NIEUWE
Nieuwsblad v. JEloll. Noorderkwartier
No 127
DONDERDAG 3 NOVEMBER 1932
41e Jaargang
Om den vrede
In den dwaaltuin des levens
Binnenlandsch Overzicht
TELEFOON INTERCOMMUNAAL NO.
LA1GEDIJKER COURANT
DEZE COURANT VERSCHIJNT
DINSDAG DONDERDAG
en ZATERDAG.
A oonnmen tsprij s
per 3 maanden 1.15.
llilgm: Firma 1.1. KEIZER.
Redacteur 1. H. KEIZER.
Bureel Noordscharwoude.
ADVERTENTIEN
Van 15 regels 75 cent;
elke regel meer 15 cent
GKOOTE LETTERS
NAAR PLAATSRUIMTE.
De veelheid der bijzondere gedenkdagen, welke
door allerlei organisaties zijn verordend, hebben het
karakter er van wel eenigszins geschaad. Voor het
menschengeslacht echter, dat den oorlog heeft
gekend, zal den dag van 10 November, waarop 14
jaar geleden de wapenstilstand werd gesloten, altijd
van bijzondere beteekenis blijven, omdat dien dag
aan den vreeselijksten volkerenmoord een einde
kwam en de grondslag werd gelegd van het vredes
werk, hetwelk het huidige geslacht nog zoo graag
voltooid zou willen zien.
Of daar kans op is?
De teekenen zijn op het moment weinig bemoe
digend. Het ontwapeningswerk vlot niet, in het
Oosten van Azië triumpheert bruut geweld over
recht, in Zuid-Amerika beoorlogen volkeren elkaar
in bloedigen strijd, in Europa groeit het onderlinge
wantrouwen van sommige volkeren en overstemt
de roep naar bewapening, door revanche-gedachten
ingegeven, het smeeken om vrede.
Toch mogen degenen, die den vrede als een ideaal
der menschheid blijven zien, niet versagen, in
hun actie niet en ook niet in de opvoeding van
zich zelf en anderen. We moeten onzen vredeswil
blijven sterken.
Op dat laatste vooral komt het aan. We hebben
dat al meermalen betoogd en we herhalen het bij
de nadering van den a.s. Vredesdag.
We gelooven niet in een blij venden wereldvrede
als gevolg van een daartoe gevoerde actie alleen,
met een overeenkomst als besluit. Gewijzigde belan
gen zullen op den duur ook de inzichten weer wij
zigen.
Eerst als de volkeren tot den vrede zijn opgevoed,
zelfbeheersching hebben geleerd, zelftucht, onder
werping van eigen inzicht aan het oordeel van
anderen, ondergeschikt-making van egen belang aan
het algemeen belang, eerst dan zal er van blij ven
den vrede sprake kunnen zijn.
Vaak zijn vredesagitators de ergste vijanden van
de vredesgedachte. Wie niet in alle opzichten met
den vredeswil is bezield, maar de ontwapening van
zijn volk elscht, alleen omdat hij een leuze van zijn
tijd wil uitdragen, die loopt straks achter een
oorlogshitser aan, wanneer die onder bepaalde om
standigheden het gemoed des volkt weet te beroeren.
Laten we ons standpunt met een voorbeeld verdui
delijken.
Op 8 November, een paar dagen slechts vóór den
Vredesdag, zullen tienduizenden naar Den Haag
trekken om te betoogen tegen de regeering, tegen
Weiter enz. Men kan met de betoogers van inzicht
verschillen en toch respect hebben voor him actie.
Als een volksmassa op ordelijke wijze, zooals we dat
in de laatste jaren b.v. van de S.D.A.P. gewoon zijn,
eendrachtig en met nadruk uiting geeft aan wat w
haar leeft en wat ze begeert, dan maakt dat indruk.
We weten echter zeker, dat er ook duizenden naar
FEUILLETON
16)
(Slot)
Een eigenaardig gevoel van vreugde en verlangen,
verduisterd door het diep besef van schuld en
berouw, beving de jeugdige tooneelspeler, toen hij
weder het welbekende tuintje betrad, waar hij de
gelukkigste uren van zijn leven had doorgebracht.
Hier was de plaats waar vroeger de groene tuintafel
en de tuinbank stonden, wanneer de zomerzon een
vriendelijk schijnsel wierp op het kleine gezelschap,
daarom heen geschaard. Hier had hij het lieve
meisje de boodschap van zijn verkregen engagement
overgebracht, en hier was het, waar zij met een
voorgevoel van de droevige dagen die haar zouden
wachten ^zooveel tranen had geschreid. Heden echter
kwam Gretchen hem niet als in die gelukkige dagen
vroolijk en in <een opgewekte stemming tegemoet,
om hem om den hals te vallen, hem te kussen en
hem haar liefde voor hem te openbaren. Stil en leeg
Was het in den tuin en de boomen ruischten met
hun met knop en blad reeds getooide kronen hem
tegen als wilden zij in dit weemoedige lied hem
toefluisteren, dat zijn tegenwoordigheid deze stilte
ontwijdde.
Schoorvoetend trad hij nader en het hart klopte
hem hoorbaar tegen de keel. Toen hij voor h£t
raam van het vriendelijke achterhuls Gretchen be
merkte, die gebogen over haar arbeid zat, hief zij
het hoofd op. De naderende schreden hadden haar
van haar werk doen opzien en haar lief, bleek ge
laat werd met een vurig rood bedekt, toen zij het
onverwachte bezoek bemerkte.
„Ik breng een verloren zoon terug!" riep Lassen
dorf half schertsend, half ernstig bij zijn binnen-
Den Haag zullen gaan met het doel om een geor
dende demonstratie om te zetten in een geweld-
actie, teneinde door het ontketende geweld af te
dwingen, wat langs wegen van ordening samen-
spreking, overleg, verkiezingen enz. niet bereik
baar wordt geacht. Duizenden zien op hun wijze
een belang en als ze de vervulling van dat belang,
tégen het inzicht van de volksmeerderheid in, met
geweld zouden kunnen afdwingen, dan zouden ze
daarvan niet terugdeinzen.
Onder diezelfde duizenden nu, zijn er zeer velen
die een blij venden volkerenvrede propageeren en als
eersten stap daartoe, nationale ontwapening eischen.
Wanneer een klasse of een groep der samenleving
bezield blijft met de gedachte om door geweld het
belang, dat ze zien en zoeken, na te streven, waar
om zouden dezulken dan straks den oorlog versma
den, als door strijd een belang des volks kan worden
vervuld? Er zijn volkerenbelangen, zoo goed als er
klassobelangen zijn, groeps- en personenbelangen.
De Japanners hebben als volk belang bij expansie,
alle klassen der Japansche samenleving. Heel het
volk van Bolivia heeft er belang bij dat het land
een uitweg krijgt naar zee. Heel de Duitsche samen
leving zou er wel bij varen, als het rijk de koloniën
herkreeg en Opper-Silezië weer volledig binnen de
rijksgrenzen kwam. Alle volkeren hebben haar spe-
siaie belangen.
Wie desnoods vechten wil voor eigen-, of groeps-
of klassebelang, die zal straks mede ten strijde
willen trekken, als het gaat om het levenspeil van
heel het volk.
Eerst als we elkander hebben opgevoed om slechts
door overleg en arbitrage alles wat de menschen
verdeelt tot een oplossing te brengen, dan zal be
wapening overbodig, oorlog ondenkbaar zijn gewor
den.
Toch is het goed om naar geleidelijke ontwapening
te blijven streven als we zorgen ons even geleidelijk
aan de noodige zelftucht, zelfbeheersching en onder
worpenheid te wennen.
Byitenlandsch
Overzicht
De ontwapeningskansen. De Berlijn-
sche contingenteeringsplannen. Het
rijk en Beieren. Het Engelsche pond
herstelt zich iets. Een moratorium in
Neveda. Scheepsrampen. Allerlei.
De openbare meening blijft de ontwapeningskan
sen gunstiger bezien en in het bijzonder koestert
zij verwachtingen omtrent het Fransche plan, dat
nog wel niet officieel is ingediend, maar waarvan
verschillende bijzonderheden bekend zijn geworden.
Het plan houdt inderdaad een vrij aanmerkelijke
beperking van de bewapening te lande in. De Fran
sche regeering heeft de zaken vereenvoudigd door te
streven naar een overeenkomst, welke zich tot de
Europeesche staten zou beperken. De militie wil
Frankrijk handhaven, maar de oefeningstijd zou
worden teruggebracht tot 9 maanden en het vredes-
contingent zou voor Frankrijk met ongeveer 50.000
worden verminderd. Van belang is, dat Frankrijk
volgens de loopende geruchten ook aan Duitschland
een militie zou willen toestaan, althans zouden daar
tegen geen theoretische bezwaren meer bestaan.
In verband met de tegemoetkomende houding
van Parijs wordt het waarschijnlijk geoordeeld, dat
de vier-mogendheden-conferentie over den Duit-
schen pariteitseisch nu toch heel spoedig zou worden
gehouden en dat Duitschland dan binnenkort weer
zou deelnemen aan de narbeid van de ontwape-
ningscoierentie, welke deze week voor wat het bu
reau der conferentie en van de hoofdcommissie
betreft, is hervat. Men kan Duitschland te Genève
onmogelijk missen, want naast de (geleideiiijke)
ontwapening wenscht Frankrijk vooral overeen
komsten, welke haar de veiligheid moeten bieden,
zonder welke de Fransche regeering niet over ver
mindering van haar militaire macht wil prakks-
zeeren.
De Duitsche regeeringscommissie, welke een rond
reis door Europa heeft gemaakt om de verschillende
regeeringen voor de voorgestelde contingenteerings-
maatregelen te winnen, is thans te Berlijn terug
gekeerd om haar rapport uit te brengen. Erg op
wekkend zal het niet luiden. Het laatste bezoek
heeft Denemarken gegolden, maar ook daar is men
niet tot overeenstemming kunnen komen. Behalve
in België zijn de Duitsche plannen nu overal afge
wezen. Verondersteld wordt, dat de regeering-Von
Papen de aangelegenheid nu zal laten rusten tot
na afloop van de op het einde dezer maand te
houden rijksdagverkiezingen.
De verhouding van de Beiersche regeering tot de
rijksregeering is weer eens scherp toegespitst door
een rede van den Beierschen minister-president
Dr. Held, die de rijksregeering onbarmhartig kapit
telde en in de plannen van Von Papen een bedrei
ging van de zelfstandigheid der Duitsche Staten
blijft zien. Von Papen is over het gebeurde slecht
te spreken. De verhouding van de rijksregeering tot
Beieren moet er onder lijden, zoo meent hij.
Hoe droef 'de economische toestand in Duitsch
land op het oogenblik wel is, leerde ons een bericht
omtrent het hedendaagschebierverbruik door
de Düitschers. Bedroeg dat in 1913 nog 102.1 liter
per hoofd der bevolking, thans is dat teruggeloopen
tot 57 liter. D.w.z. per hoofd en per jaar.
Het Engelsche pond, dat den laatsten tijd zóó
heel leelijk deed en zelfs tot een waarde van circa
8 gulden was teruggevallen, is deze week met Ameri-
kaansche dollarhulp weer wat opgehaald, maar de
handel ondervindt veel last van de aanmerkelijke
fluctuaties in de waarde van het Engelsche geld.
Zoo lang een wereldrijk van beteekenis niet tot den
gouden standaard terugkeert zal het nog wel malaise
blijven in den handel.
De crisis heeft vreemde toestanden geschapen.
Toen het Engelsche pond viel .heette het, dat alle
goud ter wereld zat opgehoopt in Frankrijk en in
de Ver. Staten, maar de Franschen weten intusschen
toch ook geen raad, hoe ze hun aanzienlijke be-
grootingstekorten moeten dekken en uit de Ver.
Staten kwam deze week het bericht, dat in de
staat Nevada een moratorium afgekondigd was
moeten worden voor den handel en voor de ban
ken, voorloopig geldend tot 12 November. Een mo
ratorium schort alle betalingsverplichtingen op. Het
gebeurde zal de credietwaardigheid van de Ver.
Staten zeker niet hebben verhoogd.
Men maakt zich ernstig ongerust over het lot
der opvarenden van een Russisch schip, met 126
mannen en vrouwen op weg naar de Russische
mijnen op Spitsbergen. Het schip is op de Westkust
van Spitsbergen gestrand en het voorruim staat
reeds onder water. Noodseinen zijn opgevangen, het
eerste schip, dat ter hulp snelde, kan eerst na drie
dagen de plaats des onheils bereiken.
Ook heette van de week een Zweedsche visschers-
boot met 17 jeugdige opvarenden vergaan, maar
later verluidde, dat alle schipbreukelingen door een
andere boot waren opgepikt.
In het Engelsche Kanaal is een Duitsch post
vliegtuig vergaan, waarbij de twee inzittenden zijn
omgekomen.
Het Grieksche werd Dinsdag wederom door een
aardbeving geteisterd, waarbij opnieuw tal van
woningen werden verwoest.
In Polen is een bekende internationale figuur,
Zaleski, uit het kabinet getreden. Hij had er de
portefeuille van Buit. Zaken en was een geziene
persoonlijkheid in Volkenbondskringen.
De groote staking in de Engelsche katoenindustrie
duurt voort tégen den wil en den raad in van dé
leiders der arbeiders.
treden uit. „Neem hem weder in genade aan, hij
heeft als in de gelijkenis zijn zonde zwaar geboet!"
Mevrouw Siebert wierp een ernstig bestraffenden
blik naai' den jongen tooneelkunstenaar, terwijl zij
een koele buiging voor hem maakte; den student
echter, die meermalen na het heengaan van Robert
in de vriendelijke woning een bezoek had gebracht.,
begroette zij allerhartelijkst. Ook Gretchen ontving
dezen jongen man met buitengewone vriendelijk
heid, hoewel eenigszins bevangen, maar zij vermeed
een blik te slaan op Robert.
„Mijn vriend Lassendorf heeft het goed gezegd,"
zoo nam Robert het woord, terwijl zijn stem beefde,
„een verloren zoon is teruggekeerd en vraagt be
rouwvol om vergiffenis."
De beide vrouwen antwoordden niet, een lange
pijnlijke stilte volgde.
„Tot u, mevrouw Siebert, wend Ik mij het eerst,"
zoo ging Robert eindelijk verder, de hand der kleine
vrouw vattende. „Ik weet, dat ik karakterloos heb
gehandeld, dat ik uw vertrouwen niet meer waard
ben en ik zal het niet wagen, u dit vertrouwen
weder af te smeeken. Alleen vraag ik u mij vergif
fenis te willen schenken voor de droevige uren en
dagen, die door mijn schuld uw deel werden, voor
het bittere leed, dat ik u en Gïretchen heb aange
daan.
„U heeft ons vreeselijk teleurgesteld, mijnheer
Stern," zeide Gretchen's moeder, „dit had ik niet
van u verwacht!"
„Uw verwijt is volkomen gerechtvaardigd, me
vrouw Siebert, maar wil daarbij toch ook in over
weging nemen, dat er nog redenen ter mijner ver
ontschuldiging aanwezig zijn," riep de jonge man,
en de gloed waarmede hij zijn verdediging uitsprak,
kleurde hem de wangen. „De vreemde wereld, die
mij omgaf, bracht mij langs geheel andere wegen,
mijn loopbaan als tooneelspeler nam mij geheel in
beslag, de afwisselende, opwindende tooneelkunst
deew mij het werkelijke leven vergeten, het verleden
met zijn gelukkige oogenblikken, de gedachte aan
de lieve gestalte, aan haar persoonlijkheid en hare
omgeving raakte door deze groote verandering en
de bonte kleuren der kunstenaarswereld steeds meer
op den achtergrond. Alles was mij nieuw, men over
laadde mij met beleefdheden, attenties en uitnoo-
digingen; vermoeid en afgemat wierp ik mij des
nachts op mijn legerstede, om des anderen daags
weder de tempel der kunst te betreden, waar mijn
eerzucht voedsel kreeg verder de begeerte naar
roem en eer te bevredigen. Ik was zwak genoeg te
luisteren naar die vlijtaal, die de eigenliefde in mij
deed ontwaken, wat ik voor liefde hield, was slechts
ij delheid en koude berekening, en het net, dat om
mij heen wterd gesponnen, bemerkte ik eerst, toen
de mazen zich vaster om mij heen weefden. Had mij
toen een vriend met raad en daad ter zijde ge-
staan, ik zou de boeien die mij knelden, hebben
weten te verbreken; maar onervaren als ik was
moest ik ten offer vallen van dit fijngesponnen
weefsel, dat valsche schijn beteekent, indien niet I
te rechter tijd mijn goed gesternte het ergste heeft
doen voorkomen. Thans blik ik met afschuw op den
afgrond, in welken ik zou zijn nedergestort en dank j
den Hemel, dat hij mij voor dit onheil heeft be- j
waard. Als onervaren jongeling ging ik de wijde j
wereld in, als man van rijpe ervaring sta ik thans
voor u en bid u mij niet te verstooten. Uw beider j
vergiffenis, die ik u en Gretchen afsmeek, zal mij
op mijn verderen eenzamen levensweg den moed
geven naar hooger doel te streven!"
„Wanneer de korte tijd van leed en teleurstellin
gen, die u moest meemaken, hebben gestaald en
kracht gegeven, dan kan u het lot slechts dankbaar
daarvoor zijn", antwoordde de kleine vrouw en haar
blik rustte met deelneming op den jongen man. Ik
vergeef u alles, wat gij ons hebt aangedaan, maar
uw eigenlijke rechter staat dar!"
De jonge tooneelspeler wendde zich tot Gretchen,
in wier oogen tranen welden. Met groote belang
stelling had zij naar Robert geluisterd, toen hij zijn
leven in de residentie schilderde en zijn ervaringen
mededeelde. Wanneer er nog een oogenblik was
geweest, dat het haar onmogelijk was geweest alles
te vergeten en te vergeten, dan toch was het haar
medelijden, dat haar beving, welke de openha~tige
Het overstroomingsgevaar. Het lot
der regeering. Onze fascisten streven
naar eenheid. Herleving in den wo
ningbouw? Allerlei.
Men begint zich in ons land hoe langer hoe meer
ongerust te maken over den waterstand. In ver
schillende streken dreigen overstroomingen en op
sommige plaatsen heeft het water zelfs al aanmer
kelijke schade aangericht. De hoeven, welke in het
Holterbroek zijn gelegen, worden reeds geheel door
het water omringd en ook in de buurt van Krom
menie ondervindt men veel last van overstroomin
gen. Hier en daar hoorden we wel eens de opmer
king maken, dat de omvang der overstroomingen,
gelet op den buitengewonen regenval in October,
nog. al meeloopt, maar men vergete niet, dat regen
water de stroomen toch slechts betrekkelijk geleide
lijk kan voeden, m tegenstelling met het smeltende
sneeuwwater in het voorjaar, dat in korten tijd naar
omlaag dringt. Ook nu echter staan toch ernstige
dingen te gebeuren, als de regenval niet gaat min
deren. De berichten uit België, Frankrijk en Zuid-
Duitschland omtrent den stand der rivieren zijn
nog maar weinig bemoedigend; de groote stroomen
welke naar ons land afvloeien, blijven wassen.
Het blijkt mede heel moeilijk te zijn om de inge
dijkte Zuiderzee, het tegenwoordige LJsselmeer op
peil te houden. Er wordt van daaruit regelmatig
gespuid en dat verhoogt weer het overstroomings
gevaar voor de aangrenzende landstreken. Vele
boeren zijn er door gedupeerd en ze verdragen dat
te minder, nu het eischen van defensie zijn, welke
hun die ongelegenheid bezorgt. Eischen van de
fensie zijn weinig populair in onzen tijd.
Over de Zuiderzeewerken, in het bijzonder om
trent de groote sluizen in den afsluitdijk hebben in
de laatste dagen vreemde geruchten geloopen. In
de bedoelde sluiswerken zouden groote scheuren in
de betonmassa's zijn ontdekt, maar de hoofddirectcie
der Zuiderzeewerken heeft na een onderzoek die ge
ruchten nadrukkelijk weersproken. Wat men voor
scheuren had aangezien, zouden naden zijn geweest
welke met opzet zijn aangebracht om het beton
gelegenheid te laten op de gewone wijze uit te wer
ken.
Omtrent de positie der regeering beginnen allerlei
geruchten den ronde të doen. Zeker is wel, dat die
positie niet meer zoo hecht is als eenlgen tijd
bekentenis van den geliefde in haal- wakker riep.
Berouwvol en in alle oprechtheid strekte hij de ar
men naar haar uit en diep ontroerd maar met een
gelukkig glimlachje op de lippen zonk zij aan zijn
borst. Zij had hem weergevonden, haar liefde
voor hem was nimmer aan het wankelen gebracht.
Weenend stond de zwaar beproefde moeder dit ge
lukkig schouwspel aan te zien, terwijl ook de lus
tige student Lassendorf een paar tranen wegpinkte.
Verloren maar weergevonden, maar nu vast en
hecht was de band der liefde, die niet meer ver
broken zou worden. Gelouterd door de ervaring
openbaarde in Robert's hart zich de ware liefde en
zijn stralende oogen, waarmede hij het innig ge
liefde meisje aanzag, vertolkte zijn rein en groot
geluk.
Robert Stern speelt thans aan het hoftooneel, in
de residentie, waar ook zijn vriend Hans Lassendorf
zich als arts heeft gevestigd. Gedurende de gerechts
verloven bezoekt de oude rechter met zijn gade niet
meer het idilllsche Ilmenau, maar het niet minder
schoone woonoord van zijn zoon en schoondochter.
Helene, Robert's zuster, is bezig aan haar uitzet;
binnen korten tijd zal zij als gemalin van Dr. Las
sendorf zijn woning binnentreden. De kleine me
vrouw Siebert helpt haar dochter in hare huishou
ding en wanneer de Rechter of Bothner, de oude
vriend der familie, met hunne echtgenooten op
bezoek komen, dan heeft zij de handen vol.
Wanneer men later in de couranten over den
raadselachtigen dood van de zangeres Malwine T.
die in den bloeitijd van haar leven, zich door ver
giftiging van het leven had beroefd, heeft gelezen,
dan ja, wordt men nog eens herinnerd aan de droe
vige geschiedenis, die zich eenmaal heeft afge
speeld.
Van den misdadigen avonturier, die langen tijd
als haar vader bekend stond, heeft men nimmer
meer iets gehoord hij verdween om nooit meer
te verschijnen.
EINDE.
