NIEUW
REGEERINGSVERKLARING OVER INDlE
Historische achtergrond
der gebeurtenissen
Waardoor de revolutionaire
beweging onderschat is
WOENSDAG 17 OCTOBER 1945
BUREAUX
STAAT VAN BELEG
IN HONGARIJE
WIJ EN HET HANDVEST
Meer elecfriciteit voor de
wintermaanden
DE FIETSEN
ONZE JONGENS IN AMERIKA
NOORDHOLLANDSCH
41e JAARGANG NUMMER 18758
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
HOORN
Draafsingel 59
Telefoon 4712
DEN HELDER
Buiten God U 't „ergens veilig (Vondel) B 1 JUk M ËslSI I Ê3k 1 ïSeftof 2^ W
DAGBLAD
SCHAGEN
Abonnementsprijs t 1,10 per maand; t 3.30 per kwartaal V BGSBaaf Is Muienstraat 52
Telefoon 459
DADIO-BOEDAPEST heeft
Dinsdagavond medegedeeld:
„De staat van beleg is af
gekondigd, omdat een golf
van moorden en beroovingen
over het land gaat. Iedere
moord of beroovlng of po
ging daartoe zal standrech
telijk gestraft worden. Tegen
de vonnissen volgens dit
standrecht kan men niet in
beroep gaan. Indien iemand
schuldig wordt bevonden, zal
hij binnen drie uur na het
doodvonnis terecht worden
gesteld".
Uit verschfllende streken van
Hongarije werd volgens de „New
Chronicle" melding gemaakt van
communistische demonstraties en
onrust, tengevolge van de neder
laag van de linksche partijen bij
de gemeenteraadsverkiezingen in
Boedapest.
Bij de Tweede Kamer is inge
diend een wetsontwerp tot goed
keuring van het Handvest der
Vereenigde Naties, onderteekend
te San Francisco op 26 Juni 1945.
De vraag wordt o.a. gesteld, of
medewerking voor een staat als
Nederland nog zin heeft, na de
uitvinding van de atoombom.
Deze vraag wordt bevestigend
beantwoord, met nadruk zelfs.
Het alternatief is thans: samen
werken of ondergaan. In dit al
ternatief heeft de regeering geko>
zen voor de beste tradities van
het Nederlandsche volk
Ten einde aan de ergste moei
lijkheden tegemoet te komen
heeft de minister van Handel
besloten het electriclteitsrantsoen
voor verlichting en huishoudelijk
gebruik gedurende de winter
maanden te verhoogen. Voor de
5e en 6e periode bedraagt die
verhooging 8, resp. 12 kwh en
voor de le en 2e periode 12, resp.
8 kwh per periode van ongeveer
60 dagen. Al naar gelang de 5e
periode in Augustus dan wel in
September is ingegaan, bedragen
de nieuwe rantsoenen, dus ach
tereenvolgens 20, 35, 38, en 27
kwh of 26, 38, 34 en 24 kwh.
Tegelijkertijd zijn de kook-
rantsoenen voör alleen wonende
personen met ingang van 16 Oc
tober verhoogd: voor gas van 17
M3 tot 28 M3 en voor electrici-
teit van 42,5 kwh tot 70 kwh per
periode van ongeveer 60 dagen.
Slot van 5e kolom
d'e phase der militaire operaties' in
de bevrijde gebieden zou worden
hersteld. Te weten onder het mili
tair gezag der bondgenootschappelij
ke bevelhebbers als gemilitariseerd
burgerlijk bestuur, de Ned.-Indische
civiele administratie.
In September 1944 werd met de
benoeming' van dr. van Mook tot lt.-
gouverneur-generaal de Indische re
geering hersteld'. Zij vestigde zich te
Brisbane en zette het vredeswerk
der Ned.-Indische commissie voort.
Eerst na September 1944 als het
Zuiden van Nederland bevrijd is, en
eerst goed na Mei 1945, kan Neder
land er aan beginnen te denken, zijn
mankracht te organiseeren voor de
driedubbele taak, ambtenaren te le
veren voor het herstel van het over
heidsapparaat in Indlë en strijd
krachten voor den .oorlog tegen
Duitschland en die tegen Japan. Aan
strfjd tegen Indonesiërs denkt nie
mand, integendeel, deze Nederlan
ders zijn bereid hun bloed te offeren
te hunner bevrijding.
|N DE TWEEDDE KAMER heeft de Minister van Overzeesche
Gebiedsdeelen de heer Logemann, Dinsdagmiddag de volgende
verklaring afgelegd:
Mijnheer de voorzitter.
De ernst van de situatie in Nederlandsch-Indië, de zware ver
antwoordelijkheid, die op de regeering van het Koninkrijk is komen
te rusten voor menschenlevens in en voor de toekomst van dat
rijksdeel, doen het haar uitermate welkom zijn, dat zij de gelegen,
heid heeft in deze hooge vergadering in het openbaar te mogen uit
spieken, hoe zij den toestand beoordeelt en welke haar voornemens
zijn. U zult mij willen veroorloven dit oordeel en deze voornemens
den achtergrond te geven der historie, al zal Ik mij daarbij tot zeer
enkele feiten en ontwikkelingen bepalen.
Het is U bekend, hoe uitnemend getrouw Nederlandsch Indlë
van laag tot hoog zich gehouden heeft, nadat Nederland door de
Duitschers onder den voet was geloopen. Dat neemt niet weg, dat
de aandrang tot staatkundige hervormingen van ingrijpenden aard
deor de oorlogsgebeurtenissen reeds toen zeer werd versterkt.
Men herinnei't zich uit 1939 de ac
tie van d'e Gaboengan Politik Ir.d'o-
nesia, een federatie van zeer talrij
ke Indonesische politieke en sociale
org'anisaties. voor een volwaardig
parlement. Noch de Ned'erlandsche
regeering. noch het Nederlandsche
parlement achtten toenmaals den
tijd tot ingrijpende hervorming ge
komen.
Na Mei 1940 heeft d'e Indische re
geering den voortgezetten aandrang
steeds afgeweerd met het gerecht
vaardigd argument, dat een veran
dering van de structuur van het ko
ninkrijk eerst in behandeling kon
worden genomen, nadat het Neder
landsche volk zijn stem wer vrijelijk
zou kunnen d'oen vernemen.
Vroegere beloften
Intusschen had H. M. de Koningin
in een radiorede van 10 Mei '41 de
overweging van „de aanpassing van
de structuur van de overzeesche ge
biedsdeelen en d'e bepaling van hun
plaats in het koninkrijk overeen
komstig de gewijzigde omstandighe
den" aan d'e orde gesteld. Op 16 Ju
ni 1941 kondigde d'e gouverneur-ge
neraal bij de opening van d'e Volks
raadszitting. krachtens koninklijke
machtiging een Rijksconferentie aan,
voor datzelfde doei bijeen te roepen
aanstonds na d'en terugkeer van de
regeering in het moederland en op
27 Januari 1942 openbaarde een Lon-
densche regeerlngsverklaring de ge
dachte samenstelling der Rijksconfe
rentie en haar taak, alsmede de ver
strekte opdracht aan d'e landvoogden
der overzeesche gebiedsdeelen om
tot d'e aanwijzing der afgevaardigden
over te gaan. Nederland en Indië
zouden elk 15 leden aanwijzen Suri
name en Curasao elk drie. Van de
15 leden zou de Indische regeering
er tien benoemen op aanbeveling
van den Volksraad', De conferentie
zou „het karakter dragen van een
Round tabla conference, welke alle
wenschen en opvattingen betreffende
oe positie der verscheidene gebieds
deelen binnen Rijksverband zou
kunnen bespreken en op grond! van
deze besprekingen aanbevelingen
zou kunnen opstellen".
De fundamenale rede
van December 1942
Waren de nationalistische lei
ders dus allerminst onbekend met
de door de houding van Indië ge
durende den oorlog gegroeide be
reidheid tot herziening der ver
houdingen. men zal moeten aan
nemen, dat de fundamenteele ra
diorede van H. M. de Koningin
van 6 December 1942 in Indië
niet genoegzaam en niet tijdig
is bekend geworden. Belangrijk
is ook, dat Indië onbekend bleef
met den geest van samenwerking
en vertrouwen, die tijdens en
door het verzet 'tegen de Duitsche
onderdrukking, tusschen Neder
landers en radicale Indonesische
nationalisten hier te lande was
gegroeid.
Des te meer tragisch Is liet, dat
enkele leiders die aan liet por
sitleve werk van 1940 tot 1943
geen deel hadden zich hebhen
laten verleiden door de Japan-
sche successen en zich niet heb
hen laten weerhouden door da
Japanscha barbaaroohhoden ook
tegen hun eigen volk, om aan een
Japanscha haatcampagne tegen
de Nederlanders mee te doen,
tragisch dat o.m. bekwame Pa-
rlndra- en Gerlndoleiders zich
hebben laten meesleepen ln een
revolutlonnatren opzet, zoodat
wtj van het eerste oogenbUk der
gezagshervatting af, Ik moet
hier wel duidelijk op wijzen
standen tegenover een geest en
een vorm, die explicatie met de
ze mannen uitsloot.
Immers, mijnheer de voorzitter, de
oorlogsverklaringen hadden ln Indlë
een vertrouwen doen groeien en Irj
Nederland een begrip gewekt voor
de nationale aspiraties der Indone
siërs. die beide een sollden grondslag
schenen te vormen voor een Rijks
hervorming, die voor d'e Indonesi
sche natie naast de Nederlandsche
een vrije en waardige plaats zou
bieden.
Mijnheer de Voorzitter, Ik kom
over die Rijkshervorming' natuurlijk
nog uitvoerig te spreken. Vooraf
vervolg ik mijr.' fe'itenexpose.
Sedert 7 December 1941 bevindt
ons Koninkrijk in het Oosten zich In
oorlog met Japan. Op 7 Maart 1942
is het drama ten eind'e.
Ik mag: deze data niet noemen
zonder eerbiedige hulde te bren
gen aan allen, die toen hun plicht
deden tot het uiterste. In het
bijzonder aan den landvoogd
gelukkig voor Nederland en de
zijnen behouden wiens klaar
en recht beleid de zuiverheid van
onzen Nederlandschen naam heeft
bewaard.
Sedert Maart 1942 dan drijven In
dië en zijn regeerir.g uiteen. Laat mij
zoo kort mogelijk mogen zijn over
betg'een Japan binnen Nederlandsch-
Indië verricht. De Nederlanders
worden geheel, c.'e Ind'o-Ned'erlanders
grootendeels uit 's lar.ds administra
tie en justitie, alsmede uit het be
drijfsleven weggevaagd, vroeger of
later geïnterneerd, vernederd' en
mishandeld'. De tragische doodenlijst
ontrolt zich voor ons1 verbijsterd
verdriet lang'er en langer. Een ge
heels maatschappelijke laag is varj
alles beroofd tot op bet naakte be
staan. Maar ook de andere bevolklngs-
bestand'deelen worden zwaar be
proefd. De volkswelvaart wordt ver
nietigend' aangetast door wegvoering
der voorraden (ook van voedsel)
door stopzetting der importen, met
name van textielgoederen door het
aanzetten van tot mislukking' ge
doemde cultures als katoen de ver
nietiging van een groot d'eel d'er
theeplantages, d'oor ontwrichting van
het verkeer, door vrijwel wegvallen
van het mterinsulair goederenver
voer. Daarnaast drukken een hard
vochtige arbeidsdwang'. een bar-
baarsche politieke politie en het
trieste beeld wordt voltooid door een
teugellooze inflatie, vooral tijdens
den ondergang van het regime be
dreven.
De Britsche rijwielindustrie zal
lVa millloen rijwielen gaan fa-
briceeren, waarvan 2/3 voor uit
voer bestemd ls. De Nederland
sche regeering heeft 100.000 fiet
sen besteld.
Een kijkje in het opleidingskamp Lejeune in Amerika, waar Ne
derlandsche troepen worden opgeleid. Aandachtig worden de
aanwijzingen van den instructeur gevolgd.
Foto: Anefo-P.
IJ ET IS zoo vervolgde Minister Logemann tegen dezen actater-
grond, die naar mijn beste weten geenszins in te felle kleuren
is geschilderd, dat men de politieke activiteit der Japanners zien
mag en zich kan indenken, dat de binnenkomende geheime rappor
ten den indruk bleven wekken, dat deze veroveraars er niet in ge
slaagd waren de sympathie of het vertrouwen te winnen der be
volking. In wezen is die indruk ook wel juist. Maar weinigen zul
len in het politieke spel, door Japan gespeeld, ernst hebben gezien.
Indien wij de kracht en het anti-Nederlandsche karakter van de
door Japan ontketende revolutionnaire beweging hebben onderschat,
dan komt dit voornamelijk door twee factoren, afgezien van het
feit, dat onze inlichtingen uit de hermetisch gesloten eilandenwereld
steeds fragmentarisch zijn geweest.
indien het waar is, dat ook daar
na de historische banden voor
beide volken van groote waarde
zullen blijven, indien die Indo
nesische nationalisten gelijk heb
ben, die daarom met ons ln het
koninkrijk willen blijven, indien,
het onrecht is, wat aan Neder
landers, die zich ten volle aan
Indië gaven, aan de Indo-Neder
landers in hum eigen moederland
werd aangedaan, dan is de ver
antwoordelijkheid van deze man
nen voor den weg, dien zij meen
den te mogen kiezen, wel groot.
Waartoe die weg ook zou mogen
leiden, stellig niet tot waarach
tige, waardevolle nationale zelf
standigheid, noch tot nationale
gezondheid, geestelijk en stoffe
lijk.
Het tijdelijk gezag in
Australië.
In d'e laatste dagen voor de capi
tulatie zond' de gouverneur-generaal
een kleine groep hoofdambtenaren
het land uit naar Australië. Als Ne-
derlandsch-Ind'lsche commissie, to
Melbourne gevestigd, heeft zij al
haar aandacht besteed aan het toe
komstig' herstel van Indië. Het
„Masterplan" var.' d'en te vroeg over
leden Sitsen, het eenige gesloten
herstelplan, naar men zegt. ter we
reld', is grondslag geworden en ge
bleven, voor een stelselmatige ver
zorging van land en volk, overal,
waar het wettig gezag zijn taak
weer op zich heeft kunnen nemen.
De resten van onze krijgsmacht Wa
ven, onder eenhoofdig beheer van
den bevelhebber der strijdkrachten
in het Oosten (BSO) aan den oorlog
tegen Japan irj bondgenootsehappO»
lijk verband deelnemen. De Indische
handelsvloot, gelijk de Nederland
sche, werd voor de bondgenoot
schappelijke oorlogsinspanning ter
beschikking gesteld.
Een N.I. regeering fungeerde toen
niet meer. haar functie» werden
waargenomen door den minister van
Koloniën. Sedert begin 1944 liadW-
den de Amerikanen onder Mao Ar
thur Nederlandsch Nleuw-Guinea en
ontstond ln het zg. Civil Affairs
Agreement met d'e V.S., d» Vorm,
waarin hét wettig gezag gedurende
Vervolg ia kolorti
De eerste is dat wij onvoldoende
inzicht hebben gekregen ln intensi
teit en omvar.'g van de jeugdbewe
ging. Naar typisch totalitaire tactiek
hebben de Japanners zich meester
gemaakt van de jeugd, deze vervuld'
van een verhit nationalisme, van
enthousiasme voor Ce leuze van een
•.rooier Oost-Azië en van activisme,
en haar gemilitaneerd en
volgegoten met blankenhaat. Geluk
kig hebben zij haar slecht bewapend',
warct het is naar mijn overtuiging
haar breidellooze en crltieklooze
emotionaliteit, die thans het regime
van Soekarno medesleept in de ex
cessen. die den toestand op Java
meer en meer verduisteren.
De tweede factor is de elementaire
kracht der nationalistische verlan
gens. Het is immers in confesso, dat
de republiek Indonesië is een Ja-
pansch maaksel, geproclameerd als zij
b.v. is door den Japanschen maar
schalk TIrauchi. een poging, ge
flankeerd door soortgelijke opzetten
in Birma, Indo China, Phillppijnen,
om de overwinnende United Nations
nog zoo groot mogelijke politieke
moeilijkheden op hun weg te leggen
en de groeikiemen te bewaren van
een nieuwe Japansche Groot Azië
politiek.
De leiders van da revolutionnaire
beweging hebben dit geweten, maar
misschien juist toen zij bemerkten,
dat het een ineenstortend Japan was,
dat hun de onafhankelijkheid' aan
bood. hebben zij wellicht gemeend'
als voltrekkers d'er historie die alge-
heele onafhankelijkheid', tijdig of
ontijdig', te mogen en te moeten aan
nemen uit har.'den. die bezoedeld
waren en dus d'e hunne mede-bezoe-
deld'en.
Indien het waar is
Ik zou niet gaarne over deze
mannen als mensch stuk voor
stuk een oordeel vellen, maar In
dien het waar is, wat ik zelf
denk, dat de taak en plicht der
Nederlanders om ini de Indische
samenleving de krachten te hel
pen ontwikkelen, file zij behoeft,
geenszins ten einde zijn vervuld,
