In Duitsche krijgsgevangenschap
politieke
roepeering
Ons Ofeld
cE)e Hgelsclte
cIDemocralie
Nu andere groote vooroorlogsche beginsel-
partijen als S.D.A.P.. Christelijken en Com
munisten zij het onder andere benaming
weer acte de presence beginnen te ge
ven, is ook een eigen politieke groepeering
van de katholieken te verwachten.
Leidende figuren uit de vzoegere R.K.S.P.
kwamen te Amsterdam bijeen, met het
doel, om het katholieke verband In het
Staatkundig leven weer energiek aan te
vatten. Wij juichen dit van harte toe.
Als wij echter pleiten voor een eigen
politieke groepeering van katholieken, dan
is dat nog geen pleidooi voor terugkeer van
de vooroorlogsche R.K.S.P. en nog minder
van onze vroegere staatsinrichting.
Het behoud van politieke zelfstandigheid
laat ruimte genoeg over voor allerlei ver
nieuwing.
Over principieele vraagstukken heeft het
kaholicisme zijn eigen normen en het zijn
deze normen, die den grondslag vormen van,
een gezond sociaal leven.
In zijn encycliek Q.A. vordert Paus Pius
XI dan ook voor ons het recht op, te oor-
deelen over Sociaal-economische problemen,
welke onder Staatszorg vallen en dus deel
uitmaken van het politieke leven.
'n Zelfstandige politieke groepeering is 'n
eisch van katholieke levensbeschouwing. In
den strijd om een wereldbeschouwing, die
uiteindelijk zal gaan tusschen Christendom
en heidendom is onze plaats in de voorste
gelederen. Als wij dus de ons toekomende
plaats in het Staatsleven opeischen. doen
wij dat, om onze levensbeschouwing die
de eenig juiste is, omdat zij de natuurlijke
zedeleer tot norm heeft te handhaven en
te verdedigen. Het gaat om de hoogste
waarden, ook voor ons geheele volk.
Niet individueel, doch massaal moet de
getuigenis zijn van onze levensbeschouwing
in het politieke leven daarin ligt psycho
logische kracht.
Laten wij na ons staatkundig in eigen
groep te vereenigen, dan zal een deel van
onze menschen afglijden naar het socialis
me, het andere deel in de liberale richting
gedreven worden, terwijl zij juist door hun
gemeenschappelijke levensbeschouwing in
een eigen politieke groepeering vereenigd
blijven.
Wij wenschen niet één partij voor heel
het volkwaarheen dat leidt, hebben we
In Duitschland gezien; dat leidt tot een
ramp voor het volk, voor heel de inter
nationale samenleving; wij wenschen ook
geen bekrompen partijpolitiek van vijftig of
meer partijtjes.
Wat wij willen, is samenwerking van alle
groote beginselpartijen tot algemeen welzijn
van land en volk.
En mocht onze eigen groepeering op poli
tiek terrein voor andersdenkende landige-
nooten een beletsel zijn met ons hiertoe sa
men te werken, dan getuigt dit van- een
menaliteit. welke ons waarschuwt op onze
hoede te zijn en welke onze zelfstandigheid
nog meer noodig maakt. FR. OTTEN
ONZE VOLKSHUISHOUDING
In het Zuiden des lands werd door den chef
van den staf Militair Gezag bij verordening
van 15 November 1944 ingesteld een College
van Algemeene commissarissen voor Land
bouw. Handel en Nijverheid. Aan dit col
lege, 'onder voorzitterschap van prof. dr. J.
E. de Quay, werd de zorg voor de eigen
volkshuishouding opgedragen, in afwachting
van een weder normaal functioneeren van
het Departement van Economische Zaken
en zijn diensten. Het college heeft uitgebrei
de bevoegdheden gekregen Voor het op
gang brengen van het economisch leven.
Beslissingen van principieelen aard of in de
toekomst reikende beteekenis worden over
gelaten aan den minister.
Als officieel voorlichtingsorgaan van het
college wordt uitgegeven de „Gids voor het
bedrijfsleven''. Uit de mededeelingen in het
ons toegezonden eerste nummer van dit
blad dat ook boven de rivieren gaat ver
schijnen, blijkt, dat de bevoegdheden van
het College eveneens over de laatst bevrijde
provincies zullen worden uitgestrekt.
Dit College, met zijn klaarblijkelijk tijdelijk
karakter, staat geheel naast en los van de
publiekrechtelijke zelfstandige organisatie
van het bedrijfsleven, welke werd gesticht
door de commissie Wol tersom. Wel treffen
wij in de opsomming der afdeelingen van
de twee door het College gevormde commis
sariaten namen aan van functionarissen uit
de Woltersom-organisatie.
TWEE INPLAATS VAN 1 LITER MELK
De Directeur-Generaal van de Voedselvoor
ziening maakt bekend, dat het in het voor
nemen ligt, met ingang van 3 Juni 1945 we
derom een bon van het A-inlegvel aan te
wijzen voor het betrekken van melk gedu
rende de week van 3 Juni tot en met 9 Juni.
In verband hiermede wordt de geldigheids
duur va'i de bon A 03 (inlegvel) terugge
bracht van 9 Juni tot 2 Juni 1945.
Het publiek dient derhalve de aangegeven
hoeveelheid melk (2 liter per bon) geheel
in de week van 27 Mei tot en ir^et 2 Juni
1945 af te nemen.
DE NIEUWE MELKBON
De Directeur-Generaal van de Voedsel
voorziening maakt bekend, dat in het Wes
ten des lands de bon A 04 van het inlegvel
CA 501 voor het tijdvak van 3 t.m. 9 Juni
1945 wordt aangewezen voor het koopen
van twee en een halve liter melk.
SIGARETTEN OP R 13
In het Westen des lands wordt voor
het tijdvak van 1 tot en met 9 Juni op
de bon R 13 van de nieuwe tabakskaart
één pakje import-cigaretten (van 20 st.)
verkrijgbaar gesteld in de Roode Kruis-
winkels. De prijs van deze cigaretten be
draagt f 1.20 per pakje.
Belevenissen van de Nederlandsche officieren in
Neurenberg, Stanislau en Neu-Brandenburg
Honderden officieren van het Nederland
sche leger zijn uit Duitsche krijgsgevangen,
schap teruggekeerd. Een onzer verslagge
vers was reeds in de gelegenheid te spre
ken met den tweeden luitanten H. Freae-
riks, afkomstig uit Nijmeg.en en thans
woonachtig te Hoorn, die 15 Mei '42 naar
Duitschland werd gevoerd, een maand na
zijn huwelijk met mej Droog. Aanvankelijk
ging de reis, met 2000 officieren in totaai,
naar Neurenberg, waar voedsel en verple
ging in een oud SA.-kamp zeer slecht wa
ren Er was een aalmoezenier voor de gees
telijke verzorging, die eenmaal per week
een stille mis mocht lezen maar geen per
soonlijk contact met de gevangenen mocht
hebben, zoodat er ook geen gels^eiineid was
tot biechten e.d. In Augustus 1942 vertrok
men naar Stanislau in Polen; de legering
was hier iets beter, de voeding slecht. Men
leefde op de pakketten van thuis, die soms
met opzettelijke vertraging werden uitge
deeld, zoodat er veel bedierf, en op de pak
ketten van het Roode Kruis die nog on
regelmatiger werden doorgegeven. Er werd
veel gestudeerd en aan sport gedaan en
aan ontvluchtingspogingen. Sommigen luk
ten. anderen niet. De heer Frederiks weet
te vertellen van den marine-officier Honoré
Naber. zoon van den vroegeren leeraar aan
de H.B.S. te Hoorn, die vluchtte, zich lang
wist te vermommen als Roemeen, veel mee
maakte. eindelijk ontdekt werd en toen
gelijk alle vluchtelingen, die gegrepen wer
den met de nondige straf weer in het
kamp terugkwam: hij maakt het nu goed
en wordt bij zijn familie verwacht.
In Januari 1944. toen de Russen aan het
Oostelijk front oprukten, werd het kamp
verplaatst naar Neu-Brandenburg. Don dag
te voren zijn er nog verschillen len ont
vlucht, o.a. schout-bij-nacht Doorman, het
transport geschiedde in drie deelen. eik
van 700 man. Ondanks de zeer zware bewa
king zijn 165 man ontvlucht. Enkelen zijn er
in de concentratiekampen terecht gekomen
eenigen in Hongarije en weer uitgeleverd,
ee.vgen in Engeland, maar net gros is ge
pakt en met straf weer opgesloten. In
Neu-Brandenburg kwam men in een kamp
zonder meubilair, zonder licht zonder wa
ter! Maar veel ongedierte
Na enkele maanden kwam er eenige ver
betering. Driehonderd hoofdofficieren wer
den in Juni 1944 naar een kamp in Zuid-
Duischland overgebracht, als kampcomman
dant fungeerde generaal N. Carstens, (die
eenige maanden later aan een beroerte
overleed. Bezoeken van en klachten bij den
Zweedschen gezant over de slechte toestan
den in het kamp richtten niet veel uit. Wel
was de geestelijke verzorging beter, even
als trouwens al in het kamp Stanislau. Er
mocht bieehtgehoord worden en we hadden,
vertelt de heer Frederiks, zelf een kerkin
richting en altaar gemaakt met zelf ge-
schiïderae paramenten. Ook In Neubranden.
burg werden de noodige ontvluchtingspo
gingen gedaan. Er was een heele onder-
grondsche organisatie werkzaam, met val-
sche papieren, valsche stempels, en we
hadden ook een eigen berichtendienst. Eerst
één radiotoestel, zelf gemaakt van
Bayer-buisjes en gesmokkelde lampen, la
ter beschikten we over zeven toestellen. We
gaven een geheim krantje uit soms drie
maal per dag, vooral toen later de toestand
zoo gespannen werd. Toen de Russen het
offensief aan den Oder begonnen, wilden
de Duitschers het kamp in Westelijke rich
ting verplaatsen, maar onder leiding van
onzen nieuwen commandant, kolonel van
Aller, weigerde het kamp en bloc. Op 26
April kregen we weer bevel te vertrekken
we moesten in 5 cïagmarschen naar de El-
te! Er vielen harde woorden, er werd weer
eenstemmig geweigerd en met sabotage ge
dreigd. Toen vertrokken de Duitschers zelf,
op een kleine bewaking na. Het kamp werd
voor alle eventualiteiten in staat van ver
dediging gebracht, en 28 April naderden de
Russen. De tanks kwamen op 7 km. afstand,
de moffen gaven zich aan ons over, een an
der deel ging er vandoor. Nederlandschë of_
ficieren namen de bewaking op zich. Des
avonds om half twaalf kregen we na de
melding van een Servischen uitkijkpost,
out de Russen in aantocht waren, contact
met de Russen. Maar eerst moesten we ons
dekken voor het vuren van de groote T 34
Zilveren Priesterjubilea
Van pastoor v. d. Lugt van Warmenhuizen
en pastoor v. d. Kolk van Tuitjehorn.
Dinsdag vierde de Zeergel. Heer Dr. J.
v. d. Lugt, pastoor van Warmenhuizen, zijn
zilveren priesterfeest. Na een feestelijken
intocht op Maandagavond werd een plechtig
lof gecelebreerd. Nadat Dinsdag alle paro
chianen tot intentie van den jubilaris had
den gecommuniceerd, droeg deze met assis
tentie van den Zeereerw. Heer Th. v. d.
Lugt als diaken en den Weleerw. Heer J.
Schoonebeek als subdiaken, een plechtige H.
Mis op, terwijl het zangkoor de Missa Cho-
ralis van Refice uitvoerde De Zeereerw.
heer v. d. Lugt, broeder van den jubilaris,
hield de feestpredicatie. In de des middags''
gehouden receptie, die opgeluisterd werd
door de zangvereeniging en studenten van
het Seminarie, waarvan de pastoor 21 jaar
leeraar was. bood burgemeester H. Nolet
het parochiaal cadeau aan, een gouden cibo
rie, er op wijzende, dat d«* jubilaris in het
verleden een steun en trooster was en in
de toekomst de geestelijke leider en goede
herdei zal zijn. Velen kwamen den jubilaris
die des avonds een plechtig lof celebreerde,
gelukwenschen.
Ook Pastoor F. J. v. d. K'olk van Tuitjen.
horn vierde zijn zilveren jubileum. Een
feestelijke intocht en plechtig Lof aan den
vooravond ging ook hier vooraf. waarbij
burgemeester H. Nolet. de heer P. Blom en
de kapelaan welkomstwoorden spraken. Na
een algemeene H. Communie door de paro
chianen, droeg de jubilaris met assistentie
van Pastoor van Houten van Burgerbrug als
presbyter assistens en Kap. Bakker uit Am
sterdam en Pater van Berkel, resp. als dia
ken en subdiaken, een plechtige H. Mis op.
De Hoogeerw. Deken G. Kuys uit Schagen
hield de feestpredicatie. Tijdens de drukbe
zochte receptie in het Vereenigingsgebouw
werd het parochiaal cadeau, een levensgroot
H. Hartbeeld, ter plaatsing voor de kerk,
aangeboden; dit beeld werd Vrijdag geintro-
niseerd. De LTB bood een bloemenmand
aan en het onderwij zeiad personeel een
schilderij. Nadat nog verschillende cadeaux
waren aangeboden, werd de cantate Pries-
terglorie ten gehoor e gebracht. Onder het
danklof sprak de jubilaris een welgemeend
dankwoord. Het koor sloot met de onder
leiding van den heer Smit schitterend uit
gevoerde cantate van Jos Vrancken.
tanks! De eerste Russische patrouilles trof
fen ons in dekking in de schuilloopgraven
aan. Wij konden hun toeroepen, dat we Hol.
landsche officieren waren we hadden een
tolk bij ons in krijgsgevangenschap in
een kamp hier, toenkwamen ze naar
ons toe en omhelsden ons. Het was een zeer
hèrtelijke begroeting, temeer daar de Rus
sen spoedig te weten kwamen, hoe de Ne
derlandsche officieren door clandestiene
voeding en andere verzorging zeer veel
hadden gedaan voor de zieke Russen (in
het soldatenkamp met veel nationaliteiten,
dat ook bij ons was) en welke Russen door
de Duitschers volkomen verwaarloosd wa
ren. De Russische troepen moesten met
zwaar geschut de laatste Duitsche weer
stand breken, hetgeen tot gevolg had, dat
de stad plat geschoten werd. De verple
ging werd onder patronage van de Russen
berer. Er werd vleesch meel en ander goed
eten voor ons gevorderd, zoodat we er al
len in een paar weken weer bovenop wa
ren. We hadden intusschen contact gekregen
met 300 Nederlandsche arbeiders en namen
ook 14 Nederlandsche vrouwen uit het
kamp van Ravenbruch op. Er werden ver
schillende sportwedstrijden gespeeld, waarbij
de Nederlandsche kleuren werden hoogge
houden.
Op Donderdag 24 Mei des avonds om 7
uur kregen we bericht, dat om acht uur
ons halve kamp zou vertrekken, de andere
helft den volgenden dag. In eenige dagmar-
schen ging het per auto en per trein naar
de Nederlandsche grens, via Glanerburg
naar Enschedé, en dan naar Weert. De
tocht door het eigen vaderland was wer
kelijk onvergetelijk. Overal werden we har
telijk ontvangen, overal zagen we vlaggen
en oranje, dat was allemaal onvergetelijk
voor ons, die drie jaar lang niets van dat
alles hadden mQgen zien, zoo eindigde lui
tenant Frederiks zijn verhaal van een be
wogen periode in zijn militaire loopbaan.
In Memoriam
Dokter Samuel Wytema
>,Hij was de spil van het artsen-
verzet in West-Friesland"
Op de tweede Juni 1944 viel Dr. S. Wytema.
te Westwoud door de hand van .een laag
hartige*» sluipmoordenaar.
Wel zelden zal een bericht de gemoederen
der West-Friezen zoo geschokt hebben .als
dat van deze laffe moord. Immers. Dr. Wy
tema was een geziene figuur in West-Fries
land; gezien bij zijn patiënten, die in hem
den „geneesheer uit roeping" hebben ver
loren; gezien bij 'velen in .wijde .omtrek,
die op een of andere wijze met hem in aan
raking kwamen; gezien vooral bij zijn col
lega's. die in hem zagen de verpersoonlij
king van hun ethische beginselen.
Sam Wytema was een figuur.
Waar c?e ethische principes van zijn offi
cium nofcile'' in gevaar kwamen, stond Dr.
Wytema op de bres.
Was het dan wonder, dat hij een belangrijke
rol kreeg toebedeeld in het verzet der Ne
derlandsche artsen tegen de ideologie van
het Nazi-regiem? Wytema heeft die taak
volbracht met een ijver, die steeds ons aller
bewondering zal blijven afdwingen. Zijn
enthousiasme zijn geest van verzet werkten
aanstekelijk op zijn ambtsbroeders. Hij was
dan ook de spil van het artsenverzet in
West-Friesland.
Door verraad viel hij op 21 April 1942 in
handen van de Gestapo. Maar de scherpste
verhooren van den gluiperigen Gestapo-
rechercheur Zernikow konden de Nazi's niet
de zwakste draad in handen geven van het
uitgebreide net, dat de artsen over geheel
Nederland hadden gespannen om de ideëele
belangen van hun beroep to- beschermen.
Men heeft Dr. Wytema dan ook maar weer
spoedig naar huis gestuurd.
Zijn arrestatie had hem niet afgeschrikt.
Wel werden voorzorgsmaatregelen genomen,
maar het werk werd voortgezet.
Behalve voor de artsen werkte Dr. Wytema
"voor ieder, die in zijn omgeving was onder
gedoken Spionnen, in dienst der Geallieer
den, wisten zijn woning te vinden, wanneer
zij in moeilijkheden zaten.
Bij zijn patiënten hield hij den geest van
verzet wakker.
Was het wonder, dat zóó'n strijder de haat
opwekte van het NSB-gebroed in West-
Friesland, dat hij zoo krachtig bestreed?
Had men hem te lijf gegaan met open vi
zier, we hadden het kunnen begrijpen. Maar
kan men zich iets lagers, iets gemeeners,
iets gluiperigers indenken dan het naar bui
ten lokken van een geneesheer in de uit
oefening van zijn beroep, met het doel hem
een kogel door het hart te jagen?
Oh, laaghartige moordenaars, wat moet uw
straf zijn? Wij zijn er zeker van, dat deze
onmenschen zullen worden opgespoord en
hun gerechte straf niet zullen ontloopen.
6 Juni 1944 hebben wij hem begraven. Het
medeleven was indrukwekkend.
Dr. Wytema, gij waart de steun voor uw
vrouw, een voorbeeld vooi uw kindeken,
maar vooral een schitteren 3 voorbeeld voor
den Nederlandschen arts. die in u de ver
persoonlijking zal blijven zien van alles wal
goed is in het wezen van een goeden dokter.
BAESJOU
VOOR DE ZIELERUST VAN
ONZE HELDEN.
Als openlijk dankbetoon jegens degenen
die voor onze vrijheid hun leven hebben
gegeven, zal op bisschoppelijk voorschrift
in alle kerken en kapellen van het bisdom
Haarlem voor zooverdit nog niet is ge
schied een plechtige Mis van Requiem
worden opgedragen voor de zielerust van
al degenen, die in den strijd voor ons va
derland en onze koloniën het offer van
hun leven hebben gebracht. Op Dinsdag 29
Mei is in de Kathedraal te Haarlem de pon
tificale Requiem-Mis gezongen.
D.W. PAARDEN!
Er gingen Woensdag heel wat boeren met
blijde gezichten en een paard aan den teu
gel van de markt te Alkmaar huiswaarts
Er waren 'n kleine 200 paarden aangevoerd,
afkomsig van het depot Den Helder vande
D.W. Op advies van de tien PBH's in het
distric Alkmaar werden de paarden toege
wezen aan de boeren- en andere bedrijven,
die "er dringend behoefte aan hadden. De
gemeentereiniging en de Amsterdamsche
politie kregen ook enkele dieren. De prij
zen varieerden van f250.tot f900,vast
gesteld door 'n taxatiecommissie. Een paard
dat alleen nog voor het abattoir goed was,
ging voor f 150,weg. De opbrengst ver
valt aan het Rijk. Over het algemeen waren
de paarden in goede conditie. Er was veel
publieke belangstel*'""
De geldcirculatie zal te zijner tijd
door de Regeering worden gesaneerd.
Ze zal daarbij geen onderscheid
maken tusschen de oude, door de
bezetting uitgegeven biljetten en de
door Je Regeering zelf uitgegeven
nieuwe biljetten.
Evenmin zal verschil gemaakt morr
den tusschen groote en kleine cour
pures.
Echter blijven de bankbiljetten van
f 1000.en f 500.ooorloopig
ongeldig. Ze mogen niet tegen andere
biljetten worden ingewisseld.
Help de Regeering door niet
meer geld in uw zak, uw kas of
thuis te bewaren dan U voor Uw
persoonlijke of zakelijke uitgaven
noodig hebt.
Breng het overige evenals vroeger
naar de Bank of Spaarbank. Des
te eerder is de landshuishouding
meer vlot.
Over de theoretische en prac-
tische beteekenis van het be
grip democratie kan men van mee
ning verschillen, maar de kracht
van de Britsche democratie trekt
toch wel sterk de aandaeht. Midden
in de felste oorlogsjaren, die ook
Engeland zelf niet hebben gespaard,
leverden pers en parlement critiek
op de Regeering en haar oorlogsbe-
leid. Nauwelijks had Churchill den
oorlog gewonnen, of, als gevolg van
politieke verwikkeling werking
van het democratisch staatsbestel!
trad Churchill af! Zijn kabinet was
de laatste vijf jaren inderdaad een
coalitie-kabinet, waarin de drie
groote partijen zaten, tot welke het
partijwezen in Engeland zich prac
tise!) bepaalt. Nu is er een over
gangskabinet, dat alleen uit Conser
vatieven bestaat; Churchill blijft
premier, Eden minister van buiten-
landsche zaken, de groote lijn gaat,
natuurlijk, door tot na de verkiezin
gen van 5 Juli. Dan rekent Labour
op winst onder den invloed van de
hernieuwde betrekkingen met Rus
land, dat zoo zeer tot de catastrofale
nederlaag van het nazi-regiem heeft
bijgedragen. Daarnaast staat, dat
Engeland onnoemelijk veel te dan
ken heeft aan de talentvolle energie
van den conservatieven Churchill.
Al met al is het een bewijs voor de
kracht van de Britsche democratie,
dat het land, na vijf ernstige oor
logsjaren en nog in zwaren strijd
gewikkeld met Japan, de kracht
proef van algemeene verkiezingen
voor zijn volksvertegenwoordiging
kan doorstaan!
Distributie extra voedsel
Er besaan nog veel misverstanden over
de toekenning van extra-voedsel gedurende
de laatste maanden der Duitsche bezetting.
Dat is te betreuren, omdat de verkeerde in_
druk gevestigd zou kunnen worden, dat
hier niet gToote dankbaarheid heerseht je
gens de internationale Roode Kruisorganisa
ties, die het Nederlandsche volk gedurende
het dieptepunt van zijn voedselnood belan
geloos en doortastend hebben geholpen met
levensmiddelenverstrekkingen. Telkens hoort
men de vraag: waarom heeft niet ook het
platteland indertijd genoten van deze goede
gaven? Het antwoord is eenvoudig: de le
vensmiddelen waren beschikbaar gesteld en
slechts toereikend voor die bevolkingscen
tra. waar naar verhouding het grootste aan.
tal der inwoners gebrek leed. Ook ten plat-
telande, vooral daar, waar zich velen be
vonden, door evacuatie of inundatie getrof
fen, zou een extra-voorziening hoogst wel
kom zijn geweest, doch de aanvoermoge-
lijkheden waren beperkt. De vliegtuigen
werden ook boven de dorpen gezien en dit
wekte verwachtingen. Het was voor ons
allen een teleurstelling, dat op het vlieg
veld Bergen voor den kop van Noordholland
naar verhouding beduidend minder werd
afgeworpen dan bij de groote steden het
géval was. De distributie van bet aldus ver
kregen voedsel vond plaats te Alkmaar en
Den Helder en voorts in enkele landelijke
gemeenten. Het spreext vanzelf, dat deze
regeling vooral hen niet bevredigde, die in
de plaatsen woonden, grenzende aan die,
waar uitdeelingen plaats vonden. Doch nu
sinds enkele weken ook in deze streken re
gelmatige verstrekkingen plaats vinden,
waarbij de thans nog beschikbare Roode
Kruisvoorraden in alle gemeenten wor
den gedistribueerd, is er alle aanleiding on.
der deze geheele zaak in gedachten een
streep te zetten. Want tenslotte kunnen, nu
de bevrijding telkens opnieuw en in andere
verschijningsvormen 'wordt doorleefd nog
slechts gevoelens van dankbaarheid heer-
schen jegens hen, die de meest benarde Ne.
derlanders in een donkeren tijd met den
daad wisten te hplpen.