HOE IS DE TOESTAND NU
Rotterdam
staakt weer
GROOT AMERIKAANSCH
OORLOGSSCHIP
GETORPEDEERD
Er is werking
Keizerlijk bewind onder
toezicht
M I C I I \A/ MAANDAG 13 AUGUSTUS 19^
I C W 41e JAARGANG NUMMER 18704
Alles draait om den keizer - De
beslissing vertraagd - Bemiddeling
van den Zweedschen Koning
Regeerings-
verklaring
De Russische'
opmarsch in
Mandsjoerije
„Achthonderd
aanvallen'7
Het Japansche antwoord verzonden
Het antwoord der Vier aan Japan
Geen oorlogstuig
meer!
Monument
van dankbaarheid
te Alkmaor
De Caputulatie-
voorwaardeh
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
BUREAUX
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
DEN HELDER
Loodsgracht 69
Telefoon 2383
Buiten God is t nergens veilig (Vondel) gg gpy om ms. m Hf jb h ah SCHAGEN
i,i i.m - Molenstraat 52
Abonnementsprijs t 1.10 per maand; t 3.30 per kwartaal JB 1B Telefoon 459
Hoe is de situatie nu, na het antwoord van de Vier Geal
lieerden op het capitulatie-aanbod van Japan? Dit antwoord
maakt een wederwoord van Japan noodig en in groote spanning
wacht de wereld op het verlossende woord, dat de Keizer zal moe
ten spreken. Het antwoord van Japan was hedenmorgen om zeven
uur nog( niet bekend. Uit de verschillende berichten, die wq hier
samenvatten, met de mogelijkheid, dat berichten van een later uur
ook de feiten in deze samenvatting zullen achterhalen, vernemen
w(j, dat de kwestie voorloopig nog draait om de positie van den Kei
zer van Japan. Hij is voor het Japansche volk een figuur van
hoogere orde. Hoezeer ook, naar ie meening van Amerikaansche
en Engelsche politici en diplomaten, in engeren politieken zin een
marionet van de heerschende politieke klasse. Maar theoretisch is
hij in de Japansche staatsregeling een vrijwel absolute heerscher. De
reden, waarom de geallieerden er toe overgaan, den Keizer te hand
haven, maar zoo onder toezicht, dat van zijn feitelijke macht nog
maar een glimp overblijft, is, dat men alleen hem in staat acht, de
bevelen ter uitvoering van de capitulatievoorwaarden tot gelding te
brengen. Maar het Keizerlijk bewind staat practisch zoo zeer on
der toezicht, dat zelfs een Japannees de situatie wel zal doorzien.
De verwachting was dan ook,
dat de Keizer zou aftreden en zijn
dertienjarige zoon Hakito aan het
bewind zou komen. Het Keizerlijk
bestuur zou dan toch gehandhaafd
blijven en de theorie van de Ja
pansche voorwaarde was gered:
de souvereine keizersrechten ble
ven in tact. Publicaties in de Ja
pansche pers schenen op aan
staande abdicatie van Hirohito
te wijzen, terwijl onverwachte be
langstelling, in de pers jegens den
dertienjarigen prins aan den dag
gelegd, er op schenen te wijzen,
dat men een troon-opvolger bij
•de hand wilde hebben
Het schijnt echter met de op
lossing van de Keizers-kwestie
niet zoo gemakkelijk te gaan. Om
twee uur vannacht berichtte de
Telex, dat Japansche autoriteiten
zich gewend zouden hebben tot
Koning Gustaaf van Zweden, om
hem te vezoeken op te treden als
bemiddelaar tusschen de Geal
lieerden en den Japanschen Kei
zer; verschillende Amerikaansche
radio-stations hebben terzake een
niet-officieel bericht doorgegeven,
dat uit Stockholm afkomstig zou
zijn. Een Reuter-bericht uit New
York, dat om half een binnenliep,
en uit Washington afkomstig was,
sprak van „een onverwachte, of
schoon niet noodzakelijke ernstige
ontwikkeling, die de voltooiing
van de Japansche overgave ver
traagt".
President Truman had de beslis
sing al lang verwacht. Hij had de
dagbladcorrespondenten gewaar
schuwd, in den loop van den avond
op hun post te zijn, acht uur later
was er echter nog niets bekend.
Al zou dit antwoord vandaag nog
komen, wat zeker te hopen en
ook wel te verwachten is, dan nog
kan het officieele einde van den
strijd pas over verscheidene da
gen verwacht worden, zoo heeft
men voorts op het Witte Huis te
Washington te kennen gegeven.
President Truman zal de V.J.-
dag dag van Victorie op Japan
persoonlijk in een radiotoe
spraak afkondigen, maar dit zal
niet geschieden, als de Japan
ners hebben verklaard, dat zij
het antwoord van de Geallieerden
accepteeren, doch eerst als de
voorwaarden der overgave door
de Japanners zijn onderteekend.
Ook is verkaard, dat wanneer het
bericht niet ontvangen was om
vier uur Greenwich tijd, dat is zes
uur Nederlandsche tijd, het niet
verwacht kon worden vóór Maan
dagmiddag 13 uur Gr. tijd, dat is
vanmiddag drie uur. Als dat zoo
is, zal men weer op onze bulletins
moeten letten. In officieele krin
gen te Washington .heerschte een
gespannen sfeer. Voor het Witte
Huis verzamelde zich een menigte'
van menschen. De wereld hun
kert naar het groote einde van
den oorlog en den
vrede
De Rotterdamsche havenar
beiders, georganiseerd in de
Eenheidsvakcentrale, hadden
een open brief gezonden aan
minister Schermerhorn, met 't
verzoek, in te grijpen en recht
te doin in het oonflict met de
scheepvaartvereeniging Zuid.
Hierop is geen antwoord ont
vangen. De Rotterdamsche ha
venarbeiders hebben nu in een
Zondagmorgen gehouden ver
gadering besloten, als protest
tegen dezen gang van zaken,
heden, Maandag het werk in
de Rotterdamsche haven voor
24 uur te staken en „zelfstan
dig eenige verbeteringen in te
voeren". Voorts zal „de daad
werkelijke steun worden inge
roepen van de geheele Neder
landsche arbeidersklasse".
Naar aanleiding van dit besluit der
havenarbeiders is de volgende „re-
definitieven I geeringsverklaring" hedenmorgen om
I elf uur bekend gemaakt:
De strijd tegen Japan; gaat nog
steeds door. De Russen zetten d'en
opmarsch van hun mtllioenenleger in
Manasjoerije voort. Volgens Radio-
Moskou hebben Russische mariniers
na succesvolle landingen de havens
-Yoeki en Rachin op Noord'-Korea
bezet. Volgens een Reuterbericht uit
Goeam, het hoofdkwartier van admi
raal Nimitz, is Zaterdag een groot
Amerikaansch oorlogsschip, dat bui
ten Okinawa voor anker lag. getrof
fen door een Japansche luchtorpedo.
In dit verband wijzen wij op een Ja-
pansch bericht, dat Japansche dtiik-
booten iw de wateren ten Zuidoosten
van Okinawa een Amerikaansch con.
vooi hebben aangevallen en drie
schepen tot zinken hebben gebracht.
De Russen dringen het door de Ja
panners bezette en door de Sovjets
begeerdle Mandsjoerije diep binnen en
veroverden vele steden. Voortduren
de vorderingen van tien tot vijftien
mijl worden door het Russische com
muniqué gemeld. Elf Japansche troe
pentransportschepen werden tot zin
ken gebracht. De Russische lucht
macht was actief en bombardeerde
ook Korea.
In China zouden volgens radio-
Tokio alle militaire operaties zijn
gestaakt. Dit is door China niet be
vestigd. Volgens radioSingapore zou
het Japansche ministerie van oorlog'
een proclamatie hebben uitgevaar
digd, om den heiligen oorlog voort
te zetten tot het bittere einde
In Birma zou het verzet van de
Japanners nog steeds taai zijn
Mac Arthur meldt uit Manilla, dat
Vrijdag nog 57 Japansche schepen
tot zinken zijn gebracht door geal
lieerde luchtstrijdkrachten. Uit Ja
pan wera' voorts een algemeen Ja-
par.sch offensief" gemeld, maar dit
bericht werd later officieel inge
trokken.
De strijd op Borneo gaat door.
Het Russische legerbericht van
Zondag maakt melding van een
nieuwen opmarsch in Mandsjoerije
over bijna 20 mijl en de verovering
van Rasjin op Korea. Twee Japan
sche torpedobootjagers en 14 trans
postvaartuigen werden tot zinken
gebracht.
Naar Reuters correspondent te
Moskou meld't. stooten drie Russi
sche legergroepen over bergen gn
door wouden dieper in Mansjoerije
door; zij hebben het zgn. Kwantoeng-
leger tot den terugtocht gedwongen
en in vele gebieden zijn1 ae Japan
ners volkomen gedesorganiseerd. Uit
strategisch oog'punt is Noord-Mand-
sjoerije voor de Japanners verloren
gegaan er.' in Noordoost—Mandsjoe
rije zullen de voorhoeaen van de
eerste en tweede legergroep van het
Sovjetleger in het Verre Oosten el
kaar spoedig ontmoeten. In sector na
sector trekker-' de Japanners terug,
klaarblijkelijk zonder plan, maar nu
en dan wordt er fanatiek weerstand
geboden in gebieden, die afgesneden
zijn door d'e voortrukkende Russische
colonnes.
NEW YORK. 13 Aug. (Rueter) Het
ministerie van oorlog der V.S. maakt
bekend, dat de code-zender van To
kio vanmorgen vroeg in den aether
verneembaar was en contact zocht
met Zwitserland. (Dit bericht is aoor
ons hedenmorgen; vijf minuten voor
negen ontvangen. Wij teekenen daar
bij aan dat volgens een bericht uit
Stockholm de officieele diplomatieke
bemiddeling tusschen de betrokken
regeeringen alleen nog aoor Zwitser
land zou worden verleend. Red.)
Manilla. 13 Augustus (Reuter^.
Door de geallieerde luchtmacht in
het Verre Oosten wordt medege
deeld, dat de operaties tegen Japan
zijn voortgezet. Volgens het Japan
sche persbureau Domei heeft ae ge
allieerde luchtmacht op Maandag
morgen 800 aanvallen met scheeps-
vliegtuigen; uitgevoerd. Vliegvelden
en militaire installaties op midden-
Hondo werden bestookt. De actie gold
voornamelijk het gebied van Kanto
met inbegnp van Tokio.
De Japansche Keizer heeft hedenmorgen 7.10 Ned.
tijd den Minister van Buitenlandsche Zaken ontvangen.
Om 7.20 Ned. tijd let op den tijd is door den
code-zender van Tokio aan de Zwitsersche zender
z>
meegedeeld, dat een telegram was verzonden.
Volgens Reuter uit New York, van hedenmorgen
half vier, verwacht president Truman, dat de Zwit
sersche gezant in Washington het Japansche ant
woord van zijn Regeering zal ontvangen om het
aan de Regeering der V.S. over te brengen.
Regeeringsverklaring
„Naar de regelen, gesteld bij het
buitengewoon besluit arbeidsverhou
dingen, wordt in arbeidsgeschillen
op dit oogenblik tenslotte beslist
door de rijksbemiddelaars.
„Als de z.g. Eenheidsvakbeweging
bereidheid had getoond zich bij een
dergelijke arbitrage neer te leggen,
zou ook met haar niet alleen over
legd maar onderhandeld zijn. Zij
heeft dit echter geweigerd en op een
naderen brief van de regeering hier
over, niet meer geantwoord. Het
spreekt vanzelf, dat onder deze om
standigheden de regeering op „open
brieven" niet ingaat.
„De regeering zal zich ook niet
neerleggen bij de anarchistische me
thode die de E.V.B. wil gaan toepas
sen door zelf willekeurig van de gel
dende regelingen af te wijken. De
regeering doet een dringend beroep
op de arbeiders zich niet verder op
dit pad te begeven."'
Men meldt ons nader uit Rotter
dam, dat de staking rustig verloopt;
een klein deel is aan het werk ge
gaan.
In overeenstcming met Rusland,
China en Engeland, hebben de Ver-
eenigde Staten Zaterdagmiddag het
Japansche capitulatieaanbod aan
vaard, op voorwaarde, dat de geal
lieerden door tussclienkomst van den
keizer de macht uitoefenen.
De bevoegdheid van den keizer om
het bestuur over Japan te voeren, zal
onderworpen zijn aan die van den ge
allieerden opperbevelhebber.
Van den keizer wordt verlang'd de
onderteekening door de regeering van
Japan en het Japansche keizerlijke
hoofdkwartier van de voorwaarden
van overgave, die noodzakelijk zijn
om d'e voorzieningen van de verkla
ring aan Potsa'am ten uitvoer te leg
gen, goed te keuren en te verzekeren
en dat hij zijn bevelen zal geven aan
de Japansche militaire, vloot- en
luchtmachtautoriteiten "en aan alle
strijdkrachten onder zijn controle,
waar deze zich ook bevinden, de ac
ties en operaties te staken en hun
wapens over te geven en zoodanige
bevelen uit te vaardigen als de op
perbevelhebber zal verlangen om uit
voering aan de voorwaarden van
overgave te geven.
Onmiddellijk na de overgave moet
de Japansche regeering' krijgsgevan
genen en burgerlijke geïnterneerden
overbrengen naar plaatsen, vaar zij
veilig zijn, zooals zal worden aange
geven, waar zij spoedig aan boord' van
geallieerde transportvaartuigen kun
nen worden gebracht. De uiteinde
lijke regeeringsvorm in Japan moet
in overeenstemming zijn met de ver
klaring van Potsdam en moet worden
tot stand' gebracht door middel
van den vrij kenbaar gemaakten wil
van het Japansche volk en onder
goedkeuring' van de geallieerden.
Gewapende strijdkrachten der ge
allieerde mogendheden zullen in Ja
pan blijven tot het in de verklaring
van Potsdam gestelde doel is bereikt.
Het Amerikaansche departe
ment van marine heeft aange
kondigd, dat de bouw van
Amerikaansche oorlogsschepen
zal worden gestaakt. Men zal
ophouden met het werk aan 95
oorlogsbodems, inclusief het
slagschip „Illinois" van 45.000
ton, twee vliegdekschepen, 30
kruisers en II torpedojagers!
Het bestuur van het Genootschap
van den Stillen Omgang heeft het
initiatief genomen tot oprichting
van een monument, als blijk van
dankbaarheid van de katholieken,
van Alkmaar voor de bevrijding
van ons vaderland en het onge
schonden behoud van onze stad.
Het ligt in de bedoeling een
Christus-beeld te laten vervaar
digen door een bekend kunstenaar
en dan aan het gemeentebestuur
te verzoeken een openbare plaats
in de gemeente aan te wijzen,
waar dit monument zal verrijzen.
Een mooi initiatief, dat o.i. in
breeder kring dan die van de ka
tholieken alleen, steun en sympa
thie verdient.
De tot in bij zonderheden uitge
werkte voorwaarden van capitulatie
van Japan zijn thans gereed, incl. de
eisch, dat alle strategische eilanden
in d'en Stillen Oceaan onverwijld aan
de vereeniga'e naties zullen worden
overgedragen, aldus meldt de corres-
ponaent te Washington van de Sun
day Times. De Ver. Staten, zooals
president Truman d'eze week heeft
aangekondigd, zullen voor zich de
volledige controle opeischen over de
eilanden, die essentieel geacht wor
den voor d'e Amerikaansche veilig
heid, een eisch die, naar vernomen
wordt, de volledige goedkeuring en
steun heeft van ae Britsche regeering.
Tot deze bases behooren, naar van
gezaghebbende zijde vernomen wordt
Okinawa, de Marianen en de Caroli-
r.en. Bovendien zal Amerika vermoe
delijk steunpunten deelen met Enge
land' in den Zuid'west-Pacific, incl.
Nw.-Guinea en de Salomonseilanden.
De bezetting van deze eilanden zal
geschieden in overleg met de ver-
eenigde naties. Een andere categorie
van eilanden zal geplaatst worden on
der trusteeship van de vereenigde
naties. Amerikaansche deskundigen
zijn van meening. dat de Japansche
regeering, met hulp van- de strijd
krachten der vereenigde naties, in
staat zal zijn d'e capitulatie van alle
Japansche troepen tot stand! te bren
gen. Onder de leden van de regee
ring en de bevelhebbers wordt een
golf van zelfmoorden verwacht.