Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
No. 90
DONDERDAG 31 JULI 1930
39e Jaargang
firn» I. H. KEIZER. - Redacteur I. H. KEIZER.
Bureel Moerdscharwnude.
Revue
van de Week
Kamer-
Buitenlandseh
Overzicht
TELEFOON INTERCOMMUNAAL NO. 52.
NIEUWE
LANGEDIJKER COURANT
DEZE COURANT VERSCHIJNT
DINSBAG D®NDERDAG
en ZATERDAG.
Abonnmentsprijs:
per 3 maanden 1.15.
ADVERTENTIEN
Van 15 regels 75 cent;
elke regel meer 15 cent.
GROOTE LETTERS
NAAR PLAATSRUIMTE.
29 Juli.
De afgeloopen week stond in het teeken van
storm, zoowel wat Nederland betreft als t.o.
van vele andere streken der aarde. Onze gezanten
te Rome en te Berlijn kregen de opdracht, aan
de Regeeringen, waar zij geaccrediteerd zijn door
H. M. de Koningin, de deelneming van bet Neder-
landsche volk te betuigen met de rampen, de
schrikkelijke aardbeving, die Zuid-ltalië teister
de en de ramp te Goblenz, die den President, der
üuitsche Republiek zijn reis door het bevrijde
gebied deed staken, welke respectievelijk het Ita-
liaansche en het Duitsche volk troffen. Wordt
de redactioneele plaatsruimte in de bladen tegen
woordig toch reeds voor een groot deel ingenomen
door relaas van allerlei ongevallen, waarbij de
verwoestingen door brand, alsook de verkeers
ongelukken voorop blijven staan, thans kreeg de
inisere-rubriek een omvang, welke zeer gevoelige
menschen met zekere siddering hun krant terzijde
deed schuiven.
De terugkeer van midzomer-tenSperatuur werd
te onzent vruchteloos gewacht. De stortregens
bleven neerpiassen, zoodat er reeds, gelukkig on
gegronde geruchten liepen over sluiting van éta
blissementen te ,?cheveningen en elders, daar men
ging wanhopen aan de mogelijkheid om van de zes
a acht midzomersche weken in 1930 genoeg winst
te maken om het gevaar af te wenden van een
vernietigend deficit. Zóó erg was 't, nogmaals
gezegd, niet. Maar de vooruitzichten blijven, ook
wat de voorspellingen der weerkundigen betreft,
zeer onzeker. Ook in de achter ons liggende week
was de bliksem een trouwe bondgenoot van den
rooden haan, die zieli als steeds op geducht e wijze
liet géiden.
Zoowel Voorl. Verslag als Memorie van Ant
woord over het Suikerwetje kwamen eindelijk
uit. Men weet, op Woensdag 30 Juli zal de Eerste
Kamer haar slotagenda van het loopend zitting
jaar aanvatten, waarop dit wetje voorkomt met
nog enkele wets voordrachten, o.m. de nadere be
vordering van luchtdiensten K.IJ.M- tusschen Ne
derland en onze Oost, en het buitenland.
Een jobsmare voor onzen Landbouw, en niet
slechts voor dezen belangrijken tak van bedrijf,
kwam uit Frankrijk, waarin de invoerrechten op
varkens, varkensvleeseh, reuzel, kaas, haver en
aardappelen zijn verhoogd. De Tariefmuren wor
den al-hooger! Bij hét senatoriaal debat over
het Suikerwetje, zal over dit „teèken des tijds"
stellig worden gesproken, schoon men vermoede
lijk in de Eerste Kamer op de kentering van
Juli en Augustus niet zeer diep ojl deze kwestie
zal ingaan.
Onze landbouwers hebben 't. nu kwaad te ver
antwoorden. De rupsenplaag, welke (behalve de
zware regens, die o.m. den rogge-oogst zeer ern
stig benadeelen) zich op verschillende plaatsen
voordoet, berokkent heel ernstige schade. Senator
Hénri Polak heeft in verband daarmee schrif
telijke vragen tot de Regeering gericht, waarin
hij ook zinspeelt op de noodzakelijkheid van
behoud en uitbreiding Yan ^en vogelstand.
Uit de Regeeringskeuken kwam o.m. de tijding,
dat maatregelen te wachten zijn ten gunste van
den bevorderingsgang voor beter sterkte-verhou
ding tusschen de verschillende officiers en onder
officiersrangen.
In de Memorie van Toelichting van een ont
werp tot verhooging der Begrooting van het
Zuiderzeefonds 1930 wordt in het vooruitzicht,
gesteld, dat de afsluiting der Zuiderzee reeds
in 1932 zal kunnen tot stand komen. Dén 25en
Juli j.l. is te Rotterdam door Burgemeester
Droogleever Fortuyn, geopend de Internationale
Brandweertentoonstel ling. Eien expositie, waar
van het „zeer actueel karakter" door niemand zal
worden betwist. 'Op Maandag 28 dezer had in
tegenwoordigheid van minister Reijmer de groote
huldiging plaats van onzen oer- en aarts-kranigen
Oeeaanvlieger Evert van Dijk. Den 31 en Juli
keeren H.M. de Koningin en H.K.H. Prinses
Juliana van de reis in het hooge Noorden in
Patria terug. Het ligt wordt er bij gemeld
niet in het terugreisplan begrepen, daarbij te
Stockholm te vertoeven. De Koningin en Prinses
zullen op 1 Augustus a.s. te Soestdijk aankomen,
ook 'in verband met de viering van Koningin
Einma's 72en verjaardag op 2 Augustus, terwijl
prins Hendrik Vrijdag a.s. ook van zijn buiten-
landsche reis te Soest dijk hoopt te arriveeren.
Personalia: Den heer H. J. de Groot is met
ingang van 1 November op zijn verzoek met
dankbetuiging eervol ontslag verleend als inspec
teur-generaal van het Nijverheidsonderwijs.
De heer L. H. W. van Sandick, Gouverneur
van Sumatra's Oostkust, is benoemd tot lid van
den Raad van Indië. Op hun verzoek is eervol
ontslag verleend als leden van den Radioraad
aan de heeren Dr. F. E. Posthuma en Mr. Aug.
r.hilips. In hun plaats zijn benoemd: Prof. Dr.
J. Lindeboom, te Groningen en Prof. Dr. J.
Schmutzer, te Utrecht. De heer Dr. L. J. Ter-*
neden is door den Amsterdamschen Raai, op
voordracht van B. en W., eervol ontslag verleend
als directeur van het Gem. Gasbedrijf in de
hoofdstad. Iets oneervols is aan dit besluit voor
den betrokken ambtenaar niet verbonden.
Uit de doodenlijst: Gep. officier van gezond
heid 1ste klasse, majoor-titulair van het Indi
sche leger H. Breitenstein, 62 jaar, Den Haag.
'Uit de lijst der jongste criininalia teeken ik
aan ,dat: te Delft bij een familietwistpartij een
jongere broeder zijn ouderen dito met een flobert
pistool érnstig verwondde. De man bleef op vrije
voeten ,daar hij uit zelfverdediging gehandell'
te hebben. "Wat er zal blijken voort te spruiten
uit de perkara" van de .„sodalitas medieorum",
de Hongaarsche onderneming,waarover in Den,
Haag stormachtig verloopen vergaderingen zijn
gehouden, staat te bezien. Een hoofdinspecteur
is uit de Hofstad vertrokken (voor politioneel
onderzoek) naar Boedapest.
Te Deventer doodde blijkbaar gedreven door
wanhoop over achteruitgang in zaken een
man zijn vrouw en pleegde zelfmoord. Eir zijn vier
weesjes achtergebleven. Dergelijke afschuwelijke
daden van 't zich niet bekommeren over de aller
eerste plichten, op ouders rustend, komen thans
helaas telkens voor.
Te Vreeland aan de Vecht is een Amsterdam
mer, op zijn jacht vertoevend, gedood door een
verdwaalden kogel, uitgezonden door een gezel
schap, zich in de schietkunst oefenende personen.
Het slachtoffer is een bekende zilversmid te
Amsterdam. De politie meent in een Dordtenaar
dengeen gevonden te hebben, die wellicht wegens
dood door schuld zal kunnen vervolgd worden.
Te Leiden vermoordde, in vlaag van zins
verbijstering, een moeder haar kindje van zes
maanden door het in een emmer water te laten
stikken. Die ongelukkige vrouw maakte een eind
ook aan haar leven.
De ongelukken-serie „aanvattend", wil ik eerst
even met het roode-haantje afrekening houden.
Te Lonnekër, bij Enschede, zijn drie huizen
in de aseh gelegd. Het ruime en welgevulde
pakhuis van een sigaren-fabriek te Beverwijk
werd door de vlammen vernield. Een felle brand
te Schermer heeft drie panden en een werkplaats
verwoest.
Tal van boerderijen zijn door den bliksem en
door andere, vooralsnog te raden, oorzaken
afgebrand. Heel groot is de serie van verkeers-
en aanverwante ongevallen.
Nog daargelaten de bekkesnij-partijen op ker
missen in dezen tijd des jaars. Het roekeloos in
zee zwemmen blijft natuurlijk dagelijks offers
vragen.
Te Beheveningen is een Rotterdammer aldus
verongelukt, Met de grootste moeite slaagde men
er in, eeji stadgenoot van het slachtoffer, me
dezwemmer, in 't leven te behouden.
Bij Tiel, onder Ochten, stortte een auto van
den dijk. Een man werd gedood, een ander zwaar
gewond.
Bij Zwijndreeht had een aanrijding plaats tus
schen auto en fietser. Een 23-jarige seminarist
moest het ongeval met zijn leven bekoopen. In
een kalkzandsteenfabriek te Rhenen is een 67-
jarige arbeider onder zand bedolven, m£t doode-
lijk gevolg.
Te Katwijk aan den Rijn viel een 12-jarige
knaap uit Leiden van een tram-balcon. Hij werd
dood opgenomen.
Een afschuwelijk ongeval had te Haarlem
plaats, waar een auto tusschen twee trams werd
saamgedrukt. Een der inzittenden, een 21-jarige
jonkman, werd daarbij gedood.
Er rest -nog een brokje ruimte in de week-kro-
niek voor iets uit de serie der niet-sombere nova.
In België werd het eeuwfeest onzer zuidelijke
naburen gevierd, wat vele Nederlanders „malgró
tout" naar Brussel en Antwerpen deed trekken.
Vau het „luchtschip" dat buiten de Neder-
landsche zee-zone zou gaan drijven en via gok-
kerij, vanuit Scheveningen 'liefhebbers en -sters
zou trekken komt voorloopig niets. Bespiegele
men over het „waarom niet" niet al te lang!
Den Briel heeft op lustige wijze het feest van
zijn 600-jarig bestaan gevierd. Et zijn plannen
ondanks al de misère der tijden, om gelden
bijeen te krijgen, 't mogelijk makend, dat het
Haagsche Vredespaleis bij bijzondere gelegenhe
den en op den 50sten verjaardag onzer Ko
ningin, geschiedt dat al aanstonds, prachtig elec-
trisch zal worden verlicht.
Er schijnt kans, dat wijlen de oude, vermaarde If ft N gl Hf
Fransche Opera wederom uit haar graf zal ver- III lm
rijzen. Oude tijden, toestanden keeren terug, is
reeds zoo vaak voorspeld. De eeuwige cirkelgang.
„Nil desperandum"
Zuiderzeewerken. Tarie venoorlog.
Na een opzienbarende correspondentie met den
Pruisischen minister-president Dr. Braun, over
een herstel van de iStahlhelmorganisaties in Rijn
land en Wiestfalen, heeft de reis van den Duit-
schen Rijkspresident naar de bevrijde gebieden
dan toch doorgang gevonden.
Zooals bekend stond de Pruisische regeering
een nieuwe formatie der ontbonden organisaties
toe, mits de Stahlhelmers zich van den wapen
handel onthielden, welke tusschen haakjes ook
voor de andere organisaties tot 1931 taboe is.
De. grijze Rijkspresident werd overal door de
bevolking met luid enthousiasme ontvangen. Keu
rig geprepareerde speeches werden afgestoken,
eenigen moesten in verband met het slechte weer
aanmerkelijk worden bekort en ook de Rijkspre
sident liet zich niet onbetuigd. Hield hij niet
een radio-rede, welke vooral in Frankrijk ongun
stig werd onthaald? Ongetwijfeld zou André
Tardieu, zooals trouwens zijn plan was, een con
trarede hebben gehouden, ware het niet dat het
feestende Rijnland plotseling in rouw werd ge
dompeld door een ramp te Ooblenz, na afloop
van het vuurwerk, dat ook hier als hoogtepunt
en apotheose van de plechtigheid was bedoeld,
doch waarbij talrijke menschenlevens te betreuren
zijn en tot eerste gevolg had, dat de Rijkspresi
dent zijn Rijnlandreis ontijdig onderbrak. Hij
keerde naar Berlijn terug en bevond zich daar
te midden van de politieke chaos, welke als ge
volg van den slechten economischen toestand
heerscht en waarmede samenhangt de onrustba
rende druk op de openbare kassen, hetwelk tot
de ontbinding van den Rijksdag en de afkondi
ging der noodverordeningen, in een gewijzigde
redactie, heeft geleid.
Onderwijl zijn de politieke kopstukken doende
zich mei elkaar te verstaan, ten einde te trach
ten enkele doch krachtige groepen 'te vormen.
Het Centrum zal van de 500 Rijksdagzetels,
door zijn kiezerscorps, 'dat door den band van
de Katholieke Kerk is vereenigd, wel op onge
veer 61 zetels, welke zij in dem ontbonden Rijks
dag ielde, kunnen rekenen en ook de sociaal de
mocraten, die met 152 leden de grootste oppositie
partij vormden, zullen waarschijnlijk niet veel
van hun macht inboeten of machtiger worden,
doch het zullen iji hoofdzaak de groepen der
rechterzijde zijn, welke in andere formaties naar
voren zullen komen.
De democratische partij, waarvan een der lei
ders, Dr. Dietrich, als minister van financiën een
belangrijke rol speelde bij de ontbinding van
den Rijksdag en op wien hij de samenkomst van
den nieuwen Rijksdag aller belangstelling zal zijn
geconcentreerd, is thans feitelijk ontbonden, nu
zij de basis gaat vormen van de Duitsche Staats
partij, welke bereids de medewerking heeft van
de Jong-Duitschers, onder den naam Volks Na
tionale Partij reeds geinstalleerd in den Saksi-
sehen Landdag, en mogélijk van den z.g. Strese-
mann-groep ,den linkervleugel van de Duitsche
Volkspartij. Door een zoodanige formatie is het
alleszins mogelijk, dat de afgetakelde democrati
sche Rijksdagfractie, welke ten slotte nog maar
uit 45 leden bestond als herboren groep van be
lang zal kunnen zijn als onderdeel van het. regee-
ringsbloe.
Bovendien gaaf de landbond de basis vormen
voor een agrarisch bloc, dat uit verschillende
groepen zal zijn samengesteld, doch via vereenig-
de lijsten bij de verkiezingen, op 14 September
a.s., tot een partij van beteekenis kan uitgroeien,
te meer daar de noodlijdende landbouwstand door
de namen van eenlge krachtige politici aangelokt,
zich in vereeniging met de groot-grondbezitters
meer actief met de politiek zal wenschen bezig
te houden. Dit zal dan een groep worden waar-
vaft ongetwijfeld tevens de krachtigste figuren
der Duitsch Nationalen zullen toetreden.
Doch niettegenstaande deze concentratie, schijnt
het ons vooralsnog een daad van wijs beleid de
wapenwet verscherpt toe te passen tot na de
verkiezingen.
Met de uitvoering der Zuiderzeewerken gaat het
goed en sneller dan de regeering verwacht had. Zoo
I laat het zich aanzien aldus hare toelichting tot
het ingediende wetsontwerp tot wijziging en verhoo
ging van de begrooting van uitgaven van het Zui
derzeefonds pro 1930 dat de afsluiting van de
Zuiderzee reeds in 1932 tot stand zal worden ge
bracht waardoor dan de eerste etappe van den
langen weg zal zijn afgelegd. In verband met dezen
versnelden voortgang her werkzaamheden wordt
door de regeering om een bedrag va nruim zes milli-
oen gulden gevraagd noodig voor werken aan de
dijkvakken op het Breezand en Gaatje-Vlieten.
Wat het tot dusver zoo roept de regeering triom
fantelijk uit in hoofdzaak de stoute technische con
ceptie van het geheel plan dat tot de verbeelding
der bevolkin gesproken heeft, hoe langer hoe meer
dwingt zioh op den voorgrond het belang, dat het
in cultuur brengen van de gronden en hun uitgifte
voor het welslagen der onderneming heeft. Met het
incultuur brengen van het aan de zee ontworstelde
land zal een aanvang worden gemaakt en de regee
ring vraagt daarom ook nog 1.7 millioen voor de
ontginningswerken in den Wieringermeerpolder. Er
is voorloopig een tijdelijken dienst, bestaande uit 3
rijksambtenaren, samengesteld die leiding kan ge
ven bij het nemen van maatregelen, welke onmid
dellijk noodig zijn, zooals het werk van landbouwkun
digen aard, werk van economischen aard tot het
beschikbaar stellen van den grond en dan tot het
aantrekken van arbeidskrachten.
Door de bekende commissie Lovink is voorgesteld de
kavel ongeveer 20 ha. groot te maken (lengte 800
meter, breedte 250 meter) Aan hunne korte zijden
zijn de kavels begrensd door een verharden weg en
door een voor kleine vaartuigen bevaarbare tocht,
terwijl aan de lange zijde in den regel droge slooten
met een diepte van 1.40 meter voorkomen. De re
geering heeft zich voor een zeer belangrijk deel aan
dit advies gehouden, de verkaveling van enkele ge
deelten geschiedt echter, in verband met ruimere
scheepvaartmogelijkheid, op hiervan afwijkende wijs
De vorm, waarin de uitgifte der gronden zal plaats
hebben is een zaak, welke nog niet vaststaat, waar
over de meeningen sterk verdeeld zijn en waarover
het laatste woord zeker nog niet gezegd is. De keuze
welke men heeft, bestaat in verkoop, pacht, erf
pacht e» eigen beheer (zetboeren.) Welke vorm, al
dus luidt de vraag, is nu het best om te bereiken
wat gewenscht wordt: het geven van den grond
aan de ijverigste boeren, die den grond op de beste
wijze weten te exploiteeren.
Men zou zich anders de vraag wel stellen, of er
nog wel ijverige boeren te vinden zijn, die de ex
ploitatie der Zuiderzeegronden ter hand willen ne
men, wanneer men hoort van den crisis, welke zich
van onzen landbouw heeft meester gemaakt en voor
een zeer belangrijk deel voortspruit uit den intensen
tarievenoorlog ,die op het oogenblik wordt gevoerd.
Het Eerste Kamerlid Blomjous, heeft dezer dagen
weer aan de regeering vragen gesteld inzake een
overeenkomst, welke tusschen Duitschland en Fin
land zou gesloten zijn en waarbij Duitschland zich
verplichtte jaarlijks 8 millioen kilogram boter en
3 millioen kilogram kaas van Finland af te nemen,
terwijl het Tweede Kamerlid van den Heuvel vroeg
aan de regeering om aan den afeet in Nederland
van Duitsche industrieproducten evenveel belem
meringen in den weg te leggen als aan de Nederland
sche zuivelproducten in Duitschlanda Er heerscht
in landbouwkringen zeer groote ontstemming over
de verhooging der Duitsche invoerrechten. Speciaal
in de veenkoloniën komt deze tot uiting. Daar zou
men het zoover willen krijgen, dat er gedurende 'n
jaar wordt gewerkt zonder Duitsch kalizout. Over
wogen wordt weinig kunstmest te gebruiken en zich
te redden met zwavelzure ammoniak van Neder-
landsch fabrikaat. Het Centraal Bureau uit het
Nederlandsch Landbouwcomité te Rotterdam zou
zelfs overwogen hebben tot een boycot van Duitsche
goederen over te gaan. Wellicht dat deze bedreiging
één der oorzaken is van latere berichten omtrent
het mislukken der Duitsch-Finsche handelsovereen
komst. Mislukt zijn ook de pogingen tot het sluiten
van een verdrag tot afschaffing van in- en uitvoer
verboden en beperkingen. De Poolsche regeering,
welke om den Poolschen landbouw te beschermen
overgegaan is tot aanmerkelijke verhooging van in
voerrechten, heeft het verdrag niet willen onder
teekenen, waardoor België, Denemarken, Duitsch
land, Frankrijk, Hongarije en Zwitserland, Italië,
Luxemburg, Oostenrijk, Roemenië, Tschecho Slowa
kije, Yougo Slavië niet meer aan het verdrag ge
bonden zijn. Intusschen is het van belang te weten,
of Nederland nu ook weer volle vrijheid verkregen
heeft inzake in- en uitvoerverboden en -beperkingen
Door den heer Kortenhorst werden te dezen aanzien
vragen aan de regeering gesteld.
Voor onze kleine spaarders is het wellicht van be
lang te weten, dat er is ingediend een wetsontwerp
tot wijziging van de wet tot instelling van den
Rijkspostspaarbank. Het rentegevend maximum te
brengen van inlagen van f 1200 thans op f2500,
hetgeen in verband met de verminderde koop
kracht van den gulden wel noodig was. Bovendien
wordt voorgesteld het percentage der rentevergoe
ding, thans bedragende 2.64 procent, te brengen
op maximaal 3 procent. Er zal duh niet 3 procent
worden vergoed, doch de regeering is in de gele
genheid dit te doen. De rentevergoeding wordt be
paald door algemeenen maatregel van bestuur. Een
concurrentie met particuliere instellingen wordt
echter niet gewenscht. OUTSIDER.
