Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
No. 135 TOLEFooNiNTEBcoMMt^^No!y^DONPERDAG 13 NOVEMBER 1930 39e Jaargang
llilum: firma I,. MIZER. - liJacim H. KEIZER.É' 1— iiiml Hoprdscharwpude.
Buitenlandsche
Brieven
Revue
van de Week
Buitenlandsch
Overzicht
Kamer-
kroniek
NIEUWE
LAMD IJKER COURANT
DEZE COURANT VERSCHIJNT
DINSBAG - DONDERDAG
en ZATERDAG.
Abonnmentsprijs: jjjf
per 3 maanden f 1.15. lL
ADVERTENTIEN
Van 1—5 regels 75 cent;
elke regel meer 15 cent.
GROOTE LETTERS
NAAR PLAATSRUIMTE.
Brief uit Moskou.
Door een stafcorrespondent.
Men zal Stalin moeten toegeven, dat het hem niet
ontbreekt aan energie, zij het ook de energie der
wanhoop. Hij heeft nu ook te strijden tegen de
oppositie binnen het kader der communistische
partij en voert dezen strijd zonder iets of iemand
te ontzien. Hij heeft Broechanow, volkscommissaris
voor de financiën en Rjatakow, president van de
rijksbank, uit hun ambten ontslagen, hoewel beiden
nog oude communstische „kameraden" van hem
waren. Als oorzaak voerde stalin aan, dat zij onge
schikt waren voor hun ambt, omdat het hun schuld
was, dat de binnenlandsche leening voor de uit
voering van het vijfjaren-plan in vier jaar slechts
voor 30 pCt. volteekend was. Deze beschldiging is
natuurlij onzin. Ook in de Sovjetune geldt het
woord, dat eens Frankrijk door den minister van
financiën werd gericht tot den premier: „Zorgt u
slechts voor goede politiek, dan zal ik wel zorgen
voor goede financiën!"
Met de Moskousche politiek staat het echter op
het oogenblik slecht. Aan alle grenzen staan vij
anden. Behalve de oude tegenstander Polen komt
ook Finland tegen het bolsjewisme in het geweer;
de Lappo's hebben o.a. den vroegeren president
Stahlberg ontvoerd en den chef van den Generalen
Staf, Walenias, gevangen genomen in verband met
hun gekonkel niet het Kremlin. Die dingen zullen
wel niet officieel vaststaan, doch de Lappo's hebben
geen lust fijne onderscheidingen te maken tusschen
de Moskousche regeering en de communistische
partij. Ook de Vereenigde Staten, die eenige maan7
den geleden nog als de „grootste vrienden" der
Sovjets golden en hen geld, machines en technische
instructies beloofden, zijn door het „dumpen" vij
andig geworden en zullen wel niet binnen afzien-
baren tijd de Sovjet-regeering erkennen. ïn Frank
rijk kan het elk oogenblik komen tot een verbreken
der zoo moeizaam aangeknoopte betrekkingen, want
in Parijs heeft men niet alleen bezwaren tegen het
„dump"-en, doch ook tegen de voortdurende schan
dalen, die door het Sovjet-gezantschap veroorzaakt
worden, vide het geval Bessedowski en de ontvoe
ring van den „witten" generaal Koetjepow, die op
gehelderd is door den sociaal-revolutionair Durzew
en waarbij naar alle waarschijnlijkheid de Russi
sche politie en haar Parijsche agenten betrokken
zijn. Bovendien dreigt een nieuw conflict met China
of beter een opleven van de oude twisten, aange
zien de onderhandelingen met Moskou afgebroken
zijn.
Het is dus een onmogelijke eisch, bij dezen slech
ten politieken toestand een minister van financiën
aansprakelijk te stellen voor het feit, dat een
binnenlandsche leeniing geen succes heeft. Hoe kan
hij de milliarden bijeenbrengen, die voor het vijf
jarenplan noodig zijn? De belastingen komen zeer
onregelmatig binnen, de buitenlandsche handel vol
doet ondanks het „dump"-en niet aan de verwach
tingen. Heeft Stalin zich misschien tot den presi
dent der staatsbank gewend en van hem ver, dat
hij ad libitum bankbiljetten zou laten drukken?
Heeft Pjatakow dat misschien geweigerd en is dat
de reden, dat hij bij Stalin in ongenade viel? Dat
wordt wel gemompeld, doch zulke staatsgeheimen
komt men nooit met zekerheid te weten.
Stalin geeft echter zijn idee, om het vijfjaren
plan in korteren tijd uit te voeren, niet op. Hij zal
de directie van de rijksbank toevertrouwen aan een
gewilliger „kameraad", die hem de verlangde mil
liarden in papieren roebels zal leveren. Het zal nog
mooi zijn, wanneer het hij milliarmden blijft en
niet zooals in 1923 in Duitschland in de billloenen
loopt.
Stalin voert den strijd voor zijn plan met alle
middelen. Om de uitgaven te beperken heeft hij
kortweg de werkloozen-onderstand afgeschaft en in
plaats daarvan de arbeidsdwang vanwege de staat
ingesteld. Er wordt reeds gezegd, dat men hier niet
te doen heeft met een dictatuur van het proleta
riaat, doch dat de dictatuur over het proletariaat
heerscht. Dit blijkt wel ten duidelijkste uit den
maatregel, betreffende den arbeidsdwang. De .ar
beider moet zich n.l., op straffe van met zijn gezin
te verhongeren, laten sturen naar elke plaats, waar
de staat hem noodig heeft. Het zelfbeschikkings
recht en de vrijheid van beweging van den mensch
zijn opgeheven. De bevoorrechte positie van den fa
brieksarbeid tegenover de burgers en boeren is even
eens opgeheven. De positie was tevoren ook al niet
benijdenswaard, doch de fabrieksarbeider kon zich
tenminste troosten met de gedachte, dat hij de
eerste was in het land en dat de staat voor hem
bestond. Doch deze troost in honger en woningnood
valt nu weg. Stalin's nieuwe politiek stelt hem
bloot aan het gevaar, dat de fabrieksarbeiders niet
langer met het communisme tevreden zullen zijn.
Er zullen opstootjes en schietpartijtjes ontstaan.
Stalin zal uiterste maatregelen moeten nemen tegen
het proletariaat, tegen de communisten zelf. Dat is
nog heel wat anders dan 't neerschieten van „bour
geois" en „schadelijke intellectueelen" door de pele-
tons der politie. Het is echter mogelijk, dat Stalin
ook in deze slag overwinnaar zal zijn, doch in ieder
geval zullen wij iets nieuws beleven: de verdeeld
heid van de communistische partij in een bloedigen
burgeroorlog. Er komt beweging in de menigten, die
tot nu toe vast geloofd hadden, dat de revolutie
beëindigd was en men nu de revolutionaaire oogst
kon binnenhalen, zij het ook met enkele moeilijk
heden. Er begint nu een nieuwe strijd en niemand
kan tevoren zeggen, hoe het einde ervan zal zijn.
(Nadruk verboden).
lende hoofdstukken van het Rijks-Budget voor
1931 bjijPde Tweede Kamer ingekomen. In de
avond-zitting van ons 'Lagerhuis, welke tegen
Dinsdag 11 November begin Van dé groote
wintercampagne, die eerst zal worden onderbro
ken als Kerstmis 1930 tot op tweei dagen af-
stands zal zijn genaderd, vat het Lagerhuis het
ontwerp betreffende de Koninklijke Paketvaart
Maatschappij aan. In de nu eerstvolgende weken
worden wij geregeld vergast op Dinsdagsche en
Donderdagsche avondzittingen, bestemd om inter
pellation af te werken en voorts de hoofdstukken
van het nieuwe Rijksbudget voor Ren Senaat
rijp te maken, totdat men door het groot politiek
debat zal zijn gekomen. Ddt, door halveeren
van de oorspronkelijk vastgestelde rantsoeneering
van spreektijd dit jaar wellicht minder tijd
in beslag zal nemen dan anders het geval was?
Het geldt ihier een proef, en dus! moet men af
wachten, in .hoever het volgen van het) „recept-
Nolens" aan de verwachtingen, welke sommigen
daarvan koesteren, zal beantwoorden.
Onder de ontwerpen, in de afgeloopen week
ingediend, behoort de Surinaamsche Begrooting
-voor 1931. Zjij vertoonde sinds jaar en dag
weet men het „beeld van misere". Ein dit
maal is het perspectief zoo mogelijk 'nog
meer somber dan sinds zeer lang het geval is
geweest.... Al wat in den loop des tijds is
uitgedacht, adviezen van commissiën, welke zich
ter plaatse van de situatie gingen vergewissen,
inbegrepen, om het arme Suriname op 'te heffen
tot iets, op economischen bloei gelijkend, heeft
niet gebaat. Het is en blijft „een kind der zor
gen", dit 'ongelukkige gebiedsdeel.
Bij K.Bi. is een nieuw wegenplan vastgelegd.
Eneen ontwerp tot het verleenen van. steun aan
do aardappel-industrie heeft het Departement ver
laten. De Regeering is tot het besef1 gekomen,
dat een voorsèhrift tot het mengen van aardappel
meel in het te gebruiken brood niet gewenscht
is. Misschien 'heeft de geringe „animo" eetlust,
waarmee kort geleiden door de leden der Tweede
Kamer verorberd zijn in den foyer; van ons
Lagerhuis de voor onze Hoogedel gestrenge
dames en hoeren daar geserveerde sneedjes-brood,
waarin aardappelmeel was gebakken, minister
Ruys afgeschrikt van het voorschrift, hierboven
bedoeld?... Groot en ernstig is thans dei nood-
stand bij den Landbouw. De Regeering begrijpt,
dat krachtdadige hulp niet langer kan uitblij
ven. Bij 'de Algemeene Beschouwingen over de
Rijksbegrooting, welke op 11 November begin
nen, zal daarover menig, ook zeer hartig woordje
in de Kamer worden gesproken. Een regeerings-
commissie zal hebben na te gaan, of er aanleiding
bestaat de boeren met krediet van Rijkswege, tc
helpen? Hoofdzaak is, dat men met groote snel
heid tot vruchtbare daden komtHier geldt
ten volle het oude woord„Bis dat qui e ito
dat"... Wie spoedig hulp brengt, steunt in dub
bele mate
Minister Verschuur heeft doen weten dat de
Regeering weldra aan de gemeente-besturen een
aanschrijving zal richten met betrekking tot haar
plan om steun te verstrekken voor huisvesting
van groote gezinnen.
In de jongste dagen wisselden koud en zoeler
weer elkander op grillige wijze af, terwijl de No-
vember-stormpjes en -plasregens ons niet bespaard
bleven. -Verschillende teekenen zouden wijzen op
het straks intrë,den van een vroegen en strengen,
winter. Ook in Nederland zou dus in 1930-'31
een in menig opzicht harde en barre winter wel
licht doorleefd moeten worden. Wat hen, op wie
de verantwoordelijkheid voor de publieke zaak
rust, tot spoedig en doortastend ingrijpen dient te
brengen. Voor een wellicht niet zoo heel klein
percentage van het complex Jan Publiek was
de verschijning der reusachtige vliegboöt „D'O X"
boven ons territoir een gebeurtenis, welke het
week-gebeuren vrijwel „beheerschte". De Hage
naars zagen tevergeefs uit naar de verschijning
van de geweldige luchtboot, Amsterdam werd er
op getraeteerd. Den 10en November is de ,;DiO: X"
naar Cjalshot vertrokken.
Er was wederom hier en daar angstwekkende
was der rivieren. Uit Nieuwersluis kwam tijding,
dat de Mijfadersche dijk in gevaar verkeerde!.
De Vecht zwol tot boven de 70) c.M, -j-N.A.IP-
Daarna volgde gelukkig wat val. Een verblijden
de tijding was, dat half November de Belgische
grens weer voor den invoer van Nederlandsch
vee zal worden opengesteld. Zij het dan ook on
der zeer strenge maatregelen van controle.
iTegien-de voorgenomen verhooging van den accijns
op het gedistilleerd worden van verschillende
kanten, o.a. door de Rptterdamsche Kamer van
Koophandel, via adressen aan de Tweede Kamer,
in persbesehouwingen etc. bezwaren ontwikkeld.
De Bond ter behartiging der belangen van het
Kind hield te 'sGravenhage zijn tweede confe
rentie, gewijd aart beschouwingen over ,,het nieu-
11 November.
Met te prijzen, wezenlijk bekwamen spoed zijn
allengs de Voorloopige Verslagen over verschil-
Personalia: De hortulanus der Leidsche Uni
versiteit, de heer Wjitte, verlaat den len Decem
ber a.s. op grond van pensioen-gerechtigden (65-
jarigen) leeftijd, den dienst. De heer Witte heeft
in een vraag-gesprek het een en ander ontboezemd
over de lijdenshistorie van den Leidschen hor
tus. Het Tweede Kamerlid- Mr. Van: Wijn
bergen is op een trottoir in de Hofstad door
aanrijding- van een fietser vrij ernstig gewond.
Del Amsterdamsche Raad heeft benoemd tot hoog
leeraar in de theologie tê Amsterdam: Dr. A.
H. de Hartog, predikant aldaar, met 19 stemmen,
terwijl 18 werden uitgebracht op prof. dr. M.
C1. van Mourik' Broekman.
Uit de doodenlijst: Dr. Ci. J. de Bruyn Kops,
gep. schout-bij-nacht, oud-inspecteur van den Ge
neralen Dienst der Zeemacht, 72 jaar, Den Haag.
Prof. Dir. C'. J. Eykman, oud-hoogleeraar te Ut-
recht, ontdekker van de vitaminen, winner van
den Nobelprijs.
Voor de rubriek der criminalia van de afgeloo
pen week zijn er heel wat gegevens te noteerem.
Onder de vele vechtpartijen was er een 'te Rotter
dam, waarbij een politic-agent deerlijk werd mis
handeld. Die belhamels, drie varensgezellen, zijn
in arrest gesteld.
Op de Plaats te 'sGravenhage had een brutale
diefstal van kostbaarheden plaats waarbij voor
een waarde van f20 000 is geroofd.
De helderziende Marion verstrekte daarbij, via
zijn mj'sterieuse doch beproefde eigenschappen,
inlichtingen. Ook bij een inbraak, te Amsterdam
gepleegd, zou dat door Marion geschied zijn.
De politie verklaarde intusschen, ,dat wat dit
laatste misdrijf 'aangaat, slechts de recherche
„licht heeft gebracht". Men moet rustig afwach
ten, aan welke zijde hier de waarheid schuilt'.
Uit een werkplaats aan de Schans te Rotterdam
is een kistje met een inhoud van f3000 ge
stolen. Eten 72-jarige man, dié aangehouden werd,
bekende den diefstal te hebben gepleegd. Er bleek
nog f 1300 van de roofbuit over te zijn.
Op Goeden Vrijdag 1929 stortte een leidek
ker van den kerktoren op het Ambonplein te
A ir sterdam, met doodelijk gevolg. Er zijn thans
vermoedens gerezen tegen den patroon-leidekker,
die via verzekering tegen ongevallen belang zou
hebben gehad bij den dood van den verongelukte.
Do verdachte is gearresteerd. De stakers der
Ohamottenfabriek te Geldermalsen begaan tegen
over dc werkwilligen allerlei ongerechtigheden.
Zoo hebben zij de woning van een onderkruiper
afgebroken.
Die veldwachter te Blokzijl zou zich hebben
schuldig gemaakt aan ernstige, ruwe mishande
ling van twee. personen, die niet snel genoeg zou
den hebben opgevolgd zijn bevel om een voetbal
veld te ontruimen. Een strafvervolging is tegen
den man gelast. Bij een twist te Lierop heeft een
boerenknecht zijn 52-jarigen oom gedood. Hij
meldde zich bij de politie aan en beweert uit.
zelfverdediging te hebben gehandeld. In de Pe
perstraat te Leeuwarden is bij een inbraak! een
kistje met f 600 waarde-inhoud geroofd. Twee
pei-sonen zijn in verband hiermede in arrest ge
steld.
Een notaris te Amsterdam heeft, nadat hij op
zijn kantoor getelefoneerd had, een pakje van 23
bankbiljetten ad f 1000 op een brandkast neerge
legd, vermist.
Het 'O'. M. bij het Arnhemsche Gerechtshof
heeft tegen Jan Hoek, beschuldigd van moord
op mej. Koperberg, te Bennekom gepleegd, be
vestiging van het vonnis tot levenslange gevan
genisstraf veroordeeld; gevorderd.
Uit de rubriek der ongevallen teeken ik aan,
dat een dame bij Gulpen (L.) door de stoomtram
werd gegrepen, mét doodelijken afloop:
De bediende van een Haagsche verhuisfirma
werd op den Langen Vijverberg in Den Haag
gedood' doordat hij een takel op het hoofd; kreeg.
Bij een ongeluk in de electriciteitsfabriek te
Leiden zijn twee personen op schrikkelijke wijze
om het leven gekomen.
Voor het verdere van „misère'-berichten,
brandjes, incluis, verwijs ik naar de bladen. j
Er is, naast de sinds jaren hier te lande be
staand hebbende Nederlandsch e Reisvereeniging
een 'nieuwe, opgericht, onder leiding van twee
gewezen bestuurders der oude. Misschien zal de
reizende man van de concurrentie profiteeren?
Die nachttreinen onzer Spoorwegen zijn nu reeds
een poosje in werking. Allengs komen er klachten
over het min-geriefelijke, vooral in verband met
vroege aankomst, der nachttreinen. Er zal nog
wel het een en ander moeten gewijzigd, worden,
voor en aleer dit instituut eeht-populair zal zijn
geworden.
Den 12en November wordt het Nederlandsche
Post-museum in Dien Haag geopend.
Het Physiologisch Laboratorium te Utrecht is
reeds in werking getreden. H;et „halfje" gaat
niet dood. Minister De Geer Leeft verduidelijkt,
bij het V.V. Begrooting voor het Staatsmijn-
bedrijf ,dat de halve cent in verband met 'Re
prijzen voor vele artikelen, Velke anders naar
boven zouden worden afgerond, moet gehand
haafd. r
Te Amersfoort, in een ziekenhuis, is bezweken
een zwerver, bekend als ,",de mof", die sinds
jaar en dag met een zak op. den rug rondliep.
In die bedelzak is gevonden een geldsom, bedra
gend fl'8.000. Er zullen vermoedelijk wel meer
„arme rijkaards" in Patria zijn. In den letterlij
ken en in den figuurlijken zin van| het woord.
Dinsdag werd over de geheele wereld de slui
ting van den wapenstilstand herdacht. Vele
schoone woorden over vrede werden daarbij ge
sproken en talrijke uniformen blonken van ko
ningen en hoogwaardigheids bekleedersIntus
schen wondt in Genève in de voorbereidende ont
wapeningscommissie gediscussieerd over beper
king van de gevaarlijke bewapening, waarvan
ieder weet en erkent, dat zij een gevaar vormt
voor den vrede. Ieder gedelegeerde, die aan het
woord komt, houdt dan ook een vurig pleidooi
voor ontwapening of beperking van bewapening
en doet voorstellen en ontwerpt methodes, wel
kevervolgens door de overige gedelegeerden on
aannemelijk worden verklaard. Zoo krijgt ieder
zijn beurt en blijven allen tevreden. Een commis
sie van apostelen der ontwapening, en een bewa
pening, die overal zoetjes zijn gangetje gaat en
zich nergens 'iets van aantrekt. Wij willen hopen,
dat men 'tenslotte toch nog eens iets bereikt,
doch blijven sceptisch.
De Gostenrijksche 'verkiezingen van Zondag
j.l. zijn anjders uitgevallen, dan velen wel, ver
moed hadden. Na de straffe wijze, waarop, zon
der dat dit tot groot verzet aanleiding ha>d| ge
geven ,het kabinet Vaugoin was opgetreden te
gen de socialisten, had bij! velen de verwachting
doen post; vatten, dat de sociaal-democratische
partij aan invloed inboette en dat de rechterzijde
thans kans kreeg om eens "te laten zien wat zij
kon en durfde. Het is anders uitgekomen. De
rechterzijde is verzwakt, zij het dan ook niet
veel, de sociaal democraten lichtelijk versterkt
(met een stem) uit den verkiezingsstrijd te voor
schijn gekomen, met het gevolg, dat de linkschen
vooralsnog de sterkste partij blijven in den na-
tionalen raad.
Het te dezer plaatse besproken Engelsche wit
boek over Palestina heeft sinds zijn verschijnen
al heel wat stof doen opwaaien en dit schijnt
eigenlijk zeer tegen de verwachting der regeering
te zijn -geweest, die niet verwacht had zoo'n
rumor in ca-sa te zullen veroorzaken. Al deze
protesten van Joodsche zijde schijnen intusschen
toch wel iets uitgewerkt te hebben, want dezer
dagen werd bekend gemaakt, dat verlof zou wor
den verleend aan 1500 Joodsche immigranten om
zich in Palestina te vestigen. Hierdoor is nu
weer onrust gewékt onder de Arabieren, die. vree-
zen ,dat het Witboek alleen een theoretisch ge
schrift zou kunnen blijken te zijn en die zich
dan ook reeds in een schrijven tot de regeering
hebben gewend. Dat de Engelsche regeering zich
geenszins prettig moet gevoelen tusschen deze
beide vuren, d.w.z. het over de geheele! wereld
verspreide en vooral in Amerika machtige Jood
sche volk én de Arabieren, die de» geheele Mo-
hamedaansche wereld vertegenwoordigen en ach
ter zich hebben (men denke aan Britsch-Indië),
behoeft weinig nadere verklaring. Eien verkoe
ling in de verhouding met Amerika zou voor
Brittannië' al even ongewenscht zijn als een anti-
Eingelsehe beweging onder de Mohammedanen en
wel in de eerste plaats onder de Britsch-Indische
Mohamedaiien. De tijd zal leeren, hoe Engeland
zich uit deze impasse zal weten te redden. De
taak 'is moeilijk.
De 13. D;. A. P. bij eenqf eventueele.
mobilisatie. [Wetsontwerp tot wij
ziging stuwadoorswet. De Staats
mijnen en het prijskartel in de steen-
kolenindustrie.
Hoe zal de houding der jS.D'.A.P. zijn bij een
eventueele mobilisatie? Ziehier het vraagstuk,
dat in de afgeloopen week heel wat gemoederen
in beroering heeft gebracht en velen naar de pen
heeft doeii grijpen. De door den heer Albarda, in
de Tweede Kamer afgelegde verklaring was de
aanleiding daartoe. Heeft, het socialistisch Ka
merlid. ïiSu ïluidelijke taal gesproken, heeft hij
precies gezegd wat van hem verwacht mocht
worden ,ja dan neen? Het is een andere vraag,
waarover de meeningen zeer verdeeld zijn. Om
nu aan alle onzekerheid eens en voorgoed, een
einde te maken, heeft de heer Albarda. in „Het
Volk" het standpunt der S.DI.A.P. nog eens na
der uiteengezet. Wij zullen de hoofdzaak ver
melden. Op jhet oongres der SD.A.P. van, 1928
is eene motie aangenomen, waarin uitgesproken
wordt, dat (de S.D.A.P. .geen medewerking ver
leent aan eene politiek, welke naar oorlog drijft
of oorlogsgevaar oproept. Daarom zal zij geen
medewerking' verleenen tot eene mobilisatie, wan
neer1 het bevel daartoe als een drijven naar oorlog
zou moeten of kunnen worden gekenmerkt. We
jhebban hier te doen met eene roekelooze mobilisa
tie. lx-ter "bestaat de m. gelijkheid, da' eene
mobilisatie van beperkten omvang, op den voet
van een Veiligheidswacht, onvermijdelijk is ter
bescherming tegen gevaren, waaraan een oorlog
buiten onze grenzen de bevolking van ons land
blootstelt, of ter vervulling van Volkenbonds
verplichtingen. Slechts eene mobilisatie van be
perkten omvang is dan toelaatbaar, want, is de
geheele weermacht des lands op voet vani oor
log gebracht, dan kan een betrekkelijk onbe
langrijk grensincident zich tot oorlogvoering ont
wikkelen. Bovendien kan de paraatheid van de
geheele weermacht, die op oorlogvoeren berekend
en voor oorlogvoeren toegerust is, liet, mogelijk
maken, dat drang van buiten of drang van bin-
