FORTUIN's alom bekende
Heeren- en Jongenskleeding
De Beteekenis van Willem Bil-
derdijk als Poeët en Politicus.
Laatste berichten
Kwaliteit, goede pasvorm
en lage prijzen
VAN SOCIAAL BELANG.
De Langedljker Winkeliers-, Nering- en Vakver-
eeniging is wel capabel voor zich zelve propaganda
te maken. Daartoe heeft ze onze hulp niet noodig.
Toch willen we met een kort woord wijzen op de
spaarzegelboekjes, die zij Uitgeeft
Wij achten deze van veel sociaal belang voor on2e
omgeving. En daarom vestigen wij de aandacht er
°PHet afbetalingssysteem werkt vaak verderfelijk.
Het leert geen sparen, maar werkt de verkwisting
in de hand.
We vinden het koopen op afbetaling niet m het
belang van onze burgerij.
Van heler harte hopen we, dat onze winkeliers
dit mooi stukje sociaal werk met succes bekroond
Een sparend volk is een vergarend volk, en dit
word een welvarend volk.
En dit is 't, wat we in de eerste jaren goed zullen
moeten leeren verstaan! Wat vele ouderen verleerd
hebben, en vele jongeren nog niet kennen! Maar
wat ze mede door deze spaarzegelboekjes kunnen
leeren!
OUDKARSPEL.
Bij de op gisteravond gehouden stemming voor
een kerkvoogd der Ned. Herv. Gem. Oudkarspel,
periodiek aftredend de heer G. Hart, is deze her
kozen.
nieuwstijdingen
HET TORENDRAMA TE AMSTERDAM.
De Haagsche leidekkerspatroon M., die verdacht
wordt in den toren van de Gerardus Majellakerk te
Amsterdam zijn compagnon van het leven te heb
ben beroofd, zit nog steeds in de hoofdstad in
voorarrest. Deze dagen is, naar de „Nwsbr" meldt,
door de schuld van M. zelf in deze zaak een ver
rassende wending gekomen, waardoor de vermoe
dens tegen hem ten zeerste worden versterkt.
M. heeft n.l. aan een mede in het Amsterdamsch
Huis van Bewaring vertoevenden gedetineerde een
briefje ter hand gesteld, waarin hij dezen trachte
om te koopen tot het afleggen van een valsche ver
klaring, waardoor de vermoedens tegen zijn gewe
zen knecht W. zouden worden verstrekt.
M. had dit briefje verstopt ln een stuk brood, dat
hij daarna dik met boter, hem uit de cantine ver
strekt, had besmeert.
Tijdens het luchten trachtte hij dit stuk brood
aan den medegedetineerde te overhandigen, hetgeen
door een bewaker werd gezien, Deze nam het brood
ln beslag en ontdekte daarbij het briefje, dat aan
stond aan den rechter-commissaris is ter hand ge
steld.
Zooals te begrijpen is, wordt de geloofwaardigheid
van de door M. ten opzichte van W. geuite beschul
digingen thans tot een minimum teruggebracht.
Ook in andere opzichten zijn er tegen M. ernstige
vermoedens naar aanleiding waarvan ook een in
structie wegens brandstichting indertijd te Zwijn-
drecht gepleegd, tegen hem is geopend.
Als verdediger van M. is aangezocht mr. F. A.
Kokosky te Amsterdam, die dit aanzoek voorlopig
heeft aanvaard, doch zich zijn definitieve beslissing
heeft voorbehouden tot tijd en wijle de instructie zal
zijn gesloten.
Een geestelijke gedood en twee gewond.
Dinsdagavond te omstreeks half zes is op den on-
bewaakten overweg NeedeEibergen een automobiel
bestuurd door den kapelaan J. H. Krabbenborg uit
Groenloo gegrepen door den trein, die te omstreeks
halfzes uit Neede naar Eibergen vertrekt.
De auto werd een eindweegs medegesleurd en is
geheel vernield. Kapelaan Krabbenborg was op slag
dood, De pastoor J. P. P. Oosterbaan, pastoor-deken
van Groenloo, werd gewond en kapaan A. M. v.
Soest eveneens uit Groenloo, die ook in den auto
gezeten was, minder ernstig. De beide gewonden
werden aanstonds per ziekenauto naar het zieken
huis te Groenloo vervoerd.
De Burgemeester van Neede -«ïbergen warm
spoedig na het gebeuren van het vreeselijK ongeluk
ter plaatse om in hun kwaliteit van hulpofficieren
van justitie een onderzoek in te stellen.
Het lijk van kapelaan J. H. Krabbenborg werd
daarna ook naar het ziekenhuis te Groenloo over
gebracht.
Wij vernemen nog, dat de omgekomen kapelaan
41 jaar oud was. De beide gewonde geestelijken zijn
resp. 53 en 35 jaar oud. De door hen bekomen ver
wondingen bleken minder ernstig te zijn dan' zij
zich lieten aanzien. Gisteravond was hun toestand
DE MOORDZAAK-LANS.
Nog i
behandeling voor de malversaties te
wachten.
De gewezen procuratiehouder G. J. van O., die
in drie instanties heeft terecht gestaan wegens
doodslag op zijn patroon, den heer P. C. Lans en
wegens malversaties, heeft Vrijdag, onmiddellijk na
zijn veroordeeling door het Bosscche Hof tot een
gevangenisstraf van 2 jaar en 6 maanden, afstand
gedaan van zijn recht op cassatie. Hij deed dit met
het oogmerk, zijn straf onmiddellijk te doen ingaan
en dus acht dagen eerder vrij te komen.
Zaterdag ontving van O. echter, naar de Haagsche
Crt. meldt, van de griffie van het Hof de mededee-
ling, dat de advocaat-generaal, mr. F. Couvée, geen
afstand wenschte te doen van zijn recht op cassatie
en zich zijn beslissing dienaangaande voorbehield.
Blijkbaar overweegt de advocaat-generaal dus,
tegen het veroordeelend gedeelte van het arrest
cassatie aan te teekenen.
Cassatie tegen het vrijsprekend gedeelte is niet
mogelijk, omdat aan de meening van het Hof over
het al of niet wettig en overtuigend bewezen zijn
van den ten laste gelegden doodslag niet valt te
tornen.
De stap van den advocaat-generaal zal ongetwij
feld algemeene verwondering wekken en zou alleen
dan gemotiveerd zijn, wanneer in het vooroordeelend
gedeelte van het arrest een grondbeginsel van het
recht zou zijn geschonden.
Voor v. O. heeft deze houding van den advocaat-
generaal alleen dat gevolg, dat zijn straf met acht
dagen wordt verzwaard.
Het is toch geenszins aan te nemen, dat hem, ook
al werd de zaak nogmaals verwezen voor de mal
versaties een zwaardere straf zou worden opgelegd.
FORD IN DE HOOFDSTAD.
De overdracht aangenomen.
De Raad van Amsterdam heeft met 34 tegen 3
stemmen, die der communisten, aangenomen de
voordracht van B. eh W. om 16 HA. industrieterrein,
gelegen aan de Havens-West voor de som van
f 800.000 te verkoopen aan de Nederl. Ford-Mij, thans
gevestigd te Rotterdam. Nog héden zou het Raads
besluit door Gedeputeerde Staten van Noord-Hol
land worden goedgekeurd.
1806— 26 Maart 1931
Op 26 Maart wordt door een comité het
feit herdacht, dat op 26 Maart 1906 na een
meer dan tienjarige ballingschap in den
vreemde een onzer meest beroemde dichters
Willem Bilderdijk in de plaats zijner inwoning
terugkeerde. In de dadelijk daarop volgende
jaren bereikte Bilderdijk den hoogsten bloei
van zijn dichterschap.
De periode, waarin Bilderdijk na den 21en October
1782 te Leiden tot doctor in de rechten te zijn ge
promoveerd, zijn advocactenloopbaan in Den Haag
begon, kon met recht een woeelige periode genoemd
worden. Wij stonden aan den vooravond der groote
omwentelingen.
Van zijn eerste openbare loopbaan af had Bilder
dijk zich bij de Prinsgezinden aangesloten en wij
zien hem dan ook herhaaldelijk optreden ais ver
dediger van vervolgde partij genooten. Door deze
sympathiebetuiging, wierp Bilderdijk zich te midden
van den hevigen partijstrijd tusschen de patriotten
en prinsgezinden, die met den dag versccherpte.
Schotschriften werden verspreid tegen Prins Willem
V, Prinses Wilhelmina van Pruisen zijn vrouw en
den hertog Lodewijk van Brunswijk-Wolfenbiittel,
die als adviseur van den Prins optrad, en het werd
zelfs verboden „Oranje boven" te roepen. Bilderdijk
I was over dit verbod hevig verontwaardigd. De be
kende Kaat Mossel, die behalve haar naam-koop-
waar ook „Oranje-tractaatjes" ten beste gaf, werd
in 1784 wegens het geroep van „Oranje boven" ge
vangen gezet en hoorde zelfs den eisch van 10 jaar
tuchthuisstraf tegen zich uitspreken. Na een vurig
pleidooi verkreeg Bilderdijk haar vrijspraak, die
echter eerst in '87 volgde.
Door deze gebeurtenis was Bilderdijk plotseling
een beroemd man en gevierd advocaat geworden, als
dichter was reeds zijn naam gevestigd door zijn
bekroonde prijsverzen en zijn, hoewel naamloos uit
gegeven bundels -minnegedichten. Wij zullen voor-
loopig zijn reputatie als dichter buiten beschuwing
laten en ons uitsluitend bepalen tot de periode
van de revolutionaire branding waaraan Bilderdijk
getracht heeft het hoofd te bieden.
Met den prins en zijn hof bleef Bilderdijk voort
durend in relatie, verscheidenen keeren werd hij
zelfs geraadpleegd in politieke aangelegenheden,
ofschoon de prins reeds in September 1785 naar
Breda was verhuisd, nadat hem het militair com
mando in Den Haag was ontnomen. Na den inval
van Ferdinand van Brunswijk in September in
Holland, maakte Bilderdijk den geheelen veldtocht
mee tot de inneming van Amsterdam en bracht in
opdraccht van den prins, den bevelhebber op de
hoogte van de oude privilegiën en stadsrechten der
Hollandsche steden, die werden aangevallen.
In hoog aanzien.
Nadat de prins in zijn waardigheid was hersteld
kwam Bilderdijk in hoog aanzien. Maar de stadhou
derlijke zetel stond in die dagen zeer wankel en Wil
lem V was er geenszins den man naar om den zetel
in evenwicht te houden. Met den invalvan Daendels
in December 1794, in ons land bleef voor den be
schermheer van Bilderdijk niets anders over dan
op 18 Januari 1795 de wijk te nemen naar Londen.
Voor Bilderdijk was deze plotselinge ommekeer
in den politieken toestand een ontzettende slag.
Hij begreep heel goed, dat zijn praktijk, die uit
sluitend op den strijd voor de stadhouderlijke partij
was gebaseerd, niet alleen geheel zou verloopen,
maar dat de anti-Oranje gezinde partij hem zoo
veel mogelijk zou dwarsboomen. Zware huishoudelij
ke zorgen droegen er voorts nog toe bij om zijn
leven onaangenaam te maken en het vertrek van
den prins werd voor Bilderdijk een onoverkomelijke
ramp.
Den 26en Januari werden de Staten van Holland
ontbonden en een nieuwe regeering ingesteld, die
zich de „Provisioneele Representanten van het
Volk van Holland" noemden en die gebaseerd op
de beginselen der Fransche revolutie, het als een
van haar eerste plichten beschouwde de plechtige
erkenning van de .Rechten van den Mensch" af te
kondigen en den eed aan deze beginselen aan alle
officieele waardigheidsbekleeders en aan de advo-
katen op te leggen.
Verbannen.
Terwijl sommige advokaten den eed onder protest
deden en anderen weigerden zulks te doen, meende
Bilderdijk een anderen weg te moetn inslaan. Hij.
stelde een request op waarin hij zijn bezwaren te
gen den eed in den breede uiteenzetten en zond dit
aan de proviisoneele representanten. Het gevolg
hiervan was, dat hij zonder vorm van proces niet
alleen werd afgezet als advocaat maar het verblijf
in stad en gewst en weldra in al de Vereenigde
Provinciën werd ontzegd.
Bilderdijk had deze gevolgen van de eedswei
gering niet verwacht. Later heeft hij zelf toegegeven
dat zijn optreden niet voorzichtig en ook niet nood
zakelijk was geweest. Da Costa zegt hiervan o.a.:
„Onze dichter heeft in later dagen bij kalme be
schouwing van den doorleefden tijd niet ontkend,
maar zelfs beweerd dat hij verstandiger gehandeld
had met inplaats va neen adres aan het nieuw en
hoog bewind aan te bieden tot wijziging, eenvoudig
in de gevolgen va neen niet-afleggen van den eed
te berusten, daar hij van de openbare waarneming
der praktijk verstoken, toch altijd in stilte zou heb
ben kunnen blijven adviseeren.'
Hoe dit ook zijn moge aan Bllderdijk's dertienjarige
werkzaamheid als advokaat was een einde gekomen
en hij moest in ballingschap gaan.
Dnoderdag 22 Maart verliet Bilderdijk den Haag.
Over de Zuiderzee ging het naar Groningen, waar
de balling op 3 April arriveerde, na drie nachten
op zee te hebben rondgezworven. Groningen heeft
Bilderdijk nog een maand geherbergd, daar hij
op een paspoort moest wachten. Begin Mei kreeg hij
van hooger hand een aanmaning om binnen 24 uur
het land te verlaten. Den 5en Mei reisde Bilderdijk
over Delfzijl naar Hamburg met het plan naar Lon
den te gaan om weer in de nabijheid van den Prins
te kunnen komen. Met dit doel ging hij naar
Hampton Court waar de onttroonde vorst nu verblijf
hield. In de twee maanden van zijn eerste oponthoud
in Engeland besprak Bilderdijk herhaaldelijk met
den Prins den politieken toestand en de kansen
voor het herstel van het stadhouderschap.
Zijn huwelijk in den vreemde.
Mevrouw Bilderdijk die achter was gebleven werd
inmiddels een interessante persoonlijkheid vooral
onder de Prinsgezinde vrienden, waarvan enkele
dichters haar leed in alle toonaarden hebben bezon
gen. Doch niet alleen de dichters omzwermden de
verlaten vrouw, dochtevens de schuldeischers.
Het was Bilderdijk natuurlijk onmogelijk geweest,
om binnen een termijn van 24 uur een regeling of
schikking te treffen. Hij zegt, dat hij bij zijn vertrek
veertig duizend gulden had uitstaan van zijn prak
tijk, die hij als verloren beschouwde, Een goed
financier is Bilderdijk nooit geweest een euvel
waaraan de meeste groote geesten mank zijn ge
gaan en wel altijd zullen gaan.
Het huwelijksleven van Bilderdijk dat nimmer
bepaald rooskleurig geneomd kon worden, was er
de aanleiding toe, dat hij met een dochter van den
te Londen verblijf houdenden Hollandschen kunst-
schuilder Katharina Schweickhardt, intieme relaties
aanknoopte. In 1802 scheidde hij van zijn eerste
vrouw Catharina Woesthoven, en trad met Katha
rina Schweickhardt ln het huwelijk. Vervolgens ver
trok hij met zijn jonge vrouw naar Brunswijk om te
trachten daar aan de kost te komen. Hij hoopte,
maar tevergeefs, tot professor aan de Duitsche uni
versiteit benoemd te worden en moest rondkomen
van enkele kleine toelagen, die hem o.a. de Prins
en Hertog Ferdinand verstrekten, benevens een
klein inkomen van lessen geven.
Terug in Holland.
In zijn ballingschapperiode heeft Bilderdijk zich
weinig aan zijn Muze gelegen laten liggen. Doch de
enkele verzen, die hij vervaardigde, wist hij geheel
van Duitschen invloed vrij te houden. Bilderdijk
heeft altijd vooral in deze periode eett antipathie
tegen de Duitsche taal en litteratuur, die toen toch
met Schiller en Heine haar hoogsten bloei had be
reikt.
Negen jaar lang heeft Bilderdijk in het „Bruns-
wijksche moeras" gewoond doch vooral met de krach
tlge stun van zijn tweede vrouw wist hij alle moeilijk
heden te trotseeren.
Eindelijk veroorloofde de veranderde staatsinrich
ting den dichter in eigen land terug te keeren.
Onder het regime van Lodewijk Napoleon mocht hij
in het voorjaar van 1806 den Hollandschen wal weer
betreden en vol ontroering dichtte hij:
Met mijn strammen voet
Eind'lijk uit den onstuimen vloed
Holland's wal betreden.
Ik heb hem met mijn arm omvademd;
'k Heb zijn lucht weer ingeademd;
'k Heb zijn hemel weer gezien,
God geprezen op mijn kniên!
Zijn talent tot rijken bloei ontplooid.
Lodewijk Napoleon wist Bilderdijk te waardeeren
zooveel het inz ijn macht stond. En aan hem is
het te danken geweest, dat Bilderdijk de grootste
kunstenaar is geworden, die ons land in twee eeuwen
heeft voortgebracht (1680—1880). Wij kunnen Bil-
derdijk's veelzijdig talent, dat zich vooral na zijn
terugkeer in ons land ontplooide, oprecht bewon
deren en een vergelijking met Vondel is niet te
gewaagd. Zijn poëzie is die van den waren dichter
geweest, rijk aan schakeeering, een regenboog, die
rust op de uiterste kusten, de holste vreugde- en de
donkerste smart en met zijn blinkende boog zich
verheft aan den hemel," zegt Aug. Heyting in zijn
bloemlezing.
Maerlant, Vonndel en Bilderdijk zijn de vaderen
van onze poëzie, die gepoogd hebben ons Volk op te
drijven. Alle drie hebben zij gegeeseld, wat zij uit
den booze achtten.
Bilderdijk was meer dan een geleerde, want hij
was een scheppend denker en schrijver en meer dan
een verzenmaker, want zijn groote woordkunst bergt
tevens een aonuitputtelijke wereld van gedachten.
M.a.w. hij was een dichter en dat in den waren zin
des woords. Bilderdijk was van een gelijke kracht
en grootte als Heine, Schiller, Voltaire, Tasso en
Milton.
Doch hij is niet alleen beroemd advocaat en een
groote dichter geweest, maar hij was ook schilder cn
etser en voor z(jn werk zou zich zelfs een van onze
meest beroemde s hilders niet hebben behoeven te
sein reen.
Een Bilderdijk-herdenking hetwelk een herden
king van een onzer grootste geesten beteekent, kan
dus niet anders dan onze volle sympathie wegdra
gen.
Op 18 December van dit jaar zal door het Neder-
landsche volk zijn honderdjarigen strfdag worden
herdacht.
(Nadruk verboden).
Per Telefoon
Marktberichten
LANGEDIJKER GROENTECENTRALE.
18 Maart.
Aanvoer: 45000 Kg. roode kool ƒ8.70—13.20; door
schot ƒ8.00—12.70; 84000 Kg. gele kool ƒ5.30—6.80;
doorschot ƒ4.50—5.70; 58000 Deensche witte ƒ3.80-
5.70; 28200 Kg. uien: grove ƒ3.60—3.90; uien ƒ4.20—
4.60; drielingen ƒ2.60—3.30; 4500 Kg. peen ƒ1.70—
2.20; kleine ƒ1.10—1.20.
LANGEDIJKER GROENTECENTRALE.
19 Maart.
Aanvoer: 37000 Kg. roode kool 9.20—12.80; door
schot 7.70—12.00; 116000 Kg. gele kool ƒ4.50—6.40;
doorschot ƒ3.40—4.40 63000 Deensche Witte ƒ3.40—
5.60; 43000 Kg. uien: grove ƒ2.70—3.00; uien ƒ3.00—
4.10; drielingen ƒ2.80—3.20; 300 Kg. peen ƒ1.40.
AMSTERDAM 19 Maart. V. D.
SCHIP OP DE ROTSEN GEWORPEN.
In den afgeloopen nacht is het Noordsche kust
vaartuig „Hera" uit Bergen tegen 2 uur te Havqc-
sund, in de nabijheid van Hammerfest, ten gevolge
van den hevigen Noord-Westen wind, gepaard gaan
de met een hevigen sneeuwval op de kust van West-
Finmarken gestrand, waarbij 7 personen, waarvan
3 passagiers, om het leven zijn gekomen.
De overige 55 opvarenden zijn gered.
De ramp vond plaats onder zeer ongewone om
standigheden.
Het schip liep met zooveel kracht op de rotsen,
dat het voorschip 4 uur lang tuschen de rotsen vast
bleef zitten, terwijl het achterschip dadelijk zonk.
Een stuurman slaagde erin met behulp van een
lijn aan land te komen en de zich aan boord be
vindenden, die zich op het voorschip hadden ver
zameld, met behulp van een reddingsmand en een
kabel na elkaar aan land te trekken.
Zes personen vielen uit den mand en verdronken,
aangezien de zee te woelig was om eene reddings
poging te wagen.
Overmoeid en doornat moesten de geredden den
langen weg naar Havocsund te voet afleggen. On
derweg zakte een bejaarde arbeider in elkaar en
overleed aan de gevolgen van de doorgestane inspan
ning.
TOESTAND VAN DEN V OORMALIGEN RIJKS-
PRESIDENT ZEER ERNSTIG.
De voormalige Rijkspresident, Hermann Müller,
heeft een zeer onrustige nacht gehad.
Zijn toestand was hedenmorgen uiterst ernstig.
Uit AMSTERDAM.
HOLLAND—INDIë POSTVLUCHT.
Hedenmorgen is het vliegtuig de P. H. A. G. R. te
6.13 uur gestart voor de postvlucht naar Indië. Aan
boord bevindt zich 173.7 K.G. post en 30 K.G.
lading.
INBREKERS SLAAN HUN SLAG.
Hedennacht hebben inbrekers op een viertal
plaatsen aan den Koepoortsweg ingebroken, zonder
dat de bewoners van de betrokken perceelen hier
van ook maar iets hebben bemerkt. De heer P. G.
Smit deed het eerste de ontdekking, dat bij hem
alles was overhoop gehaald en vermist 60 a 70 gul
den, het zilverwerk bleef onaangeroerd.
Bij de Wed. Sluis werd pl.m. f 4.50 uit een dames
bureau ontvreemd en bij den heer Slotemaker werd
f300 buit gemaakt.
Bij den heer Overman was de buit gering en wel
7cent en een paar handschoenen.
De wijze waarop door de daders is gewerkt, recht
vaardigt het vermoeden, dat beroeps-inbrekers aan
het werk zijn geweest.
NOORDERMARKTBOND, 18 Maart.
Aanvoer 39500 Kg. uien: uien ƒ4.00—4.70; drielin
gen ƒ2.90—3.40; nep ƒ2.00—2.20; grove ƒ3.30—3.90;
7400 Kg. peen ƒ1.30—2.10; 108300 Kg. roode kool
ƒ9.30—13.10; 49500 Kg. gele kool ƒ4.70—7.00; 158.100
Kg. Deensche witte ƒ4.705.70.
NOORDERMARKTBOND, 19 Maart
Aanvoer: 44400 Kg. uien: uien ƒ3.20—3.90; drielin
gen ƒ2.90—3.50; grove ƒ2.80—3.20; 7800 Kg. peen
ƒ1.20—1.80; 146.400 Kg. roode kool ƒ8.10—13.20;
101400 Kg. gele kool ƒ4.00—7.00; 191000 Kg. Deen
sche Witte ƒ4.20—5.60; 300 Kg .kroten ƒ6.10—6.80.
WARMENHUIZEN, 17 Maart.
Aanvoer: 63600 Kg. roode kool ƒ9.2012.80; 2e
kw. ƒ6.70—11.60; 23525 Kg. gele kool ƒ4.40—5.70; 2e
kw. ƒ2.20—5.00; 37375 Kg. witte kool ƒ4.40—5.40 2e
kw. ƒ1.40—4.10; 23025 Kg. uien: drielingen ƒ2.30—
2.90; uien ƒ3.904.70; grove uien ƒ3.303.80; 3850
Kg. peen ƒ1.90—2.10.
WARMENHUIZEN18 Maart.
Aanvoer: 16150 Kg. roode kool ƒ9.5013.00; 2e
ƒ8.7010.00; 8450 Kg. gele kool ƒ5.306.20; 4475 Kg.
witte kool ƒ4.90—5.20; 9200 Kg. uien: drielingen
ƒ2.703.00; uien ƒ4.204.60; grove uien 3.50; 1025
Kg. peen ƒ1.80.
zijn de kenmerken van
Langestraat, hoek Houttil Alkmaar
