NIEUW
Wat zal' de conferentie
van Singapore brengen
OOK NEDERLAND
onderzocht atoomsplitsing
VRIJDAG 7 DECEMBER 1945
BUREAUX
r
ER HAPERT
EEN EN ANDER
Radiotoespraak van
Prinses Juliana
CANADEESCHE LEGER.
UITRUSTING
Nederland de grootste
afnemer
MAX BLOKZIJL
VRAAGT GRATIE
Nederland heeft gelijke
rantsoenen
Sedert 1934 experimenten bij Philips
Het kon nog erger volgens Seyss Inquart
41e JAARGANG NUMMER 18801
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
Buiten God is 't nergens veilig (Vondel)
Abonnementsprijs f 1.10 per maand; f 3.30 per kwartaal
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
HOORN
Draafsingel 59
Telefoon 4712
DEN HELDER
Loudsgracht 69
Telefoon 2383
SCHAGEN
Molenstraat 52
Telefoon 459
die la
'ii
onder*
De ONTHULLING over den
wapensmokkel in het kamp
der politieke gevangenen te
Schoorl vestigt andermaal do
aandacht op de haperingen, wel
ke op dit gebied in ons land on
verstoorbaar blijven voortbe-
o, Daar is de kwestie van de ver
traagde film der berechting. Het
schijnt nu, dat er geleidelijk aan
meer „lichte gevallen" worden
vrijgelaten. Minister Schermer-
horn zou een vrouwenkamp in
Delft hebben bezocht en door de
gedetineerden zijn toegejuicht op
de mededeeling, dat vóór Kerst
mis nog vele invrijheidstellingen
zouden volgen Henri de Greeve,
die zich vsor de radio ook nog
al eens inspant voor deze gede
tineerden, wilde een actie ont
ketenen. om de moeders met
Kerstmis aan haar kinderen te
rug te geven.
Een schoone gedachte is
dat ongetwijfeld, mits naast
het gevoel ook het verstand de
uitvoering er van begeleidt. Want
schuldige en zeer-schuldige moe
ders dienen niet vrij te komen:
zij zijn er mede debet aan, dat
het voor vele onschuldigen nooit
meer Kerstmis is.... En toch
willen wij niet worden misver
staan: daarom herhalen wij, dat
er veel sneller dan tot nog toe
geschiedt, voortgang moet worden
gemaakt met de berechting. Er
worden te lang onrechtvaardig
heden in stand gehouden. En van
den anderen kant lezen wij soms,
dat beruchte typen als pas de
Noordhollandsche kringleider De
Vrfjer uit Amsterdam in vrij
heid worden gesteld. Zoo ge
schiedt het bij herhaling, dat het
Nederlandsche volk zich afvraagt
waar het recht is, als de kleinen
worden vastgehouden en de
grooten losgelaten
DE VOORLICHTING is. bij alle
luxe van den kostbaar ge-
outilleerden Rijksvoorlichtings
dienst, speciaal op het stuk der
gevangenkampen, absoluut on
voldoende. Wij hebben dat een
vorige maal reeds doen uitkomen,
toen men over de vrouwenfurie
in de Rijkswerkinrichting te
Hoorn pas officieele inlichtingen
gaf, toen het kwade gerucht al
tien dagen zijn baan had afge
legd. Waarom hooren wij nu niet
officieel, hoe het met de vrijla
ting, speciaal van de vrouwen,
gesteld is? Waarom weigert men
inlichtingen over de ernstige en
alarmeerende wapensmokkel-
affaire in het Schoorlsche kamp?
Leiding en bewaking wa
ren in dat kamp onvoldoen
de. D.w.z. blijkbaar, in het alge
meen niet voor haar taak bere
kend. Iets wat in het bijzonder
ten aanzien van de kampleiding
al eerder was geconstateerd. Van
andere kampen lezen wij in ver
schillende bladen niet alleen
soortgelijke klachten, maar ook
dat de kampbewaking onvol
doende geoutilleerd en te gering
in aantal is De laatste mededee-
lingen van de betrokken instan
ties van eenige weken geleden,
wekten den indruk, alsof het in
het algemeen met de kampen wel
in orde was. Die indruk blijkt
niet niet meer met de wer
kelijkheid te kloppen. Er moet
blijkbaar krasser worden inge
grepen, en als het noodig Is. moet
het over een anderen boeg ge
gooid worden. Wie er, op redelij
ke gronden, zonder gevaar en
bezwaar, uit kan. moet er uit. Wie
op zijn vonnis wacht, moet zoo
snel mogelijk berecht worden,
wie geïnterneerd moet blijven,
moet fatsoenlijk behandeld wor
den, maar zoo streng als hij ver
dient, onder bevoegde, •betrouw
bare leiding en bewaking. En de
verkeerde elementen moeten daar
tusschen uit, zonder aanzien des
persoons.
DE CONFERENTIE, die te Singapore wordt gehouden, heeft aller
aandacht. De sfeer zal er vriendschappelijk zijn, doch over de
resultaten kunnen in geen geval voorspellingen worden gedaan. Daar
ook admiraal Helffrich en luitenant-generaal van Ooyen aan de
besprekingen deelnemen, kan wellicht worden afgeleid, dat de Ne
derlandsche troepen eindelijk toegang in „eigen huis" kunnen krijgen.
Verscheidene duizenden manschappen zijn nu al van Nederland
onderweg en ook talrijke oud-krijgsgevangenen wachten met span
ning de resultaten van deze conferentie af.
ZOOALS langzamerhand bekend
is hebben de Britten om
maar niet van de Nederlanders
te spreken, wier geduld al lang
ten einde is, maar die nog steeds
hun mond moeten houden hun
geduld verloren en hebben zij
„de handschoenen uitgetrokken",
zoodat ook de conclusie kan wor
den getrokken, dat nu geweld zal
worden beantwoord met geweld.
Wanneer deze geest op de con
ferentie gaat overheerschen, dan
kan er ook in een snel tempo
orde worden gepoetst op deze
„smaragdengordel".
Geen wapenstilstand
In tegenspraak op de mede
deeling van radio Bandoeng is er
geen wapenstilstand gesloten na
de besprekingen tusschen Briga
dier Mac Donald en den „gouver
neur" van West-Java. Overal
wordt nog geïntimideerd en ge
schoten. In Batavia worden za
ken geboycot, die aan de Euro
peanen leveren. In Semarang
werd het vliegveld met Indone
sisch kanonvuur bestookt, terwijl
ook in Ambarawa weer gevechten
hebben plaats gevonden. Ook de
ontvoeringen gaan nog steeds
voort en de ontvoerders beginnen
nu losgeld te vragen tot bevrij
ding der slachtoffers. Van geduld
gesproken!
Op Sumatra is alles rustig.
Amerikanen op Java?
De correspondent van de „Daily
Mail", deelde voordat hij naar
Singapore vertrok mede, dat de
Vereenlgde Staten zich voorbe
reider, de zaak op Java ter hand
te nemen. De Amerikaansche
IN VERBAND met de actie
I „Nederland helpt Indië" en
op den derden jaardag van
den Japanschen overval op
Pearl Harbour zal H.K.H.
Prinses Juliana een radiorede
houden. De uitzending vindt
plaats op heden Vrijdag 7
Dec., des avonds om 29 uur,
over de beide Hilversumsche
zenders van Herrijzend Neder
land. Ook nog zullen spreken
oud-minister Weiter en de
heer Kettwich Verschuur, di
recteur-generaal van het Ned.
Roode Kruis.
vlootcommandant zou reeds een
hoofdkwartier te Batavia en Soe-
rabaja gevestigd hebben. De vloot
zou dan grootscheepsche evacuatie
van vrouwen en kinderen op zich
nemen. De Rapwi deelde dien
aangaande mede, dat er te Sema
rang ongeveer drieduizend vrou
wen en kinderen zijn onderge
bracht en te Ambarawa negen
duizend. Het vliegtuigmoederschip
„Venerable" en het vlaggeschip
„Oranje" zijn reeds begonnen met
het vervoer van ex-geïnterneer
den.
Van de uitrustingsstukken van
het Canadeesche leger, met een
totale waarde van bijna 11 mil-
lioen dollar, die aan verschillende
Europeesche staten verkocht
worden, is Nederland de grootste
afnemer. Onze regeering rust
thans vier divisies uit met Cana
deesche wapens en voertuigen
voor onmiddellijk gebruik in de
Oost.
Nederland kocht reeds 1500
vrachtwagens en ander leger-
materieel, door de Canadeezen
gebruikt voor de bevrijding van
ons land, voor de somma van
bijna twee millioen dollar. Over
den verderen aankoop van een
aantal tanks en veldartillerie-
geschut ter waarde van 5 mil
lioen dollar wordt thans nog in
Ottawa onderhandeld.
De verdediger van Max
Blokzijl heeft op de griffie
van het Bijzonder Gerechts
hof te Den Haag een verzoek
om gcatie ingediend. Over
dit verzoek zullen zoowel het
Hof als de Bijzondere Raad
van Cassatie advies aan H.M.
de Koningin moeten uitbren
gen.
Met ingang van 9 December
zijn de rantsoenen voor geheel
Nederland dezelfde. De tot dus
ver nog bestaande ongelijkheid
in de melkrantsoenen in de pro
vincies ten Noorden ten opzichte
van die ten Zuiden der groote
rivieren komt dan te vervallen.
AMERIKAANSCHE PROFESSOREN, die momenteel in ons land
vertoeven, hebben tot hun niet geringe verbazing ervaren, dat
de Nederlandsche wetenschap reeds zeer ver gevorderd is, in de
bestudeering en de toepassing van de atoomenergie.
Zij brachten nl. een bezoek aan de Philips laboratoria in Eindho
ven en toen zij den Philipsmenschen iets wilden vertellen over de
Cyclotron en hypermoderne en kostbare apparatuur voor het trans-
muteeren van. atomen, waarmede men het eene element in het
andere kan omzetten, toen werd hun een dergelijk apparaat getoond,
dat voor 85 pet gereed is en op een na het grootste van de wereld
zal worden.
De ALLERGROOTSTE cy
clotron is in aanbouw in
Californië. De Amerikanen ke_
ken min of meer verbaasd, maar
deze verbazing werd bewonde
ring, toen zij hoorden, dat dit
kostbare apparaat, dat 250 ton
weegt, tijdens de bezetting ónder
het oog van de Duitschers is ge
bouwd, met ijzer en kf|per van
de Duitsche weermacht, zonder
dat de bezetters er ook maar
eenig verifoeden van hadden.
Zeer waarschijnlijk zullen vele
Nederlanders even verbaasd zijn
als de Amerikaansche professo
ren als zij vernemen, dat in de
Philips laboratoria te Eindhoven
reeds sedert 1934 uitgebreide
atoomonderzoekingen plaats vin.
den, dat Philips o.a. apparaturen
bouwde voor het beroemde
Rutherfordlaboratorium te Cam
bridge, dat tijdens den oorlog
zooveel tot de atoomwetenschap
bijdroeg, trouwens ook voor het
laboratorium van de Broglie te
Parijs en als zij hooren, dat in de
Philips laboratoria tal van nieu
we transmutaties ontdekt werden
('er werd b.v. al in 1938 uit kwik
goud gemaakt), dat ook de be
roemde splitsing van atomen, die
in 1939 gevonden werd, in de
Eindhovensche laboratoria is on.
derzocht, dat het atoomgeheim
heelemaal geen geheim is en dat
als het zou moeten en het geld
er aan besteed werd, de Neder
landsche geleerden binnen een
jaar atoombommen zouden kun
nen fabriceeren.
Op de vraag, hoe het moge
lijk is, dat het publiek van al
deze zaken zoo weinig is te
weten gekomen, zeide dr.
Heyn, dat, ondanks het feit,
dat Philips reeds verschei
dene publicaties op dit gebied
verzorgde, en zelfs een film
liet vervaardigen, waarin de
atoomsplitsing aanschouwe
lijk werd voorgesteld, de
voorlichting in Nederland op
technisch en wetenschappe
lijk gebied zeer onvoldoende
is. Ieder Nederlander weet
op het oogenblik iets van de
Amerikaansche en Engelsche
atoomonderzoekingen, hij kent
namen van Engelsche en
Amerikaansche atoomgeleer
den, maar dat onze eigen
Nederlandsche geleerden op
het gebied der kern physica
prestaties hebben geleverd,
die zelfs Amerikanen in ver
bazing en bewondering bren
gen, daarvan is het publiek
niet op de hoogte.
Er staan hier voor Nederland
zeer groote belangen op het spel.
De industrie maakt hoe langer
hoe meer gebruik van de weten,
schap, vooral de Nederlandsche
industrie, die het in de eerste
plaats van de kwaliteit moet
hebben, zal in de toekomst over
zeer bekwame wetenschappelijke
werkers moeten kunnen beschik
ken. Dit ligt duidelijk uitgestip
peld in de lijn der ontwikkeling
van, de wetenschap. In dezen
oorlog is er een gebruik gemaakt
van wetenschappelijke research-
menschen, als nooit te voren. De
radar en de atoombom zijn geen
uitvindingen meer van geniale
menschen, maar van de georga
niseerde wetenschap. Een indus
trie zal hetzelfde moeten gaan
doen.
Daarom is het van het aller
grootste belang, dat de overheid
en het geheele Nederlandsche
volk zich rekenschap geven van
deze feiten en dat maatregelen
beraamd worden, die er toe kun.
nen leiden, dat onze hoogescho-
len in stede van bij de moderne
wetenschap ten achter te staan,
haar kan voorblijven.
Prof. Oppenheimer, een van de
meest vooraanstaande geleerden
op het gebied van de atoomsplit
sing, heeft voor een senaatscom
missie verklaard, dat een atoom
bom zóó weinig kost in vergelij
king met een slagschip, dat het
bouwen van slagschepen wellicht
over eenigen tijd niet meer loo-
nend zal zijn.
De laatste faze der werkzaamheden voor het dichtmaken van
het gat in den dijk bij fort Rammekens op Walcheren.
(Anefo/Elzinga P.)
JEYSS INQUART is van plan aan het Gerechtshof te verzoe-
ken eenige Nederlandsche getuigen a décharge te dag-
vaarden. De betreffende lijst van namen zal dezer dagen door
i hem worden ingediend. Het zijn allen personen, die geen
nationaal socialisten waren en die naar Seyss Inquart hoopt,
bereid zullen zijn verklaringen af te leggen, waaruit zou moe-
i ten blijken, dat Seyss Inquart aangaande, bepaalde kwesties
invloed ten gunste van Nederland heeft aangewend of gepro
beerd heeft sommige maatregelen te verzachten of tegen te
houden. Indien het gerecht tot dagvaarding besluit, moet
natuurlijk nog afgewacht worden of de Nederlanders bereid
zullen zijn om onderdeelen van het beleid van Seyss Inquart
te verdedigen. Seyss Inquart heeft inmiddels tegenover zijn
verdediger verklaard, dat het aan hem te danken is, dat da
overstroomingen van Nederland niet van grooter omvang wa
ren geweest. v
