NIEUW
IJMUIDER VISSCHERS
STAKEN Zij willen - - meer tabak
OOK SALAZAR KRI|GT HET
MQEILIIK
DINSDAG 16 OCTOBER 1943
BUREAUX
Geen uitersten Verklaring van dr. van Mook
Onderhandelingen met alle
groepen - Ook met Soekarno?
Borms
Geen onderhandelingen
met Soekarno
Japan heeft' 78 millioen
inwoners!
De overgang naar een meer
democratisch Portugal
Slachtoffers der
Japansche kampen
Drie Nederlanders gedood
te Ga roet
(2aalsle nieuws
Laval gevonnist
1945
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
Bulten God ta 't nergens veilig (Vondel)
Abonnementsprijs f 1.10, per maand; I 3.30 per Itwsrts»!
41* JAARGANG NUMMER 18731
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
HOORN
Draafsingel 59
Telefoon 4712
DEN HELDER
Loudsgracht 69
Telefoon 23B3
SCHAGEN
Muienstraat 52
Telefoon 459
DE INDISCHE KWESTIE is in een
acuut stadium gekomen d'oor c!e
oorlogsverklaring van de extre
misten. Heden komt de zaak in d'e
Tweede Kamer aan de orde en de
volksvertegenwoordiging staat voor
het feit, dat ze niet alleen een ver
klaring van den Minister van Over-
zeesche Gebiedsdeelen zal moeten
aanhooren over dé gebeurtenissen in
Indonesië, maar ook de redenen van
het ontslag van den Gouverneur-Ge
neraal. die vijf weken geleden als
een held ons vaderland' werd bin
nengehaald en in wiens inzicht de
Regeering nu plotseling geen» ver
trouwen meer heeft.
Intusschen moeten uitersten in de
Indische kwestie worden vermeden,
hoe moeilijk d'at zal zijn, door de
ontwikklingen, welke de zaken heb
ben genomen. Ging het eerst nog om
de vraag, of Nederland' inzake de
staatkundige hervormingen verder
zou gaan dan in de redevoering van
de Koningin van December 1942
toegezegd, thans kan het daar in
eerste instantie niet meer om gaan.
Nu moet eerst de revolutie van d'e
extremisten „beredderd" worden, en
al zullen ook daarbij uitersten moe
ten worden vermeden, zonder wa
pengeweld' zal het wel niet kunnen
en zonder meer dient dan ook de
eisch der communisten en andere
extremisten in ons land te worden
afgewezen, dat geen troepenvervoer
naar Indië meer moet plaats1 hebben.
Dit troepenvervoer, al te zeer ver
traagd door de vreemdsoortige
scheepvaartpolitiek van onze bond-
genooten, moet veeleer in versneld'
tempo plaats hebben.
|%AT MEt MANNEN als Soekarno
u niet kan word'en onderhandeld,
sprak en spreekt van zelf. Het
spreekt nog van zelf. Het misver
stand. dat tusschen van Mook en
Logemann is uitgebroken, kan daar
in geen verandering brengen. Een
misverstand' moet dit zijn. Van Mook
toch wilde volgens d'e berichten Soe
karno van overleg niet uitsluiten, de
Regeering staat op het standpunt,
dat d'it absoluut uitgesloten is' en zij
heeft daarbij zonder twijfel het volk
op haar hand.
Uit verschillende gebeurtenissen,
ook uit het onslag van den G.G., kan
overigens worden afgeleid', dat de
Regeering weet wat zij wil. Een
vaste lijn. als zou die naar sommiger
meening verkeerc.' zijn, is beter, dan
een slap heen en weer gewlegel, geen
standpunt van vleesch noch visch
alstublieft. En toch ook geen uiter
sten. welke in deze precaire zaak
niet zouden passen.
Geen uitersten, ook niet als straks,
moge het zijn spoedig, „in veiligheid
en vrijheid van gedachte en uitdTuk-
king" de regeling der staatkundige
hervorming aan d'e orde komt. Zon
der twijfel zal hier de doorslag moé
ten geven de vraag, of het Indonesi
sche volk politiek rijp is voor ver-
doorgevoerd democratisch bestel. Tot
voor den oorlog was het dit, naar
algemeen gevoelen, niet. Of de oor
log ertoe bijgedragen heeft, op dit
puftt het Indonesische volk in het
juiste evenwicht te ontwikkelen, karj
minstens genomen betwijfeld wor
d'en.
Nederland zal echter tot vergaande
hervormingen bereid zijn. Alleen
niet tot een avontuur, d'at zooge
naamd in naam der democratie het
zwaarbeproefde Indië uitlevert aan
de demagogie van onverantwoorde
lijke elementen en raddraaiers, die
misschien wei het vermogen hebben,
om de massa op te zweepen. maar
niet, om het volk te leiden en op te
voeden en de volksgemeenschap van
Indonesië beter en gelukkiger te
maken.
De Vlaamsche activist, dr.
'August Borms, is door den Brus-
selschen krijgsraad ter dood ver
oordeeld.
f\E NEDERLANDSCHE REGEERING heeft plannen uitgewerkt
voor den toekomstigen status van Indonesië, die gebaseerd zijn
op de verklaring van H. M. Koningin Wilhelmina in 1942, verklaarde
Luitenant-Gouverneur-Generaal Dr. van Mook tegenover een aantal
journalisten. Hij zei, dat deze plannen echter niet verder in discussie
kGnden worden genomen, terwijl het geheele land in een staat van
opwinding verkeert. Als er maar eerst een zekere veiligheid en vrij
heid van gedachte en uitdrukking bereikt was, zou hjj bereid zijn
om te onderhandelen met Indonesische leiders van alle schakeerin
gen, inbegrepen dr. Soekarno.
De Nederlandsche regeering
was er zich al lang van bewust,
dat de loop van den oorlog en
de uitwerking van de Japansche
overbeersching de Indonesische
en nationalistische beweging ver
sterkt heeft en zij was in gee-
nendeele van plan dezen geest
tegen te gaan. Van Mook ging
verder: „Wij, Nederlanders, heb
ben geleerd, dat wat er van het
oude koloniale systeem is over
gebleven, moet verdwijnen."
Van Mook verklaarde, dat de
toestand op Java zeer verward is.
Er zijn bijna 100.000 Nederland
sche krijgsgevangenen en geïn
terneerden op Java en hij kon
de gedachte met verdragen, dat
het leven van deze mensehen neg
steeds in gevaar is, na alles wat
zij de laatste drie jaar hebben
moeten doorstaan. De Japanners
hebben een rassenhaat tusschen
blank en bruin veroorzaakt, om
hun eigen plannen te steunen.
Maar, voegde hij er aan toe, de
rassenhaat is even vreemd aan
de Nederlanders als zij het was
aan de Indonesiërs.
Hij was er van overtuigd, dat
een vrijwillige samenwerking tus
schen Indonesiërs, Nederlanders
en anderen, als de Chineezen, die
op het eiland wonen, Indonesië
haar volledigen status van zelf
standige natie zou verzekeren.
Naar aanleiding van het
Reuterberlcht, dat de Luite
nant Gouverneur-Generaal v.
Nederlandsch Indië, dr H. J.
van Mook, in een interview
zou hebben verklaard, dat de
regeering bereid zon zijn te
onderhandelen met alle natio
nalisten, met inbegrip van
Soekarno, deelf de regeering
mede, dat dit bericht noodza
kelijk op "een misverstand moet
berusten. De regeering heeft
den Luitenant Gouverneur-
Generaal uitdrukkelijk in te.
gengestelden zin geïnstrueerd
en het is haar trouwens be
kend, dat de heer van Mook
dit standpunt volledig deelt.
i i ii- ii \m^
Het 1ste Regiment Jagers is Zondag vanuit Utrecht naar Indië
vertrokken. Op het Centraal Station nemen familieleden en ver»
loofden afscheid van de vertrekkenden. Foto: 't Sticht-P.
Japan heeft 78 millioen inwo
ners, hetgeen 5 millioen meer is
dan in 1940. Dit cijfer is het re
sultaat van de volkstelling van
1944 en werd tot op heden nooit
gepubliceerd, want het was een
„militair geheim".
Op het Binnenhof te Den Haag
heeft Z.K.H. Prins Bernhard een
25-tal Geallieerde Officieren ge
decoreerd waarbjj o.a, aanwezig
waren de Engelsche Gezant Sir
Neville Blande en de Amerikaan-
sche Gezant Stanley Hounbeck.
Tijdens het spelen der volks
liederen, van links naar rechts:
de Amer. gezant Stanley Houn
beck, Z.K.H. Prins Bernhard en
de Engelsche gezant Sir Neville
Bland. Foto: Thuring-P.
Bij de Zusters van Moerdijk,
die tengevolge van de verwoes
ting van haar klooster zich in
Vught gevestigd hebben, kwam
bericht binnen, dat van de 29
zusters, die in de missie op Su
matra werkzaam waren, er 11 in
de Japansche gevangenkampen
zijn overleden.
Pt E POLITIEKE CRISIS in Portugal zal, binnen de volgende drie
dagen zijn hoogtepunt bereiken, zoo meldt Reuters correspon
dent te Lissabon. Donderdag zal de candidaatstelling plaats vinden
voor de over een maand te houden verkiezingen; en zooals bekend
heeft de oppositie verklaard, dat zij deze zal boycotten tenzij deze
zes maanden uitgesteld zullen worden en er bepaalde voorwaarden
voor vrijheid worden toegestaan. Wanneer Salazar niet eenigszins
toegeeft, zal de strijd in een nieuw en gevaarlijker stadium komen.
De landweerreserve heeft aanzegging gekregen zich voor onmiddel
lijke opkomst gereed te houden; het leger houdt manoeuvres met
alle tanks, machinegeweren en pantserauto's die kortgeleden door
Engeland aan Portugal zijn afgestaan onder de Azoren-overeen-
komst. Ook de politie verkeert in alarmtoestand.
De Portugeesche dagbladeige
naren zijn in vergadering bij
eengekomen om ta beslissen hoe
zij hun belangrijke collega „Dia-
rio Popular" die verboden is we
gens het weigeren van een hoofd
artikel van Salazar, te steunen.
Wanneer zij allen uit sympathie
zouden staken, zouden zij, als
verdacht van samenzwering,
strafbaar zijn!
Alle bijeenkomsten van studen
ten en politieke vergaderingen
zijn door de autoriteiten verbo-
Gedurende de afgeloopen drie
dagen zijn 20 personen, waaron
der drie Nederlanders, door Indo
nesiërs in Garoet (Oost Preanger,
op 60 K.M. van Bandoeng) ge
dood. Japansche troepen onder
bevel van een kolonel zijn vanuit
Bandoeng gearriveerd en hebben
de volledige controle over de stad,
waar nu rust heerscht. Een Ne
derlander heeft gemeld, dat hij
met zestig andere Nederlanders
voor eigen veiligheid door de
Indonesische speciale politie 24
uur zonder voedsel was ingeslo
ten. Hun werd aangezegd, dat zij
om een uur 's ochtends terecht
gesteld zouden worden, maar
voor dat uur arriveerden vracht
auto's en pantserwagens met Ja
panners, die hen verlosten.
den; de politie luistert alle tele
foongesprekken af van de bur
gers, die de petities voor vrije
verkiezingen geteekend hebben.
De oppositie wijst erop dat het
huidige Portugal alle essentieele
kenmerken van een democrati-
schen staat mist. Zij wijzen even
eens ironisch op een meerderheid
van 93 procent, die Salazar ge
woonlijk bij zijn „verkiezingen"
behaalde naar zij zeggen wer
den de onthoudingen geteld als
stemmen, ten gunste van de re
geering en dit was ook de reden,
dat de democraten geen prijs
stelden op de kiezerslijsten ge
plaatst te worden.
Amerika zal de Oostenrijksche
regeering van Renner erkennen,
mits voor het einde van het jaar
verkiezingen worden gehouden.
Admiraal H. Kent Hewitt, com
mandant van de Amerikaansche
marinestrijdkrachten in Europa,
zal morgen en overmorgen Am
sterdam en Rotterdam bezoeken.
De Minister van Verkeer en
Energie heeft een commissie in
gesteld voor de bestudeering van
het probleem der centralisatie
van de gasvoorziening. De Bul-
gaarsche oppositie zal de verkie
zingen boycotten. Geheime on
derhandelingen zouden gaande
zijn, om Amerika te helpen aan
bases op Fransche en Britsche
bezittingen in den Atlantischen
en den Stillen Oceaan.
Pierre Laval heeft gepoogd aan
executie door het vuurpeleton,
die was vastgesteld op heden
morgen negen uur, te ontkomen
door in zijn cel in de gevangenis
van Fresnes vergif in te nemen.
Reuter meldde verder, dat door
doktoren alles in het werk werd
gesteld om alsnog zijn leven te
redden. Laval zweefde echter
tusschen leven en dood.
Nadat Laval zich van het ver
gif eenigszins hersteld had, werd
hij in de Fresnes gevangenis voor
het vuurpeleton geleid. Honder
den menschen uit het dorp had
den zich rond de gevangenis op
gesteld. Toen de schoten van het
peleton weerklonken, en men
nadien het genadeschot hoorde,
riep een oude vrouw uit! „Dat Is
het einde van dien vuilen hond".
In de omgeving van de gevange
nis was een politlecordon opge
steld om journalisten en foto
grafen te verhinderen naderbij ta
komen.
IN DE VISSCHERSHAVEN to IJmul-
den liggen momenteel bijna twin
tig trellers. d.i. de gelieel ln Ne
derland aanwezige treiler-vloot, wel
ker opvarenden niet bereid zijn naar
zee te gaan, zoolang de rantsoenen
niet worden verhoogd.
In een
zochte vergai
initiatief van
Werden de aanwezigen in kermis1 ge
steld van het resultaat van ean be.
zoek der afgevaardigden naar Den
Dit resultaat was eohter
daag.
pen weer uit varen.
nee]
Me:
besöri'
wanr.eer de schi
d'a»
Verstrekking van koffie en thee ia
in het vooruitzicht gesteld, maar
extra tabak of sigaretten zullen niet
worden verstrekt.
De leiding' der vergadering deelde
meao, d'at men "wil trachten ook de
visscher3 van Katwijk en Scftevenin-
gen bij het conflict te betrekken.
Het bestuur van den Centrales
Bond van Transportarbeider» ion he
den een vergadering beleggen met de
schippers en met de Ratwfjksche tn
Soheveningsche opvarenden, die groó-
t${ideelp bui te p het conflict staan §S
oob \voJUiig neiging vertoonen daarbij
betrokken te worden.
