NIEU WE
Nieuwsblad v. Moil. Noorderkwartier
No. 13 TELEFOON INTERCOMMUNAAL NO. 52. DONDERDAG 30 JANUARI 1930
39e Jaargang
L4NKEDIJKER COURANT
COURANT VERSCHIJNT
DINSBAG DONDERDAG
en ZATERDAG.
Abonnmentsprij s
per 3 maanden 1.15.
ililflaye: firma J. H. KEIZER. RedactM I. H. KEIZER. Bureel Noordscharwouile.
ADVERTENTIEN
Van 1—5 regels 75 cent;
elke regel meer 15 cent.
GROOTE LETTERS
NAAR PLAATSRUIMTE.
Heïue van sle Week
28 Januari.
Vam den Senaat is bekend, dat men uit het
meest onheilspellende" Voorloopig Verslag over
eenig wetsontwerp nog volstrekt niet behoeft op
te maken, dat de levenskansen van zulk een wets
voordracht hachelijk staan. Dit is wederom ge
bleken in de zitting van de Eerste Kamer, op 23
Januari j.l. gehouden, waarin het voorstel van
minister De Geer tot afschaffing (met 1 Febr,
a.s.) van de opeen ten-Suikeraccijns en de verla
ging met 1 [Mei a.s. van de Verdedigingsbelasting
II met ongeveer een derde in werking zullen tre
den, is goedgekeurd. Een en ander beteekent een
verlaging van belastingdruk met een bedrag van
respectievelijk 91/2 en IOV2 millioen gld. 'sjaars.
Bij de discussie over deze wetsvoordracht in
den Senaat bleek, dat verschillende leden meer
hadden gevoeld voor afschaffing van de Opcenten
op de Grondbelasting in het belang van den
landbouw. Ook over de vraag, in hoever het
schrappen van de opcenten-Suikeraceijns een ver
lichting mag worden genoemd, waren de meenin
gen uiteenloopend.
Mr. De Gijselaar sprak van weggeworpen geld,
de minister van Financiën rekende voor, dat de
verlichting kan worden gesteld op fl.24 per
.hoofd en per jaar, wat dus voor een gezin met
zes kinderen tien gulden beteekent.
Tenslotte brachten slechts 8 leden van de Eer
ste Kamer hun stem tegen'het ontwerp uit. Wat
na den ,,toon" van het Voorl. Verslag bijzonder
meeviel. Alle Chr.-HistoTische senatoren, behalve
de voorzitter mr. De Vos van Steenwijk, ver
klaarde zich tegen de voordracht.
De Eerste Kamer is tot nadere bijeenroeping
uiteen gegaan. We krijgen nu 'de periode der
schriftelijke gedachten wisseling over de ontwer
pen-Rijksbegrooting voor 1930, Voor half Maart
zal de openbare behandeling niet aanvangen.
Op dien 23 Januari was het Haagsche Binnen
hof reeds drie dagen verlost van de politie-bewa-
lcing met 't oog op de tweede Herstel-Oónferen-
tie. Die Maandag 20 dezer uiteen ging, terwijl er,
op uitnoodiging van den burgemeester der Hof
stad in Den Haag de vlaggen waren uitgestoken'
ter eere van het ten slotte toch nog met succes
zijn werkzaamheden beëindigd hebben door het
internationaal samenzijn.
De meeste gedelegeerden spoedden zich naar
Londen voor de Vlootconferentie, zooveelste mijl
paal op den langen weg naar 'het eindstation
verzekering van den wereldvrede.
Uit de Regeeringskeuken kwam een wetsvoor
stel, strekkend om aan de te den Haag wonende
Eerste Kamerleden vergoeding van T10 per dag
toe te kennen voor tijdverzuim, berokkend door
het bijwonen der zittingen van den Senaat. Prach
tige gelegenheid zal dit ontwerp "bieden tot gc-
dachtenwisseling over de vraag, waartoe de mi
niatuur-avondzittinkjes dienen, waarmee onze Se
naat nog altijd de hervatting harer werkzaamhe
den pleegt te beginnen?
Minister Ruys de Beerenbrouck heeft een
staatscommissie gevormd, wier taak zal zijn, te
rapporteeren o.a. over de vraag, in hoever uit
breiding van het land- en tuinbouwonderwijs ge-
wenseht moet worden geacht. Voorzitter van deze
commissie is mr. J. J. Wintermans, inspecteur
van het Landbouwonderwijs.
Minister Verschuur heeft in het ontwerp-
Drankwet gewijzigd niet slechts:: het uitlichten
van het voorstel tot invoering van de Plaatselijke
Keuze, waartoe Z.Exc. vooralsnog geen afzonder
lijk voorstel zal doen, maar ook is uit dat ontwerp
verdwenen het verband voor kruideniers e.d. om
zwak-alcoholische dranken te verkoopen, terwijl
voor vennootschapsvergunningen plaats is open
gelaten.
Het vrijz.-democratisch Tweede Kamerlid Me
vrouw mr. Bakker—Nort heeft via Vragen tot
Minister Reymer gericht een aansporing tot be
scherming van natuurschoon. Daarbij tot voor
beeld kiezende vernieling van 150 prachtige beu
ken op den Rijksstraatweg bij Veenendaal door
een aanleg van een telefoonkabel.
Geruchten doken op, duidend op een plan der
Regeering om een staatscommissie te benoemen,
welke de Overheid maatregelen in overweging
zal hebben te geven tegen dans-excessen.
Uit de Personalia: De Gouverneur van Cura
sao, de heer van Slobbe, is door H M. de Ko
ningin beëedigd. Zi.Exc. on echtgenoote waren
gasten aan den Koninklijken disch te Den Haag.
De oud-burgemeester van Hilversum, minister
mr .Reymer, is te zijnen huize door B. en W.
van Hilversum hulde gebracht en hem een pla
quette werd aangeboden, aan de voorzijde voor
stellend het in bouw zijnde Raadhuis van Hil
versum. De tooneelspeler Nap de la Mar was
zeer ernstig lijdende maar bevindt zich, volgens
latere berichten, op den weg tot herstel.
Uit de doodenlijst: Anna Abrahams schilderes.
80 jaar, den Haag, mej. Kaatje Braafhart:
Koudijs, de oudste Nederlandsche vrouw op 103-
jarigen leeftijd te Ede overleden.
H. C. Gerritsen, luit.-kolonel Infanterie b.d.
bij het Indische Leger, 54 jaar, Voorburg.
Luit.-generaal b.d. H. Oh. A. Neeteson, 78 jaar,
Den Haag. (H. W. Gpendel, op 64-jarigen leef
tijd te Leiden, plotseling overleden, terwijl hij
in den Gemeenteraad jien rede uitsprak. Ko
lonel A. v. d. Bosch, oud-inspeeteur van de Mili
taire Administratie, 63 jaar, Den Kaag. J. O',
van Kampen, oud-Hofmeester ten Kon. Paleize,
59 jaar Den Haag.
Uit de jongste criminalia ontleen ik, dat:
inzake den moord op het 'meisje Marietje van Os,
in den Rotterdamschen Blijdorppolder gepleegd,
bij de politie aldaar een anoniem schrijven werd
ontvangen, waarin tegen belooning van f1000
werd aangeboden den moordenaar aan te wijzen.
Ofschoon de Rotterdamsehe politie op dezen brief
reageerde, meldde zich de „denonciatuur" niet
aan.
Te Walderveen, onder Lunteren, is een bejaarde
la.ndbouwe|r hij een ruzie-partij dusdanig mis
handeld, dat de man er het leven bij liet. Tn een
logement aan de Dtelftsche vaart te Rotterdam
werd de haas dezer gelegenheid door een verloo-
pen kerel, daar vertoevend, een 50-jarige recidi
vist ,doodelijk mishandeld. De dader werd gepakt,
Het Gerechtshof te Amsterdam zette de behan
deling der strafzaak I.iebermann voort. Ik ver
wijs hier naar dé bladen.
Voor de nagelaten betrekkingen van de nog
steeds ontsluierden sluipmoord, onlangs bij Voor
burg gepleegd, is reeds ruim f 10.000 bijeenge
bracht. En de giften blijven- gelukkig vloeien
De vermoorde liet een gezin met 8 kinderen na.
In een der Haagsche city-magazijnen is een
..winkelrat" gepakt, van wie bleek, dat zij sinds
goruimen tijd allerlei winkels bestal. 'tMoet een
marktvrouw zijn, die de gestolen waren verkocht
en daar geregeld zoet winstje uit kweekte.
Tn de Hofstad zijn een 21-jarige man en een
22-jarige vrouw gepakt, verdacht van hun kind
je, drie weken oud, door verstikking te hebben
vermoord. De moeder heeft bekend. Te Nijme
gen is een kleedingmagazijn geplunderd, 't Bleek,
dat reeds gedurende geruimen tijd het maga
zijn werd leeggestolen. Naar de 'daders wordt ge
zocht.
De roode haan heeft in de afgeloopen dagen
oen record-week behaald.
Uit de lange lijst van branden noteer ik slechts
het afbranden van een groote boerderij onder de
gem. Valkenburg, 'tin de asch gelegd zijn van
een speelgoedwinkel te Edam, Het afbranden
van een turfstrooiselfabriek te Nieuw Schoonder-
beekveld. Honderd menschen werden (laardoor tij
delijk werkloos.
Het kerkgebouw van de Gereformeerde Ge
meente te Leeuwarden is door brand vernield-
Te Schiedam heeft het roode "haantje een kur-
kenfabriek met afslagplaatsen verwoest.
Te Eindhoven is een borstel-fabriek in de asch
gelegd.
Grepen uit de massa.
Uit de misere-rubriek der week valt nog o.m.
te vermelden, dat de alastrim, die elders schijnt
te wijken, zich te Hilversum heeft vertoond, waar
inleen gezin twee kinderen werden aangetast.
het kruithuis tussehen Amsterdam en Half
weg is een bewoner van Aerdenhout bij een auto
ongeluk om het leven gekomen.
Op enkele plaatsen deden zich diphteritis-ge
vallen voor. Te Arnhem in die mate, dat scholen
moesten worden gesloten.
Op den Bredaschenweg bij Tilburg is een 63-
jarige man onder een au'to gedood. f
Op den onbewaakten overweg bij Teteringen
(Br.) is de 55-jarige huisvader vau een groot
)gezin onder een trein vermorzeld.
Dit was het eerste overwegongeval in 1930.
Hoevelen zullen er nog voor 31 December a.s.
volgen
Oudergewoonte komen wij nog tot zonniger
tijdingen.
Er was een „miss Holland" of te wel da
schoonste landgenoote gekozen. Zij heet mej. Em
my Kuster, Haagscli ingezetene. Edoch, zij bleek
geboren te zijn in 1901. Was dus niet jong ge
noeg. Werd vervangen krachtens jury-beslissing
door mej. Rie v. d. Rest te Ginneken. De K.I..M,
heeft voor rekening van een Amsterdamsche bank
10000 Kg. goud per vliegtuig van Amsterdam
naar Parijs overgebracht.
De weldadigheids-postzegels en briefkaarten
voor liet kind brachten ruim f180.000 op. bravo.
Dc landgoederen Beekhuyzen én Herikhuizen
zullen via de Vereeniging tot Bevordering van
natuurschoon behouden blijven.
De heer Lups te Velp, heeft ze voor vijf ton
gouds verkocht, maar onder zeer aannemelijke
betalingsvoorwaarden.
Et werden proeven genomen met van weten
schappelijke zijde interessant gekeurde middelen
tot het verwekken van regen.
De heer A. Veraart, te Rijswijk (Z.-H.) wil
dit bereiken door het van zeer groote hoogte
neerstrooien van sterk afgekoelde ijsdeeltjes fijs-
poedcr). Proeven, op 3000 M. hoogte genomen,
haddén nog geen afdoend succes door ongunstige
weersgesteldheid.
Het zevende re tour-vliegtuig is na schitte-
terend geslaagden luchttocht uit Indië terug
gekeerd.
W e beleefden dagen van zeer sterken mist)
heviger dan men in Nederland zich zal herinne
ren, te hebben bijgewoond. Maar; 'tbleef een heel
zachte winter tot dusver.
Zóózeer zelfs, dat te Kerkrade de pruimenboo-
men in vollen bloei staan.
Bulfgsslandsch O^rziohf
In 1866 werd de slavernij afgeschaft doch 50 jaar
later werden In het openbaar nog slaven verhan
deld, hetgeen wel duidelijk doet uitkomen dat een
eeuwenoude instelling niet met één stoot uit te
roeien is.
Allerlei volken waren intusschen naar Amerika
getrokken, het land dat 400 maal zoo groot is als
Nederland en thans 110 millioen zielen telt, verdeeld
over 48 staten. Oorspronkelijk was Amerika een En-
gelsche staat, doch in 1776 vocht zij zich vrij van
Engeland, om een einde te maken aan de eeuwige
rechten va nhet erfelijke koningschap.
SP1'- vervolgde met te verklaren, dat, voordat
Sinds eenige maanden geleden de Britsche on- men een pas kan krijgen, voor den Amerikaanschen
derkoning van Indië, Lord Irwin, met zijne rede- waarvL^nr16n ,a'fele?d'
voering over den „dominion-statuszooveel be- men geen anarchist was, en de'verklaring da^ men
roering wekte, is de kwestie van de onafhanke- «iet geloofde aan veelwijverij.
Aan boord hadden beide Nederlanders reeds veel
Amerikanen ontmoet, waarvan enkelen spr. zelfs
aanraadden om niet het drankverbod, maar het
drinken te bestudeeren.
Het bleek intusschen zeer moeilijk om een eerlijk
lijkbeid van Britsch-Indië steeds urgenter aan
de orde gekomen, en "heeft thans een stadium
bereikt, dat voor Engeland op zijn zachtst ge
zegd critiek moet worden genoemd, gezien het
feit ,dat het; nationalisme in Indië zienderoogen
groeit en langzamerhand uit het lijdelijke verzet
overgaat tot actieven tegenstand, o.a. door weige
ring van belastingbetaling.
Hoe de toestand op het oogenblik is, kan men
ongeveer afmeten aan twee kortelings 'plaats ge
vonden hebbende feiten ,n.l. de nationalistische
betoogingen van Zondag j.l. en de, een dag te
voren uitgesproken rede van Lord Irwin.
De nationalistische betoogingen werden gehou
den ter viering van den onafhankelijkheidsdag,
waartoe besloten was door "het Nationale Con
gres te Lahore. Dit congres had verschillende
besluiten genomen, allen strekkende tot verbre
king van de thans bestaande verhouding tussehen
Engeland en Britsch-Indië. In talrijke verga
deringen nu werden Zondag deze besluiten met
een buitengewone geestdrift bekrachtigd, terwijl
de vergaderingen algemeen gevolgd werden door
optoenten en demonstraties voor de onafhanke
lijkheid van Indië. Een voor Engeland gunstige
omstandigheid is hierbij, dat de godsdiensttegen
stellingen in Indië nog zeer groot zijn en een
eensgezind front een niet gemakkelijk bereikbaar
ideaal der natiornalisten 'is. Zoo hebben de Mo
hammedanen zich bijv. Zondag onthouden van
deelneming aan de betoogingen en vergaderingen.
De rede van Lord Irwin, hoewel in hoofdzaak
de beginselen .ontvouwd in zijn eers'te sensatio-
neele rede. bevestigend, verschilde toch in zoo
verre van deze, dat thans ter kalmeering der
gemoederen veel omlijnder tot uitdrukking
werd gebracht, dat de „dominion-status" het
einddoel van het Britsche bestuur in Indië is
Dteze schoon© phrase werd echter onmiddellijk
gevolgd door de wel zeer slappe uitlating, dat
dit einddoel nog niet kon worden bereikt (Waar
om toch niet Kon Voor-Indië 'zichzelf wel eenige
honderden jaren geleden besturen doch 'thans niet
meer?) en dat men nog niet besloten was over
den weg, die men zal volgen, om tot dit'einddoel
te komen.
A an het slot van zijn rede kwam echter de oude
imperialistische aap uit de mouw. Daar werden
de Britsch-Indische onderdanen van het Britsche
Rijk (vergeet u hierbij niet, dat in Engeland de
Labour-regeering aan het bewind is, d.w.z. de
socialistische) er met nadruk op attent gemaakt,
dat iedere poging om de orde te verstoren, dat
ieder geweld en elke onwettigheid, krachtdadig
zou worden bestreden. Onwillekeurig denken wij
hierbij aan den tachtigjarigen oorlog en het ver
zet der Hollanders tegen de Spaansche overheer-
schers.
Plaatselijk
NOORDSCHARWOUDE.
Instituut voor Arbeidersontwikkeling.
Een interessante lezing.
Dinsdagavond trad in „Concordia" op als spreker
de heer A. va nder Meulen, voorzitter "van de Ned.
Vereen, tot Afschaff. van Alcoh. Dranken, met het
onderwerp:
De heer van der Meulen deelde allereerst mede,
dat hij in gezelschap van wijlen den heer N. A. de
Vries een onderzoek had ingesteld naar de werking
van het Amerikaansche drankverbod. Vóór het ver
trek naar Amerika had prof. Casimir in een af-
scheidsvergadering den nadruk gelegd op het feit,
dat men als eerlijke menschen uit de oogen moest
zien en zijn bevindingen weergeven. Het was wer
kelijk een moeilijke opdracht om alles werkelijk
zuiver objectief gade te slaan. Als onbevooroordeel
de menschen werd alzoo Amerika doorkruist op wel
ken tocht, buiten het kwijten van de opdracht,
ook iets specifieks Amerikaansch werd bestudeerd.
Immers bij de meeste radicale drankbestrijders is
nog altijd de drankbestrijding wel middel maar
geen doel. Daarom werd tevens het Amerikaansche
leven in diepen zin doorgrond, in zijn geheele we
zen nagegaan.
Zoo werd studie gemaakt van het onderwijsvraag
stuk, het gevangenisvraagstuk, de openbare lees
zaal en het bibliotheekwezen. Spr. schetste vervol
gens, hoe na de ontdekking van Amerika in 1492
door Columbus, de heidensche bevolking door de
Christenen verdreven was en hoe sinds 1619 een
ander onbeschaafd en wild volk, het zwarte ras,
uitgebuit en tot slavernij werd gebracht in de plan
oordeel te vellen, vooral doordat de Amerikaansche
pers het bezoek van de twee „onderzoekers" reeds
had aangekondigd, zelfs foto's van hen had opge
nomen.
Spr. gaf vervolgens een beeld van het leven in
een hotel, hetgeen een leven op zich zelf is, en ver
haalde van zijn tochten door New York waar hij
den eersten dag reeds een dronken man tegenkwam
waar hij in een boekhandel en in Wallstreet al be
kend bleek te zijn door de foto's in de kranten en
waar hij ook een berucht gebied, de zg. „Bowery"
bezocht.
New York werkt volgens npr. als een zeef. Wie
flink is gaat er door heen, anderen blijven er han
gen en vormen een bepaalde kolonie, zoodat het
niet te verwonderen is, dat van de 6 millioen in
woners, ongeveer 1 millioen Russen zijn en er meer
Italianen wonen dan in Rome. New York is daar
door geworden een vreemdelingenstad, waar kran
ten in 26 talen gedrukt worden. Dit heeft tot ge
volg dat er in New York weinig echt Amerikaansch
is.
Hieruit verklaarde spr. de omstandigheid, dat de
berichten uit Amerika, die meest van New York ko
men, geen zuiver beeld van het geheele land geven.
Men stelt zich begrijpelijkerwijze wel eens de
vraag: Hoe is het mogelijk dat zoo'n volk één kan
zijn? Voor ons Nederlanders is dit inderdaad een
merkwaardig verschijnsel, in verband hiermede, dat
ten onzent bijv. de Friezen en Groningers geheel
buiten elkaar staan. In Amerika echter is het heel
anders, is de mensch lichamelijk een ander soort
van volk geworden, schijnt het Indianentype meer
naar voren te komen. Het Nederlandsche volk
leeft gescheiden in den godsdienst en op maatschap
pelijk gebied, maar in Amerika doet men dat niet.
Daar bestaat slechts één school, de Nationale Volks
school, geen standenschool dus, waar de kinderen
van jongs af wordt ingeprent, dat zij lid zijn van
één volk. Daarnaast staan soortgelijke scholen voor
Middelbaar en Hooger Onderwijs. Is het zoodoende
wonder, dat een en ander zich uit in het Ameri
kaansche gevoel, dat de nationale eenheid er sterk
ontwikkeld is?
Dit proces, zoo vervolgt spr. heet ver-Amerika-
niseeren en duurt drie geslachten. Het eerste ge
slacht is de vreemdeling, het tweede zou men kun
nen vergelijken met de O.W.-ers, uit de oorlogsjaren
terwijl het derde geslacht bezonken is. Dan is de
eenheid verkregen.
Spr. ging daarna de verschillende eigenschappen
der Amerikanen na en maakte deze door tal van
voorbeelden uit zijn eigen ervaring duidelijk. Zij
zijn dan jong en vooral blijmoedig, welk laatste
zeer sterk in de opvoeding tot uiting komt. Het
v/oord „smile" (glimlach) beheerscht het geheele"
Amerikaansche leven. Voorts zyn de Amerikanen
naief en arbeidzaam.
Ook is het een godsdienstig volk, hetgeen reeds
blijkt uit het feit, dat in elke kamer van een hotel
een groote bijbel aanwezig is. De kerk is er niet
alleen een godsdienstige, maar ook een maatschap
pelijke organisatie.
In aard en wezen zijn de Amerikanen ook demo
cratisch, gezien het algemeene kiesrecht en het kie
zen van eigen ambtenaren. De bewoners van de
nieuwe wereld zijn eveenwel niet weinig eigenge
rechtigd. Het overdrijven van de Amerikanen is
alom bekend en bleek ook bij de enkele malen dat
spr. ge-interviewd werd.
In dat buitengewoon toegankelijke volk nu had
spr. het drankvraagstuk bestudeerd, waarover hij
da de hierna gehouden pauze, de volgende bijzon
derheden mededeelde:
Van buiten komt vaak de opmerking, dat in Ame
rika het drankverbod plotseling gekomen is. Toch
is dit onjuist, immers reeds voordat men vrijgeko
men was van Engeland, werd op de eerste confe
rentie van de staten de vraag naar voren gebracht,
of men een drankverbod zou uitvaardigen. In 1846
voerde de eerste staat het verbod in. In 1851 volgde
de tweede en zoo ging het langzamerhand voort.
Maar deze sprongen van staat tot staat waren te
groot. Toen begon men met steden en gemeenten
en provincies met de zg. Plaatselijke Keuze. Op die
wijze werd tenslotte 95 procent van Amerika onder
verbod gesteld terwijl 70 procent van de bevolking
onder verbod leefde, waarna het Nationaal verbod
kwam. Hieruit blijkt dus dat het drankverbod niet
onverwacht is gekomen.
Het heeft intusschen, volgens spr. heel wat voe
ten In de aarde gehau voordat het verbod in de
grondwet was opgenomen. Uit de wijze, waarop het
tenslotte door de regeeringslichamen is aangeno
men, kan geconcludeerd worden, dat het wel onmo
gelijk zal zijn ooit dat verbod op te heffen. Het
schijnt voor eeuwig in de grondwet vastgelegd.
Zooals vermeld kwam het verbod niet bij verras
sing, wijl het in den aard lag van het Amerikaan
sche volk. De godsdienstigheid, de blijmoedigheid
en de arbeidzaamheid traden tegen den alcohol in
opstand.
Nu is Amerika droog maar niet geheel. Maar er
bestaan in de geheele wereld heel wat wetten, die
ten allen tijde overtreden worden. Men moet dan
ook uitgaan van het standpunt: in welke mate
wordt een wet gehoorzaamd en welke uitwerking
heeft die wet.
Spr. was ook veel bij tegenstanders geweest, waar
van enkelen beweerden dat er 10, 20 tot 30 procent
gesmokkeld werd, maar dat er 70 procent minder
gedronken werd dan vroeger, hetgeen toch heel an-
ders is, hoorde men niet.
