NIEUW
Gouverneur
Generaal
bevrijd
Besprekingen in Manilla
begonnen
EN WIJ?
DE SITUATIE OP JAVA
Onze aanspraak op
schadevergoeding formeel aan
de orde gesteld
STAKING IN ROTTERDAM
OPGEHEVEN
MAANDAG 20 AUGUSTUS 1945
BUREAUX:
Staatscommissie
benoemd
Het beleid-de
Geer en
Gerbrandy
Overleg in China
Overgave en strijd
Tuchtrechters voor
prijzendelicten
In een te New York opgevangen uitzending van
het onder japansche controle staande radio
station te Batavia is medegedeeld: „De Keizer
lijke Japansche strijdkrachten op Java hebben
van het hoofdkwartier het bevel „staakt het
vuren" ontvangen. De Keizerlijke japansche
strijdkrachten zullen, zoolang dit noodig is, de
leiding in handen houden om de rust en orde
te verzekeren.
Lucifers!
Geen eigenmachtige
verhooging
I0ereldni
teuws
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
41e JAARGANG NUMMER 18710
Buiten God ia 't nergens veilig (Vondel)
Abonnementsprijs I 1.10 per maand; f 3.30 per kwartaal
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
DEN HELDER
Loodsgracht 69
Telefoon 2383
SCHACEN
Molenstraat 52
Telefoon 459
In een nota aan de Regeeringen van de Vereenigde Staten, Groot-Brit-
tanië, Sovjet-Rusland en Frankrijk, heeft de Nederlandsche Regeering
onze aanspraak op schadevergoeding aan Duitschland formeel naar voren
gebracht. Onze Regeering herhaalt in deze nota, dat zij het recht voor
behoudt aanspraak te maken op aangrenzend Pruisisch grondgebied, in
dien zin, d^t Nederland compensatie kan verkrijgen voor den Duitschen
overval. Gevraagd wordt zoo spoedig mogelijke restitutie van onze gesto
len eigendoiilmen. Dat die teruggave nog maar steeds uitblijft, kan de
Regeering niet aanvaarden. Een eerlijk aandeel wordt geyraagd in de
herstelbetalingen en op alle schepen die Duitschland zal overgeven. De
Minister van Buitenlandsche Zaken, mr. van Kleffens en zijn plaatsver
vanger, mr. van Royen, vertoeven momenteel te Londen.
Aangaande de nota, aan de vier
mogendheden gericht en waarin wij
bovenstaand het voornaamste hebben
samengevat, kan nog het volgende
worden gemeld:
De nota herhaalt het eerder ge
dane verzoek om zoo spoedig moge
lijk restitutie van door de Duitscliers
uit Nederland gestolen eigendommen,
die als zoodanig kenbaar zijn, hetzij
die eigendommen in Duitschland of
elders gevonden worden. De nota
zegt, dat de Nederlandsche regeering
de onbevredigde toestand, die nog
steeds en zonder noodzaak of recht
vaardiging t.a.v.. vele gestolen goe
deren. van levend vee en andere Ne
derlandsche activa heerscht, niet kan
aanvaarden. Deze goederen zijn nog
niet vrijgegeven door de militaire
autoriteiten in Duitschland. In de
tweede plaats maakt de Nederland
sche regeering aanspraak op eeif eer
lijk en rechtvaardig aandeel, waarbij
rekening wordt gehouden met de bij
zondere positie van Nederland, wat
alle Duitsche binnenlandsche en bui
tenlandsche activa betreft, welke
voor herstelbetaling zullen worden
aangewend.
De nota roept vervolgens in herin
nering, dat met het oog op de bewe
zen diensten en de zware verliezen,
welke de Nederlandsche koopvaardij
vloot gedurende den oorlog heeft ge
leden, de Nederlandsche regeering
aanspraak maakt op een eerlijk en
rechtvaardig aandeel van alle sche
pen. die Duitschland zal overgeven.
De nota legt den nadruk op de
mate van de verwoesting, welke door
den oorlog is veroorzaakt, en vervolgt
met te zeggen, dat meer dan 8 pet.
van den bouwgrond van ons land
onder wrater is gezet en dat meer
dan 2 pet. braak heeft gelegen met
het oog op den aanleg van versterkte
zones, mijnenvelden en vliegvelden
door de Duitsche troepen. 6 pet. is
bovendien onbruikbaar gemaakt voor
onmiddellijk gebruik door de mili
taire operaties.
Naar wjj verder vernemen,
heeft de Regeering een Staats
commissie benoemd, die op kor
ten termijn een duidelijk omlijnd,
zakelijk en zedelijk gefundeerd
voorstel moet doen over het vraag
stuk der annexatie door Neder
land van Duitsch gebied.
De Rêgeeringspersdienst deelt
over deze kwestie nader het vol
gende mede: De Regeering meent,
dat deze aangelegenheid op dit
oogenblik nog niet rijp is voor
het doen van een voorstel, doch
wel voor het doen instellen van
een zakelijk onderzoek naar de
verschillende aspecten daarvan.
Bij dit onderzoek zal in de eerste
plaats de vraag worden gesteld,
of annexatie moreel geoorloofd,
juridisch rechtmatig en politiek
(sociaal-economisch-cultureel) ver
antwoord zou zijn. Voorts of an
nexatie doelmatig en uitvoerbaar
is. En tenslotte hoe groot een
eventueel te annexeeren gebied
zou moeten zijn. Reeds zijn door
allerlei particuliere instanties in
leidende onderzoekingen gedaan,
o.a. inzake de militaire en strate
gische kanten van het probleem,
doch in de meeste gevallen had
den zulke werkgroepen zich ge
bonden aan een bepaald, van te
voren reeds vaststaand standpunt.
De Staatscommissie is samen
gesteld uit personen, niet aange
wezen op grond van hun meening
te dezer zake, doch op gronden
van bekwaamheid en integriteit.
Honderd mijl ten Noorden van
Moekden in Mandsjoerije zijn in
een Japansch krijgsgevangenkamp
vele hooge geallieerde officieren
en bestuursamblenaren aangetrof
fen, waaronder zich ook bevond
de Gouverneur-Generaal van
Ned.-Oost-Indië, jhr. Xjarda van
Starkenborcb Stachouwer, die
volgens een Reuter-bericht, op
speciaal verzoek van H.M. de
Koningin, uit Mandsjoerije ge-
evacueerd wordt.
Volgens een bekendmaking van
den Amerikaansche commandant
in China, luit.-generaal Wede-
meyer, is een medische eenheid
per parachute in het kamp neer
gelaten. De omstandigheden in
het kamp waren beter dan ver
wacht werd en er werd geen te
genstand van de Japanners on
dervonden.
japansche delegatie in het
hoofdkwartier van
Mac Arthur aangekomen
Twee Japansche vliegtuigen, wifgeschilderd, zijn Zaterdagavond
om kwart over twaalf Nederlandsche tijd uit Japan vertrokken en
reeds vijf uur en een kwartier later op het eiland Ihiasjima, bij
Okinawa, aangekomen. Vandaar zijn zij drie kwartier na de lan
ding met een Amerikaansch transportvliegtuig naar Manilla ver
trokken, naar het hoofdkwartier van generaal Mac Arthur, waar
zij Zondagmiddag omstreeks half een aangekomen zijn. Daar be
gonnen spoedig de besprekingen over de definitieve regeling van
de overgave met de verschillende geallieerde delegaties. Het offi-
cieele Japansche capitulatie-document zou geteekend worden aan
boord van het Amerikaansche vlaggeschip op de reede van Yoko
hama.
De Japansche vliegtuigen wa
ren op de reis naar Ihiasjima be
geleid door Mitchell bombarde
mentstoestellen en Lightning-toe-
stellen. Honderden soldaten, op
gesteld achter een barricade van
prikkeldraad, waren op een af
stand van ongeveer 200 meter
getuigen van de aankomst. De
Amerikaansche politie had nog
eenige moeite om het geringe
aantal tot het vliegveld toegelaten
toeschouwers op een veiligen af
stand te houden. De eerste Ja-
pannees, die uit het toestel stap
te, was een burger. In totaal be
stond de Japansche delegatie uit
zestien personen, waarvan enke
len actetasschen droegen. Ver
wacht werd, dat de vlucht naar
Manilla ongeveer zes uur zou du
ren. Dan zou het vliegtuig met de
Japansche capitulatie-delegatie dus
Zondagmiddag omstreeks half een
Nederlandschen tijd in het hoofd
kwartier van Mac Arthur in Ma
nilla moeten aankomen. Dit is
inderdaad geschied.
Ofschoon duizenden Japanners aar;
het front in Mandsjoerije zich later,
volgens het bevel van den keizer,
aan het roode leg'er overgaven, blij
ven andere troepen zich nog fana
tiek te weer stellen.
Later bericht: De 'Japanners in
Mandsjoerije hebben aan de meeste
fronten den tegenstand opgegeven.
Sovjet-parachutisten hebben Harbin,
Moekden en andere steden bezet.
Ongegronde geruchten over Ameri
kaansche landingen en plundering
hebben onrust verwekt in verschil
lende Japansche steden. De regeering
spoort aan tot discipline en loyaliteit.
EEN NIEUW VIJFJARENPLAN is
voor de periode van 1945 tot 1950
vastgesteld door d'e Sovjet Unie. voor
het herstel en de ontwikkeling var;
het bedrijfsleven,
Prof. Gerbrandy zal op verzoek
van de Regeering een memoran
dum samen stellen omtrent het
beleid van de opeenvolgende Ne
derlandsche regeeringen te Lon
den tijdens de bezettingsjaren. Ook
de periode-de Geer zou hierin dus
begrepen zijn. Dit memorandum
zal in handen van de Nationale
Adviescommissie gesteld worden.
DE FRANSCHE REGEERING heeft
de bevoegdheden vastgesteld, welke
aar; het parlement en de regeering
zullen worden toegekend na het re
ferendum, dat binnenkort in Frank
rijk over de nieuwe constitutie wordt
gehouden.
Dr. VAN HASSELT van de Neder
landsche delegatie is gekozen tot vi~
ce-voorzitter var.' de internationale
burgerlij ke luchtvaartorg'anisatie.
De vertegenwoordigers van Je-
nan, de communistische provincie
in China, die met Tsjoengking
overhoop ligt, hebben thans aan
Tsjang Kai Tsjek verzocht, aan
de aanvaarding van de Japansche
capitulatie en de vredesconferen
tie te komen deelnemen, terwijl
verder de vorming van een coali
tie-regeering en politieke hervor
mingen zjjn gevraagd.
Tsjang Kai Tsjek heeft uitge
werkte instructies gezonden, aan
generaal Oeamoera, opperbevel
hebber der Japansche strijdkrach
ten in China, omtrent het zenden
van Japansche gedelegeerden naar
Tsjki en Tsjikiang in West-Ho-
nan, teneinde de capitulatie-orders
in ontvangst te nemen van gene
raal Ho Ying Tsjing.
Volgens een later bericht heeft de
Japansche generaal Okamoera de re
geling van Tsjang Kal Tsjek aan
vaard.
Aan de meeste fronten hebben de
Japanners r.u officieel de wapens
neergelegd, behalve in Mand'sjoerije,
waar nog gevochten werd' met de
Russen. Ook zijn, nadat dit eerst
Vrijdag al was geschiedZaterdag en
Zondag r.og weer Amerikaansche
bommenwerpers, die boven Japan
fotografeerden, door Japansche ja
gers beschoten, waarbij een- fotograaf
genood werd en twee Amerikaansche
vliegtuigen zijn neergeschoten. Uit
het Keizerlijke Hoofdkwartier werd'
Zondag bericht, dat op een eiland' in
de Korillen vijandelijkheden zijn uit
gebroken. na de landing van Ameri
kaansche troepen!
De Amerikaansche landing is ge
schied op het eiland Sjimoesjoe ir;
de Koerillen. Japansche strijdkrach
ten waren volgens het Japansche
hoofdkwartier, „gedwongen uit zelf
verdediging naar de wapenen te grij
pen". Het hoofdkwartier zond een
boodschap terzake naar Mac Arthur,
den wensch uitend', dat de vijande
lijkheden spoedig zouden ophouden!
Nederland heeft aan de betrok
ken mogendheden te kennen ge
geven, dat het naar behooren
dient te worden gekend in alles
wat de overgave van Japan be
treft. In Manilla zjjn de verschil
lende geallieerde delegaties in het
hoofdkwartier van Mac Arthur
aangekomen. De besprekingen
over de regeling van de capitu
latie zijn gisteren begonnen en
vandaag voortgezet. Wjj hebben
nog niets omtrent deelneming van
een Nederlandsche delegatie aan
deze besprekingen vernomen, laat
staan over de aankomst te Manilla
van een delegatie. Hoe zit dat? Is
dat in orde? Hebben wij niet on
middellijk na het uitbreken van
de eerste vijandelijkheden in den
Pacific aan den strijd deelgeno
men en zware offers gebracht?
Het Nederlandsche volk weet mis
schien niet veel af van interna
tionale politieke verhoudingen,
maar het zou er niets van begrij
pen, als deze kwestie, waarbij
wij met ons Indonesië zoo nauw
betrokken zijn, behandeld werd
„over ons en zonder ons"
De Dienst vóór de Prijsbeheer-
sching is gereorganiseerd. De in
specteurs zijn verdwenen, er ko
men tuchtrechters in hun plaats.
Niemand denke nu, dat de Prijs-
beheersching van de baan is. Het
tegendeel is het geval. De tucht
rechters worden benoemd door
de Ministers van Justitie en Han
del en zullen recht spreken op
grond van inbreuk op de voor
schriften van de prijsopdrijvings-
en hamsterwet. Er wordt onder
scheid gemaakt tusschen overtre
ding en misdrijf.
In den loop van September ko
men er lucifers in de distributie.
Voorlocpig per vier weken één
doosje voor volwassenen. Er zal
binnenkort populierenhout uit
België worden ingevoerd, hetgeen
voor de lucifersfabricage nood'g
is.
Na een vergadering van de Eer heidsvakbeweging te Rotterdam is
Zaterdagmiddag besloten, met bijna aigemeene stemmen, de sta
king in de haven op te heffen. Het werk zou heden, Maandag,
worden hervat. Volgens een medcdeeling van de zijde van de E.V.B.
is een der werkgevers uit het Havenbedrijf op eigen initiatief als
bemiddelaar opgetreden, o.a. tusschen de E.V.B. en den Minister
Het bestuur van de E.V.B. had toegezegd, te zullen adviseeren,
weer aan het werk te gaan, MEDE OMDAT GEBLEKEN WAS,
DAT DE GEHEELE BEVOLKING NOG ALTIJD STERKE ANTI
PATHIEËN TEGEN DEZE STAKING KOESTERT. BOVENDIEN
WAREN ER, VOLGENS DEZE MEDEDEELING VAN DEN
VOORZITTER DER E.V.B., TROEPEN AANGEKOMEN, en wan
neer het werk Maandagmorgen niet hervat zou worden, kon het
wel eens gebeuren, aldus deze voorzitter, „dat de hel over ons
losbreekt".
De Directeur-generaal van de
Prijzen vestigt er de aandacht op,
dat hoogere loonen niet zonder
zijn toestemming in de prijzen
der producten mogen worden be
rekend. Anders: vervolging!
Amerika heeft verklaard, dat het
de voorloopige Bulgaarsche regeering
niet erkennen kan, omdat zij niet
democratisch is en geen vertrouwen
gesteld wordt in de komende verkie
zingen. In Zweden dreigt door den
lievigen regenval het grootste ge
deelte van den graanoogst verloren
te gaan, terwijl de aardappeloogst
ook bedreigd wordt. De Gaulle is
uitgenoodigd om na zijn bezoek aan
Truman een bezoek te brengen aan
Canada. Er zijn 18 leden van den
Franschen geheimen dienst In Europa
op zoek naar 15,000 oorlogsmisdadi
gers. waarvan nauwkeurige gegevens
bekend zijn. Het zou in de bedoe
ling liggen, de leveranties Ingevolge
de Amerikaansche leen. »n pachtwet
stop te zetten.
