Japan en onze Industrie
Be Volkenbond en de 18 Mei
Buitenlandsch
överzieht
De befeekenis van de Graanprijzen
voor ontstaan en het voortduren
der Crisis.
Roosevelt en Hitler.
Toen wij dit overzicht schreven heérschte er "in
de internationale politiek een groote stilte, ontstaan
door de afwachting van wat de Duitsche Rijkskan
selier, Adolf Hitler, Woensdagmiddag in den Rijks
dag naar voren zou brengen als kern van het Duit
sche streven. Men is er zoo zeer van doordrongen
dat niets, maar dan ook werkelijk niets gedaan kan
worden voor men onomwonden weet, wat er in de
Duitsche rijkshoofdstad wordt uitgebroeid, dat de
ontwapeningsconferentie eenvoudig tot na die rede
voering is verdaagd. De eenige, die in dien tusschen-
tijd nog den moed vond om eenig geluid te doen
hooren was de Amerikaansche president Roosevelt,
die een oproep richtte tot alle staatshoofden van
alle landen, die ter ontwapeningsconferentie zijn
vertegenwoordigd en waarin wel het voornaamste
punt was zijn aandringen op radicale afschaffing
van alle aanvalswapenen. Dat klinkt nu wel erg
flink en doortastend, maar wanneer men weet, dat
de geleerde heeren het over het begrip aanvalswa
penen nog steeds niet volkomen eens zijn, begrijpt
men al dadelijk, dat hierdoor een zoodanig doortas
tende boodschap reeds veel van zijn waarde ver
liest. Het feit blijft intusschen bestaan, dat een der
gelijke boodschap, die misschien ook wel eenigszins
beschouwd moet worden als een laatste waarschu
wing aan Hitier om toch vooral te zorgen, dat hij de
ontwapeningsconferentie en daarmede natuurlijk
ook de économische wereldconferentie niet in het
water moet laten vallen. Zoo beschouwd maakt dit
de rede van Adolf Hitler in den Rijksdag op Woens
dagmiddag gehouden nog belangrijker en wij kun
nen onzen lezers dan ook aanraden de redevoering
met bijzonder veel aandacht te volgen, aangezien
hiervan mogelijkerwijze zeer veel kan afhangen voor
de verdere ontwikkeling van de Europeesche en de
wereldverhoudingen,
Danzig en Polen,
De afgeloopen week is intusschen niet vrij geweest
van emoties. Leek een oogenblik de Danziger
kwestie gevaarlijk te gaan worden, de houding,
die Hitier en intusschen langzamerhand ook de
Poolsche regeering hebben aangenomen doen zien,
dat het grootste gevaar, dat op het oogenblix in
Europa dreigt niet gezocht moet worden aan dan
Danzigschen kant. Immers, al worden nu ook vak
verenigingen in Danzig „gleichgeschaltet, al neemt
ook daar de nat. soc. beweging, parallel met het
groote Duitschland, toe, al worden ook in Danzig
binnenkort verkiezingen gehouden, die bijzonder
belangrijk kunnen zijn, dit alles neemt niet weg, dat
Danzig voor Polen, sinds de stichting van de haven
stad Godingen, niet half zoo belangrijk meer is als
fien jaar geleden. Veronderstelt men een oogenblik,
dat na de a.s. Danzigsche verkiezingen een nat. soc.
meerderheid aansluiting zou eischen bij Duitsch
land, dan zou Polen daar alleen maar uit prestige-
oogpunt bezwaren tegen kunnen hebben. Geen
onkel economisch of strategisch belang van Polen
zou door aansluiting van Danzig bij Duitschland
worden geschaad. Integendeel, het zou Polen wel
iets waard kunnen zijn om van dat wanproduct
dat door de Poolsche stichting van Gdingen ten
doode Is opgeschreven op fatsoenlijke wijze af te
komen gelijk gezegd, alleen dus de vrees om de
nationaal socialistische veeleischendheid aan te
wakkeren door een, zij het misschien schijnbaar
succes, zou Polen er toe kunnen komen moeilijk
heden in den weg te leggen aan een eventueel aan
Duitschland terugvallen van Danzig.
Oostenrijk en het Nationaalsocialisme.
Grooter moeilijkheden hebben in den afgeloopen
week echter in Oostenrijk een uiting gevonden, die
wel tot de zeldzaamheden van de moderne historie
zal blijven behooren. Het is den lezer bekend, dat
de tegenwoordige Oostenrijksche regeering zich met
hand en tand verzet tegen den nat. soc. vloedgolf
tot dusverre met eenig succes het bestaande gezag
handhaaft. Toen nu rijksminister Frank een bezoek
bracht aan Oostenrijk, niet als minister, maar als
particulier, ontstond de waanzinnig scheeve toe
stand, dat de minister van een naburige natie, waar
mede Oostenrijk in vriendschap verkeerde in dit
land een revolutionnaire, tegen het bestaande ge
zag gerichte propaganda kwam voeren onder orga
nisaties, die de huidige regeering als haar grootste
vijanden beschouwd. Geen wonder, dat daar moei
lijkheden uit voortkwamen. Te meer, waar Frank
niet lang geleden nog een scherpe, tegen de zelf
standigheid van Oostenrijk gerichte redevoering
voor de radio heeft uitgesproken. De zelfstandigheid
of niet van Oostenrijk zal in den eerstkomenden tijd
nog heel wat stof doen opwaaien. Dat is thans al
wel zear duidelijk aan het licht gekomen.
Het is zoo langzamerhand wel duidelijk ge
worden, dat de bewering, als zou het "Westen op
den duur worden overvleugeld, ja vernietigd
door het Oosten, geen frase meer is, maar bittere
realiteit. Onder aanvoering van Japan trekt Azie
op om het Westen onder zijn macht te krijgen.
Lil proces van verovering voltrekt zich niet
alleen door de consolidatie van het agressief
optreden van de Japanners zelf in het Verre
Oosten, maar ook en vooral langs economischen
weg. Japan is erop uit West Europa te verdrin
gen. van de belangrijke handelsmarkten. In Ne-
derlandsch Indie is het hierin vrijwel geslaagd.
Onze textielnijverheid, die was gebaseerd op den
export naar het rijke Indie, is vrijwel lamgesla
gen. Van jaar op jaar, van maand tot maand,
dalen de uitvoercijfers, de toestand wordt hoe
langer hoe meer miserabel en hoe men ook in
Twente poogt het hoofd tot het laatste oógen-
blik boven water te houden en zich aan een
stroohalm vast te klemmen, het ziet er alleszins
naar uit, dat het gedaan is met de eens zoo bloei-
ende textielnijverheid in Twente, voor goad.
Hiervan is het massa ontslag, dat dezer dagen
Nijverdal aan een paar honderd arbeiders ge
j geven werd, wel een overtuigend bewijs. Men
kan het niet langer bolwerken, men geeft het
op. Dit ontslag op groote schaal be teekent voor
Nijverdal, dat voor hot overgroot© deel op de
fabrieken, welke men Hier aantreft, was aange
wezen, niet minder dan een ramp. Het werk, dat
er nog is, zal over zooveel mogelijk menschen
worden verdeeld, door de arbeiders een week
te laten werken, en een week thuis te laten.
Er werd slechts een maatregel genoemd, welke
den r.ood zou kunnen verlichten, de oude eisch
van contingenteering in Ned. Indie. Gebeurt dit
niet, dan zullen de met zooveel zorg opgebouw
de textielbedrijven ineenschrompelen tot kleine
fabriekjes, die alleen nog maar zullen werken
voor de behoeften in het binnenland.
Ei- is nog een andere, zijdelingsehe oorzaak,
waardoor onze textielexeport om zeep wordt ge
bracht, nl. dat tal van landen, die zich verweren
tegen het- goedkoope Japansche goed, tengevolge
van de meestbegunstigingsverdragen, die Japan
met de meeste landen heeft afgesloten, eveneens
den Nederlanidschen export gevoelig treffen. Im
mers do hooge invoerrechten, die .bedoeld .zijn
tot afweer van den Japanschen invoer, houden
ook' de Nederlandsche producten buiten Hun
grenzen.
D|e toestand in de mijnlen.
Niet minder moeilijk dan onze Twentsche in
dustrie hebben het onze Limburgsche mijnen.
Ook daar deze week een ontslag op groote schaal
met de mededeeling, dat verdere ontslagen niet
zuilen kunnen uitblijven. De afzet onzer. Lim
burgsche kolen wij citeeren hier een verkla
ring van een directeur van een der particuliere
mijnen in het buitenland wordt steeds meer
belemmerd. Zwitserland, heeft speciaal Neder
lanüsche kolen ggcontingenteerd. Frankrijk heeft
het invoerrecht op steenkolen weer verhoogd Bel
gië heeft een nieuwe vermindering van den toe-
gestanen invoer doorgevoerd. In Duitschland
wordt de.afzet van het Nederlandsche product
sterk belemmerd door den druk, welken de na
tionaal socialisten oefenen op den verbruiker}
om het nationale product te gebruiken. Die Ne
derlandsche regeering heeft met Duitschland het
nieuwe handelsverdrag ten aanzien van de kolen
op vrijwel dezelfde basis vernieuwd. Onze afzet
naar dat land mag per maand nog geen 100.000
ton bedragen. Daarbij komen nog het slechte
voorjaar en voor de industriekolen zeer speciaal
de crisis, waardoor vele bedrijven zijn stilgelegd
of in ebperkte capaciteit werken.
Ook de mijnen doen een beroep op regeerhigs
maatregelen wil de toestand niet in nog heviger
mate verergeren.
De Kabinetscrisis,
i De spanning, waarmede in ons land de po
gingen worden gadegeslagen van den heer Colijn
om zijn opdracht tot vorming van een parle
mentair kabinet te vervullen, neemt met den
dag toe, We weten weliswaar niet veel, van wat
zich binnenskamers heeft afgespeeld, toch is er
wel het een en ander uitgelekt. Het schijnt niet
te willen vlotten met het streven van den for
mateur om een combinatie tot stand te brengen
tusschen de vijf groote burgerlijke partijen, de
r.'k.„ do a-.r., de O.Hl, de V.Du en de liberalen.
Toetreding tot een dergelijk ministerie van de
laatstgenoemden schijnt een onoverkomelijk be
zwaar te zijn voor de r.k-, die geen gelegenheid
hebben laten voorbijgaan, om de liberalen ten
felste te bestrijden. Vandaar, dat dezer dagen
het bericht de. wereld werd ingezonden, dat die
heer Colijn in zijn poging om de liberalen op
genomen te krijgen, niet was goedgekeurd.
Edoch, dit bericht werd, nadat het aan de bla
den was verstrekt en nog niet afgedrukt
weer ingetrokken, zoodat de kansen er tien
blijkbaar iets gunstiger moeten hebben voorge
staan. Intusschen waren we in den mist. Er
komt echter een aanwijzing van andere zijde,;
nl. die der S.D1.A.P.. Er schijnt daar iets te
broeien dat verdacht 'veel lijkt op den wensch
om> aan een nieuwe regeering tfeel te nemen. Die-
ze wensch zou tot uiting komen in een binnen
kort te verschijnen brochure van mr. Duijs. Het
is heel gevaarlijk om zich aan voorspellingen te
wagen, maar de vraag is gewettigd, of dan toch
nog een combinatie op democratischen grond
slag mogelijk zou zijn.
Die zuiveringspolitick.
Dje oude regeering,. die de loopende zaken .af
doet, heeft de laatste weken nog van werklust
blijk gegeven. De minister van Defensie is na
de Marinebonden aan banden te hebben gelegd,
overgegaan tot zuivering van de artillerieinrich
tingen aan de Hembrug. Arbeiders die daaj- wer
ken mogen niet meer zijn aangesloten bij een
soc. dem. bond of partij. Zij hebben zich in
middels in een aparte vereeniging georganiseerd,
zoodat zij aan den letter van het .nieuwe voor
schrift hebben voldaan. Aan hun overtuiging
doet dit 'natuurlijk' niets af. Zij blijven vijanden
van het bedrijf waarin zij we'rkzaam zijn, zoodat
moet worden afgewacht of de maatregel van den
minister wel eenig nuttig effect veroorzaakt.
De minister van Justitie heeft bepaald, dat
vreemdelingen hier te lande zich van politieke
actie hebben te onthouden. Anders gaan ze er
uit. Deze duidelijke verklaring is niet overbo
dig, gezien het optreden der Duitsche nazi's, in
de hoofdstad en elders in het land. Diat moet
"maar eens uit zijn.
De minister van waterstaat heeft op aandranv
van velen, die de politiek uit den aether willen
verdrijven, een bepaling uitgevaardigd, waardoor
politieke uitzendingen niet mogen inhouden een
rechtstreeksche dan wel zijdelingsehe of bedek
te ondermijning van godsdienst, zedelijkheid, ge
zag en volkskracht. De politieke mededeelingen,
mogen geen anderen inhoud hebben dan „een
stellige uiteenzetting of toelichting van poli-
'ieke beginselen."
Die politiek is dus nog geenszins uft de radio
verdwenen.
1UlLeVen -is/ ^tegenover de Volkenbond
Jechts dan niet in de praktijk machteloos had ee
staan, wanneer alle zijne leden de betSS
van liet aan den Volkenbond gegeven woord had
den gevoeld. Dat het anders is gegaan, kan niet
■verbazen, maar het zegt niets tegen de beteeke
dit del v\ 0Klk^b0nd" Het bewiJ'st alleen,"
™ifv und -,1Ueuwe krachten moeten
worden bijgebracht wil hij in zijn taak, die er
©ene is van de tientallen van jaren, zoo niet
mübf CMWen S!?gen; Het is V00r velen onge-
r^L-g Ien dat de Volkenbond van zijne
oprichting af meer dan eens belangrijke inter-
n*t,on,l. geschillen heeft weten opiZeS
ti nïïlVan w- drej£end karakter heeft weten
Wkl p'i 3 x€n u6n aan £eschillen als die
tusschen Polen en Lithauen. Turkije en Engeland
Italië en Griekenland, en Griekenland en Bulga
rije om maar slechts enkelen te noemen. Tegen
over de bijkans onuitvoerbare opdracht aan den
V olkenbond in het geval China-Japan gegeven
stond geen andere mogelijkheid dan het begin
sel onverzwakt te handhaven, gelijk ook is ge-
schied.
Sedert het begin van 1932 is te Geneve de Ont
wapeningsconferentie vergaderd. Met groote
n 10 w 1 ,j.zorg is zij door den Volkenbond voorbereid en
Op 18 Mei 1899 werd te s-Gravenhage in het toch heeft zij tot dusverre geen noemenswaar-
Huis ten Bosch de eerste vredesconferentie ge- dige resultaten bereikt. Zeker, de kans is groot
ïl°weR,i 3 Wa'\ T f?n toenmaligen Keizer dat door haar toedoen de chemische en bacterio-
d lier Russen niet bedoeld als Vredesconferentie logische oorlog zal worden verboden, maar zon-
ïn het algemeen maar als ontwapeningsconferen. der dat controle op de nakoming kan'worden uit
d N--21? res£iptie va" 24 Augustus 1898 toch geoefend. De kans is groot, dat het luchtbom1-
had JNicolaas II doen uitkomen hoezeer de wed hardement althans voor een belangrijk deel tot
ijver der bewapeningen Europa economisch en het verleden zal gaan behooren, maar alleen'dan
sociaal aan den rand van den afgrond dreigde te wanneer de middelen te vinden ziin om de bur-
brengen. Hoezeer ook in andere landen gelijke gerlijke luchtvaart van plotselinge verandering
gevoelens mochten heerschen, het initiatief van in militaire te vrijwaren. De kans is groot od
den Gzaar -o» m tot aanmerkelijke vermindering ÉH| J- J - -
der bewapeningen over te gaan, vond geen weer
klank. Niet slechts Duitschland, ook andere
Mogendheden verzetten zich daartegen. Zoo dien
de het aanvankelijk doel te worden opgegeven.
Zoo werd de Ontwapeningsconferentie tot Vre
desconferentie, die op de ontwikkeling van de
internationale arbitrage grooten invloed heeft
geoefend. Zonderlinge speling van de geschie
denis. Nog iq 1894, toen de Interparlementaire
Unie te 's-Gravenhage bijeen kwam, had men
van enkele zijden de gedachte van een internatio
naal Arbitragehof een utopie genoemd, die nooit
verwezenlijkt zou kunnen worden. Vijf jaren la
ter was deze zoogenaamde utopie werkelijkheid.
Want uit de eerste Vredesconferentie kwam
het Permanente Hof van Arbitrage voort. Diat
het slechts permanent is en nog is in naam,
doet niets ter zake. Het was een eerste uiting
van de solidariteit der staten. Om aan dit Per
manen to Hof een waardig onderdak te verschaf
fen schonk Carnegie zijn Vredespaleis. Ware de
oorlog niet uitgebroken, het zou reeds in 1914
tot woning van de Academie voor Internationaal
Recht hebben gediend, gelijk nu in 1923 het ge
val was. Hier ook vestigde zich in 1922 het
Hof van den Volkenbond, het eerste werke
lijke Gerechtshof. Diat alles tezamen heeft ge-»
schapen wat wij gewend zijn te noemen „het
werk van den Haag." Het heeft jdén Haag ge
maakt tot een centrum van arbeid voor de in
ternationale samenleving, het belangrijkste na
Geneve.
Aan 18 Mei 1899 dankt Nederland dat het
oen nieuwe taak op internationaal gebied ter
uitvoering voor zich zag. Het is daarom en al
leen daarom dat op (li 8 Mei de Volkenbondsdag
in Nederland plaats heeft. Deze Volkenbondsdag
toch heeft ten doel om zooveel mogelijk geheel
Nederland op eenzelfden dag indachtig te ma
ken aar; het feit, dat in den Volkenbond ook de
kleine landen een rol spelen, wellicht een groote
rol kunnen spelen, temeer zij trouw zijn aan
het beginsel van den bond. Ten opzichte van den
Volkenbond gaat het zeker niet aan, dat men
zich in Nederland verontschuldigt, omdat Ne
derland slechts een kleine staat is. Integendeel,
meer dan eens zal vermoedelijk ook in de toe
komst blijken dat de kleine Staten, die geen!
eigen belangen, geen eigen ambities hebben, het
ideaal van den Volkenbond het meest onge
schonden kunnen bevorderen.
Maar de Volkenbond, hij is zoodanig onvol
ledig. Hij heeft zoodanige blijken van verzwak
king gegeven, dat men niet meer van hem kan
verwachten. Dat kan men, in verschillende toon
aarden, bijkans eiken dag hooren. Het klinkt
wat zonderling, zonder dat degéiien, die zulk
een opmerking maken, het blijkbaar beseffen,
aldus te spreken van een lichaam, dat tot taak
heeft de geschiedenis van eeuwen te corrigeeren.
Tot op het oogenblik van het uitbreken van
den oorlog toch, ondanks de lessen door Hugo
de Groot geleerd, werd de oorlog beschouwd als
iets ongetwijfeld verschrikkelijks, maar niet als
iets misdadigs. Het recht van den Staat om
oorlog te verklaren werd, noch in de praktijk,
noch in de theorie aangetast. De Staten waren
imemrs souverein. Dlie gedachte is geweken. Het
misdadig karakter van den aanvalsoorlog werd,
en wordt, men denke aan het Kelloggpact, steeds
duidelijker gezien. Misdadig karakter niet slechts
tegenover den Staat, die aangevallen wordt, maar
tegenover geheel de samenleving, die daarvan de
gevolgen ondervindt. Op dit denkbeeld nu, in
flagrant-en strijd met wat de geschiedenis van
geheel de Christelijke jaartelling, om' niet verder
terug te gaan, heeft geleerd, is de Volkenbond
gebouwd. En nu zou men 'willen, dat in nauwe
lijks veertien jaar tijds deze gedachte reeds wor
tel had geschoten in de samenleving der volken.
Ongetwijfeld, de tijd voor den Volkenbond is
zorgelijk. Men vergeet, dat de Volkenbond, op
gericht aan het einde van een periade van de
grootst denkbare internationale verwarring, na
een bestaan van nauwelijks tien jaren, geroepen
wordt om de orde te brengen in een chaotischen
economischen toestand, gelijk de wereld dien te
voren slechts bij benadering heeft gekend. Men
vergeet, dat het Chineesche—Japansche vraag
een afdoende controle, maar wat zei deze ba-
ten, indien geen resultaten te controleeren val-
len. Maar het feit valt niet weg te cijferen,
dat dank zij deze Ontwapeningsconferentie het
mgewikkela' ontwapeningsvraagstuk is gemaakt
tot en, dat bijkans dagelijks de staatslieden van
Europa en van geheel de wereld bezighoudt.
De tijden zijn nog niet zoover van ons ver wij-
derdd, dat zoo nu en dan, met ruime tusschen-
poozen, aandacht aan het ontwapeningsvraag
stuk werd geschonken, die even spoedig ver
dween als de oplossing niet bleek voor de hand
te liggen. Die tijden zijn voorbij, en voor goed
voorbij. Het is wel zeker, dat, tenzij deze we
reld in haar eigen fouten wil ondergaan, niet zal
worden gerust voordat een oplossing van het
allee beheerschend ontwapeningsvraagstuk is ver
kregen. Hier zijn wij in een vicieus-en cirkel. Ee-
nerzijds is voor de oplossing van dit vraagstuk
stuk herstel noodig van het geheel ontwrichte
vertrouwen, anderzijds zou dit vertrouwen niet
- ht vestig! kunnen worden dan door oen
belnagrijke vermindering der bewapeningen. In,
tijden, dat zoodanige belangen op het spel staan
hei middenpunt dezer overleggingen door mo
reel© onmacht te verzwakken is een bedenkelijk
bedrijf.
Wel niemand is er die verlangt, dat men den
Volkenbond onbeperkt vertrouwen zal schenken
Diat men zijn fouten, zijn vele fouten en onvol
komenheden niet zal zien. Integendeel, de Vol
kenbond heeft behoefte aan vrienden, die ook
vertrouwen in hem hebben. Vertrouwen in de
grondgedachte waarop hij steunt. Zij, die de
Volkenbondsgedachte aan de hand van de geschie
denis ontleden, worden in zulk vertrouwen ge
sterkt. Veelal komt de critiek van den kant der
genen, die, om maar heel zacht uit te drukken,,
van den Volkenbond en zijn mogelijkheden geen
bijzondere studie hebben gemaakt. En in den.
regel 'staat de scherpte van die critiek in volsla
gen omgekeerde evenredigheid tot de kennis over.-
den Volkenbond.
Teneinde daarin te voorzien, bestaat in Ne
derland, gelijk in bijkans in alle landen, een Vol*
kenbondsvereeniging. De vereeniging voor Vol
kenbond en Vrede. Zij steunt op wat men kan,
noemen het Volkenbondspacifisme, een realiteit,,
iets wat er concreet is en wat niet meer weg
kan en zal gaan. Zij is het ook, die telkenjare-
dezen 18 Mei Volkenbondsdag organiseert ten,
einde den gemiddelden Neierlander, die zich.
dikwerf pacifistischer waant dan hij in werke
lijkheid is, van de noodzakelijkheid van het be
staan van den Volkenbond te doordringen.
Telkenjare verderen weinige schreden op den
moeilijken en langen weg, die te gaan is. Hopen
wij, dat men ook dit jaar zal vorderen.
Door dr. F. G. WALLER.
II.
Het tweede artikel wordt gewijd aan „de vooruit
zichten voor den landbouw en de voorwaarden voor
een oplossing van de crisis". Eerst wordt aangetoond
dat onder de vigeerende prijzen een loonende graan-
productie niet mogelijk is. Schrijver zegt dan:
„Aangezien op den duur niet met verlies kan wor
den gewerkt, is er geen twijfel aan, of de graan
prijzen zullen weer stijgen. Omtrent het tijdstip
waarop dit zal geschieden, valt niets met zekerheid
te zeggen. Terugziende leert de geschiedenis, dat in
de periode 1890-1900 de zeer lage prijzen vier jaren
hebben aangehouden, maar de omstandigheden zijn
heden te veel verschillend met die van 40 jaar ge
leden dan dat aan deze vergelijking veel waarde kan
worden gehecht. Zooveel is zeker, dat de wereld
productie kleiner moet worden en de voorwaarden
tot normale bedragen moeten worden teruggebracht.
Wat de wereldvoorraden betreft, komt het Re
search Institute of Stanford University, dat beweert
een zeer uitgebreid onderzoek te hebben ingesteld,
tot de volgende resultaten:
