Nieuwsblad v. Holl. Noorderkwartier
No 13
DINSDAG 31 JANUARI 1933
42e Jaargang
Oilim: Bun I. M. IEIZEH - .Urinteir I. i. tEIZER. - iinil «BBrdscbirwnaJi.
Onze taal
Buitenlandsch
Overzicht
Binnenlandsch Overzicht
TELEFOON INTERCOMMUNAAL NC. 58
NIEUWE m
LANGEDIJkER COURAiT
DEZE COURANT
DINSDAG
- en ZATERDAG
Abonnmentsprljs:
sm 'f maanden 1.18.
ADVERTENTESN;
Van 15 regels 75 cent;
elke regel «eer 15 cent
GROOTE LETTERS
NAAK PLAATSKI 1MTE.
Wij kregen een artikel onder de oogen, dat
wij met groote ingenomenheid hebben gelezen. I
Het spreekt tot ons in duidelijke taal, op welke
wijze onze taal tegenwoordig wordt verknoeid.
In den Haagschen gemeenteraad heeft het raads I
lid mej. Loeff, bij de algemeene beschouwingen
over net onderwijs, de aandacht gevestigd op de
veelal droevige resultaten van het (onderwijs in
onze eigen taal. Zij heeft, Volgens de „Haagsche
Courant", een reeks gevallen genoemd, die wer
kelijk niet minder dan ontstellend feijn en die
wel een treurig beeld vormen Van de kennis
van onze taal, zelfs bij hen, die scholen van al
gemeen middelbaar onderwijs hebben doorloopen
Wie dagelijks vele brieven en stukken'uit alle
maatschappelijke kringen ontvangt, weet maar
al te goed, op welk ben slechten voet zeer ve
len staan met onze eigen 'taal.
En heusch niet alleen de minder ontwikkelden
of zij, die slechts bij uitzondering hun gedach
ten op schrift stellen. Neen, ook z.g.n. algemeen
ontwikkelden en wetenschappelijk gevormden,
ook menschen, die er zelfs prat op gaan, dat^zij
een vreemde taal aardig machtig zijn.
Met zinsbouw, grammatica en spelling liggen
ontelbaar vele landgenooten jammerlijk over
hoop. En het ergste is, dat de meesten zich daar
van niet bewust worden als zij beter en zuiver
der taal van anderen lezen.
Ce oorzaken van het euvel zijn ongetwijfeld
het verregaand slordige en gedachteloos gebruik,
dat in breede kringen van de spreektaal wordt
gemaakt eenerzijds; anderzijds het zeer onvol
doende onderwijs in de Nederlanjdsche taal. Die
onderwijzers en leeraren komen te staan voor
een ware barricade van taalverknoeiïng en ver-
waarloozing bij hun leerlingen. Waarbij dan nog
komt, dat dikwijls de onderwijskrachten zelf aan
dit euvel niet ontgroeid zijn.
O'ns is zelfs een geval bekend, dat een On
derwijzer, die solliciteerde naar Tie vacante be
trekking van onderwijzer aan een der lagere
scholen in een onzer gemeenten, in zijn solli
citatiebrief maar even twintig fouten maakte.
De spreektaal is de taal in haar eenvoudigen
vorm. Welbeschouwd kan men niet van een
spreektaal (ten aanzien van een bepaalde taal,
ook van de onze) gewagen, want er zijn ver
schillende spreektalen, te onderscheiden naar ver
schillende gewesten, streken, steden, dorpen zelfs;
te onderscheiden ook naar verschillende kringen
der samenleving. Zoo beschouwd, zijn de
spreektalen in ons land haast ontelbaar; doeh
zij vinden elkaar, bij alle verschil van uitspraak,,
woordkeus, zegswijzen ,enz., in hetgeen zij als
Nederlandsche taal gemeen hebben.
Prof. Rolland, die onze taal zoo meesterlijk
wist te hanteeren, heeft het zoo juist gezegd;
„Als ik spreek, leg ib om zoo te «eggen mijn
manchetten af, hoewel ik ze juist aanhoud; jen
als ik schrijf, doe ik mijin manchetten bij wijze
van spreken aan, hoewel Tb ze dan juist ('uit
trek."
Met dat grapje gaf hij precies het verschil ,aan
tusschen spreek- en schrijftaalde spreektaal
zooveel vrijer, losser, eenvoudiger; de schrijf
taal zooveel geböudener, maar dan ook zooveel
scherper, nauwkeuriger, raker.
Wij bedoelen hiermede niet het ontwikkelings
proces, dat ook onze taal ondergaat, tegen te
houden. Maar óók niet, om dat proces kunstma
tig te verhaasten of het in andere dan de natuur
lijke banen te dwingen. Want dan maakt men
ongelukken en slachtoffers. Pat blijkt al bij
de verwaarloozing (bij een deel van het onder
wijs) van naamvallen en geslachten en van re
gels, die nog steeds een fundament vormen voor
zuivere taal. Het blijkt ook uit de verwarring
op het gebied der spelling.
Die jonge menschen, die hun eigen taal slecht
geleerd hebben, zijn het slachtoffer, wanneer zij
straks in de maatschappij komen en met, of
ondanks, hun gebrekkig taalgebruik (mondeling
en schriftelijk) zich een bestaan moeten verove
ren. Éénheid in taalonderwijs is hoog noodig,
over de geheele linie. En dan: veel beter taal
onderwijs, dan er nu veelal wordt gegeven, op
de lagere scholen vooral, bij het voortgezet on
derwijs óók, en door leerkrachten, die voor dit
onderwijs beter onderlegd en meer geschikt zijn
da,n nu dikwijls het geval is. Dlit laatste raakt
direct de opleiding van onderwijzers en leeraren.
Men klaagt over de slechte resultaten van het
onderwijs in het algemeen.
Grondige verbetering van het onderwijs in de
Nederlandsche taal op alle scholen, van laag tot
hoog, is leen <;:nationaal" belang van de eerste
orde. „Nationaal" in den goeden, nuchteren, ge
zonden, practischen zin des woords.
Zooals het was is het niet meer. Wij 'kun
nen ons niet verheugen in het feit, dat dit is te
constateeren. En wij kunnen niet beter doen
dan besluiten dit artikel, hoewel het onderwerp
aan het euvel der onvolledigheid lijdt, met de
woorden van Dr. J. te Winkel: ,,Wie weten wil
moet omzien, wie vooruit wil moet gelooven,
)aan deze noodzakelijkheid ontkomt geen ster
veliugt."
Hitier rijkskanselier van Duitschland.
Van Papen was zijn gangmaker.
Naar de dictatuur? In .Frankrijk
een moeilijke kabinetscrisis. Naar
een onafhankelijke Iersche republiek.?
Wat velerlei machten in Duitschland hadden
voorzien, maar wanhopig hebben willen tegen
houden is toch gebeurd. De voornaamste macht
in het Duitsche rijk is overgedragen aan den uit
Oostenrijk geboortigen volksmenner Adolf Hit
ler, achter wien jong Duitschland zich heeft ge
schaard omdat het omhoog wil uit de vernede
ring en ellende en daartoe van de oude leiders
noch van de oude partijen meer heil verwacht
te. De Hitlerianen hebben misschien minder
vertrouwen in het program van hun leider, (dan
wel in het feit op zich zelf, dat hij (andere we
gen wil gaan dan die, waarlangs de democrati
sche staatslieden het geslagen D/uitsche volk
sedert 1918 hebben geleid.
De politiek van von Schleicher was er onge
twijfeld op gericht om terug te keeren ,tot den
ouden, door democratie en parlementarisme af-
gebakenden ouden weg, welke voor een oogen-
blik door von Papen was verlaten, maar von
Sleicher kon er niet in slagen om den loyalen
steun te verkrijgen van de partijen, welke bij
zijn politiek belang hadden. Zaterdagochtend
ging hij aan von Hindenburg volmacht vragen
om zoo noodig den rijksdag weer te mogen ont
binden ,als in de zitting van Dinsdag piet een
meerderheid van den rijksdag achter hem zou
blijken te staan. Von Hindenburg weigerde.
Die wist toen vermoedelijk al, wat nu verder
zou gebeuren. Von Papen had met Hitier ge-
conefreerd en het bleek steeds duidelijker, dat
de heeren elkaar hadden gevonden. Toen Hu-
genberg daarop tegen het einde van de vorige
week een communique uitgaf, meldende dat von
Sleicher niet rekenen kon op 'den steun der
Duitsch nationalen, omdat de rijkskanselier er
klaarblijkelijk op uit was om de idee der autori
taire staatsgedachte te liquideeren, toen begon
het duidelijk te worden dat het Harzburgsche
front was hersteld en dat het driemanschap
Hitiervon PapenHugenberg klaar stond om
de regeeriug over te nemen. Deze combinatie
zou dan vermoedelijk niet schromen om zoo
zoo noodig tot de uitoefening van een "dictato
riaal bewind over te gaan. "Een dictatuur .im
mers ligt geheel in den lijn der autoritaire
staatsgedachte.
Toen von Sleicher Zaterdag naar von Hin
denburg ging, was het nieuwe kabinet blijkbaar
reeds in kruiken en kannen;. Von Papen werd
verzocht met de partijen 'te onderhandelen, pa-
dat von Sleicher als gevolg van von Hinden-
burg's weigering zijn ontslagaanvrage had in
gediend. En von Papen kwam toen al spoedig
met een voordracht bij den rijkspresident, waar
op Hitier vermeld stond als rijkskanselier, von
Papen als vice-kanselier en commissaris voor
Pruisen, Hugenberg als minister van Economi
sche Zaken, Voedingswezen en Landbouw.
Von Hindenburg heeft Maandagochtend deze mi-
nisterslijst aanvaard. Von Neurath krijgt Bui
tenlandsche Zaken, dr. JFrick Binnenlandsche
Zaken ,Swerin von Krasigk Einantien, Seldte
(die de Stahlhelm jn het kabinet vertegenwoor
digt), Arbeid, von jEtubenach, Verkeerswezen,
Goring wordt belast met de waarneming der za
ken van het Pruisische ministerie van Binnenl.
Zaken, Gereke wordt commissaris voor de werk
verschaffing.
Er is thans pog niet te zeggen, hoe 'de ge
beurtenissen in Duitschland zich verder zullen
ontwikkelen. Het gevaar voor groote binnen
landsche conflicten is zeer acuut. Het kabinet
poogt op het oogenblik nog steun of welwil
lende neutraliteit te verwerven van het Centrum
en Beiersche volkspartij, teneinde aldus een par
lementair fiat op zijn bestaan te krijgen, maar
we voorzien dat het spoedig tot rijksdagontbin
ding zal komen en dat de nieuwe verkiezingen
wel heel lang op zich zullen laten wachten. Be
internationale pers is .vol zorg over de gebeurte
nissen in het Duitsche rijk, welke niet in staat
zijn om de noodige rust en het gewenschte ver
trouwen op de wereld te brengen, welke benoo-
digd zijn voor een vlot "economisch herstel.
In Frankrijk is het kabinet Van Paul Boncour
ten val gebracht, doordat de "kamer met 390
193 stemmen het regeeringsvoorstel afwees om
de directe belastingen met vijf "procent te ver
noegen. Er is thans een moeilijke situatie inge
treden, omdat wel voor bezuiniging teen groote
meerderheid in de kamer is te vinden maar geen
bepaald voorstel op zich zélve (ben meerderheid
vindt.
Be Fransche bégrooting sluit echter met een
aanzienlijk tekort en elk uur, dat met het ne
men van bezuinigingsbesluiten getalmd wordt,
kost daardoor aan het land toeer dan een kalf
i millioen francs.
j Op het oogenblik is Dielad'ier San bod voor de
I regeeringsvorming. Hij is met Herriot leider
van de radicaal socialisten in Frankrijk'.
Bij de in Ierland gehouden Verkiezingen heeft
de onverzoenlijke republikeinsche leider De Va
lera een ongedacht groote overwinning behaald.
In het nieuwe parlement beschikt 'zijn partij
over de meerderheid, zoodat hij "thans zonder
hulp van Labour zal kunnen regearen. Uit dien
hoofde wordt verwacht, dat hij. "pogen zal om
zijn verkiezingsbeloften te verwezenlijken. Dat
zou beteekenen dat hij de onafhankelijke Ier
sche republiek zou vestigen en Zuid Ierland ge
heel los zou verklaren van Engeland.
Het behoeft geen betoog, dat zulke daad weer
de kiem zou bevatten van nieuwe internationale
conflicten.
Het einde van de vorstperiode. De
regeering tegen verhooging van brand
stoffentoeslag voor werkloozen. 8-
jarige leerplicht. Een socialistisch
initiatief. Van vuur en gas. Sport
geknoei
We luisteren allen regelmatig naar de weer
berichten van De Bilt, nieuwsgierig als we zijn
naar de toekomstverwachtingen der zeer geleer
de weerprofeten, maar erg veel vertrouwen heb
ben we over het algemeen niet in zj.' 'Zje (zijn
er in Be Bilt dan ook nog al eens (een keer ler
)naast met hun voorspellingen. Toen het vriezen
op het eiide der vorige week raak begon te
worden, onthaalde de Bilt -ons op herinneringen
)uit den winter van 1929 en werd als een goed
gefundeerde meening verkondigd, dat het win
tertje vau thans vermoedelijk net zoo streng zou
worden. Maar plotseling en onaangekondigd trad
Zaterdagavond de dooi in en Maandag haiJden
we een weertje dat ons de smaak |der lente (op
de lippen bracht. Intusschen is er Zondag nog
massaal van het ijs geprofiteerd geworden. Er
werden groote tochten gemaakt en vele dui
zenden waren op de gladde ijzers. Met dooi
neemt ook altijd de kans op ongevallen toe.
Ook Zondag hebben eenige personen het leven
gelaten, onderwijl ze zich met de schaatsensport
vermaakten. Die nationale kampioenschappen kon
den nog juist worden verreden. Het was de neer
van der Scheer uit Zutfen, die aan zijn Zwit-
serscne lauweren een nieuwe glorie toevoegde
door het Nederlandsche kampioenschap te be
halen.
Nu komen ook de ongemakken van de vorst
naar voren. Dp de rivieren is het ijs zwaar gaan
kruien en dat brengt velerlei bezwaren met zich
o.a. voor vernieling van bruggen en andere kunst
werken. Vooral op de W;aal is de toestand ver
ontrustend. 1
De Spoorwegen hadden nog wel eein poosje
vorst kunnen hebben. Nu de wateren niet meer
bevaarbaar waren, is het vrachtverkeer door
middel van de spoorwegen plotseling reusachtig
toegenomen zoodat vele extra diensten moesten
worden ingelegd.
Werkloozen en de vele andere menschen met
smalle beurs zullen het wel niet zeer betreuren,
dat het weer is omgeslagen, want als het zoo fel
koud gaat worden dan helpt er ha-ast geen sto
ken meer tegen. Een kachel meer laten bran
den of extra scheppen qp het vuur, zijn 'nóch-:
tans de eenige middelen om het in huisi wat meer
I loiiAvmiolf maakt de huid ruw
IvSVciflladlt en schraal en veroor
zaakt dikwijls val- en schaafwonden. Men ver
zacht en geneest dit met Purol. Doos 3£ ct.
houdbaar te maken. Maar kolen kosten geld.
Verschillende gemeentebesturen hebben zich.te
legrafisch tot de regeering gewend ter verkrij
ging van een extra kolentoeslag voor de werk
loozen, maar de regeering was niet scheutig. Bte
aangevraagde verhoogiug werd afgewezen. Al
leen in de vier grootste steden des lands mocht
aan de werkloozen in bepaalde omstandigheden
t een extra toeslag van vijftig cent worden ver
leend. Critiek erop is gemakkelijk! geuit, maar
we mogen tenslotte iiiet vergeten, dat het .aantal
ondersteunden reusachtig groot is jen juist in
verband met de vorst door zg. uitvriezen
nog aanzienlijk was toegenomen.
Loor den hr. K. ter Laan c.s., dus door de socialis
tisehe kamerfractie is een ontwerp tot wijziging
van de Leerplichtwet ingediend. De voorstellers
meenen, dat de jeugd welke doelloos rondloopt
verwildert eu deswege willen ze een deel er
van nog maar een poosje op school Jateni. Wat
de kosten betreft gaan de voorstellers misschien
van de gedachte uit, spreekt met de Geer,
en het komt in orde. Volgens het ontwerp zou
de achtjarige leerplicht moeten worden ingevoerd
van 614 jaar de landbouwverloven zou
den uit de wet moeten worden gelicht en het on
derwijs aan de schipperskinderen opnieuw worden
geregeld.
De roode haau heeft in de afgeloopeu week
weer luide gekraaid vaft verschillende daken.
Heel wat woningen, gebouwen en fabrieken gin
gen in vlammen op, te veel om ize thier op Ie
noemen. Ook dat zal voor een deel wel ihet
gevolg zijn van de vorst, welke alles kurkdroog
maakt. 1
j Door gasverstikking kwamen meerdere men
schen om het leven. In Amsterdam kwam het uit
drie leden bestaande gezin van een jongen politie
agent om het leven doordat een gasbuis onder
den vloer een breuk had gekregen, mogelijk ten
gevolge van het vriezen. In Utrecht raakten
drie leden luit een gezin bewusteloos als ge
volg van kolendamp. Een hunner bleek niet
meer te redden. Iemand te Hilverteum, die in een
garage werkzaamheden moest verrichten, had
er geen erg in, dat hij, de kou zorgvuldig buiten
houdende, de schadelijke gassen binnen 4e garage
hield. Hij is tenslotte dood .aangetroffen.
In Brussel hebben we ter Zesdaagsche weer een
nationale sportglorie beleefd. Pijnenburg werd
er winnaar met den Duitscher" 'Schon. Achter
af is het alles afgesproken werk gebleken. P"e
directeur van 'de baan heeft een klacht ingediend
tegen zes koppels, welke onderling hadden gere
geld hoe de eindplaatsing zou zijn. Zelfs het pu
bliek was vooraf al te weteu gekomen, dat Pij
nenburgSchon met een ronde voor op Charlier
Deneef zouden winnen.
Zulke combines worden op Zesdaagschen vaak
gemaakt. Heel die sport is niet anders dan een
kermisvertooning, maar toch blijven duizenden
belangstellenden ze volgen, doordat de kranten el*
over het algemeen veel te veel notitie .van ne
men.
In de geruchtmakende Aufwertungszaak is de
A msterdamsche notaris op Maandag tot een half
jaar veroordeeld. Zijn waarborgsom wend niet
verbeurd verklaard.
