NIEUW
Het nieuwe vernietigings-
wapen
Na Potsdam
Hirosjima voor meer dan de
helft verwoest
WOENSDAG 8 AUGUSTUS 1945
BUREAUX
Middel tot vrede of
tot nieuw wantrouwen
lOereldni
leuws
Nieuwe directeur-
generaal van
onderwijs
Prof. dr. F. Sassen
benoemd
„Onvervangbaar"
Qaalsle nieuws
België houdt in Maart
verkiezingen
Uil
etgen
land
van den
Itair Gezag,
aan exploi-
café. en
ingang van
ien, zonder
tair Gezag
te laten
9.00
9.40
10.16
11.20
11.55
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
41e JAARGANG NUMMER 18700
Buitan God ia 't nergens veilig (Vondel)
Abonnementsprijs f 1.10 per maand; l 3.30 per kwartaal
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
DEN HELDER
Loodsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Muienstraat 52
Telefoon 459
De Verklaring van Potsdam
heeft niet gebracht, wat veler.'
zich aanvankelijk hadden voorgesteld.
Aanvankelijk, want het was 4onmid
dellij k na den verkiezingsuitslag var.'
Engeland al öfuidelijk, dat er ten
aanzien van verscheidene belangrij
ke pur.-ten in d'e internationale poli
tiek iets anders zou gebeuren, dan
onder het regime-Churchill denk
baar was. In zooverre is ook eigen
lijk de sluier van de geheimzinnig
heid' van Potsdam voor g'oed opge
licht: mer.' voeld'e daar de Labour-
bui blijkbaar wel aankomen en wil
de zich door voorbarige publicaties
niet binden.... Het meest-concreet
en vrijwel afdoende is de regeling
over d'e toekomst van Duitschlar.d
Eisenhower en Montgomery hebben
in radiored'evoeringen ieder in hun
eigen Amerik&ansch en Engelsch res
sort de bedoelingen van de Potsdam
mer besluiten nog eens toegelicht.
Gij behoeft de toekomst ondanks al
les niet zonder hoop tegemoet te
zien. aldus Eisenhower. De komende
maanden zullen de toetssteen zijn
voor de verhouding van het Duitsche
volk tot de wereld. Amerika wil het
Duitsche volk helpen, zijn leven op
democratische wijze op te bouwen.
Maarer zal In den komenden
winter geen steenkool zijn. om de
Duitsche huizen te verwarmen.
Dit zijn de gevolgen van een aan
valsoorlog. Montgomery sprak in
denzelfden geest. Maar niet alleen-
het Duitsche volk heeft belang bij
den gang van zaken. Ook wij zijn er
levenaig' by geïnteresseerd. Vooral
ons gewest bij de regeling van de
nieuwe economie. Wij hebben tot
aan d'e bekendmaking van de beslui
ten van Potsdam gedacht, dat hoe de
gang van zaken ook zou zijn. het
Duitsche volk van 50 millioen toch
moest eten. Uitvoer van ons land- en
tulnbouwoverschot, dat er gedeelte
lijk is en anderdeels in d'e naaste
toekomst zal zijn, zou dus zeker re
den hebben; als er maar gezorgd
werd voor betaalmiddelen, dan zou
onze tradltioneele export naar ons
klassieke achterland wel weer lang
zaam maar zeker hersteld worden.
In de naaste toekomst zal dat dan
ook wel het geval zijn. Maar op den
langen duur ziet het er op dit punt
voor ons minder rooskleurig uit. De
rol van Duitschland als groote mo
gendheid met internationale beslis
sende beteekenis is ten eenenmale
uitgespeeld: de groote mogendheden
hebben besloten, van Duitschland
een agrarisch land' te maken, met
een industrie, die voldoende zal zijn
voor het produceeren van goederen
voor binnenlandsch gebruik, en voor
het vervaardigen van een hoeveel
heid exportgoeaeren ter d'ekking van
onmisbare importen. Echter zonder
eerdge mogelijkheid om nog tot mi
litaire productie over te gaan en ook
zonder mogelijkheid, om een indus-
trieele wereldmacht te vormen. Hoe
zal het gevolg^an dit alles voor ons
land' er uit zien? Onze land- en tuin
bouw-export behoort stellig tot de
onmisbare import voor Duitschland.
Zal nij als zoodanig ook worden er
kend Maar op den duur zal het wel
zoo gaan, d'at Duitschland' agrarisch
zichzelf voor een groot deel zal be
druipen. Verder zullen vele fabrie
ken en industrieën naar andere lan
den worden verplaatst, en dit zal een
grooten invloed hebben op d'e econo
mische structuur van d'ie landen. In
hoeverre dit ook met Nederland het
geval zal zyn. hangt er van af, wel
ke industrieën eventueel in ons land
gebracht zullen worden. De annexa
tie-kwestie, vooral gezien als schad'e-
vergoedingsfactor speelt hier waar-
schynlijk een groote rol. Maar het
meest is voor ons op het oogenblik
van belang, dat d'e radicale wijziging,
die in ons economische achterland
wordt aangebracht, op den duur een
heroriënteering zal noodig maken,
waarvan wy de consequenties pas
heel geleidelik zullen kunnen over
zien. Het zal geen kwestie zyn van
Door waarnemers te Washington wordt er op gewezen, dat in de
Sowjet-Unie in het geheel geen opmerking is gemaakt omtrent de
Britsch-Amerikaansche samenwerking bij het construeeren van de
atoombom. „De atoombom heeft te Potsdam aan Truman in alles een
oorspronkelijk overwicht verleend", schrijft de Times Herald. De
atoombom doet de belangrijkheid van de rol, die de U.S.S.R. in den
oorlog in het Verre Oosten had kunnen spelen, in 't niet verdwijnen.
Uit economisch gezichtspunt dringt de vraag zich op, of het uranium
in de toekomst misschien de plaats van olie zal innemen in internatio
nale kwesties, en in besprekingen over landstreken zooals het Mid
den-Oosten. Van militair standpunt vraagt men zich af, welke waar
de de grootste legermacht of vloot nog zou kunnen hebben, wanneer
deze niet de beschikking zou hebben over atoom-explosieven! De
„New-York Times" meent echter, dat de atoombom den vrede zal
garandeeren voor alle vereenigde naties!
In de Ver. Staten wordt druk
gespeculeerd over de mogelijkhe
den. Men acht het niet uitgeslo
ten, in de toekomst de maan te
kunnen bereiken. Steenkool en olie,
zoo meent men, zullen als bronnen
van kracht worden uitgeschakeld.
Groote vorderingen op velerlei
gebied kunnen worden verwacht,'
met name ook op medisch gebied.
In Australië zegt men, dat het
menschdom nooit een grootere
sensatie heeft beleefd.
Een Zuid-Amerikaansche zegs
man verklaarde, dat de ontwik
keling van de atoombom oorlogen
in de toekomst onmogelijk maakt.
Een zegsman van het Vaticaan
zeide, volgens Reuter, dat het be
richt daar een pijnlijken indruk
had gemaakt. Men beschouwt de
atoombom als een nieuwen stap in
het willekeurige gebruik van ver
nietigingsmiddelen.
Het Engelsche blad de „Man-
chester-Guardian" is van mee
ning, dat het gebruik van het
nieuwe wapen in handen gelegd
moet worden van den nieuwen
volkenbond. Ook andere Engel
sche bladen laten een waarschu
wing hooren. Zoo de „Daily Tele
graph", die van een ernstige ver
antwoordelijkheid van de mensch-
heid spreekt, waarvan men zich
nauwelijks een voorstelling kan
maken
De grootste vliegboot ter wereld,
die het grootste vliegtuig was, de
Hawai Mars. is by een proefvlucht in
Amerika verongelukt.. Tropische
typhoons hebben reeds eenige dagen
activiteit van de Amerikaansche
luchtmacht van Okinawa uit voor de
invasie op Japan belet. Britsche
autoriteiten verwachten volgens de
„Observer" de overgave of nederlaag
van Japan binnen een paar maanden.
Joseph Kramer, de beul van Bel-
sen. heeft zijn oorlogsmisdaden be
kend. De politieke besprekingen
tusschen Rusland en China zijn her
vat.! Deelname van Rusland aan
den oorlog tegen Japan wordt te eer
der mogelijk geacht, nu de vernieti
ging van de vloot Japansche actie te
gen Rusland ter zee onmogelijk
maakt. Een. cholera-epidemie
heerscht in de provincie Berar in
Centraal Britsch Indië, reeds byna
zeshonderd personen zyn aan deze
ziekte gestorven. Spaansche com
munisten in Frankrijk, hebben hun
hoofdkwartier van Parijs naar Tou
louse verplaatst, „op den weg naar
Madrid". Sovjet-Rusland gaat de
diplomatieke betrekkingen met Fin
land en Roemenië herstellen.
vand'&ag of morgen, maar regeeren
is ook hier vooruitzien en ons ge
wekt zal de ontwikkelingsmogeiyk-
heden op dit gebied, in verband met
de economische vooruitzichten van
onze land!- en tuinbouw'export. met
groote nauwgezetheid en activiteit
moeten gadeslaan.
Tot directeur-generaal van het on
derwijs aan het departement van
onderwijs, kunsten en wetenschappen
is benoemd, prof. dr. F. L. R. Sassen,
rector-magnificus en hoogleeraar in
de geschiedenis der Grieksche en Ro-
meinsche wijsbegeerte, de geschiede
nis der paedagogiek en didactiek, te
vens belast met het onderwijs in de
rationeele psychologie in de litera
rische faculteit aan de R.K. Univer-
steit te Nymegen.
Prof. Sassen, die sedert 1936 lid is
van de Koninklijke Academie van
Wetenschappen, were op 13 Augustus
1894 te Nijmegen geboren. Hij is lid'
van de Maatschappij der Nederland-
sche Letterkunde te Leiden, van het
Historisch Genootschap en van het
Provinciaal Utrechts Genootschap v.
Kunsten en Wetenschappen en heeft
zeer onlangs een brochure geschre
ven onder den titel: „Eenheid' en
verscheidenheid in het Nederlandsche
volk. Een pleidooi voor samenwer
king op principleelen grondslag".
Onder het opschrift „De cul
tus van den grooten man: de
les van de verkiezing", schrijft
„Peregrine" in de Londensche
Observerdat het een van de
groote lessen van de Britsche
verkiezingen is geweest, dat
een democratische natie geen
leider heeft, die niet kan wor
den vervangen, hoe groot die
leider ook is. De Fuehrer is
evenwel van het tooneel ver
dwenen, doch het Fuehrerprin-
cipe leeft nog in den Europee-
schen geest voort. Daar is in de
eerste plaats de groote onver
vangbare in Rusland. Hij is in
zeker opzicht onvervangbaar,
want na tientallen jaren van
een partijregime en de abso
lute regel van een politieke
lijn binnen die eene partij,
heeft Stalin geen rivaal. Er
klopt aan het Kremlin geen
Russische Attlee. En zal dit
vermoedelijk niet spoedig doen
ook. Anders is het bijvoorbeeld
in Frankrijk en Joegoslavië.
Is, vraagt de schrijver, De
Gaulle onvervangbaarder dan
Churchill? Is maarschalk Tito
met al zijn verdiensten als lei
der in oorlogstijd, werkelijk de
eenige leider die Joego-Slavië
in vredestijd moet voorgaan?
Het zal interessant zijn te zien
hoeveel Europeesche landen
het Britsche voorbeeld zullen
volgen en welke van hen er
toe bereid zijn.
DE SPOORWEGVERBINDING tus-
schen Frankrijk, zoowel als België,
en alle deelen van de Britsche bezet
tlngszone in Duitschland is hersteld.
Over de spoorlijnen in het Roerge
bied' worden thans 40.000 ton steen
kool per dag vervoerd, tegen 5.000
ton zes weken geleden.
TOT OP HEDEN ZIJN. volgens of
ficieele mededeeling, in België reeds
2117 collaborateurs ter dood veroor
deeld.
Naar uit het hoofdkwartier van Generaal Spaatz op
Guam wordt meegedeeld heeft de op Hirosjima geworpen
atoombom 47io vierkante mijl, dat is zestiende gedeelte
(60 procent), van dit Japansche militaire centrum vernietigd.
Jon. Kimche, militair correspondent van Reuter, merkt op, dat de
strategische opvattingen, die nog op de conferentie van Potsdam gol
den, door de uitvinding van de atoombom ineens volkomen verouderd
zijn. Militaire deskundigen zijn van oordeel, dat de strategische beslis
singen van de conferenties van Teheran en Yalta waardeloos gewor
den zijn. Veiligheid kan niet langer afhankelijk worden geacht van de
controle over de Dardanellen of de beheersching van het Suezkanaal.
Natuurlijke grenzen hebben elke beteekenis van strategisch voordeel
verloren. Het bezit van den Rijn en van Keulen kan economische
waarde voor Frankrijk hebben, maar men kan niet langer van stra
tegische noodzakelijkheid spreken, en datzelfde geldt voor vele
grenzen in O.- en Z.O.-Europa. Alleen internationale vrede is nog
bjj machte veiligheid te waarborgen.
Het is van veel grooter belang
de fabricage van atoombommen
onder controle te houden. Het
moet onwaarschijnlijk geacht wor
den. dat momenteel het geheim
aan eenige andere mogendheid
zal worden medegedeeld: het zal
vooralsnog in handen blijven van
die mogendheden, die onmiddel
lijk betrokken zijn bij de produc
tie van atoombommen.
Japan wordt ingelicht!
Generaal Spaatz, de comman
dant van de strategische lucht
macht In de Pacific heeft ver
klaard, dat er een pamflettencam-
pagne gevoerd zal worden om het
Japansche volk in te lichten over
het feit dat het „ge-atoom-bom-
bardeerd" is en dat het in de toe
komst meer kan verwachten. Er
staan meer supperforten gereed
om de eerste, die een atoombom
wierp, te volgen. De bommenwer
pers zouden opereeren van de basis
van de 20ste luchtmacht op de
Marianen uit. Generaal Spaatz
weigerde te antwoorden op vra
gen als hoe de bom vervoerd werd,
het formaat en van welke hoogte
de bom geworpen werd.
ER DREIGT een conflict in de bin
nenscheepvaart, omdat het departe
ment van verkeer plotseling een di
rect in werking tredenöe verlaging
van de vracht in de binnenvaart
heeft afgekondigd' en wel met dertig
p rocenf. zonder dat er voldoende
overleg met de organisatie waa ge
pleegd.
Meer dan 300 vliegtuigen
hebben de systematische aan
vallen op steden op Kioesjoe
Maandag voortgezet. De
Franscf& Regeering wil toch
een referendum houden.
President Truman is in New
port aangekomen en onmid
dellijk naar Washington door
gereisd. Japan onderneemt
stappen om aan Ned. Oost-
Indië onafhankelijkheid te
verleenen! Thans is een op
roer uitgebroken in de St. The-
resia-gevangenis te Florence,
waar 150 gevangenen zichzelf
in een groote zaal opsloten.
Belgische regeeringsverklaring.
De Belgische premier v. Acker
heeft in de kamer van afgevaar
digden een regeeringsverklaring
afgelegd. Hij zeide, dat de regee
ring er prijs op stelt, uiting te ge
ven aan haar wil, om over te
gaan tot uitschrijving der verkie
zingen. Het aanleggen van kie
zerslijsten zal worden bespoedigd
en de regeering zal de kamer
vragen het reeds uitgewerkte ont
werp. dat er hoofdzakelijk toe-
strekt de buiten-de-wet geplaat
sten hun stemrecht te ontnemen,
goed te keuren. Begin Maart
klaar zijnde, zullen de verkiezin
gen plaats hebben. De regeering
zal eerst en vooral het werk der
finantieele zuivering, dat sedert
10 maanden wegens politieke cri
sissen werd vertraagd, voltooien.
Sprekende over de moeilijkhe
den in de ■kolenproductie, zeide
van Acker, dat een beslissende
poging om de werkkracht op ta
voeren door aanwending van
Duitsche krijgsgevangenen en
door een beroep te doen op bui-
tenlandsche arbeiders, thans wordt
doorgevoerd.
De regeering is ook voornemens
de democratie krachtig te verde
digen en pogingen van neo-fas-
cisme, om het even van welken
kant ze komen, te beteugelen.
Een Maritiem Centrum, een moder
ne zeeliedenwyk, zal te Rotterdam
gebouwd worden, naar een plan, dat
in het gijzelaarskamp is uitgebroed,
zes en een half millioen zal kosten en
een oppervlakte van 12.000 M2 zal
beslaan. Bij den A.N.W.B. heeft
zich het 150.000ste lid aangemeld.
Van het vestigen van een staalfabriek
in Limburg is bij het desbetreffende
departement niets bekend. Het be
staande verbod van het bereiden van
melk en melkproducten in flesschen
is tot het geheele land uitgebreid.
Half Augustus komt er een nieuw
spoorboekje, in den vorm van een
vouwblad. In het kamp bij Amers
foort zijn weer eenige nieuwe massa
graven ontdekt. Naar Duitschland
zijn destijds 11.000 krijgsgevangenen
gevoerd, 8.000 zijn officieel als terug
gekeerd bekend. Het aantal Ne
derlanders. dat zich in het door Rus
land bezette Duitschland bevindt, is
volgens de Russische taxatie 15.000,
naar Nederlandsche schatting zou het
65.000 zijn! Naar Duitschland zyn
110.000 Nederlandsche Joden gevoerd;
80.000 zijn er om het leven gekomen.
DE VAART op de Maas en het Ju-
lianakar.aal is Dinsdag weer geheel
vrg gekomen, een verheugend feit
dat plechtig gevierd is.
TITO, de leider var.' Joego Slavlë,
heeft zich tegen het koningschap uit
gesproken.
25 PERSONEN werden gedood bij
een explosie van een graanelevator
irj Port Arthur (Ontario).
DE OUDSTE ZOON van Sic Antho
ny Eden is omgekomen met een vlieg*
tuig ter hoogte van Birma,
