NIEUW
Herstel van christelijken geest
in de samenleving
verder toegelicht door
Minister Lieftinck
De inlevering
VRIJDAG 14 SEPTEMBER 1945
BUREAUX-
Grootsch plan van de K.A.
in Nederland
Commissaris der
Koningin in Noordholland
EISENHOWER
EN CLARK BIJ DEN
PAUS
WIE BEVEELT IN
JAPAN?
Groente- en fruitbonnen
BROOD IN PLAATS VAN
AARDAPPELEN
Drie Liter Petroleum
op bon 637
Radiorede van
Gouverneur-Generaal
Nieuwe toestand in
Tanger aanvaard
Visschers omgekomen
Extra kaas en meer
peulvruchten
Mgr. Dr. van Noort
gehuldigd
CIROSTORTING
TOT 25 SEPTEMBER
ft
Jonkers,
de Rijks
Utrecht,
41e JAARGANG NUMMER 18730
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
Buiten God is 't nergens veilig (Vondel)
Abonnementsprijs I 1.10 per maand; l 3.30 per kwartaal
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
DEN HELDER
Loudsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Muienstraat 52
Telefoon 459
~>v
„De Katholieke Actie luidt de stormklok. Ons volk bevindt zich
in zedelijk opzicht op een hellend vlak. Het glijdt, de oorlog is ten
einde, maar zijn erfenis woedt voort. Honderdduizenden moeten
een vast besluit nemen: geen leugen en bedrog meer, geen bande
loosheid en egoïsme. Wjj moeten zelf en radicaal beslissen over
het herstel van huwelijk en gezin, over het opnemen van het werk,
over de hulp aan noodlijdenden, over het zoeken van onze vreugde
in het medehelpen aan den wederopbouw, daar waar onze hand
werk vindt." Dit zeide dr. ir. F. Ph. A. Teilegen, waarnemend
voorzitter en leider van de maatschappelijke vorming van de Ka
tholieke Actie in het Aartsbisdom, in een conferentie over de aan
staande actie van dit katholieke werk.
Het Nationaal-Socialisme heeft
getracht de Kerk te isoleeren
van het maatschappelijk leven.
Gedwongen door de omstandighe
den heeft de K. A. zich in de
oorlogsjaren moeten terugtrekken
op zuiver religieus terrein, thans
zal evenwel weer systematisch
de actie op het maatschappelijk
gebied worden gericht. Omdat
geestelijk herstel en vernieuwing
op eik terrein noodzakelijk is
en anderzijds doeltreffende actie
vraagt om gericht te worden op
bepaalde, duidelijk omschreven
objecten, zal dit jaar alle aan
dacht en activiteit op de ver
nieuwing der volkszeden worden
gericht. De tucht in het volks
leven, de zedigheid en de stijl
van dit leven zullen daarbij- ach
tereenvolgens op den voorgrond
worden gesteld. Voor het consta-
teeren van de kwalen worden
enquêtes onder deskundigen ge
organiseerd. Naar aanleiding van
de resultaten daarvan zullen
brochures en folders worden
verspreid.
Tijdens deze conferentie heeft
Rector Dr. A. Olierook, voorzitter
der Katholieke Actie in het Bisdom
Haarlem, een uiteenzetting' gegeven
over de grondslagen van het mo
derne leekenapostolaat, dat de K. A.
beoogt. Hij bestempelde haar als 'n
nieuwe strategie der Kerk, die ver
band' houdt met den groei der ge
meenschapsgedachte in de Kerk. De
K. A. is uitsluitend voor leeken, die
»n de wereld leven, en beoogt paal
en perk te stellen aan de toenemen
de ontkerstening van het openbare
leven. 'De actie beoog't tot kernvor
ming te komen, doch wil daarnaast
een levend contact met de massa
leggen. Zij wil via cd katholieken,
die er aau deelnemen, doordringen
in de beroeps- en ontspanningsmi
lieus teneinde ook daar het Chris
tendom de plaats te hergeven, waar
op het recht heeft. Op d'eze wijze
hoopt men het politieke leven, het
zakenleven, het ontspanningsleven,
de kunstwereld en de wetenschappen
weer var.' christelijken geest te door
dringen. Deze wereldlijke milieus
moeten van binnen uit en door lee
ken worden gekerstend omd'at de
priesters er doorgaans buiten staan.
Dr. Olierook stelde in .het licht,
dat de eigen werkzaamheid van d'e
K. A. een aanvulling en voltooiing
eischt door d'en arbeid varr verschil
lende instellingen en vereeniglngen,
die zich niet rechstreeks het aposto
laat ten doel stellen, zooals jeugd'-
vereeniglngen sociale en charitatieve
organisaties.
,,De K. A. stelt zich ten doel", zoo
zeide Dr. Olierook tenslotte, „om in
TOCH VRIJDAG!
Voortaan zal op de bonnen,
die des Vrijdags worden
bekend gemaakt, des mid
dags van 12 uur af gekocht
en afgeleverd mogen wor
den. Van deze regeling zijn
uitgezonderd de bonnen
voor melk en aardappelen.
Voor deze bonnen blijft het
voorschrift gehandhaafd,
dat eerst des Maandag tot
aflevering mag worden
overgegaan.
den komenden tijd' op zoo breed mo
gelijken g'rondslag 'n actie te onder
nemen welke d'en geestelijken op
bouw van het ^vaderland in christe-„
'lijken zin beoogt. Het is bekend, dat
in d'e jaren van de bezetting vele
geestelijke waarden van ons volk
ernstig' schade hebben geleden. Eer
bied' voor goede zeden en openbare
eerbaarheid voor recht en eerlijk
heid, voor liefde en rechtvaardig
heid is' ondermijnd. Verdediging varj
het gezin, waardigheid en voorrech
ten van d'en arbeid, herstel van de
gaafheid der rechtscode, staatsop
vatting overeenkomstig den christe
lijken geest. Dat zijn de beginselen,
volgens welke wij de geestelijke ge
zondmaking van ons volk zullen
willen bevorderen."
Ter bereiking van deze doeleinden
heeft de actie een nauwkeurig om
schreven jaarprogramma opgesteld.
Men zal er méér van hooren.
Met ingang van 15 September
a.s. Is tot commissaris der Ko
ningin in de provincie Noord-
holland benoemd dr. J. E. ba
ron de Vos van Steenwijk, thans
waarnemend.
Generaal Eisenhower en
Generaal Mark Clark, de
Amerikaansche bevelhebber
in Oostenrijk hadden een
audiëntie bij Z. H. den Paus,
welke 25 min. duurde en in
hoofdzaak handelde over den
toestand in Duitschland en
Oostenrijk, Daarna brachten
beide generaals een bezoek
aan de Sint Pieter.
Het Japansche kabinet is in
buitengewone zitting bijeen ge
roepen om de bevelen van Mac
Arthur tot arrestatie van de le
den van het Japansche kabinet
ten. tijde van Pearl Harbour te
bespreken.
Het Centraal Distributiekan
toor maakt bekend, dat het pu
bliek in alle distributiekringen in
het Noorden des lands bon 638
der 6e noodkaart voor fruit in
moet leveren, en wel uiterlijk
op Zaterdag 22 September a.s.
Men'zal op deze bonnen groente
resp. fruit kunnen betrekken van
30 September tot en met 27 Oc
tober 1945.
Van re&eeringswege zal een com
missie worden benoemd voor de zorg
over de in den lande opgerichte en
nog op te richten oorlogsmonumen
ten.
De Gemeentelijke Universiteit van
Amsterdam zal 17 September a.s.
worden heropend, de nieuwe reotor-
magnificus Prof. Dr. M. W. Woerde
man aanvaardt dan zijn functie.
Donderdagmiddag heeft de mi
nister van financiën, prof. mr.
P, Lieftinck, tijdens een pers
conferentie te 's-Gravenhage een
nadere toelichting gegeven in
verband met gerezen vragen
naar aanleidng van de aangekon
digde maatregelen op het gebied
der monetaire zuivering.
De minister begon zijn uit
eenzetting met een beroep te
doen op alle betrokkenen, om
door onderlinge samenwerking
de moeilijkheden die zich zullen
voordoen gedurende de inleve-
ringsweek, tot het kleinst moge
lijke minimum terug te brengen.
Zoo zou hg het bijvoorbeeld ten
zeerste op prjs stellen indien de
werkgevers bereid waren aan
hun arbeiders, die niet over vol
doende geld Jbeschikken om zich
de f 10.nieuw geld per persoon
aan te schaffen, een voorschot
te verleenen. Evenzoo is het van
veel belang dat de kleinhandel
zoo noodig door het verleenen
van crediet zjn vaste klanten
in staat stelt hun normale aan-
koopen te verrichten.
Voorts kunnen werkgevers de
overheid en zichzelf van dienst
zijn door hun arbeiders en em
ploye's in staat te stellen via hun
bemiddeling het nieuwe geld te
krijgen en het oude geld in te
leveren. Hij zou het waardeeren
indien de pers op deze aspecten
de aandacht
in het bijzonder
wilde vestigen.
Publicatie van de blok-
keeringsvoorschriften op
26 Sept. a.s.
In de tweede plaats merkte de
minister op, dat de Beschikking
Geldzuivering 1945 niets bevat
over deblokkeering. Dit is met
opzet geschied. De deblokkee-
ringsvoorschriften zullen worden
gepubliceerd op 26 September,
derhalve zoodra de blokkeering
een feit zal zijn. Bijzonderheden
over de deblokkeering kunnen
dus thans nog niet worden me
degedeeld.
Hg herhaalde echter dat men
zich in dit opzicht niet ongerust
behoeft te maken.
Een opmerking is in dit verband
van belang, namelijk dat men zijn
oude geld zooveel mogelijk inlevert
bij de instelling, waar men reeds een
rekening bezit. In het algemeen zal
men hiervan bij de d'eblokkeering'
profijt trekken.
Ter toelichting op de reeds' gepu
bliceerde beschikking, deelde de mi
nister mede, dat artikel 2 inhoudt,
dat al het thans circuleerende pa
piergeld wordt ingetrokken en moet
worden ingeleverd'.
Spoedig alsnog mogelijkheid
tot Inlevering van 1000 en
500 gulden biljetten.
Ook de bankbiljetten van de Ne-
derlandsche Bank die 'reeds eerder
aan d'en omloop waren onttrokken,
zullen in de inleveringsweek nog
kunnen worden ingeleverd, met uit
zondering slechts van alle biljetten
van f 100.—.
Vermindering van het
aardappelrantsoen
Door verschillende oorzaken is er
een achterstand ontstaan in den aan
voer van aardappelen. Om dezen
achterstand in te loopen is het nood
zakelijk gebleken, dat gedurende de
distributieperiode van 16 t.e.m. 29
September a.s. het aardappelrantsoen
voor personen van 4 jaar en ouder
per week met een kilogram wordt
verminderd.
In verband hiermede wordt de gel
digheidsduur van alle voor d'e week
van 16 t.e.m. 22 Sepember aangewe
zen aardappelbonnen verlengd tot en
met 29 September a.s. Voor de week
van 23 t.e.m. 29 September zal dan
voor personen van 4 jaar en ouder
nog een bon van een kilogram wor
den aangewezen. Voqj; personen van
14 t.e.m. 20 jaar wordt voor die week
bovendien de normale toeslagbon
voor één kilogram aangewezen.
Als compensatie voor het vermin
derde aardappelrantsoen wordt voor
de periode van 16 t.e.m. 29 Septem
ber 800 gram brood beschikbaar ge
steld, hetwelk verkrijgbaar zal zijn
op de bonnen A. B en C 697 der 6e
noodkaart.
Het Centraal Distributiekan
toor deelt mede, dat met ingang
van 17 Sept. a.s. in het Noorden
des lands, dus in de provincies
Noordholland, Zuidholland be
noorden het Haringvliet, Utrecht,
Gelderland benoorden de Waal,
Overijssel, Drenthe, Groningen
en Friesland, bon 637 der 6e
noodkaart is aangewezen voor
het koopen van drie liter petro
leum. Deze bon is geldig tot en
met 20 October 1945. In verband
met de bevoorrading van den
handel is het mogelijk, dat de
petroleum niet overal onmiddel
lijk verkrijgbaar zal zijn. Voor
inlevering der bonnen is evenwel
niet geoorloofd.
Zeer binnenkort zal een nadere be
schikking worden gepubliceerd, welke
de mogelijkheid opent, om biljetten
van 500 en 1000 gulden alsnog' in te
leveren onder bepaalde zeer strenge
voorwaarden. De minister is r.iet van
plan, de menschen die gerechtvaar
digd' dit bezit hebben verkregen, de
d'upe te laten worden van hun inder
tijd genomen besluit, deze biljetten
niet in te leveren.
Spoorwegen nemen oud bankpapier
tot en met 30 September aan. De
eenige uitzondering op de ongeldig-
verklaring is deze, dat de Ned'erland-
sche Spoorwegen tot en met 30 Sep
tember gerechtigd zijn. oud bankpa
pier aan te nemen. Dit is uiteraard
bepaald ten einde het reizen ook ge
durende de inleveringsweek mog'elijk
te maken.
Wat betreft de uit te reiken
geldkaarten
wees de minister er op. dat de geld
kaarten A. en d'e geldkaarten B. wat
hun waarde betreft gelijk zijn.
De inlevering in kleinere
gemeenten.
Wat de inlevering van het oude pa
piergeld betreft, verklaart de mi
nister, d'at dit bij de kantoren der
posterijen en bij de leden van de be
drijfsgroepen, effectenhandel, han
delsbanken, landbouwcredietbanken
en spaarbanken kar.' geschieden.
Ten aanzien van d'e kleinere ge
meenten, waar voornoemde instel
lingen niet aanwezig zijn, bestaat de
mogelijkheid, dat de inlevering bij
de burgemeesters plaats vindt. Ten
slotte zal ook inlevering bij de be
lastingkantoren mogelijk zijn.
De wijze van inlevering.
Van bijzonder belang is het dat de
houders van geldkaarten ten hoogste
driehonderd gulden mogen inleveren.
De minister adviseerde daarom
'dringend' er zorg voor te dragen, dat
men het bedrag', dat men boven drie
honderd gulden contant geld bezit,
uiterlijk 25 September a.s. stort bij
een commissionair, bank. spaarbank
of giroinstelling. Voor een vlotten
gang van zaken is het gewenscht,
dit zoo spoedig mogelijk te doen.
„Hoe eerder, hoe beter" adviseerde
de minister in dit verband.
Daarbij is het zeer raad'zaam dit
in te leveren g"eld' ter bespoediging
var.' de behandeling bij de banken te
sorteeren in verschillende coupures,
met hetzelfde beeld naar boven.
Overlegging van een lijstje, waarop
de specificatie van het geld' is ver
meld, ls daarbij ten zeerste ge
wenscht.
In de serie radiotoespraken
„op de brug" zal hedenavond do
Gouverneur-Generaal Jhr. Mr.
A. W. L, Tjarda van Starken-
borgh Stachouwer een persoon-
ijk woord richten tot het Ne-
derlandsche volk.
Reuter meldt uit Madrid dat
de Spaansche regeering het her
stel van het internationale re
gime in Tanger erkent.
Alle troepen onder Spaansche
controle zijn nu teruggetrokken
uit Tanger, ook de twee inboor
lingenbataljons die als laatsten
waren achtergebleven.
De berichten over opheffing van
het Partijverbod in Spanje wor
den officieel tegengesproken.
Woensdagmorgen is het vis-
schersvaartuig Arnemuiden 35 in
het Oostgat nabij Westkapelle
op een mijn geloopen. De gevol
gen waren verschrikkelijk. Het
schip vloog in de lucht en van
de vijf opvarenden kwamen er
vier om het leven. Een opvaren
de kon door een nabij varend
schip worden gered.
In de nieuwe bonnenlgst is
bon 621 aangewezen voor ex
tra rantsoen van 200 gram
kaas.
Voor de provincies Noord
en Zuidholland, Utrecht en
Gelderland zal daarop bui-
tenlandsche Cheddar-kaas, in
de overige provincies Holland-
sche kaas, worden geleverd.
Het peulvruchten-rantsoen
is voor de komende 14 dagen
verhoogd van 250 tot 500 gr.
Bij het afscheid van Mgr. Dr.
G. C. van Noort als Deken van
Amsterdam werd hem door den
wnd. Burgemeester, de gouden
eeremedaille met oorkonde van
de stad aangeboden, voor het
profijt dat niet alleen de Katho
lieken ,maar heel Amsterdam
van zijn wetenschap en gaven
van hoofd en hart heeft gehad,
Het ministerie van Financiën deelt
mede, dat in verband met de maat
regelen tot zuivering van het geld!
de postcheque- en girodienst met
ingang' van Donderdag 13 September
tot nader order is gesloten, voor de
in ontvangstneming van opdrachten
tot' overschrijving en uitbetaling.
Opdrachten tot uitbetaling,
die op 12 September niet door het
Centraal Girokantoor zijn afgehan
deld, worden niet meer in behande
ling g«erromen.
De op 13 September op het Cen
traal Girokantoor aanwezige op
drachten tot overschrijving word'en
afgehandeld.
De sluiting was reeds Donderdag
noodzakelijk door den achterstand!
van den postcheque- en girodienst,
die nu gelegenheid krijgt om de di
verse rekeningen tot d'en -eigenlijke^
blokkeermgsdag bij te werken*.
Tenslotte zij er nadrnkkelijk op
gewezen, dat storten bij de postkan
toren op postrekeningen tot en met
25 September mogelijk blijft en dat
postcheques, waarvan de adviezen
reeds op de uitbetalingskantoren be«
rusten, tot en met 25 September doof
die kantoren worden uitbetaald.