij vermenging de privelegiën te moeten mis
sen, die hun nu van de in slavernij levende Deen
sche boeren onderscheidden. Zij bewaarden langen
tijd hun Hollandsch, dat eerst in 1833 voor goed
verdween, zij bewaarden ondanks de complete Her
vorming van heel Denemarken hun oorspronkelijk
Katholieke geloof en bewaarden langen tijd hun
oud-Hollandsche kleederdrachten en typische ge
woonten, zooals katknuppelen en vastenavondpret.
Harde werkers en geduchte handelslieden waren
het en de stoot vooruit, die door hen aan het Deen
sche landmansleven gegeven werd, was sterk en
veelzijdig. Groenteteelt ontwikkelde zich sterk na
hun komst, maar tegelijkertijd de zuivelproductie
en de veeteelt.
AMAGER NU.
400 jaar zijn verloopen en er is weinig van de
oude Hollanders meer over. Een enkele oude vrouw
heeft nog een typische kap pp, die nog zoo'n beet
je aan Holland herinnert. De taal is rein Deensch
geworden. Het eenigste Hollandsche woord dat
men er nog hoort is „immer" in plaats van het
Deensche „Altid."
Maar de Hollandsche namen zijn er nog. Bij ons
bezoek aan Amager, hadden wij het genoegen er
kennis te maken met een rasecht afstammeling
van Hollands fiere zonen, die luisterde naar den
naam „Teunis Bakker". De Jannen, Krelissen, Wi-
barnts, Dirken, Aagjes, Treintjes en Grietjes zijn
nog lang niet uitgestorven en ook de Hollandsche
geest en de taaie Hollandsche energie heeft men er
behouden. Er gromt nu eiken dag het geronk van
vliegmachines over het landschap, dat bedekt is
met kassen en groote koolakkers. Vreemd genoeg
zijn het in hoofdzaak de Deensche Amagers en niet
de oude Hollanders, die eigenaren dezer kassen zijn.
Maar nog altijd is Amager de grootste leverancier
van de Kopenhaagsche groentemarkt, waar jaar
lijks voor een 10 millioen kronen aan groente om
gezet wordt en voor 7.5 millioen kronen bloemen
worden verhandeld. Vruchten worden er verkocht
voor een waarde van 5 millioen kronen per jaar.
Wordt voortgezet.
buitenlandsch verkeer door het bijplakken van een
zegel van 5 cent (prijs alsdan 13.5 cent.)
INWISSELING DOOR HET PUBLIEK: De bij het
publiek voorhanden zegels van 7.5 en 22.5 cent, en
postbladen en briefomslagen met zegelafdruk 7.5
cent kunnen tot 1 December a.s. op alle postkan
toren worden ingewisseld.
POSTZEGELBOEKJES: Postzegelboekjes met 24
zegels van 7.5 cent en die met 6 zegels van elk der
waarden 1, 1.5, 5 en 7.5 cent, worden niet meer
aangemaakt. De zegels uit ne nog voorhanden boek
jes worden los verkocht. Nieuwe boekjes bevattende
24 zegels van 6 cent en gemengde boekjes met 6
zegels van 1, 1.5, 5 en 6 cent zullen binnekort ver
krijgbaar worden gesteld.
TARIEFTABELLEN en -BOEKJES: Nieuwe tarief
tabellen en tarief boek jes zullen worden verkrijg
baar gesteld tegen den prijs van resp. 5 en 10 cent.
Nieuwstijdingen
DE GRUWELIJKE MISDAAD TE
ROTTERDAM
Nu Willem Visser reeds sinds Woensdagmorgen
in het Huis van Bewaring is ingesloten en daar zoo
goed als zeker zal blijven, totdat hij, verdacht van
den moord, terecht zal staan, heeft hij uit den aard
der zaak een verdediger gekregen.
Mr. G. L. Willinge Gratama, advocaat en procu
reur te Rotterdam, is hem daartoe door de recht
bank toegevoegd.
No gsteeds komen bij de politie nieuwe aanwij
zingen binnen. Het onderzoek is daardoor nog lang
niet geëindigd. Het dreggen naar de fiets in het
water om den polder heen heeft, zooals trouwens
verwacht was, nog geen resultaat gehad.
Wel zijn op het verzoek om inlichtingen aan de
depothouders van rijwielbewaarplaatsen in Neder
land reeds over een groot aantal rijwielen brieven
en mededeelingen binnen gekomen. Hieruit .blijkt
dat er in het algemeen een buitengewoon groot
aantal fietsen door eigenaars zonder bekende re
den wordt achtergelaten.
Of uit de vele fietsen die van den moordenaar
gevonden zal kunnen worden is nog niet bekend.
De inspecteurs Beekman en Grevelink zouden
met den rechtercommissaris naar Limburg gaan,
teneinde een nader onderzoek in te stellen naar het
alibi van den verdachte.
Zij zullen vermoedelijk de geheele week daar
vertoeven.
De hoofdcommissaris van politie te Rotterdam,
verzoekt in verband met den moord om de volgende
inlichtingen. In de maand October zo ueen automo
bilist, die vermoedelijk de letter G op zijn auto
voerde, een man in zijn auto hebben meegenomen
van den spoorwegovergang te Roermond naar Sit-
tard. Vermoedelijk heeft het gesprek geloopen over
bloemisterij en Watergraafsmeer. Het was een dich
te vierpersoons auto. De automobilist wordt ver
zocht zich zoo spoedig mogelijk mondeling of schrif
telijk te wenden tot den rechter, belast met de be
handeling der strafzaak Kamer I, Huis van Be
waring te Rotterdam. Verder zou in October bij de
Maasbrug te Roermond een auto met haar wielen
in het grind zijn gezakt en door werkvolk daar uit
geholpen zijn. Ook deze automobilist wordt ver
zocht zich ten spoedigste bij genoemden commissa
ris te melden.
OPGEGEVEN DOOR VAN DER GRAAF Co. N.V.
(Afd. Handelsinformaties.)
UITGESPROKEN:
24 Oct. J. Boer, electricien, Nijmegen, Koningin-
nelaan 207, R.c. mr. J. H. M. v. d. Grinten, Cur.
mr. P. C. J. Terheggen, Nijmegen. 24 Oct. Th.
G. Ryssemus, handelende onder de firma L. Wig-
gers, vischhandelaar, Arnhem, Schuttersbergweg
69, R.c. mr. J. H. M. v. d. Grinten, Cur. Mr. A. A.
H. M. Ploeg, Arnhem; 24 Oct. F. J. Byleveld,
huisschilder en oopman, Oosterhout gem. Valburg,
R.c. mr. J. H. M. v. d. Grinten, Cur. mr. P. C. J.
Terheggen, Nijmegen; 25 Oct. I. Busnach, Am
sterdam, St. Anthoniebreestraat 17, I R.c. mr. H.
J. Hulsmann, Cur. mr. J. H. Hoofien, Amsterdam,
Reguliersgracht 28; 25 Oct. S. de Ridder, hotel
houder, Hilversum, 's-Gravelandscheweg 141, R.c.
mr. H. J. Hulsmann, Cur. mr. Th. F. Boerlage, Am
sterdam, Prinsegracht 460. 24 Oct. J. W. Dophei
de, koopman, den Haag, Hamerstraat 30, R.c. mr.
G. H. B. van den Boom, Cur. mr. A. H. G. de Groot
den Haag, Groenmarkt 35a; 24 Oct. O. Chr.
Vos veld, groentenhandelaar, den Haag, Nieuwe
Makrt 12, R.c. mr. J. C. van der Burcht van Lich-
tenbergh, Cur. mr. Jos van Raalte, den Haag, Ja-
vastraat 32; 24 Oct. M. A. A. Lubbers, Schevenin
gen, Jurriaan Kokstraat 114, R.c. mr. dr. W. Fick,
Cur. mr. F. F. J. Perquin, den Haag, Noordeinde 124
24 Oct. E. C. van Oorschot, den Haag, Prins Hen
drikstraat 192, R.c. mr. J. H. van Laer, Cur. mr.
W. A. J. Bos, den Haag, Lange Poten 17a; 24 Oc.
P. Kort, den Haag, Charlotte de Bourbonstraat 127
R.c. mr. A. S. Rueb, Cur. mr. G. H. Chr. Bodenhau-
sen, den Haag, Westeinde 28; 25 Oct. A. Keizer,
winkelier, Groningen, le Hanzestraat 2-2a, R.c. mr.
H. J. E. Engelkens, Cur. mr. H. S. Siebers, Gronin
gen; 25 Oct. N.V. Exploitatie Maatschappij „He-
reide", exploiteerende het Carltonhotel, Amster
dam, Vijzelstraat 2-4, R.c. mr. C. W. Thone, Cur.
mr. I. Goudeket, Amsterdam, Prinsengracht 526-
528; en de heer L. A. Roozen, Hotel „de Witte
Burg, den Haag. 25 Oct. Corenils Gerardus Lan-
genberg, los werkman, Rotterdam, Boudewijnstraat
64a, R.c mr. A. Huygen, Cur. mr. F baron van der
Feltzi, Rotterdam; 25 Oct. Abraham Nicolaas Lus
senberg, garagehouder Roterdam, Hillegardisstraat
10, R.c. mr. A. Huygen, Cur. mr. R. M. Brouwer,
Rotterdam; 25 Oct. Johannes Cornelis Sturken-
boom, molenaar, Rotterdam, Overijselschestr. 101b,
R.c. mr. A. Huygen, Cur. mr. J. J. Fokma, Rotter
dam; 25 Oct. Jacob van Os, koopman en veehou
der, Haastrecht, Haastrechtschedijk, R.c. mr. A. Huy
gen, Cur. mr. R. Rensma, Gouda; 25 Oct. A. N.
M. van Meygaard, koopman, Kapelstraat 34a, Rot
terdam, thans handelende onder den naam van
Mygaard's Technisch Handelsbureau, daarvoor lid
van de firma van Mygaard en Ouwehand v.h. Ha
gen Co., welke vennootschap is ontbonden, R.c.
mr. A. Huygen, Cm*, mr. F. baron van der Feltz,
Rotterdam; 25 Oct. Pertus de Bresser, aanne
mer, Tilburg, R.c. mr. T. C. A. M. Tilman, Cur. mr.
H. I. Franke, Tilburg; 25 Oct. Adam Nicolaas
Broeken, schipper, Made, R.c. mr. T. C. A. M. Til
man, Cur. mr. T. C. M. Pels Rycken, Breda; 25
Oct. Wed. van Balen-Bysterveld, Woudrichem, R.c.
mr. W. J. M. Ummels, Cur. mr. J. Ruygrok, Dussen;
25 Oct. J. Oosterman, dorschmachinehouder,
Deurze, gemeente Rolde, R.c. mr. J. C. H. Kaempff
Moyeringh, Assen.
Prikken, Cur. mr. H.
HET BIOSCOOPCONFLICT IN HET ZUIDEN
De burgemeester van Eindhoven de heer A. Ver
dijk, heeft telegrafisch aan minister Ruys de Bee- in de week van 21-26 October 1929 zijn in Ne
renbrouck er kennis van gegeven, dat de algemee- derland uitgesproken 44 faillissementen
ne vergadering van de Filmkeuringsvereeniging,
het ^dane"voorstel'8vTreen^gt tusschenk0mst' met j OPGEHEVEN WEGENS GEBREK AAN ACTIEF:
Zóoals bekend, komt dis voorstel in hoofdzaak
hierop neer, dat in het vervolg de filmnakeuring
zal worden overgelaten aan de R.K. Filmcentrale,
onder wier toezicht de bioscoopexploitanten in de
bij de zuidelijke keuringsvereeniging aangesloten
gemeenten zjch vrijwillig aan de hand van de artt.
20 en 21 der Bioscoopwet zullen kunnen stellen.
DE STRIJD OM DEN ZENDTIJD.
eD Secretaris van de V.A.R.A., de heer G. J.
Zwertbroek, heeft aan den heer W. Vogt van de A.
V.R.O. een telegram gezonden, waarin hij den heer
16 October de nalatenschap wijlen A. Verwoerd
in leven wonende te Dubbeldam; 24 October Chr
van de Graaf te Voorburg; 24 Oct. J. Kok den
Haag; 24 Oct. G. J. van Bruggen te Ede; 25
Oct. J. A. Geenen, Sleeuwijk; 25 Oct. J. van der
Lee, den Bosch. 25 Oct. M. Sebergts, Eindhoven.
In het op 16 October 11. uitgesproken faillisse
ment van de N. V. Administratiekantoor Damara-
land te Amsterdam, Beurssrtaat 9, is naast mr. J.
Grooten benoemd tot mede-curator mr. G. M A
van Meer, Amsterdam, Leliegracht 45.
