Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartiei Uit de Noordhollandsche Madi Jaargang ""Hu: Fw» 1. UIZER. - Redacteur J. II. Kïïl - Bureel Mstkwoude. Revue van de Week West-Friesche woorden uit 't laatst der 18e eeuw TELEFOON INTERCOMMUNAAL NO. 52. DONDERDAG 8 JANUARI 1931 COURANT VERSCHIJNT DINSDAG DONDERDAG en ZATERDAG. Abonnmen tspr ij s per 3 maanden 1.15. COIIRMT ADVERTENTIEN: Van 15 regels 75 cent; elke regel meer 15 cent GROOTE LETTERS NAAR PLAATSRUIMTE. 6 JANUARI Het nieuwe jaar is ongeveer een week oud En 1 reeds heeft 't al heel wat gebracht van „lotsmorel 1 en menigerlei geval" - zooals P. C. Hooft zijn „His- J toriën" aanving. Onze gezant bij de Fransche Re 1 publiek, Jhr. Dr. Loudon, moest de opdracht ver J vullen om de deelneming van Nederland met het I verschelden van den grooten veldoverste, maarschalk a Joffre, den overwinnaar van den slag bij de Marne. I te Parijs over te brengen. In die eerste week van 1931 1 werd de doodenlijst aangevuld met verschillende 1 Nederlanders van groote reputatie op verschillend gebied. Er is - naast veel schamend - nog niet veel J licht te bespeuren in het jong geboren jaar. 1 De Eerste Kamer hield den 30en December een J zitting, waarin o.m. het ontwerp tot opschorting I van den indirecten vaccinatie-dwang en dat tot het I verleenen van kas-voorschotten aan den Kon. Holl I Lloyd werden goedgekeurd. De Eerste Kamer staat voor een belangrijke I werktaak. President De Vos van Steenwijk heeft I aangekondigd, dat deze week door de Eerste Kamer de ontwerpen - Rijksbegrooting - 1931 in de afdee- lingen zullen worden onderzocht. Een paar weken erna komen de Gemeente-wet en andere belangrijke I wetsvoordrachten in openbare behandeling. Voor het sensationeel groot-politiek debat zal de I Pacht-wet in de sectiën worden besproken. 9 In de zitting van 30 Dec. hebben Mr. Rink en na hem mevr. Posthuis-Smit het z.g. vaccinatie-wetje op de veelmaals ontvouwde gronden bestreden. Mi nister Verschuur herhaalde voor de zooveelste maal dat de Regeering principiëel aan de wettelijke vac cinatie-verplichting vasthoudt, doch ook: dat het nog steeds voorkomen van encephalitis-gevallen, ook met doodelijken afloop, aa inenting, de Regeering in de onmogelijkheid brengt om in deze dwang tót vaccinatie te doen voorschrijven. Met 19-15 kwam het onderwerp er. Bij het debat over het Lloyd- ontwerp wees Dr. Wibaut er op dat het z.i. dwaas heid zou zijn de helpende hand van de maatschappij af te trekken juist nu hare saneëring zal kunnen beginnen. Minister Verschuur bleek t' hiermee vol komen eens te'zijn en de beste verwachtingen ti koesteren van de toekomst der hier bedoelde maat schappij. Het ontwerp kwam er met 18-10. De Tweede kamer is bijeengeroepen tegen Vrijdag 9 Januari a.s. Er is dan regeling van werkzaam heden, terwijl voorts het ontwerp tot goedkeuring der handels-overeenkomst van Geneve van 24 Maart 1930 op de agenda is vermeld. Misschien wordt het weer een lange vergadering, waarna de Kamer tot 9 of 10 Februari zou uiteengaan. Men weet, - voor de lentecampagne van ons Lagerhuis staat heel wat op het lijstje. In de verhouding tusschen reeder en wérknemers der treilvisscherij, die op staking scheen te zullen uitloopen is eenige ontspanning gekomen. J?e Rij ksbemiddelaar Ir. Van IJsselsteyn vroeg inlichtingen en het besef bleek te ontwaken, dat zeker in dezen crisis-tijd door „strike" al bitter weinig voordeelen te behalen zijn!.... De werke loosheids-ellende breidt zich al meer uit. Te Haarlem namen nu en dan de relletjes, met dit droevig verschijnsel verband houdend, - een dreigend en bedenkelijk karakter aan. Ook hier hebben - begrijpt men - de communisten volgers „orders en recepten" uit Moskou - hunne sabotee- renden, verderfelijken invloed. Het sinds zoo lang in spanning verwachte rapport- Rutgers over de wijziging der Lager Onderwijs-wet- 1920 is dan eindelijk door de leden ervan bekrach tigd. Helaas! - overeenstemming is geenszins bereikt. Een reeks van nota's, met uiteenloopende conclu- sien, zijn ingediend. Er zal nog heel wat moeten „geschreven en gewreven" worden, voor-en-aleer men hier tot iets als een „commissie opinie" zal zijn gekomen. Van Minister Terpstra wordt 't aldus iets als een toch door labyrinth. Door het soc.-democratische hoofdorgaan „Het Volk" werden eenigszins vage geruchten verspreid met betrekking tot de benoeming, dat Mr. Van Kempen, het Kamerlid der Vrijheidsbondsfractie, die op 3 Juli 1929 gekozen werd, in ons Lagerhuis zou zijn gebracht via „Deli-tabak-invloeden", welke een halve ton gouds in de Vrijheidsbonds-kas zouden hebben gestort met 't oog op deze verkiezing. Na tuurlijk maak ik van een en ander melding zonder de geringste commentaar. Ook deze muis zal wel een „staartje" hebben 'f. Was in deze eerste 1931-periode die van de Volks-tellerij met al haar avonturen en gebeurtenis sen van humoristischen en ook wel tragischen aard, - dat tal van tollen in den lande verdwenen. Zoo is nu het geheele Gooi van tollen vrij. 't Wekt gejubel en blijdschap, - terwijl zich toch ook nog enkele aanhangers van het oude systeem van wegen-onder- De ziekte-toestand van den oud-president baart zeer groote zorgen; de jongste berichten vermeld den dat de behandelende medicus nog niet alle hoop op levens-behoud van den grooten jurist Mr W. H. Lohman heeft opgegeven. Prof. Jhr. Mr. W. J. van Eyzinga, de beroemde kenner van het Volkenrecht is benoemd tot Com mandeur in de Orde van den Nederlandsche Leeuw Bij Kon. Besluit is benoemd tot directeur van de Koloniale Landbouwschool, Dr. H. H. Zeylstra Fzn leeraar aan die school te Deventer. Kolonel J, H. Hardenberg, Inspecteur van het wapen der Infanterie, is bevorderd tot generaal- majoor. Tot commandant van het regiment Genie-troe pen is benoemd kolonel G. C. Beltman. Aan prof. Dr. W. de Sitters, directeur van de Leidsche Ster renwacht, is de Amerikaansche Bruce-medaille van 1931, een zeer hooge wetenschappelijke onderschei ding, verleend. Uit de doodenlijst: Gep. luitenant-generaal W. G. F. Snijders, oud inspecteur der Infanterie, 82 jaar, Den Haag. Gep. kapitein van het Indische' leger, F. C J Sneep, 44 j., Den Haag. W. P. Bredius, oud-voorzitter van den Nederl zwembond, Zwolle. N. Molenaar, architect, bekende bouwer van R Katholieke kerken, 80 jaar, Den Haag. B. H. de Waal, 81 jaar, oud-administrateur aan het departement van Buitenl. Zaken. H. Kühlman, oud-referendaris aan Financiën, 79 jaar. Gep. generaal-majoor-titulair van het Indi sche leger D. F. Bouman, Den Haag. Mr. H. A. van Raalte, oud Kantonrechter te s-Gravenhage, op 78 jarigen leefd. Prof. Dr M W Beyermek, 79 jaar, oud-hoogleeraar in de micro biologie aan de Technische Hooge School, Gorsel. Jhr. A. A. Just de la Paisières, oud-inspecteur bij de Mpy. tot Exploitatie van S. S„ 86 jaar Voorburg Majoor-intendant der 1ste Divisie H. M„ M Buf- 51 jaar, Den Haag. De dagen worden iets langer. De zon is aan 't overwmnen! Moge dit het onmisbare optimisme, de geestkracht en den levensmoed van ons, menschen, prikkelen sterken. Ondanks zoovele verschijnselen, die ons tot smart -en twijfelen aan de toekomst mochten stemmen. Langcdijk in 1732. fort, Voor de jongste criminaHteitsrubriek is stof genoeg aanwezig om er drie gansche week-kronieken mee te vullen. Ik doe enkele grepen uit de massa. In de Hoofdstad is aangehouden eene 24-jarige gescheiden vrouw, onder verdenking van doodslag op haar pasgeboren kindje. Te Rotterdam deed zich een echtelijk drama voor waarbij de vrouw een revolver op haar echtgenoot loste. Zij werd in arrest gesteld. De man is niet zeer zwaar gekwetst. Een Nederlander, diamant-koopman uit Antwer pen, deed aangifte dat hij te Amsterdam op een tram is beroofd van een portefeuille met f95.000 aan waarde. Een lange, lange reeks van inbraken - speciaal ditmaal te Nijmegen. Ik verwijs voor de bijzon derheden naar de bladen. Te Rotterdam wist men in het politioneele net te vangen een tuinman, landgenoot, die bleek in een Fransch kasteel inbraak te hebben gepleegd en daar tal van kostbaarheden te hebben geroofd De bekende financier Lieberman is twee maanden voordat zijn straftijd was verstreken, uit de Sche- veni/igsche strafgevangenis ontslagen - op grond van gezondheidsredenen en per auto naar Antwer pen vertrokken. De beide Delftsche studenten, die in fuif-stemming het Kon. Paleis te Amsterdam binnendrongen, zijn door het Gerechtshof in de hoofdstad veroordeeld tot een week gevangenisstraf, wegens huisvrede breuk. Te Rotterdam, in de Vinkestraat werd een 63-ja- "ge vrouw door een 69-jarigen mede-bewoner van 't huis met een mes bij een twistpartij zeer ernstig "erwond. Hierbij zal men bezwaarlijk van een „drame d'amour et-si joulousie" kunnen spreken. Wél schijnt zoo iets het geval te zijn geweest bij een afschuwelij „liefdesdrama" te Groningen, waar een 50-jarige monteur eene 45-jarige vrouw die weigerde met hem in 't huwelijk te treden, een kogel door de hersens joeg en daarna zelfmoord pleegde. Nog een moordaanslag had te Groningen plaats. Een echtgenoot, die ongewenschte Visite bij zijn gade aantrof verwondde den bezoeker met een dolk in ernstige mate. Hij werd in arrest gesteld. 1644 zijn bijzonderen leeraar gehad. Zuidscharwou of St. Pieterkarspel mede, als gezegd is, op de langedijk gelegen, daarvan werd de Ambachtsheerlijkheid mede op den 17en November 1730 verkocht en waren koopers Mr. Jacob Mispel blom en Johanna Grinnes voor 19100 gulden. Wegens het kerkelijke van Zuidscharwou, zie op de naast- volgende aanteekening. In de dorpen aan deze langedijk bestaan de inwoners meest door het aan- kweeken van papavers of slaapbollen, welke bloemen in zoo groote menigte en verschillendheid van couleur des zomers een ongemeen genoegen aan de aan- schouwers geeft. 3. Broek op Langendijk, van ouds Broekkerspel genaamd, is van Alkmaar af het eerste dorp op de Langedijk en ligt tusschen St. Pancras en Zuid scharwou of Sint Pieters Karspel. In het jaar 1573 werd door bevel van den gouverneur Sonoy alhier een schans gemaakt. De rëgeering bestaat hier Uit den schout en zeven schepenen, welke laatste jaar lijks op Pinkster veranderen. Volgens besluit van de heeren Staten van Holland, werd op den 17den November 1730 de ambachtsheerlijkheid verkocht en waren koopers de regenten zeiven voor 20300 gulden. Wegens het kerkelijke is Zuidscharwoude en Broek van het jaar 1591 tot nu toe (1732) door een leeraar te zamen bediend geweest. De „printverbeeldingen" in de Arkadia brengen een aantal kerken in beeld, waaronder de kerk van Broek op Langendijk, die nog heel duidelijk te her kennen is. Op de streek grond, die nu als kerkhof wordt gebruikt, ziet men een paar boomen getee- kend, benevens een schaapherder, eenige schapen en een paar gebouwen, die waarschijnlijk schaaps kooien moeten voorstellen. In 1732 verscheen de Noordhollandsche Arkadia van Claas Bruin, „verrijkt met aantekeningen van den heer Gerrit Schoemaker en versiert met print verbeeldingen". Weetlust, Goedaard, Zedenlust en Waarmond ma ken een reis door een groot deel van Noord-Holland en deelen op rijm elkander mede, wat in de be zochte plaatsen hun aandacht trekt. Van Oudkars pel vertellen zij niets; zij rijden er door en dan zegt Weetlust: Maar 'k zie vooruit twee torenspitsen rijen. Waarop Waarmond antwoordt: Het eene is Noord- en 't ander Zuidscharwou, Wier borgers zich met vee- en akkerbouw Geneeren: want men weet in deeze streeken Van zeevaart, noch van wisselblank te spreeken, Noch rampspoed die de kiel brengt in gevaar; Dies zoekt men hier na geen verzekeraar, Op wien een koopheer rust, doch vaak onzeker. Men sluit hier ook geen handel bij den beker, Of 't moest geschiên bij varsche melk of wei. Hier klinkt geen bas, maar wel een veldschalmei En fluit, om zorg en kommer te verjaagen. Hier z'et men ook geen diamanten draagen, Die schittren in 't gezicht door straal op straal; De hovaardij draagt roem op bloedkoraal In dit gewest, tot halssieraad der vrouwen, De jeugd, wanneer ze zich begeeft tot trouwen, Gebruik geen koets, maar kuiërt slegts te voet. De bruiloftsschuur kent hier geen overvloed Van vreemde spijs, geschotelt in veel deelen, Noch 't kunstwerk van gesuikerde kasteelen, En alles dat den stedeling vol keurs Begeert, en diep doet tasten in de beurs; Ze is niet gewent aan zulk een dwinglandije, Maar ze is tevreên met akkerlekkernije, En wat den hof en vijver geeft; dies is Men hier vernoegt en vrolijk aan den disch. Weetlust merkt dan op: Dat onderscheid is geestig voorgedragen. Even daarna zegt Zedenlust: Ik zie wij zijn te Broek op Langendijk; en Weetlust spreekt: Dit Broek is slechts (eenvoudig) en 't ander n.l. Broek in Waterland) niet gelijk Welks zindelijkheên ons hielden opgetogen. Dat Broek (in Waterland) is ook van krachtiger vermogen Dan dit (op Langedijk), gelijk is op zijn plaats gezegt, Hoewel dit dorp in eene landstreek legt iDie Waterland, hoe grasrijk, gaet te boven In boomgewas, in akkers en in hoven, 't Geen 't oog door veel verandering behaagt. Gerrit Schoemaker (die met Andries Schoemaker door den schrijver der Arkadia onder de „keurige dagen Rieden;kluizen is alleen, zonder vrouw huis In een aardrijkskundig werk, in 1791 of kort daarna verscheen, komt iets voor over de taal, die op Langedijk wordt gesproken. Een vader en'zijn zoon doen een reis door ons land. Als zij op Lan gedijk zijn aangekomen, vertelt de vader, dat „hier een overvloed van uien, kool, wortelen en andere aardgewassen geteeld wordt." Vervolgens merkt de zoon op, dat hij eens een Langedijker gesproken heeft, wiens bijzondere woor den hij niet verstaan kon. De vader zegt: 't Kan zijn, dat hij sommige woorden sprak, zijner streek eigen; maar anders is het zeker, dat men in gansch West-Friesland, vooral ten platten lande, woorden hoort, ons niet onbe kend, die elders vreemd luiden, en waarvan wel een woordenboek zou te maken zijn. Zoo is een aan stopper bij de West-Friezen, die elders een dood graver genoemd wordt; een buikje is een kraamkind; zij zetten een pop van stroo op iemands huis, als zijn gewezen vrijster met een ander trouwt, en noemen die (de pop zeker!) een dor; een end, voor- enafterend is een kamer voor of achter; fartelen is heen en weer loopen, zonder iets uit te voeren; glad te vrijen noemen zij een meisje, dat zich ge makkelijk laat overhalen; een handschuier is een boerenarbeider; een hekje is een bezoekje, meest van jongelieden; iemes dagen is te zeggen: eenige heffing, die in periode verkeer zeker niet meer was te handhaven. Een beroep is gedaan door het steuncomité om ï0®".ln ruime mate gevolg te geven aan de roepstem rot het verstrekken van steun aan de slachtoffers van de Javaansche Merapi-ramp. Reeds is gebleken noezeer ons volk ook en zelf in benarde tijden als kunnen beperken, welke wij nu doormaken, gereed staat om nood te i ux u.mv--'eni8e"' De oproep zal dus zeer stellig met die van irie, die echtf °en „clamans in deserto", - den weeklagende in woestijn, - blijken te wezen. kunstbeminnaaren" wordt geteld) geeft over de Langedijker dorpen de volgende aanteekeningen 1. Oudkarspel aan de lange dijk gelegen, tus schen Noordscharwou, Warmenhuizen en Heeren- De boosaardige roode-haan heeft zich wederom karspel- Het is een fraai, groot dorp, van binnen met geducht doen gelden. De gevaarlijke' pief-pafferij in I een besteende straat voorzien. De kerk staat een de nieuwjaars-periode, dewelke al vóór Kerst tegen- weinig van het dorp af- voor het rechthuis staat het uitstrekt, heeft^aar'hefhare ffbijgebJach^Te j waarschijnlijk dat der bouwtijd. In het Amsterdam aan de Nieuwe Keizersgracht, woedde J 90 verbrandden hier vijftien huizen, en wer- een geweldige brand in twee pakhuizen, waarbij den biJ de quotificatie in het jaar 1632 hier honderd het grootste deel der hoofdstedelijke Brandweer en een en zestig huizen gevonden. Oudkarsnel is in sc^crP bestraffen van den leeraar;tutje beteekent dft uit.prste mmonnino wrongel, ook wel zusje; twijg is een boomtak; de vluin is een dorschvlegel; 't eten wordt zangerig dat is: het brandt aan. houden; een kokje zoeken is naar een vrouw trach ten ;lezig, wordt iemand genoemd, die van lezen houdt; maltentig is: zindelijk over huis; de mat oprollen is sterven; nietemijtig is niets waardig, maar wordt wel anders gebrukt; de de poot is 't voorhoofd; zij zeggen: het gewas staat rempelig, wanneer het te vreezen is, dat het niet goed zal blijven staan;hij rijdt op de wit, dat is: hij wordt boos; hij scheidt er uit zeggen ze, wanneer iemand sterft; snakker is verfrisschendspoken noemen zij houd doen hooren. De overgroote meerderheid geeft de uiterste inspanning moest betoonen om de ge- het jaar 1574 en 1575 nevens Heerpnknrsnpi Hnnr hitusschen haar sympathie te kennen met het ver- vaarlijke uitbreiding van de vuurzee te voorkomen, i één leeraar bekend 'df™ of dwijnen van een heffing, die in periode van snel- Te Haarlem spookte het roode-haantie ook ee- !!"J i f" diend' daarvan gescheiden ducht in de TugMastaaat De° ern^tige^schatfe, ger met Zuid- en Noordscharwou, welk laatste aangericht, was het gevolg van onvoorzichtigheid i gebleven is tot het jaar 1644, wanneer zit bij 't ophangen van waschgoed bij een gloeiende j ieder een bijzonder leeraar beriepen. dpCpf,LmetwWat beleid en voorzichtigheid zou men 1 2. Noord- en Zuidscharwou. Deze twee dorpen 2L^el^d!!Lv_an den rooden-haan ongetwijfeld zijn gelegen aan de langedijk, tusschen Broek en Pfaa$Se! ijk PUetflWS Uit de Personalia: Onder de tragische incidenten der afgeloopen week is zeker zeer bedroevend het ongeval, bij Uden, op een jachtpartij gebeurd, en waarbij een vader, door struikelend tegen zijn geweer te trappen, zijn hem ten jacht vergezellenden 15-jarigen zoon heeft dood- Oudkarspel, en placht van ouds Noordscharwou St. Jans- en Zuidscharwou St. Pieterkarspel genoemd te worden. De Ambachtsheerlijkheid van Noord scharwou werd op 17 November 1730 voor 205000 gulden gekocht door Mr. Willem Vlaardingerwoud. ZUIDSCHARWOUDE. Er zijn hier meer werklooze arbeiders dan in vorige jaren omstreeks dezen tijd. Het is te hopen, Roo^ oyn uftreden als President van den Hoogen geschoten. Alsook: het in een lift ten Postkantorê j Dit dorp werd 111 het kerkelÜke van het jaar 1574 dat in den raad, waar de werkloosheid ter sprake nln t ^er Nederlander is Jhr. Mr. W. H. de Savor- te Amsterdam verpletterend worden van een 21- j nevens Zuidscharwou, Oudkarspel en Heerenkarspel zal worden gebracht, een middel kan worden eevon n Lohman door zijn opvolger Mr. Fetener van Vlis- jarigen beambte. een jaar door één leeraar bediend, daarna weder den, om in dien toestand te voorzien

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Nieuwe Langedijker Courant | 1931 | | pagina 1