NIEUW
SCHERMERHORN SPREEKT
Doodstraf tegen twee
Purmerender verraders
SITUATIE OP SUMATRA
RUSTIGER Een beroep op Truman
ruiterlijke taal
ZATERDAG 27 OCTOBER 1945
BUREAUX
stand,
verven.
ilkmaar
EINDE VAN EEN
ILLUSIE?
OOK RUSLAND?
DOODSTRAF TEGEN
BUNKERBOUWERS
„MET GELD SMIJTEN"
li INISTER SCHERMERHORN
fulmineerde in zijn radio
rede Vrijdagavond tegen het
smijten met geld, niet a'leen door
de overheid, maar ook door par
ticulieren. Nu zal dat smijten,
;n verband met tiet girale ver
deer wel veelal geruischloos ge
schieden! Maar waor net dan al
mogelijk is, is het een gevolg o.a.
van abnormale winst. En een
ongeloofelijk staaltje van een
mcei aan abnormale winst ver
haalt het Londensche weekblad
„Vrij Nederland". Een auto, door
d» Nederlandsen* Regeering ge
ïmporteerd, kost in Londen f 3800.
De prijs in Nederland is
f 10.000! De importeurs en agen
ten maken een winstmarge zes
maal zoo groot als vóór den oor
log en ze doen er niets voor! Is
dat geen barre onzin, die de geld-
smi'ferij in de hand werkt?'
VRIJWILLIGERS VOOR DE MARINE
DRIE VERKIEZINGEN
OP E E N DAG
41a JAARGANG
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
NUMMER 18767
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
Button God 1$ 't nergens oeiltg (Vondel)
Abonnementsprijs I 1.10 per maand; I 3.30 per kwartaal
HOORN
Draafsingel 59
Telefoon 4712
DEN HELDER
Loudsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Muienstraat 52
Telefoon 459
n NU nog
rk aanne-
ehandeling
AN OUDS
PORTUGAL, Spanje; Oostenrijk....
katholieke paradepaardje», Fran
co; Dolfuss, despoten, lieden
,;van het slag van Salazar" en derge
lijke uitdrukkingen meer, ziedaar
hoe de Vrije Hoornsche Courant zich
een oordeel aanmatigt over c'e ge
beurtenissen m de verschillende ge
noemde landen, een oordeel achteraf
onder de bescherming van den link-
schen wind, die na de nederlaag van
het totalitaire regime van Hitier en
Mussolini over de wereld waait.
Wat nu in Spanje en in Portugal
gebeurt is volgens den schrijver van
d'it artikel ,,het einde van een illu
sie". Het corporatisme van Quadrage-
simo Anno is uitgeloopen op een vol
komen mislukking, enz. Een enkel
woord daarover. Om misverstand te
voorkomen. Vooreerst is het, hoe be
grijpelijk ook van een knalrooden
socialist, een beetje goedkoop met
den nieuwen wind mee en zonder
acht te slaan op de feitelijke ver
schillen en de historische omstandig
heden, het autoritaire regiem van
Salazar m Portugal zoo smadelijk te
veroordeelen. Wij zijn voorstanders
van democratie, "maar niét van een
dogmatische onveranderlijke opvat
ting van dat begrip onder alle om
standigheden en bovendien erkennen
wij, dat in bepaalde verhoudingen en
bepaalde omstandigheden afwijkingen
van democratie geoorloofd en gebo
den kunnen zijn.
WAT LABOUR doet met zijn vol
machten-regeering in Engeland',
wat de Gaulle doet in Frankrijk
wat het huidige kabinet doet in ons
land, d'at is ook allemaal lang' niet
democratisch, maar iedereen erkent
de noodzaak ervan, dat het gebeuren
moet, in de bijzondere omstandighe
den, waarin die landen en ons land
verkeeren. En nog pas is van onver
dachte zijde erkend, dat het N.V.V.
door zijn medewerking met de nieu
we internationale van de vakbewe
ging van Parijs, weliswaar geen
,,oude vormen heeft verlaten, doch
wel die op zij heeft gezet", om dat
men meende, dat hoogere belangen
dat eischen, (in de kwestie van de
erkenning der heelemaal niet demo
cratische vakbeweging in Rusland').
Nood breekt wet. Naast het arme
Oostenrijk en het door burgerstrijd
verwoeste Spanje, was ook in Portu
gal zulk een noodtoestand, zeker zoo
erg als in ons land bijv. thans, aan
wezig. Daar zijn de maatregelen van
een autoritair bewind niet uit on
democratische machtswellust ont
sproten, maar wel uit de overweging,
dat een geslagen en geestelijk en
stoffelijk ontworteld' land, dat in zijn
diepste grondslagen was geschokt
door politiek wanbeleid en strijd te
gen geestelijke waarden, slechts door
een sterk bewind kon worden over
eind geholpen. Afgedacht van de zeer
belangrijke overweging, d'at het volk
van dat land niet een klein deel
daarvan kwalijk politiek mondig
kon worden genoemd en zoo een dei-
levensvoorwaarden voor een gezonde
democratie nauwelijk aanwezig was.
MAAR BOVENDIEN: men meene
niet, dat de corporatieve maat
schappelijke ordening, die aan
de politieke vooraf dient te gaan,
een illusie zou zijn, omdat in bepaal
de gevallen inderdaad was dat in
Oostenrijk zoo die ordening mis
lukt is. De fout van Oostenrijk was,
dat het een ordening uit den grond
meende te kunnen stampen, op een
oogenbiik. dat vestiging van een
sterk staatsgezag inderdaad dringend'
r.oodig was. De gezonde opvatting
van ..Quadragesimo Anno" echter is
voldoende bekend: stichting van or
ganen uit het economische en sociale
leven, die een deel van het staatsbe
heer met verordenende bevoegdheid'
overnemen; onder toezicht van den
staat, maar die orgar.en dienen uit
het maatschappelijk leven voort te
komen en door den staat erkend.
Deze maatschappelijke ordening,
die niet voor alle tijden en alle lan
den en alle omstandigheden als een
dogmatisch recept is uitgewerkt, in
Portugal nu ai mislukt te noemen,
omdat politieke invloeden van bui
ten-af de autoritaire politieke orde
ning Ir.' dat land weer een anderen
kant willen uitsturen, lijkt ons op
zijn minst genomen voorbarig, maar
bovendien is het zeker geen illusie,
in de kracht en dê waarde van de
beginselen der corporatieve ordening
welke o.a. in Portugal hebben ge
golden, te blijven gelooven.
Ook daarom niet; omdat het even
eens verkeerd zou zijn, uit dit jong
ste staaltje van socialistische critiek
op de corporatieve ordening den in
druk mee te nemen, dat de beginse
len van de corporatieve g-edachte,
noodzakelijk een autoritair staats-
regiem zouden meebrengen. Dat is
natuurlijk niet juist.
DIE CORPORATIEVE beginselen
zijn zeer gezond en, mits juist
opgevat en uitgevoerd, zijn ze
volkomen democratisch. Wij zullen
dat ook in ons land bemerken, waar
geleidelijk maar zeker aan de door
voering gewerkt wordt. Wij hopen
tenminste, d'at onze Regeering er aan
meewerken d'eze sociale ordening
(Vervolg in 5e kolom)
|"\E OPHEFFING VAN HET MILITAIR GEZAG zal 1 Januari a.s.
een feit zijn. Bjj deze mededeeling van den minister-president
prof. ir. W. Schcrmerhorn Vrijdagavond in zijn radiorede „Op de
Brug" gedaan, zou men een zucht van verlichting verwachten.
Aldus ook de woorden van den minister. Evenwel deed zich het
merkwaardige verschijnsel voor, dat hjj tegen opheffing van be
paalde instanties protest vernam. Teneinde deze tegengestelde
reacties te verklaren, wilde de minister daarover een zoo eerlijk
mogelijk oordeel vormen en was hij bereid een groot aantal verha
len over de slechte werkwijze van het Militair Gezag zonder meer
te gelooven. Immers het staat vast, dat zich in de uniform van het
Militair Gezag lieden hebben weten te wringen, die eigenlijk in een
interneeringskamp thuis hooren. Er zijn ook dragers van het militair
gezag geweest, die de faciliteiten, welke dit militair-gezag ver
schafte, ten eigen bate hebben gebruikt.
Uitvoerig ging de minister in
op de taak van het militair ge
zag die hierin bestond, dat het
een begin moest maken met een
regelmatig bestuur, waar hier een
groote chaos heerschte. Geleide
lijk kunnen nu na maandenlange
voorbereiding de verschillende
werkzaamheden aan de burger
lijke instanties worden overge
dragen en nu achtte de minister
het op zijn plaats een bijzonder
woord van dank te brengen aan
den chef van het militair gezag,
generaal-majoor mr. H. J. Kruis,
voor de wijze, waarop deze zijn
moeilijke taak heeft verricht.
Generaal-majoor Kruis is
bevorderd tot luitenant-gene
raal en ais zoodanig benoemd
tot chef van den generalen
staf van de landmacht en be
velhebber van het leger. Hjj
zal belast bljjven met de
waarneming van chef van het
militair gezag totdat de liqui
datie volkomen haar beslag
heeft gekregen.
Per 1 December a.s. zullen
ook de militaire commissaris
sen in de sedert 1 October
nog overgebleven drie distric
ten, alsmede de provinciale
militaire commissarissen en de
verbindingsofficieren worden
ontslagen zoodat de geheele
buitendienst zal zijn geliqui
deerd. De staf van het mili
tair gezag zal op of nabij
1 Januari eveneens worden
opgeheven. Het commissariaat
noodvoorziening voor de ver
woeste gebieden zal even
eens omstreeks 1 December
a.s. kunnen verdwijnen. Om
trent het bureau Nationale
Veiligheid is nog geen beslis
sing genomen.
Na in den breedte uitgeweid te
hebben over de overheveling van
de verschillende takken van
dienst naar het burgerlijk be-
stuursappparaat, wees de minis
ter er tenslotte op. dat de ophef
fing van het Militair Gezag
ook een belangrijke bezuiniging
beteekent en zette hij nog eens
de puntjes op de i, wat betreft
ons versoberd leven in de toe
komst. We zijn nu eenmaal een
arm volk geworden. Dit geldt niet
alleen de belastingbetalers, maar
ook degenen, die deel uitmaken
van het bestuursapparaat. Het
mag niet voorkomen, dat een
aanzienlijk gedeelte van ons na
tionale inkomen op ontoelaatbare
wijze wordt gebruikt.
HET CONCORDAAT, dat Hitier
in 1933 met fiet Vatlcaan
sloot, met de bedoeling zich daar
niet aan te houden, is thans, naar
Reuter uit Vaticaanstad meldt,
door de geallieerden erkend. Dit
is aan het Pauselijk Staatssecre
tariaat in Vaticaanstad medege
deeld. Wij hopen dat onder „de
geallieerden" ook in dit geval
Rusland begrepen is, en het Con
cordaat dus ook in de Russische
zóne van kracht zal zijn.
\/OOR 't Bijzonder Gerechtshot I
te Amsterdam stonden te-1
recht de aannemer C. J. Heinsius
uit De Bilt en de makelaar F. L.
Carré uit Naarden. de eerste on
der beschuldiging van in de ja
ren 1941, 1942 en 1943 als aanne
mer voor de oorlogvoering van
Duitschland, belangrijke werk
zaamheden te hebben verricht op
vliegvelden in Frankrijk als ook
bouwmaterialen te hebben gele
verd aan Duitschland; Carré we
gens het uitoefenen van de alge-
meene leiding van dit bedrijf
ten dienste van de Duitsche oor
logvoering, in het jaar 1941.
Na de bezwarende getuigen
verklaringen wees de procureur
fiscaal Mi'. Sikkel er op, dat de
hulpverleening aan den vijand
voldoende bewezen was. Hij
eischte daarom voor beiden de
doodstraf. De verdedigers vroegen
het recht van cassatie.
TEGEN twee verraders uit
Purmerend heeft de pro
cureur-fiscaal bij het Bijzon
der Gerechtshof te Amster
dam Vrijdagmorgen de dood
straf geëischt. Het waren de
caféhouder-veehandelaar S.
Bakker en zijn vrouw, wien
ten laste gelegd werd, dat zij
aan de Duitschers namen van
illegale werkers hebben ver
raden, als gevolg waarvan
een dezer, de belastingambte
naar Kolijn, werd doodge
schoten. Voorts hebben zij,
als verspieders, steun ver-
Uit rapporten dd. 26 October
blijkt, dat.de siutatie op Sumatra
over het algemeen rustiger is.
Er hebben minder gewelddaden
plaats gevonden. Als gevolg van
de slechtere verbindingen op Su
matra en van het feit, dat het
land minder ontwikkeld is dan
Java, heeft het nationalisme zich
er langzamer verspreid. Sumatra
wordt door de nationalisten be
schouwd als een „provincie van
de republiek Indonsia".
Besprekingen met Neder
landers.
Voorbereidende besprekingen
Na de bevrijdin* van Nederland werd de mogelijkheid gegeven om dienst
te nemen bij de Koninklijke Neder landsche Marine, waarvan de oplei
ding in Engeland en Amerika zou plaats hebben. Velen meldden zich
en verwisselden hun burgerkleeding voor uniform. Een kijkje in het op
leidingskamp in Schotland, waar eenige Nederlanders die aoo juist uit
hun vaderland arriveerden van miU taire kleeding worden voorzien.
Foto, ANEFO-P.
tusschen de Nederlanders en de
leiders van dr. Soekarno's Indo
nesische „repubükeinsche regee
ring" zullen, naar men in poli
tieke kringen te Batavia ver
wacht, in het begin der volgende
week beginnen. Met alg'emeene
toestemming zou it. gen. Alexan
der Christison, de geallieerde
commandant in Nederl. Oost-
Indië, deze bijeenkomsten voor
bereiden en bijwonen. „Hij is een
man met veel begrip en is bui
tengewoon behulpzaam", zei Soe-
karno over Christison.
Soekarno heeft een radio-op
roep aan president Truman ge
daan. waarin hij verzoekt zijn
bemiddeling te willen verleenen
bij het oplossen van het Indone
sische probleem.
Volgens berichten uit Britsche
bron hebben de Nederlanders er
in toegestemd om informeele be
sprekingen te houden met luit.
generaal Christison en een repu-
biikeinschen afgevaardigde. De
republikeinen zijn thans van
meening. dat het voordeelig zou
zijn. als Soekarno zelf op deze
eerste bijeenkomst de republikei
nen vertegenwoordigde. Op de
volgende besprekingen met de
Nederlanders zou Soekarno dan
vervangen worden door „een
autoriteit der republikeinen, die
voor de Nederlanders aanvaard
baar is".
De „Times" schrijft, dat de In
donesische ministers van oordeel
zijn, dat de Britten in het geschil
meer aan den kant der Neder
landers staan en de Amerikanen
onpartijdiger zijn.
„Britten en Amerikanen", ver
volgt het blad. „staan steeds
klaar om te helpen tot een over
eenkomst te geraken, al is het
maar om te zorgen voor thee en
koekjes, doch indien de Neder
landers en de Indonesiërs het
zonder hulp van buiten eens kun
nen worden, dan kan dit alleen
maar duurzamer zijn."
leend aan de Duitschers. Het
was de eerste zitting van het
Hof van de eerste kamer,
onder presidium van prof.
dr. J. A. van Hamel.
Getuige Muis, de verbalisant,
verklaarde dat de beklaagden be
kend stonden als fanatieke na-
tionaal-socialisten. De beklaagde
Bakker had niet den eed van
trouw aan den leider afgelegd,
maar zijn vrouw had zulks wel
gedaan, hoewel zij beweerde
„nooit zooiets in huis te hebben
gehad".
Voorts verklaarde Bakker dat
hij niet geweten had dat Kolijn
zou worden doodgeschoten op zijn
aanklacht. Cfp de vraag van den
president hoe hij in contact ge
komen was met de Duitsche
S.D.-ers aan wien hij de namen
der illegale werkers zou hebben
opgegeven, vertelde hij van een
nachtelijk bezoek van Duitschers,
die van hem deze namen wilden
weten. Later had hij toch enkele
namen genoemd, namelijk dia
van dr. van Keulen, dr. Hartman
en later ook den naam van Ko
lijn.
(Zie vervolg pagina 4)
IN DE EERSTE KAMER
heeft de Minister van Bin-
nenlandsche Zaken medege
deeld, dat een ingrijpende wij
ziging van de Kieswet is ie
verwachten. Voorts wordt
overwogen de drie verkiezin
gen op één dag te doen plaats
hebben, hetgeen een bespoe
diging geeft.
(Vervolg van le kolom)
waarlijk democratisch te doen opzet
ten en niet te veel van boven-af zal
ordenen, hetgeen niet corporatief en
niet democratisch zou zijn. Bij het
afweren van de g'evaren, die op dit
punt dreigen, rekenen wij op de de
mocratie van de Vrije Hoornsche Crt!
Zoo is het ook geen illusie en ook
niet het einde daarvan, ondanks min
der gunstige ervaringen,' welke door
de omstandigheden hier en daar mo
gen zijn opgedaan, te gelooven in da
groote waarde van de beginselen,
die aan de ordening' in Portugal o.a.
ten grondslag hebben gelegen. Deze
maatschappij leer van de encyclieken
is volkomen rationeel ,\en dus voor
ieder mensch te controleeren en te
aanvaarden." Dr. Brongersma, de
g'roote kenner van Portugal, die dit
vaststelt, noemt dan ook de op het
natuurrecht gegronde maatschappe
lijke orde in- Portugal hoogst be
langrijk." De mogelijkheden van cor
poratieve ordening ook in ons land
blijven dan ook een eerlijk en objec
tief onderzoek volkomen waard; met
een paar vriendelijke onvriendelijk
heden in een krantenartikel kan men
dit belangrijke werk van ernstig*
mensch en en hoogstaande internatio
nale figuren niet.... wegwuiven.