NIEUWE S
St. NICOLAAS-RECLAME
KEG's THEE
fijne Amandel Speculaas
Een .Crisisvergadering
Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
Feiten en Cijfers nver ScUnol
en Onderwijs
ijk
No. 133
DINSDAG 10 NOVEMBER 1931
40e Jaargang
Jilgare: Firma I. II. KtlZH. - Haiactenr I. H. KlIEi. Bareel ümwibthmnHirlm.
Bi] aankoop van 2 onsen KES's THEE ontvangt U bij Uw winkelier GRATIS een pakje
KEG's THEE
39
trekt
ets.
het meest!!
per ons.
Mr. DUSJS spreekt
92
TELEFOON INTERCOMMUNAAL NO. M.
DEZE COURANT VERSCHIJNT
DINSDAG DONDERDAG
en ZATERDAG.
A bonnmentsprij s
per 3 maanden 1.15.
ADVERTENTIEN:
Van 15 regels 75 cent;
elke regel meer 15 cent.
GROOTE LETTERS
NAAR PLAATSRUIMTE.
IV.
Iets over groote en kleine scholen.
In het vorig artikel werden aan de hand van de
tatistiek van het Gewoon en Uitgebreid Lager
nderwijs 1) enkele opmerkingen gemaakt over de
'Wichtige vraag of er in ons land niet te veel
iholen zijn. Onze beschouwing van vandaag hangt
aarmede zeer nauw samen. Te veel scholen be
ekent immers te kleine scholen. Het is daarom
jlkomen verklaarbaar, dat de vraag naar de school-
oootte in de gedachtenwisseling over de actueele
oblemen dezer schoolorganisatie al even groote
langstelling geniet als die naar het aantal scho-
i. Gebruikelijk is het dan de schoolgrootte te
palen naar het aantal onderwijzers. Zoo spreekt
ien van eenmansscholen, soms ook wel van twee-
driemansscholen.
Er bestaat nog een andere, feitelijk meer voor de
and liggende wijze om de grootte van een school
in te duiden, n.l. de vermelding van groootte der
hoolbevolking. Men kan de scholen dan indeelen
aar groepen van leerlingen, b,v. scholen met 120
erlingen, scholen met 2140 leerlingen, enz. Het
opmerkelijk, dat over de schoolgrootte, op de een
andere wijze aangeduid, in de officieele onder-
ij sstatistieken vroeger geen gegevens gepubli-
:erd werden en het is verblijdend, dat het Centraal
ureau voor de Statistiek thans in de gelegenheid
erd gesteld om omtrent dit uit schoolorganisato-
sch oogpunt zoo uitermate gewichtig punt cijfers
verzamelen en in zijn bovenvermelde publicatie
ekend te maken.
Het blijkt, dat ons land weinig groote en, gelijk
ouwens bekend was, veel .kleine scholen telt. Er
ijn op een totaal van 7.284 scholen voor gewoon
iger onderwijs slecht 109 scholen met meer dan
00 leerlingen, daarentegen 428 scholen met niet
ïeer dan 40 leerlingen. De statistiek geeft echter
ïeer dan deze totalen. Wij vinden daarin een ver-
eeling dezer cijfers voor elk der gemeenten met
ïeer dan 100.000 inwoners en voor groepen van
leinere gemeenten. Ook werden de scholen onder-
Brdeeld naar haar richting, dus: openbare scholen,
rotestantsch Christelijke scholen, Roomsch Ka-
tiolieke scholen, Israëlitische scholen en overige
ijzondere scholen. Uit laatstbedoelde cijfers blijkt,
at de meeste kleine schooltjes worden gevonden
het Openbaar Onderwijs. Van de bovengenoemde
scholen met niet meer dan 40 leerlingen zijn er
45 openbaar. Van de 579 scholen met 4160 leer
ingen behooren er 349 en van de eveneens 579
holen met 61—80 leerlingen 300 tot het openbaar
nderwijs. De Lager-onderwijswet stelt als regel,
at in elke gemeente openbaar onderwijs gegeven
loet worden. Afwijking van dezen regel wordt
lechts toegestaan, wanneer naburige gemeenten
ich tot oprichting en instandhouding van een ge-
ïeenschappelijke school hebben vereenigd of wan-
ieer het aantal leeerlingen tot een zeer gering getal
s gedaald. Na de openbare scholen vindt men de
aeeste kleine scholen onder die van Protestantsch
hristelijke richting. Gunstig is het met de school-
rootte bij de Roomsch Katholieke scholen gesteld.
Voor wie gaarne van „eenmansscholen" enz. spre
ien volgen hier nog een paar cijfers betreffende
lfanaf heden im, 5 Oecemer 1931
The© l^eki,
25
30
35
42
48
de scholen, gerubriceerd naar het aantal leerkrach
ten, dat daaraan werkzaam is. Kortheidshalve wor
den slechts de kleine en de groote scholen vermeld.
Kleine scholen
Scholen met
1 leerkacht 213 9 9 3
2 leerkrachten 624 318 124 17
3 leerkrachten 586 389 347 16
Groote scholen
Schele» met
12 leerkrachten 3 10 6 2
13 leerkrachten 5 11 16
14 en meer leerkrachten 1 26 22 5
In een volgend artikel hopen wij aan de hand
der onderwijsstatistiek nader te spreken over de
richtingsverschillen op het gebied van het lager
onderwijs.
1) Uitgave Algemeene Landsdrukkerij,
venhage.
's-Gra-
Gisteravond werd in „Concordia" de vergadering
gehouden, in verband met den nood der tuinders,
waarbij mr. E. J. W. Duys, Tweede Kamerlid tegen
woordig was, om kehnis te nemen van de verschil-
ende feiten.
Een flink aantal belanghebbenden was aanwezig
en mag de vergadering aan haar doel beantwoord
heeten.
Als voore. fungeert de heer J. v. d. Abeele, voorz.
van de afd. Nrd.Scharwoude van de S. D. A. P., die
en woord van welkom spreekt tot de aanwezigen
:n tot den heer Duys en zegt dat de spr. in de
tuinbouwcentra's komt om zich op de hoogte te
stellen van den nood in den tuinbouw. Deze verga
dering moet als een gewone bijeenkomst worden
beschouwd, waarin ieder zijn meenirig naar voren
kan brengen, om een dudelijk beeld te geven van
den nood in den tuinbouw.
Mr. Duys hierna het woord verkrijgende zegt,
dat de S. D. Kamerfractie, deze zaak heeft bespro
ken, en eenige punten overwogen, om iets tegen den
nood te kunnen doen.
Maar tevens hebben wij het noodlg geacht dat
verschillenden van ons, die streken zouden bezoe
ken om een beeld te krijgen van den toestand.
Wanneer men zich zet om te lezen wat er m
den tuinbouw heerscht, dan wordt men gek, van de
vele en verschillende medicijnen, die worden voor-
gediend om tot verbetering te komen.
En wannieer men dan een handigen mmister
heeft, dan wordt er een Commissie benoemd, en
men hoort er verder niets meer van.
Enkele punten hebben wij in de Soc. Kamer
fractie besproken en zal die in het kort noemen.
Dat de nood thans zoo hoog is, komt omdat
de tuinbouw nu al eenige jaren aaneen slechte uit
komsten heeft gehad.
Zoo bijv. staan de. tuinders in Grootebroek en
omgeving voor f 172.000 in de schuld.
Is de nood nu zoo ontstaan, dat vele personen
de rente van hypotheek niet kunnen betalen?
Wat moet daarmede gebeuren?
Hier tegenover heeft de Soc. Kamerfractie be
sproken de stichting van een gemeentelijke hypo
theekbank, waar men tegen zeer lage rente geld zou
kunnen bekomen. Zoo zou voor den Langendijk ge
meenschappelijk een hypotheekbank kunnen worden
gesticht, waarvoor de Staat de gelden geeft.
2e. Maatregelen nemen tegen executorialen ver
koop, waarvoor noodig een gemeentelijke grond-
credietbank, met het recht aan den tuinder om het
later terug te kunnen koopen. En zoo niet, dan wordt
het Staatsgrondbezlt.
Om te voorkomen dat bij doorvoermg de hypo
theekbanken direct ingrijpen, dat in de wet wordt
vastgelegd, dat de gemeente direct 3 taxateurs be
noemt en den grond taxeert, welk bedrag dan dient
tot volledige kwijting van de hypotheek. Dan zullen
de banken zich wel wachten om in te grijpen.
En nu de credieten. Men vraagt een crediet, dus
een schuld bij de andere schulden. Ik voel abso
luut niets voor de credieten omdat daardoor nei
laatste stukje levensvreugde wordt weggenou^en.
En wanneer er ook een opleving komt, dan is men
tot aan zijn dood gedwongen om met terugbetalen
door te gaan.
Ik durf zoo ver te gaan, met te beweren, dat cre
diet niet noodig is. Maar ge hebt ten volle het
recht om bij de regeering om steun te vragen. Gij
werkt voor ons allen. Gij verricht een gemeen
schapstaak, geen Internationale taak, een nationale
taak.
Heel vaak staat de Staat met groote subsidies
klaar, zooals tegenover scheepvaartmaatschappijen,
omdat dat is een nationaal belaoR.
Maar dan kan ook de land- en tuinbouw op
dezelfde wijze steun vragen, met recht eischen.
In Augustus heeft de gemeente Koedijk een
audiëntie gehad op het Departement en nu nog
heeft men geen antwoord. Dat is een schandaal
een groot schandaal. Ik heb daarop aan den Mi
nister eenige vragen gesteld, maar Ik wacht nu ook
reeds 14 dagen op antwoord. Edoch, ik zal nu per
soonlijk aan den Minister vragen hoe het er mee
staat.
Dan bespreekt de spr. de annuleering van pacht-
contracten, die voor 1 Jan. 1930 zijn gesloten.
Door omstandigheden, onafhankelijk aan den wil
van de tuinders, is men in dezen toestand gekomen.
Dit is een force majeurtoestand. Wij stellen ons
voor om voor te stellen deze pachtcontracten te
annuleeren, en de prijzen te bepalen naar den te-
genwoordigen toestand.
Een andere kwestie is die van de Spoorwegtarie
ven, hetgeen een moeilijk vraagstuk is, hetgeen
nauw verband houdt met den uitvoer. Wanneer
men f60.— vracht betaalt, plus de invoerrechten,
dan is het product zoo duur geworden, dat men
het In Duitschland niet kan betalen. Maar we zien,
dat nu. in Venlo kool uit Duitschland wordt Inge
voerd.
Nu kan men protectionistische maatregelen ne
men, maar daarmede kunnen andere takken wor
den gedupeerd.
Nog een ander punt is een surseance van beta
ling, als een moratorium niet uitvoerbaar is. D.w.z.
geen faillissementen.
Maar wij zien alleen eenig heil in steun.
De minister moest aan de burgemeesters vragen
het initiatief te nemen tot vorming van een steun-
commissie, met flinke menschen daarin om deze
zaak te regelen.
Deze steun zou tweeledig moeten zijn. Steun als
toeslag op loon en om te blijven bestaan, en steun
tot het verkrijgen van kunstmest en andere be-
noodigdheden.
Het is een landsbelang wanneer het zoo gebeurt
en zoo gedaan wordt.
Een belangrijk punt is nog het distributie-stelsel.
Dit is geen zaak van politiek of iets anderszins, maar
ik ben hier als Volksvertegenwoordiger, en ieder
heeft van mij het recht te eischen dat ik mijn plicht
doe.
Maar ik vraag mij af, of wij hier niet leven in één
groot gekkenhuis.
Bloemkool die op de veiling 2 cent opbrengt, werd
in den Haag verkocht voor 35 cent.
Is dat geen krankzinnigenwerk?
Ik zal de laatste zijn critiek uit te oefenen op den
handel, mits het niet op een gekkenhuis uitdraait.
Maar er is ook handel die anti-economisch is.
Wanneer het niet gaat bij particulier initiatief,
dan staat bij mij vast, dat de overheid zal moeten
ingrijpen.
Dat is dan niets bijzonders, en is dit noodig voor
hen, die onwillig zijn om verbeteringen aan te bren
gen.
De producent en consument moeten dichter bij
elkaar worden gebracht, waarbij al die tusschen-
schakels moeten verdwijnen.
Als laatste punt noemt spr. het onredelijk, dat
men bij de Soc. verzekering alle patroons over één
kam scheert. Dat is dan zeer onbillijk tegenover de
kleine patroons.
Hoevelen zijn er niet, die het slechter hebben dan
hun arbeiders.
De patroon moet nu nog betalen voor zijn ar
beider, en is dat billijk? Het lijkt naar niets. Ik heb
meermalen voorgesteld alle patroons met een zuiver
inkomen beneden f 1500 vrij te stellen. Zeer zeker
zou vrijstelling billijk zijn, al zou het dan nu zijn
als crisismaatregel, hoewel ik het voor altijd wensch.
En daarvoor wensch ik een maatregel te nemen.
Hiermede eindigt spr. zijn rede, en vraagt nu aan
de vergadering mededeelingen over moeilijkheden en
eventueele verbeteringen.
De Burgemeester van Oudkarspel brengt den heer
Duys een woord van dank, om zich de moeite te
getroosten hier kennis te nemen van den toestand
en daarmede zijn voordeel te doen bij de regeering.
Jammer echter dat hier de zaal nog lang niet
vol is, en niet vele en vele tuinders aanwezig zijn.
Omdat wij weten dat de heer Duys een man is,
die werkt, en wanneer hij zijn schouders ergens
onder zet, ook doorgaat.
Onze tuinders hebben aan Oudkarspel een schuld
van f3500, maar dit kan niet terugbetaald worden.
Ik geloof niet dat er bij mij in den raad een meer
derheid zal worden gevonden, die medewerking
wil verleenen tot het verkrijgen van crediet.
Spr. hoopt nog op een verdere gezellige bespre
king.
De heer Strijbis van Zuidscharwoude is niet voor
crediet, maar wel voor steun. Er is een minimum
prijs van 60 cent voor de kool. Vele schuiten komen
aan de veiling als onverkoopbaar. Spr. zou gaarne
zien, dat de regeering steun gaf, door middel van
het lossen van kool voor de regeering, ook al moet
ze naar de mestvaalt. Voor ieder product kon een
prijs komen. Dat is steun voor iederen bouwer.
De heer Jb. Kramer van Zuidscharwoude heeft
met genoegen den spr. gevolgd. Eigenlijk dateert
de crisis van 1918. Toen kwam de inzinking, nadat
de regeering ons niet meer noodig had. Zoo heb
ben we gesukkeld tot '23. Toen moesten er Prov.
credieten komen. Er kwam weeer opleving en nu
zitten we volslagen in de put. Ons afzetgebied is
schrikbarend ingekrompen door de hooge tolmuren.
Oorzaken zijn er vele. Maar we moeten thans
komen tot wederopbouw van den tuinbouw.
We hebben ons geweerd op vergaderingen en een
program werd. opgesteld, met verzoek aan de Prov.
Commissie om met de voorstellers te vergaderen, zij
heeft het verzoek daarvoor gekregen. Zy heeft de
Persverslagen gekregen. Maar twee dagen voor de
Prov. vergadering werd er bericht gedaan, dat deze
alleen toegankelijk zou zijn voor leden (veilingen).
En alle andere tuinders konden thuisblijven. De
Prov. Comm. heeft zich geplaatst boven de organi
satie, en de massa niet gehoord.
Na deze memoreeering komt spr. tot de punten
waar het om gaat, en vraagt hij zich af of het
wel goed is nog langer aan te dringen op crediet.
Wat wij noodig hebben is steun, en niets anders.
De regeering heeft niets geen moeite gedaan om te
helpen.
Wij hebben recht op steun, omdat m de oorlogs
jaren wij door de regeering aan banden werden ge-
