NIEUW
DOOR GETEISTERD NEDERLAND
Van Sjanghai tot Kioesjoe
Geen officieel nieuws
van Potsdam
VRIJDAG 20 JULI 1945
BUREAUX.r
Verarmd volk in ontluisterd land
Mijn geweten is
zuiver
Bombardementen op Japan
Sabotagedaad in
München
Poolsche verkiezingen
Hertog van Windsor
ten tooneele
Havenstaking
in Engeland
Hoop voor 2400
Nederlanders
Heldersche logger
op mijn geloopen
Vier Engelsche
militairen verdronken
Amerikaansche
critiek op Polen
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
41e JAARGANG - NUMMER 18684
Buiten God is 't nergens veilig (Vondel)
Abonnementsprijs t 1.10 per maand; f 3.30 per kwartaal
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
DEN HELDER
Loodsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Muienstraat 52
Telefoon 459
Als we rijden over den breeden
verkeersweg van Nijmegen naar
Maastricht, aan het herstel waarvan
hier en daar Duitsche krijgsgevange
nen werken, zien wij links en rechts
de sporen van- verwoesting en vernie
ling ten gevolge van de zware ge
vechten, die hier geleverd zijn. De
boschpartijen op de heuvels, die zijn
blootgesteld geweest aan hevig ar
tillerievuur, vertoor.en nog slechts
het droevig beeld van gebroken
stammen, die kris-kras door elkaar
liggen. Het rottend hout, waarin het
ongedierte welig tiert, vormt een
gevaar apart voor den houtstand van
de Limburgsche bosschen, zooals de
onkruid vorming op de met landmij
nen bezaaide cultuurgronden niet
minder dan 17500 H.A. ligt er braak
een ander gevaar beteekent voor
den land- en tuinbouw.
Aan weerskanten van den weg
liggen stapels munitie opgetast
duizenden en duizenden tonnen m
patronen en granaten van elk kali
ber; hetzelfde zagen we aan weers
kanten van den weg Bergen op Zoom
Breda; een bewijs van de ontzag
lijke voorraden, waaruit de geal
lieerde legerleiding kon putten.
Links van den weg liep ook de
drievoudige pijpleiding voor den aan
voer van olie en benzine van de At
lantische kust naar het front.
Wij passeeren de trieste verlaten
heid van wat eens het uitgaansplekje
de Piasmolen was en rijden over en
kele kronkelende binnenwegen, aan
weerskanten waarvan zich de met
duizenden mijnen bezaaide vlakten
uitstrekken; eens vruchtbare akkers
met golvend graan, thans overwoe
kerd door het ongestoord hoog op
schietend onkruid.
Verdwenen torens
Wij zoeken den einder af naar be
kende kerktorens. Ze zijn verdwe
nen uit de vergezichten var. het Lim
burgsche landschap. Steden en dor
pen hebben hun bekende silhouetten
verloren; niet alleen de woningen
der menschen zijn tot grauwe puin
hopen geschoten, ook de Godshuizen
van Limburg en het waren er ve
le zijn verpulverd of verpulnd.
De schade aan kerken in het bis
dom Den Bosch alleen al, is geschat
op 20 millioen gulden.
In het bisdom Roermond zijn: 19
kerken vergruizeld, 30 onherstelbaar
verwoest, 54 zwaar en 30 licht be
schadigd. Bijna de helft van de 270
tot dit bisdom behoorende kerken is
door den oorlog aan een eeredienst
onttrokken; systematisch werden de
kerken door de edelgermanen opge
blazen.
Eén pastoor was er, die zijn kerk
wist te sparen; hij inviteerde de
springploeg op 'n glas wijn, waarop
nog wel 'n enkel glaasje volgde, tot
dat de kerels „etwas angeheitert"
vertrokken en vergaten waarvoor ze
gekomen waren.
Elders had de B.S. kans gezien de
lont door te kr.ippen die de dyna-
mietlading tot ontploffing moest
brengen, waarop de moffen een
nieuwe lont legden, met aan weers
kanten landmijnen. Toen zij later
kwamen om de kerk op te blazen,
werden zij zelf door de landmijnen
gedood.
Ware cultuurmonumenten zijn
onherstelbaar verwoest; het kerkje
van Asselt; de St. Odilia-kerk te
Odiliënberg, de 2c.e Romaansche kerk
na de O. L. Vrouwe van Maastricht;
de uit 882 dateerende vroeg-Romaan
sche kerk van Susteren, waarvan-
alleen de toren beschadigd is; de H.
Martinuskerk van Venlo en de Ka
thedraal van Roermond, beide even
eens tot een berg van puin gewor
den.
Ook in zijn diep geloof is de Lim
burger zwaar getroffen; ook dit of
fer moest hij brengen voor onze vrij
heid; stellen wij. Noord-Nederlan
ders daartegenover het offer van
onze geldelijke bijdrage voor den
herbouw en de restauratie van Lim
burgs kerken.
Ontwrichting
vari het verkeer, zoowel van 't weg
verkeer als het verkeer te water,
var. het telefoon- en telegraafver-
keer en van de Spoorwegen is een
andere moeilijkheid, waarmee Lim
burg, dat door evacuatie, plundering',
verwoesting, veediefstallen en mij
nengevaar al zoo zwaar getroffen is,
te kampen heeft. De bevolking heeft
geen fietsen en geen bander.-, om
zich te verplaatsen, geen auto's om
de noodzakelijke materialen aan te
voeren voor den wederopbouw en
geen telefoon, die voor een behoor
lijk bestuursapparaat onontbeerlijk
is. Volg-ens gegevens van de A.B.D.
ir; Limburg loopen er in heel Mid
den-Limburg nog slechts 69 vracht
wagens. waarvan er nog 30 zijn van
beroepsgoederenvervoerders.
De spoorwegen in Midden- en Nrd.
Limburg zijn opgeblazen; het Julia-
nakanaal en de Maas onbevaarbaar,
tengevolge var.' de verwoeste brug
gen. De Minister van Verkeer en
Energie bracht in de zelfde week als
de journalisten een bezoek aan Lim
burg; moge hij overtuigd zijn van de
noodzaak, dat vrachtwagens, die in
't Noorden of Westen maar even ge
mist kunnen worden, of die in het
buitenland gekocht worden, in eerste
instantie aan Limburg worden toe
gewezen. Limburg heeft auto's en
bussen noodig, om arbeiders te ver
voeren naar de mijnen en de vitale
bedrijven op het gebied van de voed
selvoorziening. De niet-onbeteeke-
nende fruitoogst van Limburg zal
voor het grootste gedeelte op de
mesthoop terecht moeten komen, als
b.v. de Zd. Ned. Emballagefabriek te
Roermond r.ïet geholpen wordt aan
vrachtauto's voor het transport van
hout en de arbeiders niet aan ban
den voor hun fietsen. In de Cyclop
Rubberfabrieken te Maastricht lig
gen wel 32.000 rijwielbanden; maar
deze zijn het klinkt gek geblok
keerd.
(Vervolg in 5e kolom)
77
11
zegt Koning Leopold
In een onderhoud met een verte
genwoordiger van het Amerikaansche
blad .Stars en Stripes" heeft Koning
Leopold verklaard, dat hij fouter,
heeft gemaakt, maar alleen in de
methoden niet in de principes. „Ik
heb", zei de Koning', een „zuiver ge
weten". De Koning is niet var.' plan
af te treden, voordat het volk in de
gelegenheid geweest is, zich op de
mocratische wijze nieuwe leiders te
kiezen. De politieke crisis, ontstaan
door het bedanken van de zes Ka
tholieke ministers, is nog niet opge
lost. De Regent heeft net ontslag
nog niet aanvaard.
Zaterdag 21 Juli a.s. zouden in Bel
gië feesten worden gehouden ter eere
van het feit, dat op uien datum de
eerste Belgische Koning is opgetre
den. Deze feesten zijn afgelast....
omdat het verbod van samenscho
ling nog bestaat! Efoe bestaat 't!
DE OORLOGSMISDADIGERS
De jacht op vooraanstaande nazi's
en oorlogsmisdadigers in Duitschland
is thans vrijwel ten einde gebracht.
BUNKERBOUWERS
IN ARREST
In Amsterdam is weer eer.' aantal
groote collaborateurs gearresteerd.
Het zijn de aannemers N. Worp, W.
J. Baardscheer, B. A. Volkers, J. Bos,
H. J. Blom, L. Jansen, Th. Klein,
L. Holst en eenige leden var. de fir
ma Faas. Zij hebben voor millioenen
bunkers en andere verdedigingswer
ken, speciaal ir. Noord-Holland, voor
den mof aangelegd. Hoofdzakelijk
hebben zij zich vrijwillig met dit
werk ingelaten!
De laatste vier en twintig uur zijn. Japansehe steden en eilanden endoor
Japan bezette gebieden van Sjanghai tot Kioesjoe gebombardeerd. Vijftig
schepen zijn in den grond geschoten of in brand geraakt bij Hondoe.
Zeshonderd vliegende vestingen hebben 4000 ton brandbommen geworpen
op vier groote steden en oorlogscentra. De voornaamste haven van
Kioesjoe is geïsoleerd. Tweehonderd vliegtuigen hebben Sjanghai gebom
bardeerd, vooral vliegvelden, die Japansehe steunpunten in China waren.
Een Japansch vrachtschip van 10.000 ton is tot zinken gebracht. De aan
val op de vier Japansehe oorlogscentra was de zwaarste die Japan tot
nog toe te verduren heeft gehad.
In Borneo zijn de vierhonderd olie
bronnen van Sambodja nu in handen
van de geallieerden. Deze tot de rijk
ste oliegebieden van Indië behooren
de gebieden geven 7 millioen. ton
olie. Ten Noorden van Balik Papan
hebben Npd. Indische troepen Japan
sehe tegenaanvallen afgeslagen. Ne-
derlandsche, Australische en Nieuw-
Zeelandsche troepen hebben Japan
sehe bezettingen op Nieuw Guynea,
de Bismarck-eilanden en de Salo
monseilanden gebombardeerd. Over
de bewegingen van de geallieerde
vloot in de wateren rond. Japan
wordlt weer het diepste stilzwijgen
bewaard.
De opperbevelhebber van de Brit-
sche luchtstrijdkrachten in de Paci
fic, luchtmaarschalk Sir Hugh Lloyd,
heeft heden voorspeld, dat Lancas
ters en Lincolns van de R.A.F. Japan
spoedig 24 uur per dag zullen aan
vallen. „Wij zullen ze geen rust gun
nen". Spreker.de over Churchill's be
lofte, volgens welke alle bommen
werpers van de R.A.F. ter beschik
king zouden worden g'esteld om te.
gen Japan te worden g'ebruikt, zelde
Lloyd dat een groot aantal van deze
strijdkrachten zouder.- worden inge
schakeld, zoo gauw als er voor deze
formaties plaats is op de beperkte
vliegvelden. Het nauwkeurige aan
tal vliegtuigen, dat aan den strijd
zal oeelnemen, zoomede de bases
vanwaar zij zullen opereeren, zijn
nog niet vastg'esteld. De Lancasters
zullen de hoofegroep vormen.
DE OLYMPISCHE SPELEN zou
den, zooals bekend in 1940 in Finland
worden georganiseerd, doch deze
zijn toen door het uitbreken van den
oorlog niet doorgegaan. Finland
blijkt thans opnieuw aspiraties voor
dit sportfestijn te koesteren, want
dezer dagen heeft de Finsche minis
ter van opvoeding den wer.sch te
kennen gegeven, dat de eerstvol
gende Olympische spelen in Finland
gehouden zullen worden. I
In FRANKRIJK zal de Regeermg
het vraagstuk van de staatsrechter
lijke hervorming nader in overwe
ging nemen als gevolg van de oppo
sitie tegen de aanvankelijke voor
stellen.
In Munchen is een treinbotsing
voorgekomen, vermoedelijk tengevol
ge var. sabotage. Een baanwachter is
gearresteerd. Er zijn niet minder
dan 110 doocen en 120 gewonden.
De Geallieerden treffen volgens
een mededeeling van den .Amerikaan-
schen waarnemenden minister van
Buitenlandsche Zaken, voorbereidin
gen om toezicht te houder; op de
a.s. verkiezingen in Polen.
De Hertog var; Windsor komt In
Augustus naar Engeland. Hij zal een
onderhoud hebben met zijn broeder
Koning George en met minister
Churchill. Op een vraag' van een cor
respondent, of hij gouverneur-gene
raal van Canada zou worden, ant
woordde de Hertog met een ontken
nend hoofdschudden. Hij zal ook een
onderhoud heben met den afgetre
den minister van Buitenlandsche Za
ken Stettinius.
De Britsclie ministeries van
Oorlogstransport en Arbeid heb
ben gisteren besloten de hulp
van militairen in te roepen voor
het lossen en laden van schepen
in de havens van Swansea en
Cardiff, indien de stakers niet
onmiddellijk het werk hervatten.
De staking ditmaal een ongeor
ganiseerde ontstond toer. een Ca-
nadeesch schip de „Fort Perrol" met
een lading van ruim vijfduizend ton
papier, vanwege de „go slow"-bewe-
ging in de Londensche haver, naar
Cardiff was gedirigeerd. De betrok
ken havenarbeiders eischten nu, dat
hun voor elke acht man twee en een
halve shilling per ton inplaats van
twee shilling betaald zou worden.
Toen dit geweigerd werd legden der
tienhonderd havenarbeiders het werk
neer na zich solidair verklaard te
hebben met de meer loon eischende
collega's. In de Londensche haven
heeft de beslissing der havenautori
teiten om de go slow arbeiders, die
tot dusverre zor.der iets uit te voe
ren hun twaalf shilling wachtgeld
per dag uitbetaald hebben gekregen,
in de arbeidsreserve over te plaatsen
van ae National Dock Labour Cor
poration, waardoor dit wachtgeld
hun ontnomen zou kunr.en worden,
een zeer gemengde uitwerking ge
had. De meeste arbeiders keerden
weliswaar naar hun werk terug,
maar talloozen bleven de „go slow"
tactiek volgen. Dit zal tengevolge
hebben dat zij van de betalingslijst
geschrapt worden.
De staking dreigt zich nu ook uit
te breiden over andere fiavéns, met
name Liverpool. De minister van Ar
beid voert besprekingen'.
Over de conferentie van Potsdam blijft een sluier van geheimzinnig
heid hangen. Een Amerikaansch blad publiceerde gisteren een groote
kop: Officieel nieuws van Potsdam, en daarondereen groot wit
vlak! De Groote Drie, zoo is intusschen wel bekend geworden, verga
deren nu geregeld iederen dag met hun ministers van buitenlandsche
Zaken, die ook onder elkaar eiken dag bijeenkomen om de agenda voor
den volgenden dag te hespreken. Truman heeft een gala-diner georgani
seerd waaraan behalve Churchill en Stalin ook de vertegenwoordigers
van de Regeeringen te Berlijn hebben deelgenomen. De besprekingen
van de Groote Drie zijn nu in de tweede phase, seint een correspon
dent, het tempo der besprekingen is bevredigend. Het overleg ging tot
nu toe, volgens een Amerikaansch bericht, hoofdzakelijk over de rege
ling van zaken in Duitschland.
Er wordt op gewezen, dat in Yalta
het stilzwijgen werd-bewaard tot het
slotcommuniqué, zoodat er r.u eigen
lijk nog meer nieuws doorlekt dan
toen. Maar, toen was het nog oor
log, nu, althans in Europa, niet
meer! De berichten van Potsdam
blijven dar; ook zeer schaars en de
ontevredenheid onder de persverte
genwoordigers neemt snel toe. Le
digheid is trouwens ces duivels oor
kussen en werkt in dit geval duim-
zulgerij in de hand. Er wordt in
perskringen te Potsdam rekening
mee gehouder; dat de geheimzinnige
sluier over deze conferentie nog wel
veertien dagen zal aanhouden. Wel
licht komen er enkele tusschentijd-
sche communiqué's, het slotcommu
niqué wordt met een veertien dag«en
verwacht.
De persvoorschriften zijn door de
big three zelf vastgesteld. De geal
lieerde correspondenten wonen in
Zehlendorf, 6 K.M. van Potsdam.
Anglo - Amerikaansche persautoritei
ten hebben toegang tot het inter-
geallieerde gebied. Civiele journalis
ten zullen vermoedelijk g*een kans
krijgen de big three aan het werk
te zien, daar de Sovjet veiligheids
maatregelen uiterst streng zijn.
Zoo had men b.v. aan de bewoners
van de huizen waarlangs Stalin's
trein kwam, order gegeven hun ra
men dicht te plakken of te verduis
teren, zoodat niemand ook maar een
glimp van Stalin te zien kreeg. De
Duitschers werden er gezamenlijk
voor verantwoordelijk gesteld als er
iets met de trein, rails of andere
spoorweginstallaties zou gebeuren.
Ir; Lubeck komen vandaag 2400
Nederlanders uit Duitschland, uit het
gebied, dat door Russen bezet is,
aan. om zoo spoedig mogelijk te
worden doorgezonden naar ons land.
De Heloersche logg'er H 108 is gis
teren ten Noorden van Borkum op
een mijn geloopen en vernietigd.
Drie opvarenden zijn gedood, twee
gewond te Delfzijl binnengebracht,
door een anderen logger, die een
mijn in het net kreeg. Door tijdig
dit net af te kappen, kon erger wor
den voorkomen. De loggers hadden
toestemming van de Koninklijke Ma
rine, om overigens op eigen risico te
visschen.
_De drie slachtoffers van de „Den
Helder 108" zijn: J. Lips, E. Zwaan
en J. Baaies. De opvarenden J. Slot
en J. Boer werden gewond.
Vorige week werden ter hoogte
van het z.g. Kurhaus aar. het Ber
gen op Zoomsche Scheldestrand de
kleedingstukken van vier Engelsche
militairen gevonden. Men vermoed
de, dat ce eigenaars waren verdron
ken en de Schelde werd afgezocht.
Dezer dager, zijn de lijken van drie
Engelschen opgehaald.
Een groep vooraanstaande Ameri
kanen heeft aan Truman te Berlijn
een petitie gezonden met het ver
zoek, van de USSR te trachten te
verkrijgen, dat deze zich zal onthou-
aen van politieke inmenging in Po
len, haar troepen zal terugtrekken
en dat aan Polen vrije verkiezingen
en vrijheid van meehingsuiting en
pers worden verzekerd. De petitie
critiseert de politiek van „verzoe
ning" jegens Rusland, aangenomen
door de Ver. Staten en Groot Brit-
tanië en verklaart dat ae nieuwe
Poolsche regeering niet onafhanke
lijk Is. Hoover en de voormalige gou
verneur van Kansas zijn onder de
onderteekenaars.
(Vervolg van 2e kolom)
Het vernielen van de Maasbrug bij
Roermond heeft Midden Limburg
ten Oosten van ce Maas geïsoleerd;
herstel van dit belangrijke verkeers
middel is zeer urgent. De Maas moet
bevaarbaar gemaakt worden, wil
Nederland voor der. winter zijn ko
len krijgen. Daarvoor is ook noodig
cat het leven in de mijnstreek zoo
spoedig mogelijk normaal op gang
gebracht wordt.' Dit was de grond
gedachte van het betoog, van Ir.
Groothoff, dat hij tot de journalis
ten richtte bij hur; bezoek aan de
mijnen te Heerlen.
Wanneer men aldus Ir. Groot
hoff erin slaagt de mijnstreek
door het verleenen van prioriteiten
op verschillend gebied, zoo spoedig
mogelijk weer een normaal aanzien
te geven, dar; kan men ervan ver
zekerd zijn, dat ae kolenproductie,
die momenteel gemiddeld 16.000 ton
per dag bedraagt tegen 45.000 ton
in 1938 weer tot het normale peil
zal stijgen.
Het saneeren van heel het maat
schappelijk leven in Limburg, waar
van ae apparatuur door der; oorlog
volkomen is ontwricht, is tenslote
Overheidstaak.
„Limburg' ligt niet ter neer, maar
eigen energie kan niet alles" al
dus de Commissaris der Koningin
var; Limburg, de heer van Sonsbeek.
Limburg kan niet zelf het ontwrich
te verkeer op gang brengen; het kan
niet zelf de honderdduizenden mijnen
opruimen; er zijn al 80 Nederlancf-
sche burgers ir; Limburg' bij het mij-
nenruimen gesneuveld, afgezien van
de dagelijks voorkomende ongeval
len met doodelijken afloop; Ge Lim
burgers kunnen niet zelf hun vee
terughalen uit Duitschland, noch
hur; gestolen landbouwmachinerie.
Hier ligt een zware taak voor de
Reg'eering.
Individueel kunnen wij Noord-
Nederlar.ders hieraan niet veel doen.
Wat wij wèl kunnen, is de uitge
plunderde en bestolen bevolking hel
pen aan de meest-elementaire be
hoeften van het dagelijksche leven:
meubels en bedden, kleeren en ka
chels, eetgerei, kookgerei en naai
gerei; war.t dat alles hebben de
Duitsche piraten haar ontstqlen; dat
alles verwacht zij van haar landge-
nooten uit het Noorden, als kleine
compensatie voor de vele en zware
offers, waarmee zij onze vrijheid be
taald heeft.
FR. OTTEN
