NIEUW
Probleem der vrijlating
BLIJF WAAR JE ZIT -
DE TIJD DRINGT
BUREAUX
van politieke gevangenen
Gemeenteraads
verkiezingen
in December?
ROEMENIË
TOETSSTEEN
„Volledige
schadevergoeding"
Engeland en de
leen- en pachtwet
yy
yy
en verroer je niet"
Toekomst van het
motorwegverkeer
Oproep aan de Katholieken
van Nederland
Bondgenootschap
V.S.-Frankrijk?
ZATERDAG 25 AUGUSTUS 1945
41e JAARGANG NUMMER 18715
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
Buiten God is 't nergens veilig (Vondel)
Abonnementsprijs f 1.10 per maand; f 3.30 per kwartaal
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 433U
DEN HELDER
Loudsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Muienstraat 52
Telefoon 459
De Regeeringsvoorlichtingsdienst deelt mede:
„Zooals bekend, ligt het in het voornemen van den Ministerraad, door
een snellen rechtsgang, een eerste schifting te maken onder de politie
ke gevangenen. In de kampen bevindt zich een betrekkelijk groot aan
tal personen, van wie men aannemen kan, dat hun berechting zou leiden
óf tot vrijspraak óf tot een zoodanige geringe vrijheidsstraf, dat deze
reeds door de voorloopige hechtenis zou zijn geboet.
„Alleen op deze gevallen heeft de minister-president gedoeld in zijn
laatste „praatje op de brug". Hoeveelpersonen hiermede gemoeid zullen
zijn. is nog niet te zeggen, maar wel staat vast, dat de hooge cijfers, die
hier en daar de ronde doen, iederen grond missen.
„Voor het overige zal deze zaak behandeld worden in nauw overleg
met de bevoegde instanties der illegaliteit en met de leiding der ver
schillende kampen".
Tot zoover deze mededeeling van
den Regeeringspersdienst. In dit ver
band herinneren wij er aan, dat de
minister-president verleden week
Vrijdag een uitvoerige rede aan dit
vraagstuk heeft gewijd, waarin hij
inderdaad geen g'etal heeft genoemd,
slechts heeft hij dit in de verte aan
geduid en in ander verband gespro
ken over duizenden gevallen. In
vroegere publicaties van min of
meer officieelen aard' is wel eens op
een getal van tienduizenden gezin
speeld. Het is wel eigenaardig' dat
juist kort na de rede van ir. Scher-
merhorn zoo geschermd is' met het
getal van zestigduizend', dat zou
worden vrijgelaten. Het is een aan
wijzing, hoe kwaadaardige agitatie
ir.' deze dagten de menschen tot over
ijlde dadten brengt. Vooral in be
paalde ex-illegale kringen schijnt
men licht ontvlambaar te zijn. als
het over de berechting van politieke
gevangenen gaat. Dit moge de Re-
gteering ook bedenker.1, als zij, lich
telijk tot onze verbazing, nu nog in
het bijzonder en expresselijk „de
bevoegde instanties dter illegaliteit"
ir.' nauw overleg voor de behande
ling van deze Regeeringszaak in
schakelt. Dit is niet alleen te min
der noodig'. omdat de minister zelf
bij herhaling heeft getuigd, d'at de
illegaliteit als zoodanig geen rol be
hoort te speler.' in het staatsbestuur,
maar omdat hijzelf in zijn rede ver
leden week heeft gezegd, dat de
normen voor dé" vrijlating' opnieuw
zullen word'en opgesteld, waarover
het advies van de Nationale Advies
commissie is gevraagd, waarin de
illegaliteit ruimschoots vertegen
woordigd' is. terwijl de groote ad
viescommissie d'er illegaliteit reeds
haar meenir.'g' kenbaar maakte. Wan
neer wij nagaan, dat bonden van
BS.'er s, oud* illegale werkers vereen i-
gingen, en vereenigingen var.< oud-
politieke gevangenen hebben getele
grafeerd en geadresseerd' aan de Re
geering alsof het maar niks was, en
wij gaar.: dan na. d'at al deze instan
ties zich door kwaadaardige agitatie
op stang laten jagen in een zaak.
die met rustig beleid' en niet met
wraakgevoel moet worden _opg'elost.
De Nationale Adviescommissie
heeft gisteren voor het eerst in
het openbaar vergaderd over
een advies, uit te brengen aan
de Regeering met betrekking
tot het tijdstip der te houden
verkiezingen. Na uitvoerige dis-
cusies is besloten, de Regeering
voor te stellen, de verkiezingen
voor de gemeenteraden te hou
den in December a.s. Dit advies
kwam met 24 tegen 21 stemmen
tot stand. Met 29 tegen 16 stem
men werd besloten, voor te
stellen de verkiezingen voor de
Provinciale Staten te houden in
de maand April 1946, en daarna
in die zelfde maand de verkie
zingen voor de Tweede Kamer.
Naar aanleiding van het ver
zoek van Koning Michael van
Roemenië aan de drie groote
mogendheden, om hulp te ver-
leenen tot het vestigen van een
aanvaardbare democratische re
geering, en zijn tot minister
Groza gericht verzoek om af te
treden, vestigt de diplomatieke
correspondent van de Times er
de aandacht op, dat deze Roe-
meensche kwestie een wezen
lijk onderdeel vormt van het
meer omvattend geschil tusschen
de geallieerden omtrent het ka
rakter van het bewind in Zuid-
Oost-Europa.
De vertegenwoordiger van de
Vereenigde Staten in de geallieer
de commissie voor de schadever
goedingen, Edwin Parley, heeft te
Oslo verklaard; .''.Elke staat zal
volledige vergoeding ontvangen
voor door de Duitschers berokken
de schade. Een conferentie daar
omtrent zal waarschijnlijk binnen
een week worden belegd in West-
Duitschland of te Parijs". Parley
bevindt zich op het oogenblik te
Oslo voor besprekingen met de
Noorsche regeering omtrent terug
gave van geroofde goederen.
EEN MASSAGRAF is in Polen ge
vonden. waarin men de lijken aan
trof van 20.000 menschen (vrouwen,
kinderen en grijsaards), die door de
nazi's met mitrailleurs werden ge
dood'.
De Britsche eerste minister,
Attlee, heeft voor het parlement
verklaard, dat de maatregel van
President Truman, waardoor alle
op grond van de leen- en pacht
wet bestaande contracten wer
den geannuleerd, zonder overleg
jf voorafgaande bespreking met
Engeland was genomen. Chur
chill, leider van de oppositie,
noemde deze handeling van de
kant van Amerika „van ernstig
oelang en zeer verontrustend".
HET WEERBERICHT
Medegedeeld door het Kor.-. Ned.
Met. Inst. te De Bilt. Geldig v.
Vrijdagavond 18.00 tot Zaterdag
avond 18 uur: Winderig, koel.
In den avond en nacht eenlgte
regen, morgen overdag' wisse
lende bewolking met plaatselijk
enkele buier.', matige, tijdelijk
krachtige Westenwind, koel u«eer
PRINSES JULIANA VOOR DE
RADIO
Zondagmiddag 26 Augustus, half
een, houdt H.K.H. Prinses Juliana
een toespraak voor Herrijzend
Nederland, over de gezamenlijke
inzameling van de Stichting 1940-
'45 en Nederlands Volksherstel.
II
Dit bekende spelletje, maar dan
heel ernstig, speelt Mac Arthur
met zijn vrienden Nimitz en
Mountbatten met vandaag te be
ginnen met de Japanners: zij heb
ben opdracht, al hun schepen in
de Japansche wateren te doen
dan geloovfen wij dat de Regeering i bi:iven wa h
goed doet, haar adviseurs met te I "'«ven waar ze zijn en niet meer
eenzijdig te zoeken in de kringer.;
waar nog steeds' een zekere zuive
ringsziekte heerscht, maar meer nog1
in de kringen d'Ie objectief vatbaar
zijn voor Nederlandsch rechtsgevoel.
Minister Schermerhorr.1 is de man,
die weet, dat het dien kant uit'
moet. Want hij zei het verleden
week voor de rad'io zoo schoon;
„Het gaat er thans om, zoo spoedig
mogelijk maatregelen te nemen, die
de geheele behandelir.-g van deze
zaak een stap dichter brengen bij
het normale rechtsbestel, zooals dat
voor den oorlog de trots van het
Nederlandsche volk uitmaakte".
Booze krantenartikelen en woedende
telegrammen van lieden die na veel
leed er; misère begrijpelijk hun
ever/wicht èn rust-van-gemoed nog
niet hebben teruggevonden, mogen
d'e Regeering niet van dit goede pad
afbrengen.
DE BULGAARSCHE
VERKIEZINGEN
Indien de Bulgaarsche regeering
vóór heden, Zaterdag, middar-
nacht, geen door de controle-com
missie geformuleerde mededeeling
heeft ontvangen, acht zij zich ge
rechtigd aan te nemen dat de Big
Three de Bulgaarsche verkiezingen
als een interne aangelegenheid be
schouwen, en deze verkiezingen
zullen dan gehouden worden op
26 Augustus, zooals was vastge
steld.
De Kwomintang, de partij van
Tsjang Kai Tsjek, heeft goedkeu
ring gehecht aan het Chineesch-
Russische verdrag.
Automatisch telefoonverkeer is
met ingang van 25 Augustus we
derom mogelijk van Amsterdam
naar Rotterdam, echter niet in
omgekeerde richting.
te verplaatsen. Men kan aanne
men, dat elke beweging, in strijd
met dit bevel tot moeilijkheden*
aanleiding zou kunnen geven, de
kanonnen zouden zonder twijfel
sprekenBlijf waar je zit, en
verroer je niet, Japansche zeelui,
want de komende invasie van de
Amerikaansche en Britsche vloot
gaat beginnen!
Domei weet voorts te melden,
dat de Japansche Regeering be
kend gemaakt heeft, dat de ont
scheping van geallieerde bezet
tingstroepen op Kioesjoe op 1
September a.s. begint. Zooals men
weet, zal de bezetting van Tokio
morgen beginnen. Volgens de Ame
rikaansche radio zal begin Sep
tember ook de officieele overgave
van de Japansche troepen in Chi
na ten getale van ruim 1 millioen
plaats vinden te Honkong!
Russische luchtlandingen
zou Japan betreuren!
Een te New York opgevangen
radiobericht van het Japansche
hoofdkwartier, een boodschap be
vattend voor Mac Arthur, deelt
mede, dat Moskou aangekondigd
heeft, dat de Sovjet-Unie voorne
mens is luchtlandingstroepen naar
het Japansche eiland Hokkaido te
zenden. Indien deze aankondiging
van de Sovjet-Unie op waarheid
zou berusten, zou zij, aldus de
boodschap, door de Japansche
regeering ten zeerste worden be
treurd, „daar deze laatste haar
best doet aan alle verlangens van
Mac Artuhr te voldoen door leger
en vlootstrijdkrachten en de bur
gers onder de meest strenge con
trole te stellen".
Intusschen zetten de Russen,
volgens hun legerbericht, hun op-
marsch „langs de aangewezen we
gen" voort. Russische luchtlan
dingstroepen zijn bereids geland
in Korea, te Kanko „en bij een
andere plaats". Naar Reuter uit
Londen meldt zou de Sovjet-re
geering in het verdrag met China
beloofd hebben, de souvereiniteit
van China over Mandsjoerije te
eerbiedigen. De Gaulle heeft ten
aanzien van Indo-China verklaard,
dat een spoedig herstel van de
'Fransche souvereiniteit in Indo-
China voor Frankrijk van essen
tieel belang is. De Russen hebben
in het gebied van Moekden geal
lieerde krijgsgevangenen bevrijd,
t.w. 1670 officieren en manschap
pen en 28 generaals.
Naar d'e meening van de K.N.A.C.
zal het motorwegverkeer in Neder
land' zich na korteren of langeren
tijd ontwikkelen tot minstens 21/*
3 voudige van Mei 1940. hetgeen
neerkomt op 6 tot 700.000 motorrij
tuigen.
De K.N.A.C. heeft dit feit onder
de aandacht van den minister ge
bracht daar thans het niet-weerkee-
rende oogenblik is aangebroken, d'at
de overheidsorganen, die den weder
opbouw van verwoeste stadsgedeel
ten en andere bewoondte oorden ter
hand zullen nemen, of daarop toe
zicht zullen uitoefenen, in hun plan
nen, op onbekrompen wijze rekening
met de toekomst van het wegver
keer kunnen houden. Gedacht wordt
aan voldoende breedte wegprofielen,
veilige wegkruisingen; gescheiden
verkeerssoorten, flinke parkeergtele^
genheden, centrale garages enz.
Het Dagelijksch Bestuur van de R.K. Staatsparty en het Cen
trum voor Staatkundige Vorming publiceeren een bekendmaking,
waarin de Katholieken van Nederland met aandrang worden
uitgenoodigd, actief mede te werken aan de oplossing van de
vele vraagstukken, waarvoor de geestelijke, maatschappelijke en
staatkundige wederopbouw van het vaderland ons plaatst. Daar,
zoo vervolgt de oproep, het bjj de huidige gebrekkige communi
catie-middelen onmogelijk is, deplaatselijke of gewestelijke stu
die-centra vanuit een centraal punt te gaan oprichten, terwijl
anderzijds de tijd dringt, roept het centrum de medewerking in
van alle plaatselijke en gewestelijke instanties uit het katholiek
maatschappelijk en cultureel leven, teneinde door eigen initiatief
te komen tot de vorming van plaatselijke of gewestelijke studie
centra.
Met het verzoek tot aanslui
ting bij" het Centrum voor Staat
kundige vorming wende men.
zich tot het secretariaat. Tot
deelneming aan het Centrum
kunnen ook niet-leden der R.K.
Staatspartij, die aan het gesprek
in eigen kring behoefte gevoelen,
toegelaten worden Cfp verschil
lende plaatsen in het land zijn
reeds vereenigingen of studie
clubs gevormd, die geheel of ge
deeltelijk tot doel hebben de
staatkundige vraagstukken van
den komenden tijd in eigen ver
band en onafhankelijk van de
R.K. Staatspartij te bestudeeren.
Indien deze vereenigingen of
clubs zich bij het Centrum voor
Staatkundige vorming willen aan
sluiten, gelieven zij zich met het
verzoek daartoe te richten tot
het secretariaat.
(Vervolg 2de pag.)
Mr. FELHOEN KRAAL VRIJ!
Geen licht geval
Naar het „Vrije Volk" meldt,
is de heer Mr. Felhoen Kraal,
een beruchte politieke collabo
rateur uit Wormerveer, en o.a.
Nazi-gedeputeerde van Noord-
Holland onder het regiem van.
Backer, op last van het M.G.
door de POD vrijgelaten. Over
dit geval bestaat in de Zaan
streek veel opschudding.
In-het Tangervraagstuk is op de
Viermogendhedeneonferentie over
eenstemming bereikt ten aanzien
van het herstel van het interna
tionale statuut.
Als belangrijkste gebeurtenis
van de afgeloopen week moet'
het bezoek van De Gaulle aan
Washington worden vermeld.
Reeds spreken sommige Fran-
sche bladen van een Fransch-
Amerikaansch bondgenootschap,
dat tezamen met het reeds be
staande met Rusland en het on
vermijdelijk komende met En
geland een volstrekte mate van
veiligheid zou opleveren. Feite
lijke bijzonderheden omtrent het
besprokene zijn nog niet gepu
bliceerd. President Truman heeft
verklaard zeer aangename be
sprekingen te hebben gevoerd
met De Gaulle. Vermoedelijk zou
hij De Gaulle nog weer ontmoe
ten vóór diens terugkeer naar
Frankrijk. Tusschen de Fransch-e
en Amerikaansche ministers van
buitenlandsche zaken zijn alle
kwesties, die tusschen beide lan
den hangen, besproken. Een de
zer onderwerpen is waarschijnlijk
Indo-China.
„OP HUN EIGEN MANIER'!
Sovjet-blad over de rede
van Bevin
Het Russische blad „De Roode
Ster" zegt in zijn commentaar op
de rede, die de nieuwe Britsche
minister van Buitenlandsche Za
ken, Ernest Bevin, in het Lager
huis heeft gehouden, dat slechts
de Conservatieven daarover tevre
den waren, doch dat de socialis
ten zich teleurgesteld gevoelden.
Het blad legt er den nadruk op,
dat in Bulgarije, Roemenië, Joego
slavië en Hongarije vrije demo
cratische regiems heerschen en
dat deze regiems „zich op hun
eigen manier zullen ontwikkelen"
in weerwil van hetgeen die men
schen zeggen, die zich „geen de
mocratie kunnen voorstellen, waar
in reactionnaire en profascistische
elementen niet den boventoon voe
ren"!
HERDENKINGSWEEK
„STICHTING 1940—1945"
In den afgeloopen winter gaf H.M.
de Koningin Haar voornemen te
kennen om te zijner tijd de slacht
offers van den binnenlandschen ver
zetsstrijd in den meest ruimen zin
van het woord, geldelijk te steunen.
Gevolg gevend aan dit voornemen,
deed H.M. de Koningin ln Juni j.l«
een bedrag van f500.000.- overschrij
ven op de rekening van de „Stich
ting 1940'45". Onze Landsvrouwe
gaf het voorbeeld.... Elk goed Ne
derlander volgel