NIEUW
Waarom geen departement
voor Volksgezondheid?
Nederl.-lndische leger in actie
v)
VRIJDAG 21 DECEMBER 1945
BUREAUX
DE TOESTAND IN INDIE
H1
President' van Oostenrijk
„De dingen gaan niet altijd
zoo men wenscht"
Hef' „brandende"
probleem
MISDADIGERS IN
SS-UNIFORM
De opsporing der oorlogsmisdadigers
DAT GEBEURT
IN NEDERLAND
iber 1945
e
n
e
t.
n
r.
3HUIM-
ANSJES
ns
argarine
r. marg.
r. marg.
r. marg.
NOORDHOLLANDSCH
DAGBLAD
41e JAARGANG NUMMER 10813
ALKMAAR
Langestraat 42 A
Telefoon 4330
9 HOORN
Draafsingel 59
Telefoon 4712
-i sa a» D£W HELDER
Buiten God ia t nergens veilig VondelEB jBn h MBwk 9 vA Loudsgracht 69
Telefoon 2383
a. if li em- mm mmSCHAGEN
Abonnementsprijs r 1.10 per maand; r 3.30 per kwartaal KisSE?' Mt si. iaaEH^ KsBli^V vEh Muienstraat 52
Telefoon 459
EDEN, «Vrijdagmiddag half
twee, zou de Minister van
Overzeesche Gebiedsdeelen in
de Tweede Kamer een korte ver
klaring afleggen over den toe
stand in Nederlandsch Indië.
Het ligt voor de hand, dat
die verklaring verband
houdt met de komst van dr. van
Mook naar ons land. Zooals uit
een nader bericht blijkt, gaat dr.
van Mook met eenige ministers
confereeren met de Engelsche
Regeering.
ïn politiek opzicht staat de
zaak er op het oogenblik ernstig
voor, zoodat de Regeering zelf
blijkbaar de behoefte gevoelt, de
Volksvertegenwoordiging in te
lichten.
Niet alleen de oorlogstoestand
ini Indonesië is ernstig en veront
rustend, de politieke situatie is
dat, als gezegd, ook. Dit blijkt
o.a. uit het aftreden van drie le
den van den Raad van Indië, die
waarlijk niet als conservatief be
kend staan Blijkbaar gaat de po
litiek vara Van Mook hen nu toch
te ver. En vooral de nieuwe plan
nen, die Van Mook uitbroeit en
die. als we mededeelingen in de
Nat- Rott. Crt. mogen gelooven,
al dan niet onder Engelsche sug
gestie, veel te ver gaan.
Wij hebben reeds eerder te ken
nen gegeven, dat de Regeerings-
plannem, zooals die op 6 Novem
ber door de verklaring van mi
nister Bogemann zijn bekend ge
worden, tot de uiterste grens van
het constitutioneel geoorloofde
gingen. Zij mag niet verder gaan
en kan haar politiek niet laten
voorschrijven door eenige Brit-
sche generaals, die naar het oor
deel van leidende Engelsche krin
gen him boekje te buiten gingen.
Het zou wenscheüjk zijn, dat
over die 'besprekingen te Singa
pore duidelijk inzicht werd gege
ven. Er zijn tegenstrijdige berich
ten geweest, maar het rechte heb
ben wij er nooit van glehoord.
Misschien geeft de korte verkla
ring van minister Logeman er
opheldering over.
Deze zou ook daarom gewenscht
zijn, omdat de Indische kwestie
steeds meer internationaal de
aandacht trekt, waarop wij alles
behalve gesteld behoeven te zijn.
Hoe meer misverstanden, hoe
meer pottenkijkers en hoe verder
wij afdwalen van het juiste
standpunt, dat de Nederlandsche
zaak zoo gauw en zoo krachtig
mogelijk door Nederlandsche in
stanties duidelijk en zelfstandig
moet worden opgelost.
Na zijn terugkeer in ons land
hield de Luitenant-Gouverneur
Generaal van 'Ned. Indië, dr
H. J. van Mook, Woensdag in
den Haag een conferentie met
den minister voor de Overzee
sche Gebiedsdeelen, profdr.
J. H. A. Logeman
De Weensche radio-omroep heeft
bekend gemaakt, dat dr. Karl
Renner, premier van de voorloo-
pige Oostenrijksche regeering,
door beide kamers van het par
lement is gekozen tot president
van de republiek Oostenrijk
CEN AFZONDERLIJK DEPARTEMENT van Volksgezondheid
is bij de kabinetsformatie van verschillende kanten bepleit.
De heer Rups de Beerenbrouck herinnerde er gisteren aan, toen
in de Tweede Kamer het hoofdstuk Volksgezondheid van de
Regeeringsnota besproken werd. Minister Drees zei, dat men
er niet toe besloten had, o.a. omdat dan het aantal ministers te
groot zou worden, een argument, dat ons niet overtuigend leek.
Uit de gedachtenwisseling bleek, dat er op het gebied van de
Volksgezondheid nogal het een en ander te doen valt. In het
bijzonder de uitbreiding van de t.b.c. werd door verschillende
sprekers verontrustend genoemd. Allereerst is hier goede voe
ding en goede woningvoorziening van belang. Daarnaast vol
doende sanatoriumruimte en zorg voor voldoende extra-voe
ding voor de patiënten. Ook de sterke uitbreiding van de ver
schillende infectieziekten had de aandacht, nu als gevolg van
bezetting en bevrijding op dit punt ernstige toestanden
zijn ontstaan. Een afdoende quarantainevoorziening zal ook
noodig zijn bij de a.s. terugkeer van Nederlanders uit Indië.
Nadat mevr. de Vries-Bruyns
(v.d.) het debat had geopend,
volgden met tal van opmerkin
gen de heeren Zwijnenberg, v.d.,
Baas, a.r„ v. d. Brug, c.d.u., Kort
hals, i en Ruys de Beeren
brouck, r.k. Zij spraken over de
hulde, die de artsen verdienen
voor hun verzet, over de nood
zakelijkheid, om artsen voorrang
te geven bij de autoverdeeling,
over den nood aan verpleegsters
in verband met haar arbeids
voorwaarden, over 't toenemende
gevaar van het alcoholisme, over
de heropening van de kolonie
huizen en tal van andere punten
meer. Bevreemdend was de op
merking. dat aan de afd. Volks
gezondheid van het Departement
van Sociale Zaken geen enkele
medicus verbonden zou zijn.
Minister Drees gaf er, voor
zoover wij begrepen hebben,
geen rechtstreeks antwoord op:
hij zei, dat de afdeeling volks
gezondheid ten nauwste samen
werkt met de Inspectie voor de
Volksgezondheid. Hij verdedigde
verder het beleid van de regee
ring ten aanzien van de verbe
tering van de volksgezondheid.
Groote plannen moesten blijven
liggen voor andere urgente dingen.
Toch schijnt de Volksgezondheid ge
weldig urgent en toch blijkt door
onmacht (wat den woningbouw be
treft b.v.) al veel te moeten wachten,
zou men meenen.
Volgens deskundigen zijn de vet-
ranilsoenen voor tjb.c.-patiënten
voldoende. Wat de woningvoorziening
betreft, aan bouwen valt voorloopig
niet te denken: alle aandacht zal be.
steed moeten worden aan de uitbrei.
ding van woongelegenheid. Gewezen
werd vervolgens op den invoer van
barakken. Bij tal van dingen is de
-noodzakelijkheid van het tempo vol
komen ingezien, maar/ "de dingen
gaan niet altijd zoo men ze wenseht".
De kolonie- en vacantiehuizen
zullen zoo spoedig mogelijk wor
den heropend. Dat is ook drin
gend, nu de uitzending van kin
deren naar Engeland stop gezet
is. De oproep voor verpleegsters
heeft succes gehad. Het aantal
leerlingverpleegsters in de zieken
huizen is voldoende; dat der ge
diplomeerde verpleegsters echter
niet; ook in de sanatoria ls er
een tekort aan leerlingen.
Op den duur zal de arbeidsdag voor
verpleegsters verkort moeten worden
maar thans staan wij voor een moei
lijkheid wegens het tekort aan ar
beidskrachten. De ziekenhuizen tob
ben ook met een gebrek aan dienst
meisjes, die hier een eervolle taak
hebben. Heit dreigende tekort aan
artsen door de hapering in de oplei
ding zal nader moeten worden bezien.
De toewijzing van auto's aan artsen
stuit op moeilijkheden; de minister
is niet bevredigd over de resultaten
van zijn overleg met zijn collega voor
verkeer en energie. De regeering zal
het werk der bestrijding van het
alcoholisme steunen. Productiebeper.
king, heeft alleen waarde, als het volk
er de noodzakelijkheid van inziet. Er
komt een commissie voor een nieuwe
wettelijke regeling van de zieken
fondsen.
In verband met het vraagstuk van
de onvolwaardige arbeidskrachten
werd ten slotte gewezen op het ge
brek aan kunstledematen tengevolge
vanstakingen in het buitenlatidl
De vergadering is verdaagd tot
heden. Vrijdagmiddag.
De belangrijkste verbruikers
van brandstoffen voor andere dan
huishoudelijke doeleinden zijn
reeds van de eerste toewijzingen
voorzien. Van bevoegde zijde
wordt tegengesproken, dat hierbij
aan bioscopen boven kerken de
voorkeur zou zijn gegeven On
juist is ook, dat het personeel van
het Rijkskolenbureau bevoorrecht
zou zijn. Hoewel het verdeelings-
programma voor de rantsoenen
zeer sober is, moet er toch op
gewezen worden, dat uitvoering
daarvan alleen mogelijk is, wan
neer zich geen moeilijkheden
voordoen, zooals het dichtvriezen
van de waterwegen of stagnatie
in den invoer. Het kan gebeuren,
dat het -Rijkskolenbureau door
deze eventueele tegenslagen ge
dwongen wordt., teneinde het ge
zinsrantsoen te redden, een kor
ting op de aanvankelijk vastge
stelde rantsoenen voor niet ge
bruik toe te staan.
Voor wat de huisbrand betreft,
zal omstreeks Nieuwjaar weer
een boni worden aangewezen en
de aanvoer zooveel mogelijk over
het geheele land geschieden
RONDOM ARNHEM hebben zich
vele drama's afgespeeld, die
niet alleen van militairen aard
waren Het optreden b.v. van de
Nederlandsche SS tegenover bur
gers is daar niet alleen treurig,
maar ook onmenschelijk igieweest,
getuige een paar feiten, die dezer
dagen aan het licht zijn gekomen
ïn het begin van dit jaar, toen
de Betuwe en omgeving voor het
grootste deel was geëvacueerd en
het gebied „Sperrgebiet" was ge
worden, probeerden eenige boe
ren nog iets van hun boerderijen
te redden. De mannen zijn nooit
meer teruggezien. Zoo ging het
ook met eenige burgers van Wa-
geningen en Bennekom.
Over deze dramatische verdwij
ningen is veel te doen geweest,
totdat, door bekentenissen van
een SS-man, de ware toedracht
aan het licht kwam.
Voordat de eigenlijke bekente
nissen loskwamen, .hebben de
SS-ers eerst de schuld op 'n paar
Duitschers willen afschuiven,
maar dank zij het doorzettings
vermogen van de Bennekomsche
politie zijn zij, SS-man van Maas-
trigt en Kooymans, tot volledig
bekennen gekomen. Eigenhandig
hadden zij het vonnis voltrokken
DE COMMISSIE tot onderzoek naar oorlogsmisdaden op Java heeft
een kaartsysteem kunnen samenstellen dat een zoo goed als
volledig overzicht bevat van alle wreedheden, die door de Japanners
op dit eiland bedreven zijn. Er is een lijst van ruim 200 oorlogsmis
dadigers opgesteld, waarvan er tot nu toe 43 zijn gearresteerd. Tot
de beruchtsten der gearresteerden behoort luitenant generaal Ima-
mura. Ook het hoofd van de Japansche Kempai Tai zal terechtstaan.
DE BERUCHTE Japansche ka
pitein Sonal, die nu te Singa
pore als oorlogsmisdadiger gevan
gen zit, nadat hij Nederlandsche
vrouwen geterroriseerd heeft, o.a.
als commandant van het Tjideng-
kamp te Batavia, zal door het Ne-
derlandsch-Indische militaire ge
rechtshof verhoord worden. Dit is
een van de resultaten van de kort
geleden te Singapore gehouden
besprekingen tusschen de leden
van de juridische staf van het ge
allieerde opperbevel in Zuid-Oost
Azië en den 55-jarigen professor
Jonkers, procureur-generaal te
Batavia. Gedurende deze bespre
kingen Iverden de volgende be
slissingen genomen: De voornaam
ste oorlogsmisdadigers, zooals
Tangano Yamamoto, zullen ver
hoord worden door een Britsch
militair gerechtshof. Andere oor
logsmisdadigers zullen verhoord
worden door een Nederlandsch of
Britsch gerechtshof, hetgeen af
hangt van de vraag, of er Neder
landsche of Britsche belangen bij
betrokken zijn.
Britsch communiqué over
Java.
In het officieele communiqué
wordt verklaard, dat Britsche
troepen het „Isolahotel" te Ban
doeng hebben bezet. Er zijn geen
dooden te betreuren. In Bandoeng
schijnt een actie gaande té zijn
tegen alle Indo-Europeanen die
met de Rapwi samenwerken.
De „president" van Buitenzorg,
Barnas is blijkbaar de politieke
situatie te Bandoeng niet meer
meester. De stad is over het alge
meen rustig. In Semarang wordt
nog steeds door de Indonesiërs
brand gesticht. Men heeft ver
klaard dat de leiders van de ben
den bij de Britten bekend zijn. De
operaties, die ten doel hebben de
Pemoeda's uit het oostelijk ,deel
van Semarang te verdrijven, ma
ken voortgang. De watervoorzie
ning is weer onderbroken, maar
men heeft een noodwatertoevoer
in werking gesteld. 1800 leden
van het Rapwi-personeel zijn op
de „Amhurst Victory" naar Bata
via vervoerd. Te Grissee, waar het
leven normaal is, is een groote
munitie-opslagplaats gevonden.
Het opperbevel van het
Nederlandsch-Indische leger
maakt bekend, dat de kam
pong Pasar Minggoe, bij Ba
tavia. op den 20en December
door het Nederlandsch-Indi
sche leger gezuiverd en bezet
is. Bijzonderheden van de
actie zijn nog niet beschikbaar.
Amerikaansche verklaring
Uitdrukking gevend aan de „toe
nemende bezorgdheid" van de
Amerikaansche regeering over de
recente ontwikkeling in Indonesië,
heeft het departement van bui-
tenlandsche zaken verklaard te
hopen dat een vreedzame regeling
van het geschil tusschen de Ne
derlandsche autoriteiten en de In
donesiërs, zoowel een erkenning
zou beteekenen van de natuurlijke
aspiraties van het Indonesische
volk, als van de wettelijke rech
ten en belangen van Nederland.
Geen goede gang van zaken
Een hooge Nederlandsche leger
officier, die in Singapore terug
gekeerd is na een bezoek aan de
militaire kampen op Malakka,
heeft verklaard, dat het moreel
onder de Nederlandsche troepen
er niet op vooruit gaat, daar de
militairen vernomen hebben, dat
de betalingen aan hun familiebe
trekkingen in Nederland onregel
matig of in het geheel niet ge
schieden. Een v. d. bevelvoerende
officieren, die zich evenals de
meesten zijner collega's hierover
bezorgd maakt, achtte een ver
klaring van de Nederlandsche Re
geering. dat naar den grond van
•deze berichten onmiddellijk een
onderzoek zou worden ingesteld,
dringend noodig.
CR IS BONJE in ons land
over de bonnen en de cri-
tiseerende kranten zijn er zelf
de schuld van. Al heel lang
loopen er kwesties over het
tijdstip, ivaarop de bonnenlijst
in de krant mag. Dat is niet
zoo gemakkelijk op te lossen,
omdat de kranten op verschil
lende tijdstippen verschijnen.
Nu is het moment, waarop er
op de bonnen gekocht mag
worden, Vrijdagmiddag 12 uur,
en nu mogen van den Distri-
butiedienst de bonnen niet
eerder dan Vrijdag 12 uur ge
publiceerd worden. Dat is daar
om vreemd, omdat de meeste
kranten na dat tijdstip uitko
men. Er zijn echter bladen, die
vóór dat uur, practisch als
ochtendblad verschijnen en zij
publiceeren de bonnenlijst
Vrijdagmorgen. Dit is voor
andere bladen aanleiding ge
weest, de bonnen Donderdag
in de krant te zetten. Wij doen
daar niet aan mee.tot nog
toe. Want het is uitdrukkelijk
verboden. En op overtreding
van het verbod staat straf. Nu
komt de Voorlichtingsdienst
aan de bladen nog eens „ver
zoeken", om zich toch vooral
aan dat verbód te houden! Dat
is een vreemde figuur in onze
rechtspleging. Waarom worden
de bladen, die een beslist ver
bod, waar straf op staat, over
treden, niet vervolgd? Het is
van groot belang, dat deze
zaak wordt opgelostHet gaat
om de volgende punten: 1. Een
verbod dat niet gehandhaafd
kan worden, moet ingetrokken
worden2. De orde in de dis
tributie wordt niet door kran
tenredacties. maar door de dis
tributiediensten uitgemaakt. 3.
Het lijkt heel vreemd, dat de
bonnenpublicatie geschiedt nel
het tijdstip waarop men mag
koopen, (de bonnen moeten ook
nog uitgezocht worden) maar
krantenredacties mogen in de
ze zaak niet door directe actie
ingrijpen, dat is hun taak niet.
4. Indien dit ongestoord en
ongestraft doorgaat, zijn de
autoriteiten er zelf de schuld
van, dat anderen zich ook niet
meer aan de bepalingen hou
den: of het een of het ander.
Dus: de bonnenlijst allemaal
op Vriidag in de krant of alle
maal op Donderdag. En dan
niet meer vrdgen of men iets,
dat verboden is, asjeblieft wil
nalaten. Zelfs in kleine dingen
moet het gezag zich laten gel
den.