VIJFTIG JAAR X-STRALEN
Nieuw NoorcfHollandsch Dagblad
De zegeningen van het
Röntgen-onderzoek
Van Eigen Erf
Uit alle hoeken
der aarde
Twee honderd duizend
Schaken
K
rome!
DONDERDAG 3 JANUARI 1946
lN
I R
DE LAATSTE WEKEN van 1895 ontdekte Wilhelm Conratl
Roentgen een nieuw soort stralen, die hij X-stralen noemde. Hij
sloot zich op in zijn laboratorium; pas na nieuwjaar 1896 werd zijii
vinding wereldkundig gemaakt.
Men zou er over kunnen twisten of men nu dén dag der ontdek
king of die der publicatie, als den geboortedag der later naar hun
ontdekker genoemde Roentgenstralen moet beschouwen, doch in
ieder geval is het de moeite waard, bij de jaarwisseling 1945—1946
stil te staan bij het feit; dat de wereld thans gedurende een halve
eeuw de zegeningen vgn deze ontdekking heeft ondervonden.
Sinds Roentgen in 1923 te Mün-
chen overleed, heeft het Roent-
gen-onderzoek en vooral de tech
nische toepassing en de fabricage
van Roentgenapparaten een zeer
hooge vlucht genomen
De mo'derne toepassingen van
Roentgenstralen kunnen over drie
terreinenverdeeld worden: de
medische diagno-tiek (door mid
del van doorlic. dng vaststellen
van kwalen en afwijkingen), ver
der de medische therapie (het ge
nezen door middel van bestralin
gen) en tenslotte de toepassing
bij het materiaal-onderzoek.
Aan de eerste toepassing heeft
Roentgen, toen hij zijn stralen
ontdekte, zeker wel gedacht, al
dus verklaarde in een persgesprek
prof. Casimir, bijzonder hoog
leeraar aan de Eeidsche Univer
siteit. die als medewerker van
het Philips researchlabor&torium
het Roentgen onderzoek onde-
zich heeft. Gezien het feit. dat hij
reeds in zijn eers.e openbare les
een Roentgen-opname van een
hand vertoonde. Het materialen
onderzoek is zonder meer een
evolutie van de toepassing, die
Roentgen zelf al in praktijk heeft
gebracht. De therapeutische toe
passing evenwel, het feit dus, dat
bestraling met zijn X-stralen een
biologisch effect zou hebben, dat
heeft de uitvinder aanvankelijk
niet geweten. Dat is pas ontdekt,
toen er ongelukken waren ge
beurd door verbranding. Het is
eigenlijk verwonderlijk, dat de
uitvinder zelf, die onbekend was
met de verborgen krachten der
stralen, daarvan nooit nadeelige
gevolgen heeft ondervonden. Dit
is alleen te verklaren door de
omstandigheid, dat hij uit pure
voorzichtigheid steeds alle moge
lijke veiligheidsmaatregelen nam,
eis hij met proeven bezig was.
Gevraagd naar bijzondere Philips-
prestalies op roentgengebied, vertelde
prof. Casimir, dat Philips een groot
succes boekte toen zij, als eerste fa
briek ter wereld een roentg<enbuis
bracht met draaiende anode Öm het
heel eenvoudig uit te drukken: de
roentgenstralen ontstaan doordat 'n
anode als tret ware door electronen
wordt gebombardeerd. Daardoor
wordt deze anode- al heel gauw te
warm. Dit word door de draaiende
anode vermeden, waardoor men ster
kere stralen kan gebruiken, hetgeen
bijvoorbeeld voor het longenonder-
zoek van veel belang is, omdat men
nu in staat is zeer scherpe moment
opnamen te maken. Het was een ge
lukkige combinatie van georganiseer,
de wetenschap en een goede vondst.
Op het gebied der therapie maakt
Philips o.a. een apparaat voor con
tact-therapie. Het is een toestel met
een roentgenbuls, die zoo dun is dat
zij in verschillende lichaamsholten
kan worden ingebracht, waardoor
Intensieve bestraling met niet al te
doordringende stralen van zeer dicht,
bij mogelijk is. Sommige kwalen, b.v.
huidkanker kunnen hiermee worden
genezen.
Tijdens den oorlog ondervond men
veelsjut van de Philips-boloscoop
(kogelzoeker) waarmee men kleine
granaatscherfjes en ook de juist bij
de burgerbevolking zooveel voorko
mende glassplinters in een lichaams
deel snel kon localiseeren en op doel
treffende wijze aan den chirurg kon
aanwijzen. Dit Fhilipsapparaat is niet
het eenlge, maar wel ontegenzegge
lijk. het beste dat er bestaat. 'Het
overtreft de buitenlandsche methodes
in doelmatigheid.
Een apart hoofdstuk vormt de
roentgenmassafotografie, de z.g'.
schermbeeldfotografie. Door den
oorlog ligt Philips op dit gebied iets
achter bij het buitenland, doch er
zijn gegronde redenen om aan te ne
men, dat men binnen niet al te lan-
ger\ tijd zal kunnen uitkomen met
een toestel, dat de vergelijking met
RADIO-PROGRAMMA
Vrijdag 4 Januari 1946.
HILVERSUM I:
7.50 Ochtendwijding kap. Rohling;
8.20 en 9 uur muziek; 10.45 ziekenbe
zoek; 11.15 kookpraatje; 12.35 ensem
ble Jetty Cantor; 2 uur wereldpro
gramma PJC; 13 uur voor de vrouw;
15.30 toonkunstkalender; 16 uur Bij
bellezing; 16.30 kort verhaal; 17.45
voor de rijpere jeugd; 18 uur orkest;
19 uur nieuws en reportage; 20 uur
buitenlandsch weekoverzicht; 20.15
omroep-rkest; 21.00 Minister op de
Brug; 22.15 lezing.
HILVERSUM II:
18.00 Nieuws; 18.30 muziek; 18.50
Voor je slape/i gaat....: 19.00 mu
ziek; 19.00 programma Nederl. Strijd-
èrachten; 20.00 werken van Bela
artok; 21.15 gramofoonmuziek; 21.45
avondwüding; 22.20 orkest.
alle thans in gebruik zijnde appara
ten glansrijk zal kunnen doorstaan.
Voorts zijn er de belangrijke vor
deringen die Philips in Amerika
heeft gemaakt bij het roentenonder-
zoek naar de structuur van kristallen
waarover dr. A. F. Philips na zijn te
rugkeer uit Amerika in een inter
view een en ander mededeelde. Het
berust op het principe, dat de ato
men waaruit een kristal is opgebouwd
de roentgenstralen op een bepaalde
manier verstrooien. Uit de verschil
lende manieren waarop zij worden
verstrooid, leest men de verschillen
in structuur af. Philips construeerde
vdór dit onderzoek een mooi appa
raat. Tenslotte mag gezegd worden,
dat Philips tamelijk toonaangevend
is1 bij het streven om, ook voor in
gewikkelde en groote apparaten, de
bediening te meehaniseeren en té"
automatiseeren en daardoor te ver
eenvoudigen.
Philips is misschien niet de aller
grootste roentgenfirma ter wereld,
maar moet zeker tot de allermo
dernste en meest vooruitstrevende
gerekend worden, zoo besloot prof.
Casimir zijn mededeelingen. Vooral
ook door den oorlog kan men nu niet
alles fabriceer en, doch als alles weer
beter gaat over een jaar bijvoor
beeld zal Philips behalve enkele
apparaten voor zeer bijzondere doel
einden alles maken wat er op
roentgengebied te maken is.
Brabant waakt voor
goede zeden
De stichting Brabantsch
Volksherstel", waarin alle krach
ten zijn samengebundeld, die wer
ken aan den geestelijken weder
opbouw van het gewest, staat
steeds op de bres, waar rechten
en beginselen, die „den katholiek
heilig zijn, worden aangetast. Na
tuurlijk was vooral hier de ver
ontwaardiging groot over de
schandelijke radio-uitzending,
waarbij de groote gezinnen in
Brabant het ontgelden moesten.
Met een verontschuldiging van
„Herrijze.nd Nederl." is 't kwaad
niet hersteld, te meer, waar meer
dere radio-programma's niet op
een peil stonden, dat verwacht
kan worden, dat zij tot de cul-
tureele verlAiffingvan het Neder
landsche volk bijdragen.
De- stichting heeft daarom een
telegram aan „Herrijzend Neder
land" verzonden met het dringend
verzoek voortaan positief mee te
werken aan den opbouw van een
gezonde Nederlandsche volksge
meenschap.
H.M. de Konigin heeft aan
Engelsche en Canadeesche
militairen onderscheidingen
verleend. Door den storm
bezweek een stelling, die in
vei'band met de herstelwerk
zaamheden voor het stadhuis'
te Middelburg was aange
bracht, met als gevolg, dat het
grootste gedeelte van de stee-
nen Gothische balustrade werd
vernield. Vooral in Oost-
Brabant en Noord-Limburg
heeft de storm huisgehouden,
die in Gemert den 19-jarigen
P. v. d. Elzen tot slachtoffer
maakte, daar hij onder, het
■puin van een omver gewaaiden
schoorsteen bedolven werd,
terwijl in den Bosch een
chauffeur van de B.B.A. onder
het puin van een instortend
muurtje raakte en eveneens ge
dood werd. Vermoedelijk zal
met ingang van 18 Januari een
gedeelte van de spoorbrug bij
Culemborg voor het wegver
keer worden opengesteld.
..Voor den bouw van een nieuw
ketelhuis aan de electrische
centrale te Amsterdam zijn
bijna drie mïllioen gulden noo-
dig. In de Reguliersdwars
straat te' Amsterdam is een 13-
jarige jongen, die op de tree
plank van een geparkeerden
militairen wagen stond, door
een Canadees vanuit een huis
in gijn onderbeen geschoten.
arbeiders in de abattoirs en
de vleeschconservenindustrie te
Chicago zullen 16 Januari in sta
king gaan in verband met een
eisch tot loonsverhooging van 25
Am. cents per uur. De oudste
dochter van Generaal de Gaulle,
Üe 21-jarige Elisabeth de Gaulle,
is in stilte gehuwd met den
Franschen officier De Bouissieu,
die verbonden is aan de Gaulle's
militaire kabinet. Volgens Ra
dio Moskou is in Italië een wijd
vertakte ondergrondsche fascis
tische organisatie ontdekt, die
financieelen steun uit het buiten
land, vooral Zwitserland, ont
vangt. Philip Murray, presi
dent van het „Congress of indus
trial organisation", verklaarde,
dat het eerste besluit betrekking
moet hebben op een hoog loon
peil voor Amerika, waar de mas
sa voldoende koopkracht bezit
om een groot binnenlandsch af
zetgebied te vormen voor de
steeds stijgende productie. Het
oppercommando van de Chinee-
sche marine is ontbonden en het
betreffende ministerie onderge
bracht bij het ministerie van mi
litaire zaken. In Vaticaanstad
zal door een New Yorksche firma
een automatische telefoon instal
latie aangebracht worden Of
ficieel is bekend gemaakt', dat er
een inbraak is gepleegd in de
kantoren v. h. Fransche minis
terie van industrieele productie,
waarbij documenten zijn ont
vreemd, welke betrekking heb
ben op de FranscH-Duitsche eco
nomische relaties en de schade
vergoedingen.
DE GROOTE
CONFERENTIE
Instrument- voor een
duurzamen vrede
Bij de opening van de alge-
meene vergadering van de ver-
eenigde voiken '(United Nations
Organisation) op Donderdag 10
Januari in de Centrale Hall van
Westminster 4e Londen, zal de
heer Attlee als eerste het woord
voeren Men verwacht, dat hij
een dringend beroep zal doen om
deze wereldconferentie tot in
strument te maken, vüaardoor de
oorlog voor altijd beëindigd zal
zijn.
Er zijn speciale officieren aan
gewezen om voor de veiligheid
van de gedelegeerden en voor de
algemeene vergadering zorg te
dragen. Een groot aantal soldaten
zal dienst doen om mensehen,
die geen recht hebben de debat
ten bij te wonen, buiten te hou
den.
Van de 51 landen, die verte
genwoordigd zijn, zullen slechts
twee, vrouwelijke gedelegeerden
aanwezig zijn, namelijk mevrouw
Roosevelt en de Britsche minister
van onderwijs mejuffrouw Ellen
Wilki-*\on. Ër zijn echter eenige
vrouwen onder de deskundigen
van de gedelegeerden.
De eerste zitting zal ongeveer
een week duren en nadien zal
de vergadering in zes commissies
uiteen vallen. Er zullen echter
belangrijke politieke besprekin
gen in plenaire zitting gevoerd
worden, waaronder de atoom
energie met inbegrip van de
vorming van een speciale com
missie voor dat onderwerp.
NEURENBERG DRAAIT
WEER
De hardvochtige Hitier
In Neurenberg is het proces te
gen de oorlogsmisdadigers hervat.
Onder de thans te berde ge
brachte bewijsstukken was een
van Hitier afkomstige order,
waarin bevolen werd, dat alle
manschappen van eventueele
Britsche overvalcommando's die
in Europa of Afrika in de macht
van Duitsche troepen zouden val
len, afgemaakt moesten worden,
ook al waren zij klaarblijkelijk
soldaten in uniform. Of zulke
manschappen aan land waren ge
komen uit schepen, vliegtuigen of
per parachute, mocht ten aanzien
van de uitvoering van deze order
geen verschil maken; zelfs wan
neer zij zich zouden willen over
geven, mocht ini principe niet van
deze order worden afgeweken, 'n
Ander document onthulde de gra
dueel verhevigde folteringen, wel
ke op gevangenen, die geen ver
klaringen wilden. afleiggen,-Hioes-
tesni worden toegepast -
Kinderen van employé's der Ned. Spoorwegen in Engeland.
Tiidens de bezetting lazen de Engelsche spoorwegarbeiders met
groote bewondering en waardeering de berichten over de
spoorwegstaking in Nederland. Na de bevrijding noodigden zij
250 kinderen van hun Nederlandsche collega's uit voor een
vacantie van vier maanden in Engeland. De eerste helft van
deze vacantie brengen de kinderen door in een speciaal kinder
tehuis te Woodlands Hostel bij Doncaster. De laatste twee
maanden zullen zij in de gezinnen der Engelsche spoorweg
arbeiders worden opgenomen. In het kindertehuis zijn de jeug
dige Nederlandsche gasten beste maatjes met de Engelsche
kokkin. Voor etenstijd mogen ze eveh proeven. (Anefo P.)
EIEREN
Op ziekenbonnen
Wegens de geringe productie
van eieren en de beperkte voor
raden geconserveerde eieren is
het nog niet mogelijk alle detail
listen in eieren van een werk-
voorraad te voorzien. Om deze
reden kon slechts een klein aan
tal handelaren aangewezen wor
den voor het leveren van eieren
op ziekenbonnen. Ter tegemoet
koming aan den wensch naar uit
breiding van den detailhandel in
eieren zijn thans nog een duizend
tal z.ig. speciaal zuivejzaken voor
dezen verkoop ingeschakeld. In
tot'aal kunnen momenteel onge
veer 3500 detaillisten eieren op
ziekenbonnen leveren.
Bij uitbreiding van de eieren-
productie zullen geleidelijk ook
meer detaillisten voor den ver
koop worden ingeschakeld.
Waarschuwing aan
Engelsche voetballers
Alle Londensche bladen publicee-
:en ""teen waarschuwing van den oud.-
Arsenalspeler Copping, die thans de
Beerschot Antwerpen traint en met
de vooroefening van het Belgische
voetbalelftal belast is, dat op 19
iezer te Wembley tegen Engeland
uitkomt.
Copping waarschuwt de Belgen
niet te onderschatten aangezien zij
goed en stevig spelen. Deze waar
schuwing is vooral gericht tegen de
Engelsche Keuzecommsisie, die Za
terdag aanwezig was bij den wed
strijd Arsenal tegen Wolves, welke
in een gelukkige drie-twee overwin
ning voor Arsenal eindigde. Voorts
waren aanwezig eenige Russische
voetbalofficials die nog altijd gege
vens verzamelen in zake de organi
satie van den Engelschen Voetbal
bond. Rusland zal dit seizoen geen
Engelsch elftal uitnoodigen, hoewel
de mogelijkheid van een clubuitnoo-
diging1 blijft bestaan, aldus verklaar
de secretaris Reus.
Het Engelsche elftal wordt waar
schijnlijk Donderdag gepubliceerd.
Het zal vermoedelijk als volgt zijn
samengesteld: Doel: Williams (Wol
ves) of Swift (Manchester City);
achter: (Arsenal) en Dudley
(Millwall) of Barker (Hudderfield
Tawn); midden: Soo (Leicester City)
Franklin (Stoke City) en Wright
(Wolves); voor: Matthews (Stoke
City); Carter (Derby County); Law-
ton (Chelsea); Brown (Charlt. Ath
letic) en Mullen (Wolves). De nieu
weling Pye (Notts County) en Al-
derton (Wolves) worden eveneens
als mogelijke internationals ge
noemd; de eerste als voorhoedespe
ler en de laatste als middenspeler.
Veel verschil met bovenstaand-
team zal wel niet voorkomen.
HET TOURNOOI TE HASTINGS
Euwe voegt zich bij de leiders
Dr. M. Euwe seinde gistermiddag
uit Hastings:
De uitslagen van de vijfde ronde
luiden:
MiesesSergeant V>"r.
TartakowerEkstroem 10
EuweDevos 10
AitkenChristoffel afgebroken.
SteinerPrins V*Va
DenkerThomas VeVa.
De, stand luidt thans:
Euwe, Prins en 'Steiner ieder 3V» pt.
Tartakower 3 pt; (en 1 afg. partij)
Ekstroem en Denker ieder 8 pnt.
Christoffel 2V: pt. (en 1 afg. partij)
Aitken 2 pt. (en 1 afgebr. partij)
Sir George Thomas en Mieses ieder
IV» punt#
Devos V* punt (etl 1 afgebp. partij)
Sergeant Vi pni,
HET AMEBIKAANSCHE Ministerie
van Buitenlandsche Zaken «preekt de
geruchten tegen dat de Amerikaan-
sche en Engelsche regeeringen ge
poogd hebben om de kwestie tusschen
de Sowjet-unie en Perzië op het
programma van de a.s. algemeene
vergadering, van de Vereenigde Vol
ken te plaatsen.
D ONDOM PALESTINA is het
nog niet pluis. Uit dit land
zelf zijn er, na de berichten
van de vorige maand over
clandestiene Joodsche landin
gen, niet veel bijzondere be
richten meer gekomen. Des te
meer treft nu een alarmeeren-
de mededeeling uit Amerika,
door Reuter uit Londen ver
spreid: niemand minder dan
Luitenant-Generaal Frederick
E. Morgan, Leider van de
Unrra in Duitschland zou dezer
dagen verklaard hebben, dat er
een geheime Joodsche strijd
macht in Europa bestaat, die
als doel heeft een massa-uit
tocht naar Palestina mogelijk
te maken. De politieke secre
taris van het Joodsche Wereld
congres te Londen, A. L.
Eastsrman heeft den inhoud
van het bericht ten stelligste
tegengesproken. Easterman
zeide: „de bewering van Gene
raal Morgan is niet alleen fan
tastisch onwaar, maar het is
duidelijk bedoeld als een po
ging een vooroordeel te schep
pen voor de bevindingen van
de Engelsch-Amerikaansche
Commissie van onderzoek in
zake Palestina. Zijn bewering
is zuiver n<zlionaal-socialisme,
tot in de bewoordingen, die af
komstig zouden kunnen zijn
van een rede van Hitler en gijn
bende anti-semieten!" Niet
minder ongefundeerd noemt
hij de beweringen van Gene
raal Morgan dat ,.de gemelde
vrogroms en wreedheden tegen
Joden in Polen steeds minder
op de feiten zijn gebaseerd."
Te suggereeren, zooals Gene-
naal Morgan doet, dat de be
richten van aanvallen op Jo
den in Polen propaganda zijn,
is laster, niet alleen tegen de
Joden die de gaskamers der
Nazi's hebben overleefd, maar
ook tegen de zes millioen ge-
doode Joden." De Liberale
Engelsche „News Chronicle"
zegt in een artikel, dat de
„vage en tevens alarmeerende
verklaringen (van Generaal
Morganuit een dermate be
trouwbare bron komen, dat zij
om een onmiddellijk onderzoek
vragen. 'Het blad dringt er op
aan dat de verklaring van den
Generaal voorgelegd zal wor
den aan de Engelsch-Ameri-
kaansche cotnmissie van onder
zoek inzake Palestina.
