KEG8
Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
WAND
KOFFIE
MOLEN
KOFFIE
No 135
DINSDAG 22 NOVEMBER 1932
41e Jaargang
ililnave: firma I. H. KELZER .Bedacteur I. H. KEIZER. Bureel Noordscharwoude.
Geestelijke ontreddering.
Buitenlandsch
Overzicht
een prima
Aardschokken in ons land
ruia/e:
hu/o
TELEFOON INTERCOMMUNAAL NO. 52
NIEUWE m
LANGEDIJKIR COURANT
DEZE COURANT VERSCHIJNT
DINSDAG DONDERDAG
en ZATERDAG.
AbonnmentsprJJs:
per 8 maanden 1.15.
ADVERTENTIEN:
Van 1—5 regels 75 cent;
elke regel meer 15 cent.
GROOTE LETTERS
NAAR PLAATSRTTTMTR.
't Is niet zonder huivering, dat de menschen
kunnen terugdenken aan de bezoekingen
van den wereldoorlog. Wat een jammer heeft
ons vervuld met de ongelukkigen, die weken
lang in modderige loopgraven moesten ver*
blijven met den dood voor oogen! Hóórden
we niet de pijnlijke kreten van de gewonden,
zagen we niet de razernij van de in koortsen
ijlenden; voelden we niet méé de smart van
de millioenen vaders en moeders, die hun
kinderen daar ergens in den vreemde be*
graven wisten? Dat alles heeft ons diep ge*
troffen en nóg schrijnt er telkens weer iets
in ons, als we de statistische cijfers lezen
18 millioen dooden, zóóveel dit en zóóveel
dat.
Diep getroffen heeft heel die wreede ge
schiedenis ons, toen zij plaats greep, wer*
kelijk! En, zooals gezegd, als we er nog eens
aan denken, dan huiveren we wéér! Als we
er aan denken
Dat gebeurt inderdaad zoo nu en dan. Maar
het herdenken wordt toch minder en óók
het huiveren. We kunnen toch niet „ach en
wee" blijven roepen; het leven herneemt haar
rechten; wat dood is of geleden, raakt ver*
geten. Dat is normaal en goed zóó; het leven
ware anders ondragelijk. De dooden hebben
hun rust, wonden genezen.
Maar wat nog lange jaren zal blijven na*
werken en zelfs nog toekomstige geslachten
zal treffen, dat is de geestelijke ontreddering,
die de oorlog heeft teweeg gebracht. Die
ontreddering kunnen we niet oppervlakkig,
minder verschrikkelijk i*kkin*ól:zuncmf
in één oogopslag, overzien, maar ze is er niet
minder om. Millioenen hebben in den oorlog
hun moraliteit verloren, hun zuiver aanvoelen
van wat mag en niet mag; gezag, respect,
vereering, karakter, bewustzijn en tal van
andere deugden, ze gingen in de loopgraven
onder in het slijk, waarin de soldatenschoen
persten en zogen, of aan dë grenzen, waar eer
en waarheid gesmokkeld werden voor goud.
En de toen vervormde mentaliteit der
menschheid werd en wordt overgedragen in
een nieuw geslacht, dat aldus belast wordt
met nieuwe erfzonden van voorvaderen.
Het lichamelijk leed van den oorlog is ge*
leden, als de vrede wordt geteekend, maar
de geestelijke ontreddering, er door teweeg
gebracht, blijft nog vele geslachten nawerken.
Strijd sleept vaak zulke geestelijke ontred*
dering na zich. Slechts de sterke karakters
kunnen er bij voldoende zelfcontrole aan ont*
komen.
De strijd, dien we nu weer allen te strijden
hebben tengevolge eener noodlottige wereld*
evolutie, draagt dezelfde gevaren in zich,
Eens zal ook die strijd gestreden zijn; er
moet en zal weer een tijd komen, waarin een
betrekkelijke orde zal heerschen, waarin werk
en brood zal zijn voor een ieder, die het
waard is. Dan zal het materieele leed geleden
wezen, maar de geestelijke ontreddering zal
weer nawerken.
Overal om ons heen zien we weer de beel*
den er van. De strijd heeft velen tot déspe*
rado's gemaakt. Moorden, roofovervallen,
treinaanslagen, politieke terreur, we lezen
er dagelijks méér van!
De Koningin kwam in de hoofstad en troe*
pen samengeschoolde communisten begroet*
ten haar met gehoon. Niemand vroeg een
Wilhelmus van ze, maar men mocht respect
verwachten voor de meening van die ande*
ren, die gekomen waren om de Koningin te
begroeten, welkom heeten.
Een politiek dagblad in Nederland bespot
en hoont den Christus, smeurt het Kruis door
den modder van haar verachting. Wie het
geloof niet heeft, is te beklagen, niet te be*
rispen. Maar waar bleef bij die spotters het
ontzag voor de overtuiging, die millioenen
menschen gedurende 20 eeuwen leidde, van
de wieg tot het graf? Omgekomen! in de
geestelijke ontreddering, die in den strijd wan
het leven de slagvelden besmet.
Meen niet, dat die ontreddering U niet
bedreigt. Controleer U eens goed, in hoeverre
ge concessies doet aan de geesten, die ge bij
hun opkomst zoo verfoeidet! Wie niet sterk
is en zich zelf niet voortdurend controleert,
die glijdt méé en af! Langzaam en haast
onmerkbaar, maar gestaag.
Door sterking van den wil slechts en door
regelmatige zelfcontrole kunnen we ons hoe*
den voor een noodlottige verminking van
geest en karakter.
Het aftreden van Von Papen. Een
mislukte aanslag op den Franschen pre
mier. Eischt Washington betaling van
de Decemberschulden? De Japansche
regeering contra het Lytton-rapport.
Van hier en daar.
Het aftreden van Von Papen, nadat de Nat. Soc.
geweigerd hadden om over medewerking aan diens
kabinet te onderhandelen en ook de andere par
tijen, op de Duitsch-Nationalen en de Volkspartij
na, van weinig geneigd tot samenwerking hadden
blijk gegeven, dat aftreden, als gevolg van een
en ander, is toch nog heel snel in haar werk ge
gaan.
Er zijn er, die de nieuwe situatie in Duitschland
nog niet vertrouwen. Er is inderdaad rumte voor
de veronderstelling, dat het demissionaire kabinet-
Von Papen de regeeringszaken zal willen blijven
waarnemen bij gemis aan overeenstemming tusschen
de andere partijen om tot een verantwoordelijke
regeering te komen. Von Papen zou dan in de
situatie een voorwendsel hebben om de bijeen-
roeping van den nieuwen rijksdag uit te stellen, j
Immers, een demissionair kabinet behoeft zich te-
genover de volksvertegenwoordiging niet verant- j
woordelijk te achten. Ook wordt de mogelijkheid
verondersteld, dat het kabinet, een weinig gewij-
zigd en misschien onder leiding van een nieuwen
kanselier, waar zal herrijzen. In dat verband wordt
vooral de naam van Von Sleicher genoemd, de groote
politieke' en militaire figuur van achter de scher-
men.
Von Hindenburg onderhandelt ihtusschen nog
met de partijleiders, waaronder met Adolf Hitler, i
zonder wiens medewerking een parlementair kabinet
in geen geval te formeeren zou zijn. Hitier schijnt
de positie van rijkskanselier voor zich op te blijven
eischen en van Von Hindenburg beweert men, dat
hij niet bereid is om den leider der Nat. Socialisten
in die functie te beroepen. Nat. Soc. en Centrum
onderhandelen in tusschen ook met elkaar; De
Duitsch Nationalen echter toonen zich weigerachtig
om voorshands aan de besprekingen deel te nemen.
Uit een en ander is het vrij gemakkelijk te con-
cludieeren, dat de politieke toestand in Duitschland
nog erg verward is en dat het nauwelijks is aan te
geven, hoe de kabinetscrisis zal worden opgelost.
Op het einde der vorige week is in de rijkskan
selarij een vrouw gearresteerd, die tot Von Papen
had willen doordringen; ze bleek in het bezit te
zijn van een lange, scherpe dolk.
Op Zondag is ook op Herriot, dien Franschen
premier, een aanslag gepleegd. Op het tijdstip,
waarop men meende, dat zijn trein naar Nantes
zou passeeren ontplofte een bom onder de spoor
rails, waardoor deze over korten afstand werden
vernield. De premier passeerde echter eerst een
paar uur later. Men meent, dat een en ander het
werk is van Bretonsche nationalisten, die zich den
laatsten tijd nog al roeren. Herriot ging naar Nantes
om tegenwoordig te zijn bij de 400-jarige herdenking
van de aansluiting van Bretagne bij Frankrijk. De
zoo gelukkig ontkomen premier meent, dat de Bre
tonsche nationalisten vanuit Duitschland door Hitier
worden opgestookt en wel door tusschenkomst van
een in Parijs gevestigden, maar nu uitgewezen jour
nalist, zekeren Koerber, die een en ander intusschen
heftig ontkent.
Uit Amerika komen de laatste dagen berichten,
welke verontrustend zijn voor de Europeesche cre-
diteurstaten. De regeering der Ver. Staten zou n.l.
steeds minder geneigd raken om het moratorium
te verlengen en aan de Europeesche crediteurstaten
uitstel te verleenen van de December-betalingen.
Voor Engeland, dat een groote som verschuldigd is,
schijnt men wel bereid een uitzondering te maken,
maar de andere landen zijnb edragen verschuldigd,
welke ze naar Uncle Sam's mtening heel goed zijn
te voldoen, zoolang veel grootere kapitalen voor
militaire zaken ter beschikking blijken.
De Japansche regeering heeft de bedenkingen
gepubliceerd, welke zij bij den Volkenbond tegen het
Lytton-rapport heeft ingediend. De Japansche re
geering kan zich met genoemd rapport in het geheel
niet vereenigen en blijkt ook niet van zins om de
daarin gegeven adviezen op te volgen. Een sterk
centraal bestuur te vestigen in China, heet ze boor
afzienbaren tijd onmogelijk, gelet op de bestaande
verhoudingen. Ze heeft den onafhankelijken staat
Mandsjoekwo erkend en de daar nu geschapen toe
stand acht ze in overeenstemming met den wil van
de groote meerderheid der bevolking. Als rust en
orde in Mandsjoekwo zijn gevestigd, aldus oordeelt
de Japansche regeering, zal dat een stichtend en
leerzaam voorbeeld wezen voor China!
In Catalonië hebben Zondag de verkiezingen
plaats gehad voor het eerste Catalaansche parle
ment. De Syndicalisten, die in Spanje zeer sterk
zijn, hebben de arbeiders aangespoord om zich
van stemming te onthouden. De stembureaux ston
den onder sterke bewaking. Een paar dagen tevoren
had er in de straten van Barcelona een bomaanslag
plaats, waardoor 14 menschen werden gewond.
In de Poolzee is een Russische ijsbreker vergaan,
welke was uitgezonden om een anderen ijsbreker te
zoeken; de dertig opvarenden zijn verdronken.
In Bolivia is opnieuw de oorlogsgeest opgelaaid,
ondanks de enorme verliezen, in den Gran Chaco
tegen de Paragayeesche troepen geleden. Reservisten
zijn opgeroepen ejj dezen hebben opnieuw het be
twiste gebied betreden.
geruischlooze
bij Inlevering van 30
bons uit de pakjes
65-55-50-45-37^-30
en 24 ct. per half pond
Omtrent deze buitengewone gebeurtenis le-
#an wij de volgende uitgebreide bijzonderheden
in het „Algemeen Handelsblad":
In den afgeloopen nacht omstreeks twaalf uur
heeft ons land wederom do sensatie meegemaakt
vam een, zij het lichte en ongevaarlijke, aardbe
ving, die slechts enkele seconden geduurd heeft
en voornamelijk in het Zuiden en Oosten van
ons land gevoeld werd. j
Die officieele mededeeling.
Het Kon Nederl- Met. Instituut te de Bilt
deelt mede dat hedennacht om 11 u. 56 in- 37
sec. Amsterdamsche tijd te de Bilt een sterke,
naburige aardbeving werd opgeteekend, die in
verschillende plaatsen hier te lande is gevoeld
Uit verschillende deelen van het land ontvan
gen wij mededeelingen van waargenomen trillin
gen. In geheel Noordbrabant en Limburg en ook
in den Achterhoek is de aardschok gevoeld, maar
noch uit het Noorden noch' uit Zeeland bereik
ten ons berichten hieromtrent.
Te Amsterdam.
In de hoofdstad werden eenige bewoners opge
schrikt. Een persoon vroeg kort na middernacht
de brandweer om inlichtingen, maar daar wist
men van niets. Wij vernamen dat men in ver
schillende buurten huizen heeft voelen trillen
doch de trillingen waren van meest lichten aard
In een enkel geval heèft men ook de lamp zien
slingeren, e.d-, maar het overgroote deel der
Amsterdammers heeft totaal niets bespeurd.
Een bewoner van de Cl. Krusemanstraat al
hier, de heer B. Kleijn, deelt ons als volgt zijn
ervaring van den afgeloopen nacht mede. Wij wa
ren kort voor twaalven naar bed gegaan en na-i-
men weldra tot tweemaal toe een hevige tril
ling waar, die het geheele huis flink deed schud
den. De eerste schok was het zwaarst. Ik dacht
even aan een explosie op de P. C) Hiooft, maar
begreep al spoedig, dat er sprak was van een
aardbeving. Op de waschtafel waren' eenige voor
werpen in schommelende beweging geraakt; nog
1—2 minuten na den eersten schok hoorde ik het
tik-tik, tik-tik van die voorwerpen. Tenslotte
nog dit, het was bij den schok alsof een zware
kist bij de buren werd neergezet.
In Noordbrabaintt
Veel duidelijker en angstaanjagender waren de
gewaarwordingen in Noordbrabant. Daar werden
twee vrij hevige aardschokken gevoeld. De eer-
ste werd o a .waargenomen op het Groot Se-
minarium te Haaren, Veghel en te 's-Hertogen
bosch. De herhaling va*n dit verschijnsel kwam te
middernacht.
In Tilburg is op sommige) plaatsen een sto
ring in de radio voorgekomen en vooral door de
bewoneirs in het westelijk stadsdeel is de be-
ving, die ongeveer tien seconden duurde, duide-
lkij vastgesteld kunnen worden. Ook te Liende
en Boxtel werden de schokken waargenomen.
Erger nog was het voor het dorpje Goirle, zes
kilometer ten zuiden van Titlburg, vanwaar be
richten komen, dat bv. een groote villa op haar
grondvesten schudde. Persoonlijke ongelukken j
kwamen niet voor. Een hier vertoevend mis- j
sionaris, die op Sumatra meermalen' aardbeviu-
gen meemaakte, vond veel overeenkomst met het
geen hier gisteravond gebeurde.
Te Breda en omliggende dorpen, werd slechts
een lichte aardbeving gevoeld, welke) ongeveer
tien seconden aanhield. Vele personen, die te bed
lagen, werden uit hun eerste slaap opgeschrikt.
Hier en daar vielen voorwerpen van de tafel
op den grond. Ook de meubels schudden zicht
baar. Het verschijnsel veroorzaakte geen) mate
rieele schade.
In Oss begonien de wagons! op het tramem
placement heen en weer te rijden. In minder
dan geen tijd had de bevolking de huizen ver
laten en groepte zij op straat bijeen om het ver
schijnsel te bespreken. Toen de schokken zich
niet herhaalden keerde de rust weer spoedig te
rug. Een 50-jarige vrouw die in haar slaap door
de schokken werd verrast, heeft tengevolge van
den schrik haar spraakvermogen verloren.
Schra/e Lippen
Gesprongen Handen
Uit Grave vernemen wij, dat ook daar de schok
ken schrik en ontsteltenis teweeg gebracht heb
ben. Het stadje was in diepe rust, maar de be
ving was zoo hevig, dat de menschen overhaast
wat kleeren aanschoten en zich op straat be-
Gelijkluidende berichten vernemen wij uit vele
plaatsen in oostelijk Noordbrabant. oZo, wordt
ons uit Veghel gemeld, dat de aardbeving ook
daar groote ontsteltenis heeft teweeg gebracht.
In verschillende huizen vertoonen de plafonds
en de buitenmuren scheuren, terwijl vazen en an
dere voorwerpen van de schoorsteenmantels! vie
len. ill
Ook in Getmep en noordelijk daarvan gelegen
plaatsen heeft men de aardbeving waargenomen.
Het verschijnsel zou zich daar omstreeks drie
uur, zij het in lichtere mate herhaald hebben).
In de Betuwe werden de menschen opgeschrikt
door de aardbeving. Ook werd hier onderaakdsch
gerommel waargenomen
In een café in den Éosch bespeurde men, even
eens om vier minuten voor middernacht een he
vig gedreun dat ongeveer vijf seconden aanhield.
De meubelen dansten op en neer, ruiten rinkel
den, deuren rammelden en schilderijen, zwaaiden
lagns den muur. Vol schrik' snelden de menschen
naar buiten, waar zij nog lang nadien de aardbe
ving bleven bespreken. Tal van personen, die
naar bed waren gegaan, werden wakker van het
dreunen, en kwamen naar buiten, velen in de.
overtuiging dat ergens in de stad een hevige ont
ploffing moest hebben plaats gevonden.
In café van Haaren op den weg naar jden Don-
ge scheurde tijdens de aardschokken) een zware
granieten vloer over de volle breedte door. Aan
de beide buitenzijden scheurden ook de muren
van het dak tot in het plafond toe. Van de r.k.
pastorie scheurde de muur op verschillende plaat
sen. j
In Nijmegen en in den Achterhoek
(Te Nijmegen ging de krachtige aardbeving ge
paard met een duidelijk hoorbaar onderaardsch
gerommel. Het verschijnsel bracht alom! schrik
en ontsteltenis teweeg. De menschen die zich
reeds ter ruste hadden begeven, werden in hun
bed heen en weer geschud. Deuren en vensters
rammelden. Lichte voorwerpen werden op den
grond geworpen
Te .Winterswijk werden de schokken op verschil
lende plaatsen in de gemeente waargenomen.' even
als te Zevenaar.
Ook in geheel Limburg werden de schokken
gevoeld. Uit Roermond, Belfeld, Tegelen, Venlo
Horst komen berichten binnen van lichte schok
ken, die om even voor elf en om drie minuten
voor twaalf gevoeld werden. Nergepns zijn ech
ter ongelukken gebeurd.
Te 's-IGravenhage
Ookin den Haag zijn op verschillende plaatsen
lichte aardschokken gevoeld. De brigadier wacht
commandant van de brandweerpost van het
hoofdbureau van politie aan de Laan Copes van
Cattenburgh merkte te 23.56 dat het geheele
gebouw schudde, hetgeen slechts eenige seconden
duurde
