NIEUW
Garantie inzake gebruik van
ATOOMENERGIE
Soerabaja grootendeels door
Britten bezet
VRIJDAG 16 NOVEMBER 1945
BUREAUX
HET PROBLEEM VAN
DE GEZINSHULP
De geheele beschaafde wereld verantwoordelijk
De TOEKOMST VAN
PORTUGAL
OTTO VON
HABSBURG
In Tyrol aangekomen
De Indië-vlucht
AUSTRALIË BEZORGD
DE GAULLE HEEFT
MOEILIJKHEDEN
De communisten
niet tevreden
Geen overeenstemming
met Moskou
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
Buitan God ia 't nergens veilig Vondel
Abonnementsprijs t 1.10 per maand; I 3.30 per Lwartaal
41e JAARGANG NUMMER 18783
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
HOORN
Draafsingel 59
Telefoon 4713
DEN HELDER
Loudsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Molenstraat 52
Telefoon 459
MORGEN vergadert voor het
eerst na vijf jaar de Kring
Den Helder van de R.K. Staats
partij, Daarmede wordt een vast
fundament gelegd voor de samen
werking in het eigen staatkundig
verband der Katholieken in
Noordholland. Daarmede bevestigt
Katholiek Noordholland zijn ver
langen, weer een der achttien
kernen te zijn, waarop het Partij
apparaat der Katholieke Neder
landers steunt: de partij-organi
saties in de achttien Rijkskringen,
welke in ons land bestaan. Wij
hopen, dat de vergadering in den
juisten geest van herstel en ver
nieuwing zal werken, als het
nieuwe bestuur moet worden ge
kozen en de verdere stemmingen
voor de representatie in de hoo-
fere partijinstanties moeten plaats
ebben. Wij verheugen er ons
over. dat niemand minder dan
pater mag. dr. Stokman O.F.M.
bereid gevonden is, zijn gezag
hebbend woord te doen hooren,
ter inleiding ook van de behan
deling van het Urgentie-program.
Bij dit punt zal ook aan de or
de komen het ingrijpende voorstel
van de afdeeling Hoorn, om aan
dit program een punt toe te voe
gen inzake een verbod van an
dere dan huishoudelijke arbeid,
voor meisjes beneden 18 jaar. Een
voorstel, dat een actueel probleem
aan de orde stelt. Drie overwe
gingen golden daarbij: bevorde
ring van arbeidsverschuiving,
herstel van de voorwaarden voor
de naturlijke roeping van de
vrouw en hulp aan het gezin in
nood.
Tegen het voorstel zijn practi-
sche bezwaren in te brengen, die
bezien zullen moeten worden,
andere oplossingen zijn mogelijk,
welke ook kunnen worden over
wogen. Als er maar iets gebeurt.
En er moet niet alleen over ge-
praèt worden. Zoo hopen wij,
dat in het kader van deze kwes
tie serieus aandacht geschonken
zal worden aan het belangrijke
studiemateriaal, dat er over ver
zameld is door het comité voor
Maatschappelijke Wederopbouw
in Sittard. Daarover zijn bijzon
derheden medegedeeld in een ar
tikel van pater dr. Bertrand van
Bilsen O.F.M. in het Kath. Cul
tureel Tijdschrift van 1 Nov. j.l.
De schrijver gaat de oorzakeh na,
waardoor de toestand zich zoo
danig ontwikkeld heeft, dat we in
'n impasse geraakt zijn, „waar we
slechts door zeer radicale maatre
gelen weer uit kunnen komen."
Het „Algemeen welzijn eischt, dat
er een goede gezinshulp is omdat
de gemeenschap rust op een goed
gezinsleven". Verbetering is te
verwachten door een betere op
voeding en door direct optreden
van de Overheid. De schrijver
concludeert, dat er geen arbeids-
dienstplicht moet komen, maar
wel: arbeidsplicht. De eerste
brengt z. i. té veel bezwaren met
zich mee en grijpt diep in in de
persoonlijke vrijheid. Daarentegen
acht de schrijver de invoering
van een door de overheid gere
gelde arbeidsplicht noodzakelijk
om tot de oplossing van het pro
bleem van de gezinshulp te gera
ken: „De Overheid verdeelt de
daartoe verplichte meisjes over de
bii uitstek vrouwelijke werkzaam
heden en verleent daarbij voor
rang aan de gezinshulp. Dit brengt
met zich mede de noodzakelijk
heid van de registratie van alle
vrouwelijke arbeidskrachten van
een bepaalden leeftijd en een re
gelmatige controle. Wanneer ook
deze maatregelen niet voldoende
mocht blijken te zijn hetgeen
schr. moeilijk kan aannemen
zou misschien in uiterste noodzaak
als laatste middel de aanvullende
arbeidsdienstplicht kunnen worden
ingevoerd. Maar alléén dan wan
neer maatregelen als: onderwijs-
herziening, verbetering van de
arbeidsvoorwaarden zooveel
mogelijk het particulier initiatief
steunend en invoering van ar
beidsplicht, genomen worden ko
men wij. besluit pater Bilsen, uit
de moeilijkheden, waarin de ge
meenschap aangaande de gezins
hulp geraakt is.
In het officieele communi
que over de atoombom, dat
door den president van de
Vereenigde Staten, den Mi
nister-president van 't Ver-
eenigd Koninkrijk en den
Minister-president van Ca
nada werd uitgegeven, wordt
erkend, dat geen enkel land
in feite het monopolie mag
bezitten van de recente we
tenschappelijke ontdekkin
gen inzake methodes en
practijk van den oorlog, wel
ke mogelijkheden tot ver
woesting onder het mensche-
lijk bereik hebben gebracht,
die tot dusver ongekend wa
ren en waartegen geen af
doende militaire afweer mo
gelijk is.
Wij wenschen er den nadruk op te
legg'en, zoo gaat het communiqé ver-
d'er; dat de verantwoordelijkheid
voor het gemeenschappelijk bezit
dezer mogelijkheden, hetwelk be
doeld is om gebruik der ontdekkin
gen tot voordeel van de menschheid
en niet ten behoeve van vernietiging,
te bewerkstelligden, niet slechts rust
op onze landen doch op de geheele
beschaafde wereld. Niettemin vergt
de voortgang, dien wij gemaakt heb
ben in de ontwikkeling en het ge
bruik van atoom-energie, dat wij in
deze zaak het initiatief moeten ne
men.
Wij zijn ons bewust van het feit,
dat de algeheele bescherming van de
beschaafde wereld tegen destructief
gebruik van de wetenschap schuilt in
het voorkomën van oorlog. Er kan
geen systeem van veiligheidsmaat
regelen gemaakt worden, dat een al
geheele garantie zou geven tegen
productie van atoom-wapens door
een land, dat op agressie uit is, in het
bijzonder, omdat militair gebruik
van atoom-energie goeddeels op de
zelfde methoden en processen be
rust, welke voor industrleele doel
einden gebruikt worden. Wij willen
evenmin de mogelijkheid' voorbij
zien, dat er andere wapens' en
nieuwe methoden voor oorlogvoering
kunnen worden ontdekt, welke een
even groote becïeiglng' voor de be
schaving zouden beteekenen als mi
litair gebruik van de atoom-energie.
Wij verklaren als vertegenwoordi
gers van de drie landen, die de es-
sentieele wetenschap over het ge
bruik van atoom-energie bezitten,
dat wij gansch en al bereid' zijn als
eerste bijdrage tot het beginnen van
uitwisseling van fund'amenteele we
tenschappelijke inlichtingen, weten-
R.K. TTNTVFFSTTEIT
NI-TMEGEN.
Aan de R.K. Universiteit is ge
promoveerd tot doctor in de let.
teren en wijsbegeerte de w.eerw.
Pater Matthias Arts, ord. Carm.
geboren te Boxmeer en tevens
tot doctor in de letteren en wijs.
begeerte de Lazarist pater Steur
uit Volendam.
Door Londen is de eerste tocht
gemaakt met een auto, welke met
behulp van atoomenergie werd
bedreven.
De regcering van Tsjecho-Slo-
wakjie heeft besloten het kabinet
van Renner als regeering over
heel Oostenrijk te erkennen.
In een interview van den mi
nister voor Propaganda, Antonie
Ferro, met Salazar, heeft deze
laatste over zijn toekomstige
plannen voor Portugal gespro
ken. Hij zeide: „Er zijn veel lij
nen aangegeven en bijna alle
wegen liggen open. Twee nieuwe
dingen moeten' nu aan dit pro
gramma worden toegevoegd: een
ingrijpende agrarische hervor
ming en een uitgebreid kolonisa
tieplan, dat Portugal nog hechter
met zijn overzeesche gebieden zal
verbinden." Hij ontkende weder
om het nut van het bestaan van
partijen, behalve van zijn eigen
partij, de „Nationale Unie".
schapsmenschen en litteratuur voor
vredelievende doeleinden met ieder
ander land', dat wederkeerigheid in
acht wil nemen.
Wij g'eïooven, dat de vruchten van
wetenschappelijk onderzoek aan alle
landen beschikbaar moet worden ge
steld' en dat vrijheid van onderzoek
en vrije uitwisseling van ideeën es
sentieel zijn voor den vooruitgang
van de wetenschap. In verband met
deze politiek is reeds een globale
wetenschappelijke bekendmaking be
treffende de ontwikkeling van
atoomenergie voor vred'es-doelein-
den wereldkundig gemaakt.
Nu zij van aangezicht tot aan
gezicht staan met de wetenschap
van vernietiging zal iedeT land
zich willen realiseeren, dat meer
dan ooit de groote noodzakelijk
heid bestaat om de wet tussrhen
de landen te handhaven en de
bedreiging van den oorlog te ver
bannen. Dit kan uitsluitend ge
schieden door van ganscher harte
st«un te geven aan de Vereenig
de Volken, waardoor haar auto
riteit wordt vergroot. Zoodoende
kan wederzljdsch vertrouwen ge
schapen worden, waardoor alle
volken vrij zullen zijn zich te
wijden aan het goede. Het is ons
vast besluit zonder reserve te wer
ken om deze dingen te bereiken.
UIT INNSBRUCK wordt ge
meld. dat Otto von Habsburg,
de Oostenrijksche troonpreten
dent. die heimelijk in Tyrol was
binnengekomen, zijn aanwezig
heid heeft kenbaar gemaakt op
den dag, waarop kanselier dr.
Renner, op zijn reis door de
westelijke provincies, zich in die
stad bevond. De Fransche auto
riteiten stelden den kanselier van
de aanwezigheid van den preten
dent op de hoogte, en zeiden, dat
hij, daar het hier een binnen-
landsche aangelegenheid betrof,
de beslissing moest nemen, welke
hem het beste voorkwam. De
kanselier verzocht daarop den
Franschen autoriteiten Otto von
Habsburg in Tygol laten verblij
ven, zoolang hij geen revolutio
naire activitetl zou ontwikkelen.
's-GRAVENHAGE, 10 Nov.
De DC4, het eerste Indië-vlieg-
tuig na den oorlog, werd na van
Colombo vertrokken te zijn om
1 uur in den. algeloopen nacht
verwacht op de Cocoseilanden,
de laatste landingsplaats voor
Java.
HET VERZET der Indonesiërs
te Soerabaja gaat onvermin
derd voort. Nog steeds wordt te
genstand ondervonden in, het ge
bied tusschen Hotel Soerabaja,
Postkantoor en spoorlijn.
Een bijzonder hevige aanval
werd door artillerie afgeslagen.
Een Britsch-Indiër, die door de
Indonesiërs gevangen was geno
men. werd aan een paal vastge
bonden en bewusteloos geslagen
Toen hij bijkwam werd hem zoo
maar een betrekking van f 600
in de maand als officier in het
Indonesische leger aangeboden.
De man had echter te veel eer
gevoel, weigerde en wist naar de
Britsche linie te ontsnappen.
Er zijn thans bewijzen van,
steunverleening door Japanners
aan Indonesiërs, doordat drie lij
ken van. Japanners zijn gevon
den die samen met de Indone
siërs in de voorste linie hadden
gestreden.
Er is een nieuwe opmarsch
voorbereid waarbij voornamelijk
gepoogd zal worden de centra
van verzet eerst door artillerie
stormrijp te maken en ter con-
solideering de stellingen aanslui
tend te maken. De geallieerde
verliezen blijven gering. De Brit
ten hebben iets meer dan de
helft van de stad hl handen. De
Indonesiërs hebben zich wel be
ter georganiseerd en maken ge
bruik van mortieren en eenige
tanks. Ooggetuigen verhalen van
vele wreedheden, die zij bedrij
ven Het havengebied van Tand
jong Priok ligt onder Indone
sisch vuur.
Hoop op het nieuwe „kabinet"
Het nieuwe .kabinet" der na
tionalisten is in Batavia met op
timisme begroet. In Britsche en
Nederlandsche kringen hoopt
men dat dit in staat zal zijn aan
het bloedvergieten een eind te
maken. De nieuwe „regeering"
heeft reeds een politieke geloofs
belijdenis afgelegd en een beroep
gedaan op het volk om partijen
te orgatriseeren die alle fasen
van de politieke meening in het
land vertegenwoordigen. Demo
cratischer kan het al niet
In het hoofdkwartier van ge
neraal Christison, zou gisteravond
een tweede bijeenkomst tusschen
van Mook en de republikeinsche
afgevaardigden plaats hebben.
Naar aanleiding van een be
zoek van den Nederlandschen
gezant zou de Australische re
geering haar hulp hebben toege
zegd bij het verzenden van der
tig duizend ton niet militaire
reliefgoederen, hierbij inbegre
pen de Australische giften. Zij
zouden het voorstel hebben ge
daan de j> ederlandse ie oche .en
die tusschen Australië en Neder
landsen mdië varen door Aus
tralië te laten registreeren en
door Australische zeelieden te la
ten bemannen, die volgens Aus
tralische regeling betaald zouden
moeten worden. De Nederland
sche gezant zou erop hebben ge
wezen dat het voor Nederland
nauwelijks te aanvaarden zou
zijn, als hoar schepen onder Aus
tralische vlag zouden gaan va
ren
Intusschen is het interessant
te vernemen dat de Australische
kortegolfzender, die onder auspi
ciën staat van de Ministeries van,
Euitenlar.dsche Zaken en Voor
lichting, in een uitzending ver
klaarde .lat Australië met blind
kan zijn voor het feit dat veer
tig miïlioen Indonesiërs ten Noor
den van haar. op den langen
duur wel eens belangrijker zou
den kunnen zijn voor de nationa
le veiligheid, om nog maar te
zwijgen van handel en verkeer,
dan een paar duizend Nederlan
ders die dit gebied vroeger on
der hun gezag hadden.
Een duidelijke uiteenzetting
van de Amenkaansche politiek
zou veel Indruk maken on de
Nederlanders en op de Indone
siërs.
Chinecsche troepen om de
Japanners te ontwapenen?
De leider van de Indonesische
strijdkrachten gaf Soekarno den
raad naar Tsjoengking te gaan,
teneinde „Tsjang Kai Tsjek er
van in kennis te stellen, dat er op
Java een Chineesch leger ge
vormd wordt en hem te verzoe
ken dit leger officieel door de
Tsjoengkingregeering te laten er
kennen Dit leger zou dan,, op
zichzelf staande, de Japanners
kunnen ontwapenen. Dit zou be
teekenen. dal er niet meer Brit
sche troepen naar Java zouden
behoeven te worden gezonden,
terwijl de Britsche soldaten, die
er zijn, door Tsjoengkingtroepen
vervangen zouden kunnen wor
den."
Reuters correspondent te
Parijs meldt, dat in kringen,
welke in nauw contact
staan met gen. De Gaulle,
hedennacht werd verklaard,
dat, indien de communisten
bij hun eischen blijven, De
Gaulle zal weigeren zijn po
gingen tot het vormen van
een regeering voort te zetten.
In communistische kringen
heeft men te kennen gegeven,
dat de communistische partij, als
grootstse partij van Frankrijk,
geen keuze heeft. Zij heeft recht
op een der sleutelministeries.
Indien dit voor De Gaulle aan
leiding wordt zich terug te trek
ken, dan zal een regeering moe.
ten worden gevormd, hetzij be
staande uit socialisten en MRP,
hetzij bestaande uit socialisten
en communisten.
Men acht het in communisti
sche kringen niet onmogelijk, dat
De Gaulle terugkomt op zijn
voornemen uitsluitend aan het
hoofd te willen staan van een
regeering van alle partijen en
dat hij er toe zal overgaan een
coalitiekabinet te vormen van
socialisten en MRP.
De eischen der communisten.
Generaal De Gaulle heeft n.l.
geweigerd gehoor te geven aan
de eischen der communisten, die
een der ministeries van Binnen-
landsche Zaken, Buitenlandsche
Zaken of Oorlog willen bezetten,
op grond van net feit, dat de
communisten naar zijn meening
in beginsel niet nationaal zijn.
Na een stormachtige bespreking
met De Gaulle heeft de leider
der Fransche communisten, Mau
rice Thorez, hem een brief ge
zonden, waarin Thorez blijft
vasthouden aan zijn eischen.
De zaak gered?
In een officieele verklaring,
welke Donderdagavond door het
bureau van generaal De Gaulle
is uitgegeven, wordt over de
vooruitzichten van de vorming
van een regeering van nationale
eenheid gezegd, dat de generaal
„zijn raadplegingen heeft volein.
digd". De verklaring luidt verder,
dat „in den loop van deze raad
plegingen geen hinderpaal op
stuk van principe of program is
gebleken". Wel wordt er in de
verklaring de nadruk op gelegd,
dat zekere moeilijkheden zijn
blijven bestaan over de verdee
ling van de portefeuilles.
De Gaulle heeft moei
lijkheden.
Thorez blijft met klem bij de
door hem genoemde voorwaar
den tot deelneming aan een
nieuwe regeering. Hij accen
tueert nog eens de bereidheid der
communisten hun deel te dragen
in de regeerings verantwoorde,
lijkheid, maar verlangt, dat da
nieuwe regeering in overeen
stemming zal zijn met het resul,.
taat der verkiezingen.
De Gaulle heeft aan Maurica
Thorez in antwoord op diens
schrijven Donderdagavond een
brief doen toekomen, waarin hij
o.m. zegt, dat. het vanzelf spreekt,
dat hij zichzelf het recht heeft
voorbehouden van verdeeling der
portefeuilles.
De Amerikaansche minister van
buitenlandsche zaken. Byrnes,
heeft medegedeeld, dat Moskou
teruggekeerd is tot zijn eisch in
zake de oprichting van een con-
troleraad der vier mogendheden
voor Japan, gelijk aan dien te
Berlijn Noch over deze kwestie,
noch over de kwestie van de com
missie van advies voor het Verre
Oosten, zoo zeide Byrnes, is met
de Sovjet-Unie overeenstemming
bereikt. De onderhandelingen
duren echter voort.
