jarige Renommée
De Historische juisthei
Bericht.
Tumliefhebbers
MOZES EN DE UITTOCHT UIT EGYPTE IN HFT
LICHT DER JONGSTE OPGRAVINGEN.
door Prof. Dr. P. Kersbergen.
Als een wtenschappelijke sensatie, als een roman
tisch verhaal en tegelijkertijd ais historische feiten
van onweersprekelijKe juistheid troffen ons de cos-
clusies die getrokken moeten worden uit de ar
cheologische vondsten, welke eenige Engelsche ex
pedities kort geleden in Palestina hebben gedaan.
Daaruit blijkt dat Mozes en de beroemde oud-
Egyptische kunstenaar Senmoet tijdgenooten zijn
geweest en beiden benoord hebben tot den intiemen
kring van het Egyptische hof, waar zij beiden in
hun jeugd en in hun beste jaren als man de gunst
genoten van Prinses Hatsjepoet, de schoone be
gaafde en excentrieke vorstin, die zoo'n belangrijke
rol heeft gespeeid in de geschiedenis van haar land
en zooais thans met groote waarschijnlijkheid
blijkt, ook de dochter van Pharao is geweest die
Mozes als zuigeling uit de biezen tevoorschijn haal
de en het opvoeden. Hatsjepset is dus de pleegmoe
der van Mozes geweest.
Een van de diepste indurkken die de tourist uit
Egypte meeneemt, ontvangt hij in een woest ro
mantisch rotsdal in de Noordelijke doodenstad' van
Thebe. De bouwmeester Senmoet, wiens werken zoo
wel wat de technische afwerking als wat de kunst
waarde betreft, de beste van de oud-Egyptische
kunstgeschiedenis zijn, heeft hier in Der-el-bachri
een schitterend architectonisch idee verwezenlijkt
door een volkomen harmonie tusschen natuur en
menschenwerk. Drie grootsch opgezette en breed
uitgestrekte zuilenterrassen, die in hun stijl een
eigenaardige overeenkomst vertoonen met de monu
mentale bouwwerken van den laatsten tijd zijn
zoo tegen het Lybische gebergte aangebouwd, dat
zij den indruk maken van een fraai fundament
voor de daarachter opstijgende hemelhooge steile
gekloofde en massale rotsen. Deze dopdentempel
die reeds door de oude Egyptenaren de allerprach
tigste werd genoemd, heeft Prinses Makera Hatsje
pset voor zich laten bouwen, Als bijna geen andere
figuur uit het oude Egypte heeft deze merkwaardige
vrouw zich laten bekleeden met den glans der ro
mantiek, met een samenweefsel van godsdienstige
legenden. De vastbraden, energieke hartstochtelijke
vorstin, de beschermster der kunsten en weten
schappen is als een Catharina de Medici in het rijk
der Pharao's, doch zij had bovendien een onbeperkte
macht.
Dat ook de aanvoerder der kinderen Israels bij
hun uittocht uit Egypte tot haar gunstelingen ge
rekend moet worden ,blij kt uit de interessante
vondsten, die deels in het afgeloopen jaar, deels
zeer kort geleden zijn gedaan door de Engelsche
expediteis van Professor Garstang en Sir Charles
Macston. Met een zekerheid, zooals ten aanzien
van de geschiedenis van dit tijdperk slechts zelden
kan worden verkregen, kan men nu zeggen dat
Htasjepset de pleegmoeder van Mozes is geweest
en dat deze evenals Senmoet zoowel de gunst als
de ongenade van de machtigen der aarde ruim
schoots heeft ondervonden.
Nu is de mededeeling van den Bijbel, dat de Is
raëlieten uit Egypte zijn getrokken door ernstige
geleerden nooit in twijfel getrokken. Doch voordat
de jongste resultaten van Garstang's werk bekend
waren, verlegde men volgens de meest gehuldigde
opvatting de uittocht uit Egypte naar de regee-
ringsperiode van Amenhotep, den opvolger van Ram
ses II, die als den Pharao der onderdrukking werd
beschouwd. Deze opvatting werd ook toen reeds
meermalen bestreden en is thahs in geen enkel op
zicht meer houdbaar gebleken. De gebeurtenissen
in het land Gosen en de uittocht moeten ongeveer
twee eeuwen vroeger worden gesteld en komen dan
veel beter overeen met den tijd, die in den Bijbel
wordt aangegeven.
De resultaten der Engelsche archeologen werden
niet in Egypte zelf verkregen, doch in het dal van
de Jordaan op de plaats, waar het oude Jericho
stond. Ten Westen van de duizenden jaren oude put
van Blisa, een oase, die in deze streek als een won
der van vruchtbaarheid geldt met haar xijgen
en laurierboomen en haar dadelpalmen, heeft Gar
stang op een heuvelplateau allereerst treffende be
wijzen gevonden voor de juistheid der Bijbelsche
beschrijving van den val van Jericho. De blootge
legde ruines van twee machtige ringmuren toonden
aan ,dat zij door een plotselingen ramp vernietigd
waren. De geweldige muren waarvan de grootste
breedte 4 meter en de hoogte 9 meter bedroeg,
waren zoo slordig opgebouwd uit baksteenen van
verschillende vorm en grootte, er waren zooveel
openingen tusschen te steenen overgelaten en het
fundament was zoo weinig berekend voor het dra
gen van dien last, dat het ons niet behoeft te
verwonderen, dat deze muren door een Aardbeving
werden verwoest. Er komen in deze streek wel meer
aardbevingen voor. Nog slechts weinige jaren ge
leden richtte er een groote verwoestingen aan bij
Nablus (Sichem) en de aardbeving, die de muren
van Jericho deed instorten, treft dus voornamelijk
door het tijdstip, waarop zij plaats had.
Nu ko nhet tijdstip van de plotselinge verwoesting
die voortgezet werd door de belegeraars en door de
door hen gestichten brand, nauwkeurig bepaald
worden uit de stijl der overblijfselen van vazen
en aardewerk. Garstang vond als resultaat: om
streeks 1400 voor Chr. terwijl het jaartal van de
uittocht uit Egypte dan omstreeks 1440 zou worden.
En thans nog geen jaar later, vindt men een dui
delijke bevstiging van deze veronderstelling. In
schriften op aardewerk di eln de graven van Jeri
cho zijn gevonden, wijzen zelfs nauwkeurig het
jaartal aan. De uittocht begon in het tweede jaar
der regeering van Amenhotep n (14471420 v. Chr.
Hiervan uitgaande, kan men aUes met zekerheid
terugrekenen. Mozes was bij den uittocht uit Egyp
te 80 jaar oud en moet dus omstreeks 1525 geboren
zijn. Destijds regeerde Thutmosis II als Pharao
met een vrouw van koninklijken bloede, Ahmose
genaamd, die hem zijn eenige wettige kind Prinses
Makera Hatsjepset schonk. Het moet een zeldzaam
bekoorlijk meisje geweest zijn en daar haar vader
haar zeer lief had, mocht zij hem altijd vergezellen
op zijn inspectiereizen, waarbij haar schoonheid
steeds de grootste geestdrift en bewondering bij het
volk opwekte. De vader benoemde het begaafde
en vroeg ontwikkelde meisje reeds bij zijn leven
als mederegentes en deze positie van vrouwelijke
Pharao heeft de zeer energieke vorstin nog der
tien jaar na zijn dood weten te behouden naast
haar halfbroeder Thutmosis III, die een niet konin
klijke vrouw tot moeder had. Toen Mozes een zui
geling was, was Hatsjepset nog bijna een kind,
doch als eenig kind van den Pharao mocht zij
vrijwel doen wat zij wilde en haar later gebleken
eigenzinnige en onafhankelijke natuur in aanmer
king genomen, is het volstrekt niet vreemd dat zij
zich over een ie vondeling gelegd kind ontfermde,
terwijl het wel niet anders kon, of zij moest later
als zijn pleegmoeder spoedig zijn bijzondere gaven
opmerken en er naar streven ze te ontwikkelen.
De vrouw, die er ongetwijfeld veel toe heeft bij
gedragen, dat Mozes zich ontwikkelde tot zulk een
uitstekend leider, heeft zich ook door haar regee-
ringsdaden een onsterfelijken naam in de geschie
denis verworven. Om z ich in haar moeilijke positie
naast Thutmosis III te handhaven, liet zij legenden
verspreiden omtrent haar goddelijke afkomst. In
de heilige boeken en in voorstellingen op tempel
wanden vindt men deze wonderverhalen terug.
Hatsjepset legde ook den nadruk op haar waardig
heid als Pharao door het teeken van die waardig
heid te dragen, nl. een kunstig gevlochten snorre-
baard.
Haar halfbroeder duldde haar echter noode naatt
zich. Plotseling stierf zij op geheimzinnige wijze en
toen trad hij met groote wreedheid op tegen haar
aanhangers en gunstgenooten. De bouwmeester
Senmoet, dien Hatsjepset tot hoofd van haar hof
staat en opvoeder van haar dochtertje had be
noemd en wien zij haar waardeering betoonde
door het oprichten van een reusachtig portretstand
beeld, moest natuurlijk het eerst vluchten. Thutmo
sis liet de namen van Hatsjepset en Senmoet zelfs
overal uitkrassen om hen vólgens de godsdiensti
ge opvattingen der Egyptenaren als naamloozen 't
voortbestaan in het hiernamaals onmogelijk te ma
ken. Het zijn dan ook gelukkige toevallen, waardoor
er nog zooveel omtrent hen bekend is geworden.
Mozes schijnt als gunsteling van Hatsjepset het
lot van Senmoet te hebben gedeeld. Zijn vlucht voor
den Pharao en zijn veertigjarig verblijf in de woes
tijn zijn te begrijpen, wanneer men in aanmerking
neemt dat Thutmosis III na den dood van Hatsje
pset nog 40 jaar alleen heeft geregeerd, van 1487
tot 1547. Hij was de Pharao der onderdrukking.
Dit verklaart ook de grafteekening van Rachmere,
die onder zijnbewind vizier was. Hierop ziet men
kennelijk Semietlsche arbeiders tichelsteenen bran
den onder toezicht van een opzichter. Ook de opgave
van het jaar, waarin met het bouwen van den groo
ten tempel onder de regeering van Salomo werd
begonnen, nl. 480 jaar na den uittocht uitEgyp-
te ,is dan volkomen nauwkeurig. Door dit alles is
de historische betrouwbaarheid van den Bijbel nog
maals in het licht gesteld.
(Nadruk verboden.)
Plaatselijk
Nieuws
BROEK OP LANGENDIJK.
NIEUWE AANSLUITING.
BROEK OP LANGENDIJK.
RIJKSPOSTSPAARBANK.
Aan het postkantoor Broek op Langendijk en de
daaronder ressorteerende hulppostkantoren werd ge
durende de maand Maart 1932 ingelegd f21777.89,
terugbetaald f4546.87.
Het laatste door dat kantoor uitgegeven boekje
draagt het nummer 1847,
Nieuwstijdingen
Ned. Herv. Kerk te Zuid-Beierland afgebrand.
Het vuur overgeslagen op drie woonhuizen.
Meer dan een ton schade. Woensdagmiddag te
ongeveer 1 uur bemerkten voorbijgangers dat rook
wolken sloegen uit den toren van de Ned. Herv.
Kerk van Zuid-Beierland. In een oogwenk stond
het geheele kerkgebouw in lichte laaie terwijl de
brand, aangewakkerd door een krachtigen Z. W.
wind, spoedig oversloeg naar de aan de overzijde
van de straat gelegen huizen.
De vrijwillige brandweer van Zuid-Beierland,
welke onder leiding van opperbrandmeester P.
Boer met de handspuit spoedig ter plaatse was,
stond machteloos tegenover de vuurzee. Eerst te
gen twee uur kon de brand dank zij de medewer
king van de uit Nieuw Beierland ontboden brand
weer welke met de motorbrandspuit verscheen
krachtiger worden bestreden.
Doch toen viel aan blusschen feitelijk niet meer
te denken. Door den wind werden de vlammen al
steeds meer en meer aangewakkerd, zoodat het
niet lang duurde of de kap en de binten van het
kerkgebouw vatten vlam. Weldra waren ook de ga
lerijen stoelen en banken preekstoel en orgel een
vuurzee.
De toren stort in..
De toren stortte om kwart over twee in, maar
zij viel tegen de windrichting in, juist op het pad
voor de kerk.
De werkzaamheden der brandweer moesten in
hoofdzaak beperkt blijven tot het voorkomen van
een verdere uitbreiding van den brand. Met de be
perkte middelen kon dan ook niet worden tegen
gegaan dat de kerk en de consistorie een prooi
der vlammen zijn geworden. De drie tegenover
de kerk gelegen huizen eigendom van den heer
P. H. Botenberg, zijn geheel uitgebrand. De bewo
ners, o.m. de manufacturier H. Por, hadden hun
huisraad nog tijdig in veiligheid kunnen brengen.
De achter de kerk gelegen pastorie bewoond door
ds. A. van Grienthuysen, kon evenals het archief
behouden blijven. De zilveren voorwerpen welke bij
den eeredienst worden gebruikt konden worden ge
red.
Het kerkgenootschap lijdt een shade van meer
dan honderdduizend gulden, welke door verzekering
wordt gedekt. De puinhoopen van de kerk zijn
omgehaald. Ook de particuliere huizen hebben on
geveer tienduizend gulden schade geleden. Omtrent
de oorzaak van den brand is niets bekend, doch
kortsluiting wordt niet uitgesloten geacht. De na-
blusschingswerkzaamheden duren nog voort.
De kerk is in 1678 gebouwd, toen men juist den
polder ,.de Hitert" had voltooid. In het kerkgebouw
dat een verdieping hoog was, bevonden zich 300
zitplaatsen. In 1696 werd een halve toren gebouwd
die in 1797 werd vervangen door een 62 meter hoo
gen tweeden toren.
Mlllioenen menachen danken
hunne gezondheid aan hel dagelijksch gebruik
van Quaker. Doetoren en opvoeders der Jeugd
SO Jaren
In 1870 werd aan de kerk nog een vleugel gebouwd
met een galerij, waardoor het zitplaatsenaantal ver
hoogd werd tot 550. In dat jaar werd tevens een
orgel in de kerk aangebracht. Het gebouw was van
geen architectonische waarde.
Het torendrama te Amsterdam. Verdachte
door het Gerechtshof eveneens tot levenslange ge
vangenisstraf veroordeeld. Het gerechtshof te
Amsterdam wees arrest tegen den leidekkerspatroon
M. die in hooger beroep terecht stond, verdacht
van den moord opb zijn compagnon Arkenbout,
gepleegd op den toren van de Majellakerk te Am
sterdam op 29 Maart 1929.
Doorde n dood van A. kreeg M. 50.000 van de
verzekerteg uitbetaald. Hij had nl. voor dat be
drag een zoogenaamde companonsverzekering ge
sloten. De rechtbank had hem wegens moord, con
form den eisch van het O. M. tot levenslange ge
vangenisstraf veroordeeld. In hooger beroep eisch-
te de procureur generaal eveneens levenslange ge
vangenisstraf, bij welke eisch hij ook bij voortge
zet onderzoek, door het Hof bevolen, persisteerde.
Het Hof arrest wijzende, vernietigde op formeele
gronden het vonnis van de rechtbank en veroor
deelde verdachte, opnieuw recht doende, tot levens
lange gevangenisstraf, wegens moard op zijn com
pagnon Arkenbout.
Overwegingen van het arrest.
In het arrest overwoog het Hof allereerst, dat
Arkenbout is overleden tengevolge van hem met
een stomp voorwerp toegebrachte slagen op het
hoofd. Verdachte heeft met voorbedachten rade
gehandeld. Reeds bij het aangaan van de zeer
hooge compagnonsverzekering liep hij rond met de
gedachte, dat hij A. van het leven zou berooven
wanneer de gelegenheid zich zou voordoen. In de
maand Maart nam het plan om te dooden een vas
ten vorm aan, waarna op den genoemden datum de
daad werd gepleegd.
De goedkoope treinen. Propaganda-boekjes
der Nederlandsche Spoorwegen. Tot verleden jaar
kondigden de Nederlandsche Spoorwegen de goed
koope treinen met regenverzekering stuk voor stuk
of bij enkele tegelijk van tijd tot tijd aan door
advertenties in de dagbladen en door strooibiljet
ten. Dit zal ook dit jaar gebeuren, maar boven
dien zullen binnenkort boekjes worden uitgegeven
waarin het geheele plan voor de goedkoope treinen
in. de maanden Juli, Augustus en September is
opgenomen. Van die treinen zullen er in totaal
ongeveer 150 rijden, waarvan 30 naar Amsterdam.
De boekjes zullen niet alleen de volledige dienst
regeling met tarieven en voorwaarden bevatten,
maar ook foto's en korte beschrijvingen van de
plaatsen waar de treinen heengaan, met vermel
ding van bezienswaardigheden en andere attracties
Zij zullen ongeveer 160 pagina's beslaan en slechts
enkele centen kosten. De kostprijs voor de Spoor
wegen is veel meer, maar men beschouwt de boek
jes als propaganda-materiaal. Ee n geheel koste-
looze beschikbaarstelling wil men niet, omdat het
publiek nu eenmaaliets waarvoor het wat moet
betalen, meer waardeert.
Voor Amsterdam is een goede plaats ingeruimd.
Zij zullen verkrijgbaar zijn aan de Spoorwegsta
tions en bij de reisbureaux.
De verwerping van de Pachtwet door de Eer
ste Kamer. Het tegenstemmen der 6 Senatoren.
De R.K. Kiesvereeniging te Doetinchem heeft een
motie aangenomen, waarin naar aanleiding van
het feit, dat de verwerping van het ontwerp „Pacht
wet" door de Eerste Kamer mede is veroorzaakt
doordat 6 R.K. leden dier Kamer tegen het wets
ontwerp hun stem uitbracht, het bestuur van den
Bond van Kiesvereenigingen in Gelderland ver
zocht wordt, deze aangelegenheid bij den Partij
raad van de R.K. Staatspartij aanhangig te willen
maken en uitspraak te willen vragen op de eerst
volgende vergadering van den Partijraad.
De auto zonder chauffeur. Een twijfelach
tig genoegen tijdens de Paaschdagen. Dat het tij
delijk bezit van een gehuurden auto zonder chauf
feur niet altijd een genot is, ondervonden enkele
turnllefhebbers uit Leeuwarden, die in den nacht
van Zondag op Maandag uit de Friesche hoofdstad
vertrokken om getuige te kunnen zijn van een turn
wedstrijd. Na afloop huiswaarts keerende over
kwam hen een ongeluk, doordat zij den auto niet
goed meester waren, echter zondererns tigegevolgen
Buitenland
Weer perduikboot naar de Noordpool. Sir
Hubert Wilkens, die in September van het vorig
jaar een poging heeft gedaan om de Noordpool met
den onderzeeër .Nautilus" te benaderen, deelt nu
mede, dat hij binnenkort deze poging met een an
deren onderzeeër wil herhalen.
Van dit nr. stellen wij voor
onze abonné's op aanvrage gratis
exemplaren beschikbaar.
vallen die de strafrechter te behandelen kreeg wa
ren vergrijpen tegen het eigendom. Het meeren-
deel van de strafbare feiten is gepleegd in de Noor
delijke industriegebieden.
Burgerlijke Stand
Ingeschreven over de maand Maart.
Gndkarspol.
OndertrouwdNicolaas Tbeoüorus Rood, 26 j.
slager te Opmeer en Maria Martha Adriana Jo
hanna Putker 24 jaar. Theodorus Bisschop,
26 jaar, veehouder te Schermerhorn en Bertha
Kuilboer 22 jaar. - Petrus Boerdijk, 22f jaar
visscher te Harenkarspel en Maria Geertruida
Stet 26 jaar. Simon Dekker 3CW jaar chauf
feur te Broek op Langendijk en Aaltje Talsma,
22 jaar
- Overleden:: Klaas Kroon 67 jaar wedn. van:
Koeltje Kooij. Matthijs Wjtsmeer 85 jaar,
weduwnaar van Kaatje de Jongch.
Loop der bevolking.
Ingekomen personen over Maart:
Trijntje Lodder wed. van C. Doorn, van Zuidschar
woude. Maria Martha Adriana Johanna Putker
van Alkmaar. Elisageth Doorn, van Zuidschar-
woude. Cornelis Stins van Zuidscharwoude.
Anthonius Petrus de Groot van Utrecht. Hen-
drikus Arnoldus Johanes Scheiders van den Helder
Vertrokken personen over de manad Maart:
Trijntje Wit naar Bergen. Simon Stam naar
Koedijk.
Voor de
Hevige aardbeving in Zuid Afrika. In den
nacht op Woensdag zijn de stad Johannesburg en
omgeving door een buitengewoon hevige aardbeving
geteisterd. Taltrijke gebouwen in het centrum der
stad werden ernstig beschadigd. Verscheidene per
sonen wrden lichtgewond. Een mijnschacht is vol
komen ingestort. De seismograaf in het obeservato
rium te Johannesburg heeft een zeer hevige be
ving geregistreerd.
Strafbare feiten in Engeland. Het aantal
strabare feiten in Engeland gepleegd is in het af-
■geloopen jaar aanzienlijk gestegen. De meeste ge-
Ele maand April.
In denj meestninj.
Een droge Maart en een natte April, dan lukt
den boer, al wat.ie wil.
Volgens dezen regel zou er op hetf oogenblik
ook vbor den liefhebber-tuinier veel reden tot
tevredenheid moeten zijn. Inderdaad hebben de
genen, die in het begin van Maart' hun spinazie
en raapstelen en enkele andere voorjaarsgewassen
in den grond hadden, geen reden tot klagen. Het
zaad is ondanks de nachtvorsten boven den grond
ontsproten en de groei gaat snel, nu de tempera
tuur ook gedurende de nachten milder is gewor
den en regens zijn losgekomen. Anderen echter
zijn achter met de tuinwerkzaamheden. In de
tweede helft van Maart haalde het zaaienj niet
veel uit, als gevolg van de groote droogte, ver
oorzaakt door het volkomen gemis aan regenwater
den veelvuldigen zonneschijn op den dag en de
strenge nachtvorsten. De bovenlaag van den
grond, was hier en daar als poeder, stof. Wie toen
probeerde te zaaien, voederde slechts de vogels.
Het behoeft nauwelijks betoog, dat we thans
zoo spoedig mogelijk den achterstand moeten in
halen, te meer, omdat April ons weer vele nieu
we werkzaamheden te doen voorschrijft.
April is zaaitijd voor vroege bieten, savoye kool
spruitkool, Qhineesche kool en zomerrammenas.
Erwten en peulen leggen we met tusschenpoozen
Opgekomen zaailingen moeten worden ver-
speend of gedund. Kool en sla onder glas wordt
langzamerhand afgehard door des nachts de ra
men af te laten en nog slechts met een rietmat
te dekken. - t*.
Naast de opkomende erwten wordt rijshout ge
plaatst of kippengaas.
Bij gunstig weer kunnen we op beschutte plek
jes boonen leggen, maar beter is het om er mee
te wachten tot half Mei.
We moeten in deze maand veel doen aan insecL
tenbestrijding. Vernietig alle rupsennesten, wel
ke men kan ontdekken. Tegen bessenblaidwesp
in de kruisbessen sproeien we met 0.1 een tien
de procent Parijsch groen, Wees er voorzich
tig mee. Men herinnere zich uit een recent Alk-
ma arsch proces hoe giftig arsenicum-houdend
Parijsch groen is.