NIEUW
EEN HISTORISCHE GEBEURTENIS
IN DE RIDDERZAAL
Na zes jaar spreekt H.M. de
Koningin de Troonrede uit
KATHOLIEKE
ARBEIDERSBEWEGING
DINSDAG 20 NOVEMBER 1945
BUREAUX
Ons land beeft behoefte aan
beproefde beginselen
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
Bultan God ia 't nergens veilig (Vondel)
Abonnementsprijs 4 1.10 per maand: I 3.30 per Icwartaal
41* JAARGANG NUMMER 18786
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
HOORN
Draafsingel 59
Telefoon 4712
DEN HELDER
Loodsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Molenstraat 52
Telefoon 459
LI. M. DE KONINGIN heeft hedenmiddag bij de opening van de
n zitting der voorióopige Staten-Generaal de volgende troonrede
uitgesproken:
Leden der Staten-Generaal,
Gevoelens van diepe bewogenheid mengen zich met die van vreug
de en erkentelijkheid nu ik na zes jaren van bittere scheiding weer
in uw midden verschijn.
Leed en ontbering, nederlaag en ontreddering, maar ook offervaar
digheid en heldenmoed kenmerkten de donkere jaren der Duitsche
furie. In smart gedenken wij de tienduizenden Joodsche landgenoo-
ten, die werden gemarteld en vermoord, de millioenen Nederlanders
en Indonesiërs, wier veiligheid bedreigd, wier levenskracht verteerd
en wier zedelijk oordeel werd aangetast.
Wij gedenken daarnaast het verzet tegen den vijand, dat sterke
krachten wekte en dat ons thans onze vrijheid als een recht doet
aanvaarden. Lijden en strijden werkten ook ten zegen. Wij werden
ontvankelijker voor geestelijke bezinning, meer bereid tot offers,
dieper bewust van onze saamhoorigheid en vaster besloten onze
roeping als natie te verstaan.
Te midden der verwoesting liggen hier de krachten voor herstel
en vernieuwing en wij gorden ons tesamen aan om de verworven
heden te bewaren en de zwakheden te overwinnen.
Te duur hebben wij onze vrij
heid gekocht dan dat wij haar
nu zouden misbruiken of verspil
len.
Zij, die vielen
Daarbij denk ik aan de duizen
den die vielen in den strijd om
het vaderland, hetzij in onze
krijgsmacht, op de koopvaardij
of in het verzet. Moge hun offer
inspireerend werken op hen, die
gespaard bleven. Met groote vol
doening zie ik de succesvolle
krachtinspanning, gericht op de
noodvoorziening in de geteister
de gebieden en op het herstel
vara verkeer en industrie Wij
zijn dankbaar voor de redding
van Walcheren en van de Wie-
ringermeer, dankbaar ter wille
van deze getroffen landstreken,
maar bovenal omdat zij het sym
bool zijn van herwonnen kracht.
Staatkundige herziening
In mijn radiorede van 20 Maart
1941 riep ik u allen op tot gezette
overwinning van herzieningsplan
nen op staatkundig gebied,
waarbij met de veranderde om
standigheden en met de opgeda
ne ervaringen zou zijn te reke
nen.
Met groote vreugde constateer
ik. dat deze oproep grooten
weerklank heeft gevonden.
De plannen van velen, gesmeed
in den bezettingstijd, breken zich
thans een weg naar hun verwer
kelijking. Zij omvatten niet alleen
hervormingen van het staatkun
dig bestel, maar zijn ook gericht
op een nieuwe vormgeving van
het maatschappelijk en culturee
ls leven.
In deze worsteling worden de
krachten gesterkt en gebundeld,
welke thans den aanval hebben
ingezet tegen normloosheid en
ontwrichting.
De overheid heeft bij dit alles
slechts een beperkte taak en
haar arbeid is alleen dan vrucht
baar. wanneer zij de activiteit
der burgers in kerk en gezin,
zoowel als in andere levensver
bandera positief waardeert.
Met groote zorg vervult mjj
de ontwikkeling der gebeur
tenissen op Java. In gespan
nen medeleven volg ik het
lot der tallooze kinderen,
vrouwen en mannen, beroofd,
in lijfsgevaar of nog onver
last in de dreiging van een
verdwaasde massa Ik versta
de gevoelens van bitterheid
in de harten van hen, wien
al dit onheil in onrecht Is
aangedaan. Ik betreur diep
het leed dat tot aan het her
stel der orde over Java's be
volking onvermijdelijk zal
komen.
En toch blijven wij pogen
voor Nederlanders en Indo
nesiërs in dit thans geteister
de land de toekomst te red
den, de toekomst van een
gemeenebest, gebouwd Op de
vrijwillig aanvaarde saam
hoorigheid der Rjjksdeelen.
Geen wraakoefening staat ons
voor oogen, noch de vestiging
eener koloniale overheer-
sching, doch wij houden ons
er van overtuigd, dat slechts
de gemeenschap onzer volke
ren, hier en overzee, een
waarborg biedt voor aller
harmonische ontwikkeling,
veiligheid en blijvende wel
vaart.
Daartoe de mogelijkheid te
scheppen is de groote krachtsin
spanning waard, die te dien ein
de van ons volk zal worden ge
vergd. Moge het ons spoedig ge
geven zijn de grondgedachten,
die ik reeds schetsmatig ontwik
kelde in mijn radiorede van 7
December 1942, langs corastitutio-
neelen weg tot volle werkelijk
heid te zien worden Ik weet. dat
Nederland bereid is. ontbaatzuch-
tig mede te werken aan de tot
standkoming van een nieuwen
status van ons koninkrijk. Het
spoedige bijeenkomen van de
Rijksconferentie blijf ik daarom
bevorderen.
Vol bewondering ben ik voor
het groote aandeel van Surina
me en Curacao zoowel in de oor
logvoering van het Koninkrijk,
als in de hulpverleening aan Ne
derland. De nationale gevoelens
van de bevolking van deze ge-
biedsdeelen zijn in de afgeloopen
jaren op ondubbelzinnige wijze
tot uitdrukking gekomen en zul
len zonder twijfel op de aan
staande Rijksconferentie als een
kracht ten goede medewerken.
Voorloopig afhankelijk
van het buitenland
Ten aanzien van onze betrek
kingen met het buitenland valt
In de eerste plaats met groote
waardeering te gewagen van den
steun, dien wij na de bevrijding
uit verschillende landen in onzen
tijdelijken nood ondervonden. De
roof, gedurende de bezetting op
ons volk gepleegd, heeft een af
hankelijkheid op velerlei gebied
ten gevolge gehad, die voorloopig
onze internationale handelsbe
trekkingen sterk beinvloedt. Moge
de eendrachtige vredesinspan
ning vara ons volk dit tij weldra
doen keeren. Met de verbonden
landen zijn de betrekkingen har
telijk. in weerwil van de moei
lijke problemen, die gezamenlijk
moeten worden opgelost en waar
omtrent. naast veel overeenstem
mend inzicht, ook verschil van
meening mogelijk is
Da tot standkomlng van da ver-
eenigde naties wettigt de verwach
ting, dat d'eza nieuwe poging tot vrede
door organisatie en overleg' ook in
moeilijke omstandigheden met kracht
zal worden volgehouden. Ook al zijn
niet al onze wenschen ten aanzien van
deze organisatie bevredigd, toch zal
mijl.' regeering met kracht haar me
dewerking' verleenen aan de voorbe
reiding en werking van alle organen
der vereenigde naties.
Met betrekking tot den geslagen
vijand spant de reg'eerir.g zich in,
onze belangen overal, waar zulks mo-
gelijk is, met de meeste kracht te
bepleiten. In Duitschland ving de
Nederlandsclie militaire missie haar
arbeid aan terwijl het eveneens tot
tevredenheid stemt dat Nederland is
vertegenwoordigd iiJ het adviseerenc.'e
comité voor het Verre Oosten, dat te
Washington zetelt.
WIJ ZULLEN HANDHAVEN!
Nederland dient in staat te zijn
ln internationale verband naar
vermogen bij te dragen tot do
handhaving van de rechtsorde.
Daartoe zal met kracht worden
gewerkt aan 'den wederopbouw
van de koninklijke marine welke
in den oorlog zulke zware offers
bracht, terwijl de Koninklijke
Landmacht op doeltreffende wijze
wordt georganiseerd. Maatregelen
zijn in voorbereiding ten einde ln
het voorjaar van 1946 een Jaar
klasse dienstplichtigen in werke-
1 ij ken dienst op te roepen.
Ten behoeve van d'e ontwikkeling
van de militaire en van de burgerlijke
luchtvaart wordt een centrale dienst
Ingesteld, die alle gemeenschappelijke
belangen zal behartigen.
RECHTSSTAAT!
Het Is Mij een behoefte uiting' te
geven aan het ernstig streven Mijner
Regeering, om Nederland te doen
herleven als een rechtsstaat; waarin
rechtszekerheid en vertrouwen in de
rechterlijke organen volledig zullen
zijn hersteld.
Een snelle en rechtvaardige be
rechting' van de politiek delinquenten
beschouwt de regeering als' een drin
gende zorg. Het ligt in het voorne
men om de bevoegdheden tot opspo
ring en aanhouding' op dit gebied
weldra toe te vertrouwen aan de nor
male politie-organen.
Bij het ongedaan maken van on
recht, tijdens de bezetting gepleegd,
is voor den Raad voor het Rechts
herstel een belangrijke functie weg
gelegd. De Regeering heeft het zich
tot een taak gesteld, om hetgeen in
strijd met onze rechtsopvattingen aan
den bezetter herinnert, uit onze wet
geving te verwijderen en door na
tionale voorschriften te vervangen.
H. M. KONINGIN WILHELMINA
gaf in de Troonrede vandaag uiting aan de ge
voelens van diepe bewogenheid en van vreugde,
nu zij na zes jaren van bittere scheiding weer in
de Volksvertegenwoordiging verscheen.
Gestreefd wordt naar een snelle vol
tooiing van de noodzakelijke zuive
ring van de overheidsorganen.
GRONDWETSHERZIENING.
De Regeering zal een Staats
commissie instellen tot voorbe
reiding van een wijziging van de
Grondwet, welke zonder twijfel
\Tan de eerder genoemde voorbe
reidende studies, waartoe de be
zettingstijd velen opwekte, zal
profiteeren. De arbeid dezer com
missie zal voor de onderwerpen,
welke de verhouding tot de over-
zeesche gebiedsdeelèn raken, ver
band moeten houden met dien der
reeds genoemde Rijksconferentie.
FINANCÏEELE TOESTAND.
De herziening van de finar.cieele
verhouding tusschen het Rijk en de
gemeenten heeft de bijzondere aan
dacht der Regeering. Herstel van de
finar.cieele zelfstandigheid der ge
meenten als einddoel staat hierbij
voor oogen. Het vraagstuk der ge
meentelijke indeeling heeft meda
Haar aandacht.
De financieele toestand kenmerkt
zich door de noodzaak van- zeer groote
uitgaven. Voor Mijn verarmde land,
dat reeds onder 'n zeer zware staats
schuld' gebukt gaat, beteekent dit
alles een centenaarslast. Het streven
zal er bij voortduring op zijn gericht
een doelmatige besteding der gelden
te verzekeren en de onvermijdelijke
heffingen zoo billijk mog'elijk te ver-
deelen.
De zuivering van het geldwezen
zal ten spoedigste door een ge
zondmaking van de bcgrooting
worden gevolgd. Door het opne
men van huitenlandsche leenin
gen zal het tekort op de beta
lingsbalans worden aangevuld, tot
deze door een hervatting van den
uitvoer en van het internationale
dienstbetoon weer in evenwicht
zal komen.
(Vervolg pag. 2)
BIJ DE OPENING van dc eerste Verbondsvergadering van het R.K.
Werkliedenverbond in het gemeenschapsoord „Drakenburg" bil
Hilversum, hield de voorzitter A C. de Bruyn een rede, waarin hij
allereerst herinnerde aan de laatste Verbondsvergadering, die 4 Oct.
1940 gehouden werd. Er is sedert dien veel gepasseerd. Daarover zal
binnenkort een boek „De Kath. Arbeidersbeweging in Oorlogstijd"
geschreven door pater Stokman, verschijnen. Onze katholieke arbei
dersbeweging heeft, hoe kon het anders, haar deel van het bezettings
leed te dragen gekregen.
25 JULI 1941. Een laffe mensch, i
een Judas, leende zich ertoe, op
last van en steunende op den
oppermachtigen vijand, onze be
weging te verraden en zelf, als
belooning, bezit te nemen van
heel ons organisatie-apparaat en
van al haar, in tal van jaren, met
dubbeltjes bijeengespaarde be
zittingen.
Niets is onbeproefd gelaten ook
de zielen te stelen. Niets hielp.
Onze mannen en vrouwen waren
katholiek, waren 50 jaar katho
liek geschoold en gestaald. Elke
poging om hen afvallig te maken,
dat stond voor ons vast, era kon
jegens de bisschoppen worden
verklaard, moest mislukken.
Immer weer kwam het boven
natuurlijke vertrouwen ons ster
ken, het vertrouwen n.l.. dat
uiteindelijk het recht moest en
zou zegevieren. Daarmede is te
vens het verheven karakter en
de dienstbaarheid onzer beweging
aangeduid.
In oorlogstijd niet stilgezeten.
De vrede is gekomen, de bewe
ging, hoewel formeel opgeheven,
heeft in oorlogstijd niet stil ge
zeten, Zij heeft, alle oorlogsver
schijnselen volgend, een recon
structie vara onze organisatie
voorbereid. Zij heeft bevruchtend
medegewerkt aan de totstandko
ming van de Stichting van den
Arbeid.
Vijf jaren nazi-terreur heeft
den geest van ons volk niet on
aangetast gelaten. Maar het ls ge
lukt, dank zij de solidariteit in
eigen kring, dank zij den grooten
ijver van duizenden. Honderden
adviezen werden gegeven, tal van
voorloopige beslissingen genomen.
De Raad van Vakcentralen trad
aan het licht. De Stichting vara
den Arbeid kwam tot stand De
Raad van Overleg, het orgaan der
natienale katholieke sociale orga
nisaties hernam zijra, in oorlogs
tijd (feitelijk niet), onderbroken
werkzaamheden.
Aan de reorganisatie der b^'.ve-
g!ng werd verder aandacht ge
schonken. De verzorging van de
materieele positie van de arbei
ders nam aanstonds een groot
deel van het werk der beweging
in bedarf.
De beweging was herbegonnen;
zij groeide; zij groeide hoorbaar!
Zij hernam haar leidende positie
in de rijen van het Nederland-
sche volk. Het vertrouwen in
ha&r bleek ongeschokt.
Dat ons volk last zou onder
vinden van eera gelijkschakelend
eenheidsstreven, behoeft niet te
verwonderen. Intusschen moet de
vraag wordera gesteld; heeft de
oorlog de menschen beter ge
maakt? Heeft de oorlog funda-
menteele onderscheidingen in ons
volk opgeruimd? Wie zal. nuchter
oordeelend, die vragen bevesti
gend beantwoorden? Doch dan is
bedoeld eenheidsstreven, althans
voor dezen tijd, onwezenlijk en
onwaarachtig; dan is het toege
ven aan zulk een eenheidsstre
ven funest voor land era volk.
Ons land heeft vooral nu
behoefte aan krachtige be
proefde beginselen, aan be
wust uit beginselen levende
menschen, aan op beginselen
steunende daden Het waren
de katholieke beginselen, wel
ke ons leidden in critleke tij
den, het zijn diezelfde begin
selen, welke ons leiden znllen
bij ons werk, gericht op den
komenden tijd.