1931
Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
No. 45
DONDERDAG 10 APRIL 1931
40e Jaargang
aitnn: firma I. II. fHZEH. - lidictem I. H. KEIZER. Bureel Mschimndi.
Buiteiiiandsch
Overzicht
Binnenlandsch
Overzicht
Uit den Omtrek
VERSTOPPING »rteg»1»aS*gr,a:
TELEFOON INTERCOMMUNAAL NO. <9.
AMSTERDAM
arlem
geest
Him.
V.
A.
5.52
6.17=
5.52
6.17=
ÏÜ7
7.24=
7.27+
7.54
7.27+=
7.54
8.07
8.24
Vinsterdam.
8.27+
8.54
Amsterdam
r
9.07
9.07
9.24
10.07
10.24
11.07
11.24
11.27
11.44=
12.07
12.24
13.07
13.24
13.27+
13.54
14.07
14.24
14.21
14.36Z
15.07
15.24
16.07
16.54
17.07
17.24
17.07
17.24
18.07
18.24
18.27+
18.54
19.07
19.24
20.07
20.24
21.07
21.24
21.07
21.24
22.07
22.24
23.07
23.24
—30 Aug. en 25 Mei.
►en HelderAlkmaar
Amr. Hlr. I
16.47
17.55
17.54
18.35=
Aug. en 25 Mei.
Aug.
i31 Aug.
ndag op Maandag en
roevigen toon. „Kunt
elooven zonder mijn
oren, dan moet ik
uit uwe bede vervul-
heim tusschen u en
ïr terwijl hij kramp-
Ie.
et is een geheim dal
dekken, al zou ik het
n!" riep Karei driftig
Ebba. „Indien er aan
i herinneringen ver-
or mij, grievend voor
nog willen kennen?'
:t onstuimig jagende
ik u volkomen rein
tige voetstappen over
deuren van het salon
erde.
gesprek te laten hoo
ien," zei de Eitmeeste'
aangrenzend vertrei
ts dwingen het saW
oa opstaande en op
e!" riep de ritmeester
w minnaar is geween
s niet Ebba's minnaar
ïamelijK haar echtge;
i nu op den dremp'-
,rel.
in wien zij gescheiden
r toomeloozen har
dheid dien echt ver-
Ie gade opofferde,
dat gij mij eentó
laat. Daarna zal
ing stellen, om een
omtrent datgene
.chtig toeschijnt."
zich voor Ebba
ippen.
ig," zei hij, en ver»
(Wordt vervolgd)
NIEUWE 1
LANGED1JKER COURANT
DEZE COURANT VERSCHIJNT
DINSSAG DONDERDAG
en ZATERDAG.
Abonnmentsprijs:
per 3 maanden f 1.15.
ADVERTENTIEN:
Van 1—5 regels 75 cent;
elke regel meer 15 cent.
De Spaansche verkiezingen en het re
sultaat. Eien stukje geschiedenis.
In twee dagen tijds de republiek uit
geroepen. Zonder bloedvergieten
verloopen, terwijl de Radio speelde.
Nog een nieuwe republiek: Atlantica.
Het is dus eindelijk zoover gekomen. De dok
ter had reeds vele malen bedenkelijk het hoofd
geschud, toen hij het Spaansche koningschap aan
den pols gevoeld had. Het hart dat de polsslag
moest regelen, in dit geval het S.paansche volk,
liet den hartklep hoe langer hoe minder op en
neer gaan met als gevolg dat het thans stil staat,
onherroepelijk.
Ook hier was er kort voor het verscheiden
van het koningschap, die even oplaaiende vlam,
die het voor een goed opmerker duidelijk maakt
dat nu het einde nabij is. Want, heette het niet
een dag voor zijn aftreden: Koning Alfonso denkt
niet aan af toreden of aan het verlaten van het
land. En het spreekt vanzelf dat als steeds de
Engelsche pers, die het koningschap in .Spanje
steeds heeft ondersteund, dit bericht met vette
koppen bracht.
Eigenlijk is het nog verwonderlijk dat de
Spaansche republiek er zoo plotseling was
Dinsdag nog schreven tie bladen over het ko
ninkrijk Spanje, Woensdagochtend in alle vroeg
te draaiden de rotatiepersen reeds het groote
nieuws: Spanje republiek. En onwillekeurig flit
sen ons brokstukken vaderlandsche geschiedenis
door het hoofd en dachten we aan een tijd toen
Nederland onder het Spaansche juk zuchtte, toen
Karei V., koning van Spanje, keizer van Duitsch-
land en Heer der Nederlanden almachtig heersch-
te, doch in 1550 afstand deed van den troon
ten behoeve van zijn zoon Philips II van Aragon,
die de aanleiding werd, dat Nederland in 1568
den tachtigjarigen oorlog begon. In -die middel-
ecuwen stond Spanje op het toppunt van zijin
macht, toen beteekende het een machtige factor
in Europa, was een rijk land, rijk in tweeërlei
opzichten. Het was in zekeren zin den cultuur
factor en ook rijk met aardsche goederen geze-
gend. Was het niet een Spanjaard, Columbus, 1
die in 1492 Amerika ontdekte voor zijn vader-
land en aldus den grondslag legde voor de Spaan- 1
sche koloniën, die later het moederland van on-
mefëlijke schatten voorzagen. Maar de koloniale
politiek van Spanje heeft nooit mogen bogen j
op een vooruitziende blik en den geldhonder
van het moederland, en een dure hofhouding-
dwongen tot landverkoop in Noord- en Zuid-
Amerika. Reeds lang telt Spanje als beteeke-
nende koloniale mogendheid niet meer mee,
slechts de Spaansche taal, die in Zuid-Amerika,
naast het Portugeesch voertaal is, houdt -Je her-
innering wakker aan de vroegere wereldgroot- j
heid. Het vurige, spreekwoordelijk geworden
Spaansche. temperament, dat eens den aardbol j
doortrilde is thans verschrompelt tot een op
laaien van volksenthousiasme bij de stierenge
vechten. Het eens zoo machtige Spaansche ko- j
ningschap is na een ongeveer 1500-jarig bestaan
opgelost in het wentelend rythme van den niets I
ontzienden modernen tijd. Er zit wel wat tragisch
in dit afstand doen van dat koningsgeslacht,
hetzelfde tragische, dat men ook vaak opmerkt
b ijeen employé die vergrijsd in dienstverrich
ting langzamerhand al het werk uit handen
heeft moeten geven doch die tenslotte aan den
dijk wordt- gezet,, omdat men hem niet meer gé
bruiken kan.
Zoo is het waarschijnlijk ook met Spanje ge
steld. Het kon koning Alfonso XIII niet meer
gebruiken, zeker hij was reeds lang niets meer
dan een marionet, die door de monarchistische
partijen in beweging werd gehouden, die ja en
neen te knikken had, als die het beveelde, en die
weer gedeeltelijk instructies uit het Buckinham
Palage te Londen ontvingen. Terwijl Ide Spaan
sche republikeinen om zoo te zeggen kind aan
huis waren op den Quai d'Orsay te Parijs.
Van regeeringskwaliteiten van Alfonso heb
ben wij nooit veel gehoord. Het was een reisko-
ning, die veel in het buitenland verkeerde, niet
op politiek tournee, maar zuiver uit vermaaks-
overwegingen. Hij was een alround sportman,
een joviaal mensch, zelfs te joviaal vonden de
hofkringen tê Madrid. Hij heeft het tempera
ment van zijn volk, woelig, wispelturig, maar
zich toch in alles kunnende schikken. Vanldaag
ja, morgen neen... Die ook zijn koningschap als
een sport moet beschouwd hebben, een- gevaar
lijke sport. Want de kogels van opstandelingen
en de scherven van 'helsche machines hebben
vaak om zijn ooren gefloten... Rieeds op 16-jari-
gen leeftijd hij was koning vanaf zijn geboor-
1 te bij een bezoek aan Parijs, ontploften bom
men en toen hij in 1906 in het huwelijk trad
met de Engelsche prinses Victoria Eugenie van
Biattenberg was zijn huwelijksdag er niet een
van onverdeelde vreugde, want een bomaanslag
vond plaats, waarbij 15 personen den dood von
den. Nog vele andere malen heeft hij met deze
gevaren kennis gemaakt. Hij. heeft, met ver
schillende bewindsgroepen geregeerd, dan weer
eens liberalen, dan weer conservatieven. In Span
je is ook altijd een sterke anarchistische beweging
geweest, wat ook weer geheel in de lijn ligt van
het vurig Spaansche temperament en die in vele
revolutionnaire bewegingen vooraan stond.
Een zwakke plek in het Spaansche monarchis-
tsche beleid is wel geweest, de beruchte Marok-
ko-pblitiek, een avontuur, dat handen vól geld
heeft gekost en den schatkist tot op den bodem
leeg maakte. De eerzucht van Alfonso heeft
hier zeker een groote rol gespeeld, doch een
.eerzucht die hem duur te staan kwam. De on
tevredenheid in het volk werd grooter en groo
ter, maar de koning volhandde in zijn conserva
tisme en nam zijn toevlucht tot de dictatuur,
welke zeven jaar heeft geduurd. Maar de opstand
bleef groeien. Primo de Rivera, ook 'n joviaal
mensch en graag geziene gast in nachtclubs en
danshuizen moest in 1930 wijken. Berenguer,
die Ide teugels van het dictatuurros wat slap
per deed hangen, kon zich ook niet handhaven.
Kortgeleden kabinetscrisis, namen die we weer
vergeten zijn, en eindelijk na zooveel jaren, on
der den drang van het volk verkiezingen voor
de gemeenteraden. Het gevolg een verpletternd
nederlaag voor de monarchistische partijen, zelfs
in het stemdiStrict rond het paleis in Madrid,
bleek een republikeinsche meerderheid uit den
stembus te komen.
De stembusstrijd bleek een republikeinsche wa
penschouw. Toen speelden in een wervelend ryth
me de gebeurtenissen zich af. Ein 14 April moest
Alfonso arbigeeren. 'sMiddas om 2.15 uur werd
de j-epubliek reeds te Barcelona, 'de stad, die.
steeds vooraan in den strijd voor de republiek
heeft gevochten, uitgeroepen, 's Avonds volgde
'Madrid. Een republikeinsche regeering, reeds
'smiddags samengesteld, 's Avonds deed de ko
ning voor zich en zijn nakomelingen afstand van
den troon. En de alom aanwezige radio, verkon
digde tusschen foxtrot's, steps en tango's hoe de
revolutie, verliep. Geen geweerschoten, doch mu
ziek uit luidsprekers begeleiden den opstand.
Het koninkrijk Spanje heeft afgedaan... Vijftien
eeuwen heeft het stand gehouden en den tand
des tijids weerstaan. Een nieuwe republiek is
ontstaan, met de gebruikelijke geestdrift toege
juicht. Eindelooze optochten met rood en r.ood
geel-paarsche vlaggen trokken door de straten...
Én stil weg trok de kroning, nadat een laatste
maal de militaire eerbewijzen hem nog werden
gebracht.
Dit is de tweede republiek, die we binnen
enkele dagen beleven, want het tegen Portugal
opstandige Madeira heeft ook de republiek af
gekondigd, die luistert naar den schoonen naam
,,Atlantida". Of deze republiek echter op zulke
hechte grondslagen berust als de nieuwe Spaan
sche ,die tientallen jaren is voorbereid, staat
nog zeer te bezien. Portugal is altijd sterk ge
weest in revoluties, zoodat het niet te verwon
deren is, dat naar Madeira gezonden Portugee-
sche troepen naar de Atlantidaneezen overliepen.
Thans heeft de Portugeesche regeering een hon-
gerblokkade afgekondigd. Of het helpen zal?
"Wachten we thans rustig af hoe de wereld
politiek en de beurzen zullen reageeren op 'de ge
beurtenissen op het Pyreneesch schiereiland.
Dó Statenverkiezingen zonder enthou
siasme begonnen. Een sombere statis
tiek'. Zedenmisdrijven tweemaal zoo
groot dan voor den oorlog.
In alle waardigheid, in de meest mogelijke
rust, ja zonder eenig enthousiasme mogen we
wel zeggen, zijn de statenverkiezingen, voorbe
reid. In Groningen, Limburg en Brabant trok
men reeds ter stembus en zelldien was wel de stem
ming onder het stemmende volk zoo stemmig
als wel thans. Het schijnt wel of er een wolk
van bedwelming over ons land1 is neergedaald.
die alle roerigheid heeft onderdrukt, of ons volk
in een diepen slaap van berusting is ingedom
meld, alles goedvindt wat er gebeurt. Men kan
in andere landen dergelijke verschijnselen op
merken, ofschoon niet in zulk een mate als in
de lage landen langs de Noordzee. Maar zou deze
stilte er niet een zijn, die dien storm vooraf gaat?
Broeit en smeult er niet iets, tot nu toe haast
Ponmerkbaar, maar dat krachten zamelt voor
nieuw gebeuren Het is opvallend rustig in het
geheele politieke leven. En zelden ook heeft men
zoo weinig idee gehad van de eventueele totaal
uitslagen der verkiezingen dan thans. Voorspel
lingen hebben we nergens gehoord. Maar het
is niet waarschijnlijk, dat ide stembus eenige
verrassingen van beteekenis zal brengen.
Doch wie vaak voor verrassingen zorg draagt
is het centraal bureau voor 3e statistiek, >dat
deze week eenige belangrijke cijfers heeft geg-
ven over de criminaliteit in 1930. Men heeft,
de criminaliteit uitgedrukt in een index-cijfer,
xwaSrbij het tijdvak 1911—1913 als basis is aan
genomen. Stelt men voor die periode het cijfer
100, dan blijkt, voor 1930 het cijfer te bedragen
89, waarbij dan is rekening gehou'dien met den be
volkingsaanwas, hetgeen een kleine stijging te
genover 1929 beteekent, toen dat cijfer 88 was.
Erger is het echter gesteld met ide cijfers voor
de groep misdrijven tegen de zedan, die in ver
gelijking met 'de jaren vóór dien oorlog zeer on
gunstig zijn. Want voor deze misdrijven bedragen
de indexcijfers voor 1929 en 1930 resp. 177 en
209, hetgeen dus wil zeggen, idat de zedenmis
drijven sinds 191—11931 verdubbeld zijn. Dit
is een verschijnsel, dat teekenend,' is voor deA
modernen tijd en grootendeels een uitvloeisel is
van een wereldoorlog. Hieruit blijkt het onbe
vredigd zijn der menschen met de moderne cul
tuur, die wel in staat is technische volkomen
heden te scheppen, maar dan ook niet meer.
Bemerkenswaard is ook, dat terwijl de zeden
misdrijven in grooter aantal voorkomen, die mis
drijven tege nde openbare orde in het openbaar
gezag een buitengewoon gunstig index-cijfer la
ten zien, nl. 55. Maar het cijfer voor de groep
misdrijven tegen leven en persoon bedroeg 105.
Het gunstige totaalcijfer geeft dus geen juisten
kijk op de werkelijk ernstige vergrijpen, die zoo
als wij hierboven toelichten in grootere mate
voorkwamen dan vóór den oorlog. Het valt bui
ten het verband van dit overzicht om hier na
dere beschouwingen aan vast te knoopen, maar
vastgesteld moet wordien dat het aantal seu-
eele misdrijven, waaronder ook een gedeelte van
do misdrijven tegen het leven sorteeren, angst
wekkend groot is.
RRABlBENEAM.
Zooals reeds in het nummer van Dinsdag stond
vermeld, ontstond alhier Maandagmiddag om
streeks 1 uur (in het eerste bericht stond abu
sievelijk 's nachts) brand in de boerderij van de
Wed. E. Paarlberg.
Het vuur greep met groote snelheid om zich
heen, aangewakkerd door den feilen noordwesten
wind. Terstond werd het blusschingswerk aan
gevangen met slangen op .de waterleiding, waar
door het. mogelijk was het woonhuis, bewoond
door den heer A. L. Jonker te behouden. Eienigen
tijd later arriveerde ook de motorspuit uit War-
menhuizen, en werd nu van twee kanten het
vuur bestreden. Groote massa's water werden
in de vuurzee geworpen. In den laten namiddag
vertrokde motorspuit weer, terwijl 'de plaatse
lijke brandweer tot 's avonds tien uur met de
slangen op de waterleiding geregeld water moest
blijven geven, aangezien het brandende hooi als
steeds handen vol werk gaf. Toen konden de
manschappen inrukken, en werden de puinhoo-
pen onder bewaking van twee personen gesteld.
Gedurende den nacht moest nog tweemaal wor
den gespoten.
Een groote menigte belangstellenden stroomde
uit de omgeving toe. Spoedig waren ook op het
terrein van den brand aanwezig burgemeester
Nolet en de opperbrandmeester uit deze gemeen
te, de heer P. Zevenhuizen. Zooals reedis werd
gemeld kon het vee uit de boerderij worden ge
red, behalve een kalf, idat in de vlammen om
kwam.
Het gedeelte bewoond door den heer Jonker,
bekwam groote schade, aangezien ide slangen
door dit huis moesten worden gelegd om den
vuurhaard vanuit keuken en slaapkamer te kun
nen aantasten. Veel keukengerei enz. ging alzoo
verloren. Het verdere meubilair werd ijlings in
veiligheid gebracht. Echter is het huis voorloo-
pig onbewoonbaar.
De brand is vermoedelijk ontstaan door vonken
uit een kookpot, welke in de z.g. kaasplaats van
de boenderjj stond. Verzekeringen dekken de
schade.
gang regelt men vlug zonder kramp of pijn met
Ml JNHARDITÖ LAX EERT A RLE l TEN
Prijs per doos 60 ct. Bij Apoth. en Drogisten
Buitenland
Zoo heeft dan eindelijk de Spaansche monar
chie die vanaf het uur zijner geboorte koning
is geweest a,fstand moeten doen van den troon.
Behalve in de algemeene lijnen van ontwikke
ling van de moderne denkbeelden, zal de oor
zaak van het verdwijnen van een der weinige
nog resteerende vorstenhuizen, moeten worden,
gezocht in de instelling in 1923 van de dictatuur
van Primo de Rivera, voor Óen koning nood
zakelijk geworden door het gevaar van een be
spreking in de Cortes van de onder zijn leiding
gevoerde catastrofale Marokkaansche politiek. De
volkomen onafhankelijk optredende dictator Pri
mo de Rivera heeft wel deze gevreesde Marokko-
debatten kunnen vermijden, het koningschap
hechter vestigen op den eeuwenouiden troon bleek
niet mogelijk. Integendeel wa,nneer iets nadeelig
is geweest voor den roep van het koningschap
en de appreciatie van Alfonso in Spanje, dan is
het wel deze dictatuur geweest met zijn waan
zinnige ondernemingen, zijn geldvermorsen en
zijn infantiele politiek. Reeds onmiddellijk na
het aftreden van Primo en het instellen van een
overgangskabinet onder Berenguer, bleek het, dat
een ovhergroto gedeelte van de Spaansche bevol
king zich van den koning had afgewend, zoo
zeer zelfs, dat het Berenguer niet mogelijk bleek
zijn taak te vervullen en een parlement te doen
bijeenkomen, dat het koningschap onaangetast
zou laten. Wel poogde Berenguer nog verkiezin
gen voor een Cortes voor te bereiden, ide bur
gerlijk-liberale leiders Romanones en Alhucemas
brachten zijn regeering ten val. De revolutie
van Jaca, die nog kon worden onderdrukt, niet
zoozeer door de krachtige positie van de re
geering en den koning, als wel door een slechte
organisatie van de opstandelingen, was een nieuw
bewijs van de anti-koningsgezinde houding van
het volk, welke thans definitief tot uiting ik
gekomen in den uitslag van ide gemeenteraads
verkiezingen, die een verpletterende nederlaag
brachten voor de royalisten op 'oen glansrijke
overwinning van de republikeinen. Koning Al
fonso, die als goed sportsman tot het laatste
toé zijn rol met veel bravoure heeft gespeeld,
was verstandig genoeg, hieruit de eenige voor de
hand liggende conclusie te trekken, n.l. te ver
dwijnen. Een weigering om 'te wijken haid zijn
positie toch niet kunnen redden en had slechts
bloedvergieten, burgeroorlog en alle ellenden
daarvan met zich mee kunnen brengen.
Begrijpelijkerwijze staat aan het hoofd van
dc onmiddellijk uitgeroepen voorloopige republi
keinsche regeering Alcala Zamorra, die ook bij
den opstand van Jaca een belangrijken rol heeft
gespeeld en die eerst kort geleden uit de gevan
genis, waarin hij, tezamen met o.a. Maura, hier
om opgesloten, ontslagen was.
Een belangrijk punt in deze republikeinsche
overwinning ligt tevens in het feit, dat er thans
mogelijkheid en zelfs wel eenige waarschijnlijk
heid bestaat, dat de, catalaansche beweging, die
al geruimen tijd zeer separatistisch gezind is, in
de nieuwe republiek bevredigd zal kunnen wor
den, zoadat niet tot spitsing van het rijk zal
behoeven te worden overgegaan, hetgeen voor
beide partijen waarschijnlijk minder voordeelig
zou zijn geweest.
Wat de verdere ontwikkeling brengen zal
Het valt moeilijk te voorspellen. Gezien echter
den aard van leiders en partijen, die deze zeer
rustige revolutie gemaakt hebben, is het mis
schien niet te voorbarig vast te stellen dat het
verschil tusschen het koninkrijk Spanje en de
republiek Spanje voor het buitenland wel zeer
gering zal zijn en voor het binnenland wel hoofd
zakelijk zal zijn gelegen in de mogelijkheid, die
thans ontstaan is van een normale ontwikkeling
van het politieke leven, zooals wijt dat in ide
andere parlementaire landen kennen. Em dit kan
niet anders dan Spanje ten goede komen.