AVIATIEK
"^Abdijsiroop
Wetenschappen
Bi
i! K
Helpt Uw kinderen
bij Kinkhoest!
- - M- - L|||'
nS 5'S,°5nSSS "eW
™«rPS&geSf 2r"5heW ln «US
»eft in de Metropolitan Opera te New-York
j0r een enthousiast publiek gespeeld en heeft
parijs en "Washington, in Londen en' Berlijn
a toehoorders tot tranen geroerd. Hier heb
'tien boekdeelen met kritieken, die alle zeg-
>n, dat hij speelt als een volwassen man, als
i mensch, die reeds zeer veel beleefd hééft. En
;h is hij innerlijk nog een onschuldig kind.
echts wanneer hij speelt verliest hij zijn kin-
rlijkheid. Hij is a.h.w. een andere persoonlijk-
id geworden; hij ziet ook niets van het publiek
van zijn omgeving, hij is dan, alleen de violist
In zijn vrijen tijd speelt hij met een treintje of
st. Doch meestal duurt het niet lang,, of hij
ijpt weer naar zijn viool. De NeV Yorksche
aeeenas, Henry Goldman heeft hem die op
n laatsten verjaardag gegeven. Het is een Stra
varius uit het jaar 1733, die 60.000 Dollar
jeft, gekost. Doch mijn zoon is deze kostbare
ooi ook waard. Een van de beroemdste violis-
in, Adolf Busch, zijn leeraar en begunstiger,
*>ft van hem gezegd, dat hij het grootste) won-
r in de muziekgeschiedenis is sinds Mozart.
Yehudi's lievelingscomponisten zijn Beethoven,
ach en Brahms, doch ook Mendelssohn. Hij
«eft het vioolconcert van Mendelssohn voor de
rste maal in San Franoisco gespeeld <\i> wel
et het stedelijk symp'honie-orkest. In die stad
bben zijn moeder en ik ook oorspronkelijk thuis
»hoord; toen hij) 18 maanden oud was, studeer-
»n wij er beiden nog aan de hoogeschool. Wij
®den natuurlijk niet uitgaan en het kind zon-
f hulp achterlaten; hulp betalen ging heelemaal
et. Toen wij beiden eens erg verlangend warem,
n bepaald concert te hooren, besloten wiji ten
ade raad hem mee te nemen en zoet te hou-
,n met ëen melkflesch. Die voorzorg was echter
at noodig; met stralende oogen en open mondje
ck hij naar het orkest. Voortaan namen we
,m mee zonder melkflesch. Op zijn derdet ver-
aidag gaf ik hem een speelviooltje; maar toen
merkte, dat het geen geluid gaf,, smeet hij
het op den grond en trapte er tegen. Kort daarna
begonnen de vioollessen, toen hij 4i/2 jaar oud
was, stelde zijn leeraar reeds zijn zeldzame be
gaafdheid vast. Op zesjarigen leeftijd gaf hij
te San Francisco zijn eerste concert.
Hij heeft van het begin af niet geweten, was
zenuwachtigheid was. Toen hij 8 jaar was, speel
de hij in het reusachtige Manhatten-operagebouw
operagebouw te New-York alsof hij thuis was.
Daarna heeft hij te Parijs gespeeld en weer te
New-York. Fritz Busch, de dirigent en Adolf
Busch, de Bazeler violist, zoomede Bruns Wai
ted werden zijn beschermers en leeraren. Van
jaar tot jaar werd de naam Yehuda Menuhin
bekender in de muziekwereld. Het vorige jaar
speelde, hij in de Dresdener Opera met begeleiding
van "Fritz Busch; hij was de eerste solo-violist,
die daar concerteerde.
Bij dit alles heeft hij zijn kinderlijkheid niet
verloren. Toen wij zijn groote begaafdheid be
merkten, hebben wij er voor trachten te zorgen,
dat hij wel een wonder, doch geen wonderkind
werd. Hij 'heeft nog nooit een kritiek over zijn
eigen spel gelezen. Ik sta ook niet' toe, dat hij
meer dan 15 concerten per jaar geeft, omdat zijn
natuurlijke ontwikkeling in geen geval mag wor
den gestoord. Hij is op dezen jeugdigen leeftijldl
reeds een zeer ernstig kunstenaar. Onlangs speel
de hij thuis een stuk door en; zei daarna tegen
mij„Ach, 'had ik dat laatst op het' ooneert ook
maar zoo gespeeld!" Toch had op dien avond, het
publiek hem stormachtig toegejuicht.
Wat onze plannen zijn? Voorloopig zijn zijn
concerten in Amerika reeds tot het midden van
het volgend jaar uitverkocht. Wij hebben reeds
uitvoerig programma opgesteld. Doch mijn zoon
mag niet zoo druk bezig gehouden worden,j dat
zijn kunst er onder lijdt. Fritz Busch heeft ons
gezegd, dat 'wanneer hij voortgaat zich zoo. te
ontwikkelen, de tradities van Joachim en andere
uitstekendeviolisten uit de vorige eeuw kan
voortzetten. -
Ben ander zeer interessant verschijnsel is, dat
er een soort warmteverlies optreedt, waarvoor
men nog geen verklaring heeft kunnen vinden
en dat nog nader wordt onderzocht.
Voor de belasting van een motor is niet alleen
de) absolute waarde van den druk in Iden cylinder
van belang, doch ook de veranderingen, die deze
druk in den cylinder van belang, doch ook de
veranderingen, die (leze druk in Ide opeenvolgende
momenten ondergaat, aangezien deze ook uitwer
ken op de resulteerende gas- en massadruk^ die
weer in den vorm van een ruk* uitwerkt in alle
onderdeden van het drijfwerk.
Die warmtebelasting is van belang bij het pro
bleem der koeling en der solidariteit van de cy
linderwand. Men verstaat er onder: de warmte,
die in een bepaalde tijdseenheid door de cylinder-
wand. Men verstaat er onder: de warmte, die, in
een bepaalde tijdseenheid door Idie cylinderwand
naar buiten straalt. De warmtebelasting met als
gevolg de warmte-spanning(uitzetting) is des te
gevaarlijker, naarmate de cylinderwand dikker
en het verschil tusschen binnen- en buitentem
peratuur grooter is.
Bij ee haantal vergassings- en Dieselmotoren,
waaronder zoowel lucht- als watergekoelde, zoo
wel twee- als viertaktmotoren waren, is deze
wormtestraling onderzocht en in verband met
de warmteontwikkeling in den cylinder en den
cylinderwand gedurende een bepaalde tijdseenheid
is de verandering in de hoeveelheid warmte/ en
de warmte in den cylinder van oogenblik' tot
oogenblik bepaald. De warmte moest gelijk zijn
aan de hoeveelheid warmte, die in denzelfidten
tijd door de brandstof wordt toegevoerd. Uit
deze gegevens kon dan de warmtebestraling der
verschillende motoren bepaald.
Er bestaat een optimaal verloop der verbran
ding waarbij de hoogste verbrandingsdruk, de
verandering in dezen druk en in den massad'ruk,
de verbraridingstijd en de zuinigheid met het oog
op de Brandstof, zoomede de belasting en de le
vensduur van den motor alle hun optimale waar
de bereiken.
ZON ALS ELBTORISCHE CENTRALE.
Een ontdekking die groote perspectieven
opent.
door Dr. HANS, ZWITSER.
Jedert de geleerden zich met het vraagstuk
;zig houden, waar het heen moet alk na ver-
ai! van jaren, tengevolge van de uitputting
in energieverwekkende grondstoffen, als steen-
él, petroleum, enz., deze materialen uitgeput
ken, wordt er druk aan gewerkt om een moge
kheid te vinden, waardoor wij energie zouden
innen verkrijgen uit geheel andere bronnat*,
e nooit uitgeput zouden raken.
Schat men het electriciteitsverbruik van alle
aden op ongeveer 200 milliard kilowattuur per
ar, dan bedraagt de jaarlijks door Idle zon aan
aarde toegestraalde energie ongeveer het 10-
llioen-voudigeRuim een derde deel van deze
orme energie-hoeveelheid wordt door de aarde
door haar atmosfeer onbenut in de ruimte
uggestraald, de rest verzoirgt het grootste ge-
elte van 'de warmte-behoefte onzer planeet.
Aan uitvindingen en onderzoekingen om de
nnestralen in ©en anderen energievorm over "te
engen, heeft het in den loop der jaren niet ont
loken. Geen van deze uitvindingen heeft in de
[actijk echter eenig resultaat opgeleverd. Wel
waar ketit 'men reeds sedert vele jaren toestellen,
larmede men lichtenergie in electrische energie
n omzetten, b.v. de zoogenaamde photo-cellen
hoton is het Grieksche woord voor „licht"),,
lar deze kunnen, zooals zij op het: oogenblik
11 ,nog slechts dienen voor wetenschappelijke
eleinden. De mechanische gevoeligheid en de
lagheid van deze cellen benevens haar beperkte
htgevoeligheid zouden bovendien het gebruik'
van ten opzichte van de zonnen-energie te ge
ïmpliceerd maken.
nieuwe Waarneming schijnt intusschen ge-
d te hebben tot een geheel nieuwe richting. Dir.
lange, van het Kaiser-Wilhelm-Instituut"
Berlijn was op zekeren dag in de gelegenheid
rkwaardig© storingen waar te nemen aan een
istaldetector, die verdwenen bij het invallen
R de duisternis. Het gelukte hem, door het
'ichten van het aanrakingsvlak van kristal
detectornaald, zonder behulp van een ofl an-
K stroombron, tamelijk belangrijke spanningen
verkrijgen. Een soortgelijke ontdekking was
erigens reeds in 1926 door een Amerikaan ge
tenteerd, zonder dat de uitvinder deze ver-
lijnselen verder volgde of zich rekenschap van
ar gevolgen had kunnen geven. I
v an deze waarnemingen uitgaand, construeerde
I.ange nu een nieuw soort photocel, bestaan- 1
uit koper, waarqp een laag koper-oxydule,
de groote beteekenis van de cel van Dr. Lan-
Bestaat hieruit, dat de vliesachtige bovenste
!>eflaag weliswaar deze stroomen verzamelt, 1
-L tevens tengevolge van haar doorschijnend- I
Mheid, het licht ongehinderd toegang verschaft 1
alle deelen van de cel. Door middel van dteze 1
Dstgreep is- het nu mogelijk photocellen van
grootte te vervaardigen. In de wetenschappe-
{e "Laboratoria van Siemens, Waar men zich,
'®r leiding van den bekende geleerde Professor
lottky met ijver heeft toegelegd op de ver
dring van deze verschijnselen, heeft hen een
otocel geconstrueerd met een oppervlakte van
c.MJ2, die na bestraling door zonnelicht een
une motor aandrijft!
Groote perspectieven heeft deze uitvinding ge-
ud, zoowel door de energie-omzetting van
zonnestralen, als voor klankfilm, beeld-tele-
^fie, televisie, enz.
vraag of het zo ugelukken de photocellen
gebruiken om de electrische energie uit zon
nestralen rendabel te maken, is thans een vraag
stuk dat alle aandacht verdient. Het is gebleken,
dat van de invallende stralen ongeveer f/jj pOt
in electrische energie kan worden omgezet. Hoe
wel dit natuurlijk nog te weinig is om te rendee-
ren, is dit resultaat te mooi om er zonder meer
aan voorbij te gaan. Een vierkante meter van
onzen aardbodem ontvangt gemiddeld zooveel
zcume-stralen om ee nvoortdurende stroomspan
ning van 1 Kilowatt te kunne nreduceeren. Het
zou dus mogelijk zijn bij volledige benutting
van de uitgestraalde energie de daken van
onze huizen tot kleinere electriciteits-eentrales
te verheffen. In de tropen, waar de uitgestraal
de zonne-energie intenser en langer is dan hier,
daar de zon daar onder een grooteren hoek in
valt, zou men zélfs groote zonne-electriciteits-cen-
trales kunnen bouwen. En zelfs als de bereke
ningen, welke men "heeft gemaakt naar aanleiding
van de ontdekking van deze photocel, té veel
geflatteerd blijken te zijn waarbij men b.v.
reeds bij de tegenwoordige stand |der ontwikke
ling door middel van een oppervlakte van 1000
morgen de geheele electriciteitsvoorziening van
Nederland op zich zou kunnen nemen dan is
toch in ieder geval de hoopt gerechtvaardigd,
dat wij ons om de toekomstvan, tde jongere ge-
neratie's ten minste wat betreft de energie-
verzorging niet meer bezorgd behoeven te
maken. i i
Het middel dat U zoekt is Abdijsiroop.
Het geeft den kleinen een grooten steun
om de hoestaanvallen te overmeesteren.
De slijmoplossende werking kan de hoest
buien doen bedaren en de ademhaling
weer diep en vrij maken. Dan ziet Ge de
gezichtjes zich weer ontspannen. Waarom
zoudt Gij de kinderen niet helpen als het
middel zoo eenvoudig te verkrijgen is.
Draal niet. Geef vandaag nog voor dien
akeligen kinkhoes* de uitkomst brengende
*',,Voor de Borst
Alom verkrijgbaar. Prijs Fl. 1.50, Fl. 2.75, Fl.4.50
Gebruik buitenshuis Abdijsiroop-Bonbons
(60 ct.). Dan bespoedigt Ge Uw genezing.
ABDIJSIROOP-BONBONS (Gestolde Abdijsiroop»
VERGASSINGS- EN B'IESELjMQTORiEfN
voor vliegtuigen.
C© ontwikkeling der vergassmgs- en Diesel
motoren voor vliegtuigen zou ten zeerste bevor
derd kunnen worden, wanneer men een inzicht
kon verkrijgen in het verloop van het verbran
dingsproces. i
Dit verbrandingsproces verloopt bij beide soor
ten m doren fundamenteel verschillend. Van het
ingewikkelde proces in den cylinder van een
verbrandingsmachine weet men echter nog zeer
weinig af. Uit het indicator-diagram kan men
wel den. druk in den cylinder aflezen op ver
schillende tijdstippen en men heeft er dan ook
een vergelijking tusschen Diesel- en vergassings
motoren uit trachten te maken. Men kon er de
warmteontwikkeling uit berekenen en aangezien
deze overeenkomst met de snelheid der verbran
ding in een bepaalde tijdseenheid, kon men de
laatste ook bepalen in verband met dei verande
ringen in den druk. Die drukkromme werd, door
een nieuw .apparaat gedifferenteerd, teneinde deze I
veranderingen te kunnen berekeneh.
Daarbij is gebleken, dat de onderzochte Dje- 1
selmotoren een belangrijk verschil vertoonden met
de vergassingsmotoren. Het verbrandingsproces
in den cylinder van een watergekoèlde Dieselmo
tor met indirecte toevoer bleek, evenals dit) het
geval is bij lucht- of watergekoelde vergassings
motoren, bijna dadelijk te beginnen om dan zeer
snel het hoogtepunt te bereiken. Die verbrandings-
"kromme daalt dan 'zeer regelmatig. Bij lucht- of
watergekoelde motoren met directe benzinetoe-
voer strijgt de kromme steil op tot een zeer hoog
maximum, om dan even plotseling te dalen en
opnieuw op te flikkeren.
OVER DE FILM EN FILMSPELERS.
Men onderschate den invloed der film niet! Eiken
middag, eiken avond stroomen de honderdduizenden
naar haar toe, geboeid door de magische bekoring,
die van haar uitgaat, in Medemblik en in Vancouver,
in Toulouse en Terneuzen, in Peking en in Shef
field.
Zij heeft de absolutie heerschappij over de massa,
er is geen kunst, die naast haar vermag te staan
wat betreft het aantal harer aanhangers. Prachtige
diensten zal zij de menschheid kunnen bewijzen,
maar terzelfdertijd zal zij meer kwaad en onheil
kunnen stichten dan iemand of iets anders ter
wereld. Iedereen kent de film; zij is in waarheid
het meest gelezen dagblad der 20ste eeuw met een
oplaag, die geen enkel controle-bureau zal kunnen
becijferen.
De film kan van onschatbare beteekenis zijn, maar
zij kan, en dit momenteel met meer recht, even
goed het grootste gevaar genoemd worden, dat de
techniek ooit heeft weten mogelijk te maken. Erger
en moordender dan de meeste helsche machines of
vergiftigste gassen, want deze schaden enkel het
lichaam, maar de film schaadt maar al te dikwijls
te ziel.
De geboorte van de film.
Wij schrijven 1895. Parijs.
In het Grand Café draait de eerste film: een zee,
die beweegt en een trein, die rijdt. Voor langen
tijd kan men haar dan alleen maar aanschouwen
op variété-programma's, in kermistenten en tingel
tangels. Onduidelijke, vage, bibberende prentjes van
vallende Jockey's, flauwe kluchten; landschappen,
die slechts schemerende vlekken zijn, dit alles werd
het publiek voorgezet na de bezichtiging van „het
kalf met de twee koppen" en voor den slag op
het hoofd van Jut.
Ziedaar: de geboorte der film, die men beschouw
de als een truc, een fotografisch handigheidje, als.
boerenbedrog.
Het was Amerika, natuurlijk Amerika, dat in
deze uitvinding de enorme mogelijkheden zag en.
deze wist mogelijk te maken.
De eerste Amerikaansche films komen naar dé
Oude Wereld: Indianen en Cowboys.en we gaan
gewonnen6 W6g 'S gee"end' Ve film had het Pleit
Zucht naar romantiek.
tipZk1J l d -n°n^e ingeb°r?n zucht naar roman
tiek Zij laat ons dingen beleven, die in werke-
Iph h ?°°,lt aan ons zullen gebeuren. Het typis-
tetje, dat des daags ijverig haar dorre zakelijke
b"®ve,n tlkt\ en nauwelijks tijd vindt even haar
Poederen, zij gaat 's avonds naar de bios
coop en waant zich Pola Negri, Dolores del Rio
L j u handen een nonchalnnt niet
heënP' gebaar maken: „Graaf, ik bid u..'.. ga
aiEnf dëii?0pjr?tgen' lie door weer of wind voor een
doet H ,it J gen baas eindelooze boodschappen
aoet, nij zit s avonds op een fier en pHpi mc p„
hkkln1^ iS n°S ni6t Waard om zijn schoenzolen te
En het gedesillusioneerde vrouwtje en het
hpwp dlenstmeisje, dat hooger-op wil" En de
belegen, saaie kantoorklerk zii alien
warende ^dromen dr°°m' dien ^elfVëtby machte
rip^ dromen een oogenblik te vertoeven buiten
blstaan De6fii^eer Va.n hun dageliJksch monotoom
Destaan. De film vond onder hen dan ook haar
S™1thousiaste aanhangers, onder het volk dat
magazhnen aar fab™ken, kantoren
Wij Hollanders hebben altijd -'hofkan he/Sk
ftnaanS wif" ™emd tegenover de füm ge-
WlJ accepteeren de programma's, die de
bioscoopen ons voorzetten, het ééne vonden wij min.
hit ons niet! ander6' V°r de rest interesseerde
hp^ebbLn wij ooit daadwerkelijk meegeholpen? Heb-
hen wij ooit een film gemaakt, die film was
ik^Ph^nrpT6? dan misschien uitgezonderd?
tp r producten gezien en het spijt mij dit
£ppw zeg.gen> want onze Hollandsche kaas en
zijn prima waar je je hart bij vastheild.
Fotografien van Hollandsche tooneelspelers, Bouw
meester zonder stem. Men miskende, nee, men zag
de waarde, de eenige mogelijkheid der film niet?
de beweging.
Wel breidt de belangstelling zich uit, maar zelf
creeeren: ho maar! Wij praten, theoretisch (zie dit
artikel) maar we doen niets. We hebben Bouw
meester gefotografeerd als circus-directeur en Rika
Hopper alsik ben het waarachtig vergeten'
Maar elke fotograaf maakt betere foto's
De film waarheen het publiek avond aan avond
loopt, geduldige drommen, die snakken naar een
dolzinnige autorit, naar een handvol liefde en een
kruikje vergetelheid, de film, die het publiek kent
is iets anders dan gefotografeerd tooneel En de
enkele creatief waarop met rechtvaardige trots
kan gewezen worden, danken hun bestaan grooten-
deels aan het toeval.
Maar niet alleen in Holland overweegt de z.g.n.
acteursfilm. Ook in het buitenland blijft deze cpper-
machtig. Zie het klassieke voorbeeld; de Amerikaan
sche film. Neem de „Ten Commandments", regie
Cecil B. de Mille. Het ergerlijkste voorbeeld mij
bekend. Acteurs spelen tegen een décor, dat stijl en
gevoel voor verhoudingen mist. Nergens zocht men
!?aaw-,e,enheid' een synthese, integendeel, Cecil B.
de Mille het zij hem nooit vergeten gaf er
den voorkeur aan de veelheid zoo nadrukkelijk mo
gelijk naar voren te brengen.
Holand liep storm. Geen plaats bleef onbezet We
ken aan weken draaide dit wanproduct in de
groote theaters. Een even wanstaltige en schreeu
wende reclame ging er aan voraf. En dan weigert
men nog 't gevaar aan den film verbonden te zien:
Volksbederf en smakeloosheid.
Filmspelers.
Een iiim heeft paradoxaal gesproken geen ac
teurs, geen décors noodig. Het eenig noodige- de
regesseur, of liever, dit drukt zijn functie volkomen
uit, de cineast. Want hij, en hij alleen, creëert een
film. De rest is hulpmiddel. Het gaat om de bewe
ging, om het rythme.
Wij kennen enkele filmspelers, die dit innerlijke
rythme beziten: Charlie Chaplin, Iwan Mosjoukine
Asta Nielsen, Conrad Veidtzij zijn te tellen en
hun namen zullen nog genoemd worden als de
Gloria's, Mary's, Ramon's enz. al lang vergaan zijn,
vergankelijk en vluchtig als het celluloid, dat hun
pose's en toiletten voor korten tijd onder het pu-
pliek bracht.
Asta Nielsenlaat ik hier even een onzer
schrijfsters (Emmy van Lokhorst) aan het woord
Er is in het gelaat van Asta Nielsen, in het
leelijke, hoekige gelaat met de als apart levende
oogen een schijnsel doorlichting als van een
gordijn waarachter een lamp brandt. Er is in den
dadelijk weggevleugelden glimlach, in het even
wiegen van het hoofd, in het snelle rondzien, een
bowögenheid van de ziel, die verwant is aan Ham
let's bovenaardsche onrust. Zooals de schim van
Hamlet's vader hem vervolgt, zoo wordt ook deze
figuur door den schim van onzen levensoorsprong
verontrust en naar den eindeloozen dood gedreven.
De beteekenis van haar verschijning gaat ver uit
boven de figuur, die zij toevallig in de, meestal
abjecte, scenario's speeltDeze kunstenares
heeft geen leeftijd. Tien, vijftien jaar geleden speel
de zij met hetzelfde eeuwig-menschelijke masker.
De groote, wat scheeve mond, kan de vrouwelijke
teederheid in haar schuwen glimlach geven en de
meest norsche weerzin in het even vertrekken der
onderlip. Het gezicht in rust lijkt uit steen gebei
teld, een felle sombere kop, die boven het „man
of vrouw zijn" uit is."
Protest.
Er valt echter vooruitgang te constateeren. Het
publiek slikt niet meer gewillig alles wat het wordt
voorgezet. In Frankrijk, in België, in Duitschland,
in Ruslanden ook in Holland is een streven
merkbaar tegen de smakeloosheid van sommige
theater-programma's.
Holland heeft zijn filmliga. Het is niet hun doel
concurreerend op te treden tegen de bioscopen. Maar
de Filmliga zegt eenvoudig: we zijn niet tevreden,
dus zullen wij zelf draaien, wat ons artistiek en
experimenteel verantwoord lijkt.
De Filmliga staat nog in de kinderschoenen, maar
deed belangrijk werk. Zij bracht ons eenige experi
menten, die in elk geval de moeite waard waren
te aanschouwen, zij bracht enkele waarlijk-goede
films en eenige waardevolle reprises. Haar middelen
zijn beperkt. Zij moet roeien met de riemen die zij
heeft. Maar overal verrijzen afdeelingen: Amster
dam, Den Haag, Rotterdam, Haarlem, Utrecht, En
schede, Dordrecht, Amersfoort, Leeuwarden, Gro
ningen
Ook het publiek zal zich langzaam maar zeker
afkeeren van wat in de film slecht, verderfelijk is.
Men zal genoodzaakt zijn films te produceeren. De
leden der Filmliga zijn alleen maar pioniers. Laten
de heeren film-fabrikanten op hun hoede zijn. „Het
kan verkeeren."
JAN R. Th. C.
