West-Friesche gedachten
in het West-Friesch dialed
Voor Wijze Menschen
Even Schoolmeesteren
Kinderrubriek
Rob de Avonturier
ken van een zinsnede in een ingezonden stuk wa- dein, 't was een mooie spies die ie ofstoken heb
tempeltjes als gebrek aan neutraliteit beschouwd De burgervader raakte hillegaar met Borst an 't
werd), zullen wij zeer waarschijnlijk als arbei- -klammen, Ja mense, prate kenne we hier wel, al-
dersvijandig aangemerkt worden. Niets is minder Jien moste we of en toe ders wat meer zegge
.waar Het is slechts het zielige in deze heele geschie-;Maar ek heb 't al skoten, je kenne beter je mond
(denis, die ons doet protesteeren. Zielig, omdat in
dezen tijd in een streek, die door en door verarmd
en kapot is, er geen veertig groote menschen zonder
toezicht kunnen blijven en op elkaar passen. En
dat het dan naderhand met groote woorden, wóór
den, wóórden goedgepraat moet worden Intusschen
hopen wij, dat het de arbeidersorganisaties mag
gelukken voor diegenen, die niet geknoeid hebben,
het hen zeker toekomend loon te halen waar het
te vinden is. En verder, dat we allemaal uit de ge-
ischiedenis wat geleerd hebben.
De voorzitter van de visschersvereeniging zaide,
dat dominee Skerremerhorn van Nierop ers zaid
heb „men vaderland is niks, ik heb liever het land
van men vader!" Maar zaide die voorzitter, ik mien
dat et een Vlug was, erbai, met et land van je
vader zit je nou ok. En zoo is 't net, want et is je-
rubel opheden, zoo'n akelig beetje as de boel op
brengt. Ze hewwe van de Neutrale Bond een ke
imissie maakt, en die moete de notarissen op er han-
de kaike, of ze de mense niet te wainig berekene,
maar as 't zoo doorgaat, zelle de notarisse ok gauw
in de werrekverskaffing komme moete, want deimie
,maar dicht nouwe, den folaif je goeie bulsies met
«lleman. of meskien ok we', niet ok. Want as je 't
inou hoore van die burgermeister van de Warmetuut.
mei, den ben ek liever Jasper, As je deer komme,
den zait ie maar wat hu en ja fas je temir.ste bal
let bai Nolet kraige kenne) en je verre nooit waizer
't Bien tussjhen de broodvisschers en hai is wel
puur stikkend denk, want die hewwe de tieu gebode
krege en dat -joene ze niet vanzelf. En de raad var.
.Warmenlihul'ze.i skaint er niks var te weten. Zoo
maar eeh konkeiefoesie van de burgermeister en de
pelisie hew ek hoort maar dat neem ik niet voor
me rekening. Ze kenne et deer ok raar versiere. as
je 't zoc hoor?. As je 'de burgermeister ders een
pond of tien aikke paling stuurde -'
Nou, de groete, ok van Meraike,
JASPER.
Suntebanker:-s
voor dat zij op ouderen leeftijd- komen. Bij arterio-
sclerose, voorkomt men koude voeten het beste door
gebruik te maken van jodium, omdat jodium het
verwijden van de bloedvaten begunstigt, de inwen
dige wrijving van het bloed vermindert en een be
tere doorstroomdng en een gevoel van warmte ver-
KOUDE VOETEN
EN HET VOORKOMEN ERVAN.
Koude voeten ontstaan in hoofdzaak door onvol
doenden toevoer van arterieel bloed. Er zijn hierop
kraige we alles voor niks en verkoup den je landtwee oorzaken. Gebrek aan spierbeweging of stoor-
p,n je buurman eerluk voor een appel en een ai. nis in den bloedsomloop. Ook kan ondeugdelijke
Dat zou de heere aars niet meevalle an de mod- j kleeding er de oorzaak van zijn. Een derde oorzaak
iderbeugel skeure, of te diep spitten. Afain, der leer- treffen we bij oude menschen aan, namelijk de ver
taid moete ze den maar deurmake in Oudkarspel kalking der bloedvaten, waarbij nog de omstandig-
of in Suntenbankeris. Den hewwe ze of en toe nag heid komt, dat de voeten bovendien zeer ver van
ers pauze. Der is deer wel puur eten an 't ai as je het hart, het middelpunt van den bloedsomloop
't zoo ders hoore, et is echt prutdarsen met de mod- zijn. Waar eenige van genoemde oorzaken samen-
derbeweging, hew 'k in de Klaasekrant lezen. Afain, werken, zal dit gebrek eerder voorkomen en hard-
ze moeten 't maar weer uitzoeken. Veneivend gaan nekkiger zijn. Dikke sokken of kousen in nauwe
j.k ers nei de vergaring van de Iendracht. As ik schoenen en of kousenbanden, veroorzaken licht
aasen op Oudkarspel weun, vlait 't toch wel, datkoude voeten, daar zij het doorstroomen van het
'k ok lid wor, want achter dat huis is nag een bloed tegenhouden. De dikste sokken kunnen hun
■achtste van een sneis bouw. Ik mag laie dat ik weer doel, de voeten warm te houden, niet vervullen,
veen mandje win, net as de leste keer, want dat komt wanneer de bloedvaten zoo vernauwd worden, dat
nou met de verhuizing net van pas. Wat ben je de voeten uit gebrek aan bloedtoevoer in het geheel
jaars nou gouw een end heen ei, met die nuwe dienstniet warm kunnen worden, of wanneer er zich tus-
pp Skagen van Kok en Tuinman, zei ik maar opschen sok en huid geen luchtruimte bevindt, waar
het oud of zegge. Van de week zat ik in de bus of
aigeluk een Maandagenmorgen, Louw Breed zat at
't roer en deer stapte een frommesie in en die most
zeker nei de Stroet, of zoo wat te gast. Nou, ze
/docht, dat ze heel loupe most nei 't Noordend van
Oudkarspel, maar Louw die zaide, wel neinik vrouw
je kenne overstappe net as met spoor. Prachtig
jmooi. Meraike zaide al, ik zei oftig nei Traintje in
jDirksorn om de thee gaan met de nuwe bus. Der
izelle der een jerubele brad meegaan. Meneer Leu-
jrink wel niet, want die kraigt zelf een otootje. Das
wel makkeluk as ie nei Alkmaar gaat, nei de peli-
sieskool. Dat jo'enje van Maier is er an te koek
hakken, en die ken 't best dus dat zei wel loupe.
As de gemeente der nou van die traktorwiele onder
tmake leit, ken ie der mee op de akkers ok, en den
nag draivers eran, den is 't metien een motorbootje
pen zei 't metien wel niet meer noodig weze om
(een burgerwacht voor de kool, uien, en appeledieve
>er op nei te houwe, want er ontgaat nou van zelf
■gienien meer. Kwan, eerst maar ders nei de ver
garing, en den deimie de rest maar. Hè, hè, ik ben
zoo louf as een maier van die Iendracht vergaring
/thuiskommen, 't Was er wel leuk, warentig 't was er
wel leuk. Ze hewwe der allegaar wat leert veneivend
■en dat is stemmen. As 't aarsens verkiezing is, zei
der gien Iendrachtsman tweidracht zaaie doordat
ie verkeerd stemt. Want ze hewwe 't hier een keer
door de weinige warmte, die voorhanden is, terug
gehouden wordt. Schoenen, kousen of sokken mogen
niet nauw gedragen worden. Het beste is dunne
maar zeer losse katoenen of bij koud weer wollen
kousen met lage schoenen te dragen. Zijn wij boven
dien in beweging, dan zullen onze voeten warmblij-
ven, vooral wanneer wij bij koud weer slobkousen
dragen. In het algemeen is beweging het beste mid
del tegen koude voeten. Hard loopen, turnen, voet
massage, bij lang ziten zoo nu en dan eenige gym
nastische oefeningen met voeten en beenen.
Toen ik eens een dame bezicht, bemerkte ik, dat
zij met haar voeten op een stoof zat, waarin een
test met doofkolen stond om de noodige warmte
voort te brengen. Ik raadde haar aan dit na te
laten, en haar voeten liever warm te maken, door
inplaats van altijd te rijden, te gaan wandelen.
Stoornissen van den bloedsomloop in de voeten
veroorzaken niet alleen koude voeten, maar ook ern
stige kwalen. Zij kunnen zelfs het leven verkorten.
Vooral bij oude menschen met verkalking van de
bloedvaten, kan de stoornis in den bloedsomloop
een pijnlijke en langdurige verzwering en ook
gangraen veroorzaken, (het afsterven van weefsels
noemt men gangraen, necrose of brand)Men kan
dit genezen door voor voldoenden bloedstoevoer te
zorgen.
Ge brekkige toevoer in de teenen kan gangraen
menschen krijgen niet gauw koude voe
ten, wanneer ze hun voeten hygiënisch behandelen,
vooral door dikwijls voetbaden te nemen.
Het beste kan men zich tegen koude voeten hoe
den, als men dagelijks de voeten eerst met een kou
den natten doek afwrijft, zoowel den rug als de zool
van den voet en daarna met een beetje eau de co
logne of alcohol de voeten flink wrijft tot ze rood
worden en dus deze ledematen met meer verwarmd
bloed gevuld worden. Heel doelmatig is het daarna
den voet met het voorste voetgewricht 20 tot 30
maal snel achter elkaar naar voren en naar ach
ter te buigen. Men staat gewoonlijk na zulke be
werking met een warmer gevoel in de voeten op.
Het zou het raadzaamste zijn, deze bewerking des
morgens dadelijk na het opstaan te doen, en het
beste zou het zijn, niet alleen de voeten, maar ook
het geheele lichaam op die manier te behandelen.
Erkend moet worden, dat bij de tegenwoordige
prijzen van eau de cologne en alcohol deze behande
ling niet zeer goed uitvoerbaar is.
De verbetering van den bloedsomloop tot in de
uiterste deelen van het lichaam, is het beste middel
tegen koude voeten, Daar echter jodium een deug
delijk geneesmiddel is, is het aan te bevelen voor
personen, die dikwijls over koude voeten klagen en
wien geen hygiënische maatregelen meer baten, den
arts te raadplegen over het innemen van jodium of
jodiumpreparaten in kleine hoeveelheden, ingeval
z'j op rijperen leeftijd zijn, dus na-diun 60ste jaar.
In zekere gevallen kunnen schildkliertabletten die
jodium in organischen vorm bevatten, gunstige re
sult'. Ut afwerpen.
(Naar badarts Dr. A. Lorand.)
zien, maakt aldus een kringloop. De giro speelt als
betalingsmiddel en ter vervanging van geld in he
internationale credietverkeer een groote rol.
INSOLVENT is een onderneming, als zij niet
meer in staat is betalen. De insolventie kan een
voorloopig karakter dragen en behoeft niet tot een
algeheele ineenstorting te leiden, als de geldschie
ters den schuldenaar uitstel van betaling verleenen
PARITEIT ie de waardeverhouding van twee
munteenheden op goud gebaseerd. Uit een kilogram
fijn goud zouden bv. in Duitschland 2,700 mark
geslagen kunnen worden. In Zwitserland uit een
kilo muntgoud, dat uit 9.10 fijn goud bestaat, 3.100
francs. Hieruit kan' men de vergelijking opmaken
waaruit men de pariteit 100 francs is 81 mark kan
afleiden.
RUN. Een run ontstaat als een groot aantal
schuldeischers van banken en spaarkassen hun te
goed terugverlangt. Daar de banken spaarbanken
en spaarkassen hun gelden voor he tgrootste
deel te ingeildswaardige papieren en hypotheken
hebben belegd, is het onmogelijk bij een run op de
banken alle vorderingen te bevredigen. Een rur
(Engelsch woord voor rennen) kan onder zekere
omstandigheden het geheele credietwezen van eer.
staat aan het wankelen brengen.
„En hoe leeft Jansen met zijn jonge vrouw?
„Hm, toen vier weken na de bruiloft nog een ver
late felicitatlekaart bij hem besteld werd, heeft hij
geweigerd die aan te nemen.
Koperen traproeden poetsen gaat veel vlugger
en beter door ze, nadat ze met een poetsmiddel zijn
ingewreven, mefr.-oude kranten uit te poetsen. U
maakt geen doeken vuil en ze glimmen in een wip
of zeuven oefene keunen. De voorzitter heb 't goed veroorzaken, ook bij suikerziekten bv. dikwijls al
De krantenlezer mag tegenwoordig haast wel een
levend woordenboek of encyclopedie zijn, want de
moderne tijd, het moderne leven brengt geweldig
veel uitdrukkingen onder ieders bereik, die vroeger
slechts in bepaalde vakkringen bekend waren. Wij
zochten eens wat woorden op, waaronder een ieder
we. eenige bekenden zal aantreffen. Weet u echter
wel juist wat zij beteekenen, en waar zij vandaan
komen: Leest het maar eens:
ASSIGNATEN. Schuldverbintenissen, die door de
Fransche revolutionaire regeering in December 1789
werden uitgegeven. Zij zouden zoogenaamd gedek.
zijn door de door den Staat geconfiskeerde klooster
goederen. De omloop van de assignaten nam snel
toe, van 900 millioen livres in 1791 tot 45.500 mil-
lioen livres in 1795. Dit is het eerste voorbeeld in
de wereldgeschiedenis van een inflatie.
heeten in vele landen in Amerika en
Engeland o.a. de stukken van staatsleeningen en
ook de stukken van steden en spoorwegen.
CLEARINGHOUSES zijn bankrekeningsinsti
tuten, die cheques met banken en firma's verreke
nen. Zulke afrekeningsplaatsen die het chequever
keer vereenvoudigen, zijn er reeds de 18e eeuw, toen
in Londen het Clearinghouse ontstond. De Clearing
houses danken hun ontstaan aan de vindingrijkheid
van Engelsche bankloopers, die er last van onder
vonden de wissels van hun firma's te incasseeren
en elkaar daarom ergens in een lokaal- onder een
glas bier ontmoetten om de vorderingen hunner fir
ma's onderling te vereffenen.
GIRO van het Grieksche woord Giros kring
De wissel, die oorspronkelijk slechts ruilmiddel is
geweest, wordt van een overdrachtskenteeken voor-
DE CLUB VAN OOM JAN.
En? Stijve vingers van het poppen vasthouden?
Kunnen ze al ja en neen zeggen? Nu gaan we
vandaag de poppenkast maken en volgende week
vangt de voorstelling aan hoor! Ifc wed, dat moe
der al gezegd heeft, die Oom Jan met zijn poppen
kast! Ik begin er niet aan, veel te duur! Niets hoor,
het wordt heelemaal niet duur, want een paar
latjes en een stukje doek hebben we allemaal wel.
Jongens, er kunnen geen teekeningen in de krant
en daarom moet ik beproeven het jullie zóó dui
delijk te maken. Je doet maar net of je een huisje
bouwt, alleen is het wat lang en smal. Groot hoeft
het niet te zijn, want je kunt het wel op een tafel
tje zetten.
Heel gewoon maar, vier latten voor den grond
vier latten recht omhoog, weer vier latten daarop
getimmerd. Horizontaal, dat woord kennen jullie
wel, niet waar, plat zal ik maar zeggen. Het punt
dak kunnen jullie erop zetten van latten of karton,
De achterkant is precies hetzelfde als de voorkant,
De voorkant gaat voor driekwart dicht met doek
of bordpapier, en de zijkanten heelemaal. De ach
terkant blijft juist beneden open en gaat boven
dicht.
Daar komt het achterdoek te hangen. Als je goed
teekenen kunt, neem je een vel wot karton, en tee-
ken er allemaal huizen op, en die ga je mooi kleu
ren. Voor de zijkanten moet je zoogenaamde cou
lissen hebben. Jullie bent misschien wel op de zang-
vereeniging, dus hebt wel eens gezien, hoe een
tooneel er uit ziet. Zoo'n tooneel moet nu onge
veer in onzen poppenkast ook komen. De coulissen
kun je ook huisjes op teekenen of ze kleuren in één
kleur. Als je niet alles hebt begrepen, vraag je het
maar aan je vader. Saluut hoor!
OOM JAN.
29. Maar de heele tijd zat het meisje ongezien tus-
schen de wortels van een boom, die aan de uiterste
rand van de kloof stond. Zenuwachtig gluurde ze
omhoog naar Rob, die juist boven haar stond.
21. Toen ze hem naar beneden zag gluren werd ze
bang, dat hij de natuurlijke ladder gezien had, die
gevormd werd door de dooreengevlochten boomwor
tels en nu op het punt stond haar te volgen. Daarom
sprong ze overeind en trad een hol binnen, dat zich
in het ravijn bevond.
22. Rob en Daan zochten nog geruimen tijd naar
het meisje, doch eindelijk keerden ze naar het
strand terug, waar ze hun honger en dorst stilden
door middel van voedsel en water, dat voor hen
klaargezet was,
Daarna liepen ze langs het strand naar de voet
van de rotsen, op de top waarvan ze het meisje
hadden zien verdwijnen, maar nog steeds was er
geen spoor van haar te zien. Ze gingen verder en
kwamen aan een met gras bedekte heuvel, die ze
opklommen.
ultima ium i/e
