Nieuw
de beteekenis der
Leidsche Universiteit
SCHERPE WOORDEN
van Admiraal Helfrich
De toestand op radio-gebied
Voer Alkmaar en omgeving ner9ens %™gdel}
Bureaux:
H. M. DE KONINGIN OVER:
Russische verlangens in
Scandinavië
„Ik ben trotsch op Neder
land als zeevarende
natie"
Een „vreedzame" oorlog
Z. H. de Paus heeft
een lichte griep
Twee minuten
stilte
HOE STAAT HET MET DEN K. R. O.?
CHURCHILL
Eere-doctor der Leidsche
Universiteit-
HI 1946
Hoofdredacteur: H. N.
Smits; rayon-redacteur
P Sigon.
Abonnementsprijs 1 3.40
oer kwartaal: t 1.20 per
maand, inclusief incasso
kosten.
Prijs der advertenties
13 ct per m.m. regel.
40 m.m. breed: In tekst
26 ct. per m.m. regel, 50
m m breed Contract op
aanvraag
Noordhollandsch Daqblad
Buiten God, it 't
ZATERDAG 9 FEBRUARI 1946
41e JAARGANG - NUMMER 10852
ALKMAARLangestraat
42A, tel. 4330 (K 2200)
HOORN: Draafsingel 59.
tel. 4712 (K 2290)
DEN HELDER: Loods.
%Tacht 69. tel. 2383 K 2230
5CHAGENMolenstraat
52. tel 459 (K2240).
Bankrelatie:
Noorderbank
heer
jaar
or
VARO
6.30
Het
HARE MAJESTEIT de Konin
gin heeft bij gelegenheid van
de Dies van de Deidsche Univer
siteit te Leideif de volgende rede
uitgesproken:
Het is niet onder woorden te
brengen, aldus H. M., wat et in
mij omgaat, nu ik van deze plaats
als Nederlander en als nakomeling
van den stichter dezer Universi
teit op den eersten Dies na de be
vrijding van ons vaderland het
woord tot u richt.
Andermaal heeft Leiden getrouw
aan zijn groot en roemrijk verle
den tegen een overmachtigen vij
and in een hopeloos schijnenden
strijd stand gehouden.
Geboren uit onzen grooten vrij
heidsstrijd, is de Leidsche Univer
siteit een symbool, ja meer nog
dan dat, een deel van onze vrij
heid zelf.
Zij is het levend getuigenis, dat
in een der donkerste uren van
den strijd om onze onafhankelijk
heid volhardend geloof en onbuig
zame vrijheidszin aan Lexdens
burgerij de kracht gaf om den on-
gel ij ken strijd vol te houden.
In liet najaar 1940 ontsloeg de be
zetter de Joodsche ambtenaren en
stootte daardoor een der fijnste
geesten van de Leidsche Universiteit
uit zijn ambt.
Toen waart gij het prof. Cleverin-
ga, die, de roeping der Leidsche
Universiteit indachtig, met uw van
moed getuigend en gloedvol protest
de fakkel van recht en gerechtigheid
omhoog' hebt geheven zichtbaar voor
landgenoot en vijand.
Dit protest is de klaroenstoot ge
weest tot een feilen strijd met alle
ter beschikking staande middelen ge
voerd tegen ombuiging van het recht
en knechting van den geest. -
Uw initiatief op dat historische
oogenblik deed ons volk opnieuw be.
seffen wat het aan Leiden heeft.
De dank van het vaderland breng
ik daarvoor van deze plaats aan de
Leidsche academie.
Dankbaar ook gedenk ik het ver
zet aan de andere Universiteiten;
waardoor na de sluiting van Leiden
de strijd werd voortgezet.
Als lichtend voorbeeld van de over
winning van den geest over alle duis
ternis en lijden staat daar in onze
gedachten de moedige, onverschrok.
ken, edele Telders, aan wiens nage
dachtenis ik eerbiedig hulde breng.
Een ander onherstelbaar verlies1
leed de Universiteit door het heen
gaan van den trouwen vaderlander
en fijne Europeeschen geest, profes
sor Huizinga.
Zij die heengingen hebben het
beste van hun geestelijk beztt aan
de Universiteit geschonken.
In het volle besef van uw dub
bele taak om, behalve het van
ouds beroemde brandpunt van
wetenschap, de opvoeder te zijn
van de geslachten, waaraan een
maal mede de toekomst van ons
vaderland toevertrouwd zal wor
den, hebt .gij, hoogleeraren. in
nauwe1 samenwerking met de stu
denten. in de bezettingsjaren ge
zocht naar wegen, waarlangs het
universitaire leven tot nieuwen
bloei zou kunnen geraken, en
waardoor de band tusschen hoog
leeraren, studenten en afgestu
deerden zou kunnen worden ver
sterkt en aangehaald.
Gij hebt die plannen, zooals zij
in bezettingstijd gerijpt zijn, ver
wezenlijkt in uw Civitas Acade
mica, die thans voor het eerst naar
buiten treedt.
Gedurende de komende dagen
zullen studenten, professoren en
oud alumni uit alle doelen des
lands, getuigenis afleggen van hun
wil, te komen tot een ware uni
versitaire gemeenschap.
Met veel belangstelling nam ik
kennis van dit streven.
Studenten, zware druk heeft, de
bezetting op uw jonge levens ge
legd, veel hebt gij voor het va
derland geofferd.
Met weemoed gedenken wij uw
kameraden, die voor onze zaak ge
vallen zijn.
Dat de voor U liggende jaren u,
naast uw studie, de onbezorgdheid
mogen schenken, die de studen
tentijd als geen ander tijdperk in
uw leven u kan geven.
Hebt vertrouwen in de toekomst
die gij zult moeten opbouwen.
Wij ouderen vertrouwen op u,
vaderland heeft u noodig.
Volgens den Londenschen cor
respondent van het conservatieve
Schotsche blad „The Scotchman",
zou bij de informeele besprekin-
Zoo vat ik thans op dezen Dies §en' welke in de afgeloopen tien
mijn wenschen samen: moge de ^agen tusschen de Sovjetdelegatio
Leidsche Universiteit een roëmrij- 1 UNO en den Deenschen mi-
ke en bloeiende toekomst tege- nister van buitenlandsche zaken,
moet gaan, in contact met het ie-Rasmussen, zijn gehouden, de te
ven zich steeds vernieuwend, en j rugtrekking van de Britsche troe-
steeds handhavend haar tradities pen uit Denemarken ter sprake
als bolwerk in ons vaderland van
vrijheid en recht, gedachtig de
zinspreuk: Praesidium Academia
Lugduno Batavorum Libertatis
(De Academie der stad Leiden ze
tel van vrijheid).
VRIJDAG 8 MAART a.s. zal
weer de Wereldgebedsdag van
Christenvrouwen gehouden wor
den. Leidende gedachte voor de
zen dag is: „Wat tot onzen vrede
dient."
gebracht zijn vanwege de Sovjet-
Russische regeering De situatie
in Denemarken zou in geheel
Scandinavië bezorgdheid wekken.
Vorige week deden geruchten de
ronde, dat Sovjet-Rusland om een
vlootbasis op IJsland zou hebben
gevraagd. Volgens andere specu
laties to Scandinavische kringen
zouden de Sovjets door hun aan
wezig blijven op Bornholm in
vloed willen uitoefenen op Zwe
den, om een basis op het eiland
Gottland te verkrijgen.
IN EEN TE BATAVIA gehouden persconferentie, heeft Luitenant-
Admiraal Helfrich rake en scherpe woorden gezegd. De admiraal
herinnerde er allereerst aan, dat hij de Japansche capitulatie in de
baai van Tokio mede-onderteekend heeft, niet als vertegenwoordiger
van Nederland, maar als vertegenwoordiger van het Koninkrijk der
Nederlanden en bijgevolg ook van Nederlandisch-Indië, dat een deel
is van het Koninkrijk. In dezen oorlog is het Koninkrijk als geheel
betrokken.
ZOO is in het document van de
Ja_pansche capitulatie opgeno
men en als gevolg daarvan, kan
van een onafhankelijk worden van
Indonesië geen sprake zijn. Naar
mijn meening, aldus de Admiraal,
moet in de eerste plaats de'voor-
oorlogsche verhouding tusschen
den archipel en Nederland her
steld worden tot zooals het in
vredestijd was. Dan pas zal het«
oogenblik voor besprekingen ge
komen zijn. Sprekend over de
houding der Britten, zeide de Ad
miraal zich dikwijls te hebben af
gevraagd. wat de redenen waren,
waarom de Britten bij hun aan
komst op Java niet het standpunt
hebben ingenomen van „en nu
geen gekheid". Waarom hebben
zij nooit gezegd: „dit is Neder-
landsch gebied". De Admiraal
vervolgde: „Gij allen weet, dat ik
geen politicus ben en ik wil het
nooit worden. Een van beide, of
ik mis tact, of ik ben te recht
streeks voor het diplomatiek spel.
Ik ben een zeeman en "heb zeelie
den onder mijn bevel en ik ben
trotsch op Nederland als zeeva
rende natie."
Met betrekking tot de sterke
anti-Nederlandsche gevoelens in
het midden-Westen en aan de
Westkust van Amerika, vroeg de
Admiraal zich af, of men niet iet
wat bevooroordeeld is. Spr. keerde
zich tegen de Australische arbei
ders die onze schepen beletten uit
te varen en zoodoende medische
en andere voorraden onthouden
aan hen. die deze zoo bitter noodig
hebben. Als er geen Nederiand-
sche en Noorsche zeelieden waren
zou Australië er thans slecht aan
toe zijn en als er geen Nederland.
sche en Noorsche zeelieden waren
geweest, die naar Engeland voe
ren met 8 millioen ton aan
scheepsruimte toen zelfs de
blauwdrukteekeningen voor Li-
berty-schepen nog dingen in de
toekomst waren, dan vraag ik me
af, aldus de Admiraal, wat er ge
beurd zou zijn in den strijd in de
Atlantische Oceaan. Tenslotte zei
de Admiraal, dat wanneer we Ne-
derlandsch-ïndië vergelijken met
soortgelijke landen in Afrika, Azië
en Amerika, wij nog altijd veel
beter werk hebben gedaan dan
ieder ander.
Het woningvraagstuk op Walcheren, waar duizenden wonin
gen verwoest of onbruikbaar geworden zijn, is niet makkelijk
op te lossen. Om zooveel mogelijk in de behoefte te voorzien,
worden overal noodwoningen gebouwd. Houten huisjes, die
binnen enkele uren „onderdak" zijn, worden aangebouwd.
Anefo P
De UNO zal een nieuwen oorlog
verklaren, een oorlog tegen de
microben. De commissie voor eco
nomische en sociale aangelegen
heden heeft besloten een commis
sie op te richten, welke de vor
ming van een enkele wereldge
zondheidsorganisatie in behande
ling zal nemen. „Wees niet be
vreesd voor dezen nieuwen oor
log", zoo zeide de Chineesche af
gevaardigde Dr. Chang, het is een
oorlog tegen ziekten. Maar het zal
er een zijn, welke zal worden uit
gevochten met bloed, zweet en
tranen voor het welzijn van de
menschheid.
ROOSEVELT zou de Azoren als
vestigingsplaats voor den UNO-
zetel gewenscht hebben.
IN ROME waren gisteren
alarmeerende geruchten in
omloop over den gezondheids
toestand van Z. H. den Paus,
aangezien eenige audiënties
plotseling waren afgelast. In
welingelichte kringen wordt
evenwel medegedeeld, dat er
geen enkele aanleiding tot on
gerustheid bestaat. Weliswaar
lijdt de Paus aan een lichte
griep maar men hoopt, dat de
rust. die Z. H. zal nemen, er
toe bijdraagt om de ziekte
verschijnselen, die gistermor
gen aan den dag traden, te
doen verdwijnen. In het pro
gramma der audiënties voor
heden is althans geen wijzi
ging gebracht.
ALWEER DE LIEFDE
k^ORGEJV zullen we het op-
nieuw hooren in de kerk.
Maar het is goed, nu alvast
onze oor en te spitsen. Want op
de beoefening van de liefde, op
de echte, ware naastenliefde
moet voortdurend worden ge
hamerd. Omdat er nergens
zoo'n tekort aan bestaat als
aan liefde in Christus en om
wille van Christus. Zien wij in
onzen evennaaste wel het lid
maat van Christus? Hij is ge
doogt evenals wij. Ook hij is
kind van God. Ook in hem
leeft Christus. .Wij, u en ik en
hij, wij zijn allen kinderen van
éénzelfden Vader. Eén geheel,
één gemeenschap maken wij
uit: tot het ééne mystieke
Lichaam van Christus zijn wij
allen geroepen. Luistert mor
gen goed naar het Epistel. Het
geeft u een heel program mee
voor de komende week. Daar
kunt ge op teren. Dat is voed
sel voor uw geest, voor uw
ziel. Luistert: „Verdraagt el
kander en vergeeft elkander,
wanneer iemand wat tegen u
heeft". Waarom? „Omdat de
Heer ook u heeft vergeven,
daarom moet ook gij elkander
vergiffenis schenken". Dat is
Christen-zijnWanneer be
ginnen we ermee?
MARCUS
In den Katholieken Radio Gids
van deze week schrijft Prof. Dr. J.
B. Kors O.P. het volgende artikel:
WELJ-iICHT zal het velen onder
u belang inboezemen, hoe
het met den K.R.O. op het oogen
blik onder velerlei opzicht gesteld
is. Uit de voorafgegane K.R.O.-
Gidsen. uit couranten- en radiobe
richten- zal het u wel duidelijk
zijn, dat er een geheel andere toe
stand op radio-gebied geschapen
is dan dien wij kenden van vóór
den oorlog Vroeger hadden de Om_
roepvereenigingen, en dus ook de
K.R.O.. den geheelen radiodienst,
behalve de zenders, in eigen han
den. Zij maakten niet alleen hun
eigen programma's op, doch had
den ieder hun eigen studio, eigen
technischen dienst, eigen omroe
pers en reporters, eigen appara
tuur, eigen reportage-wagens,
eigen orkesten en ensembles, kort
om, de geheele uitvoering hunner
resp. programma's verzorgden zij
ook zelf. Op het oogenblik is daar
van alleen de programma-voorbe
reiding overgebleven. De geheele
uitvoering echter dezer program
ma's. met alles wat daartoe be
hoort, geschiedt door de Stichting:
Radio-Nederland in Overgangstijd.
Wel is er, wat omroepers, reporters
en regisseurs betreft, voo zóóver
rekening gehouden met de verlan
gens van de Omroepvereenigingen,
dat deze om het eigen karaktor der
resp. programma's en de rol, die
zij ook in de programma-voorbe
reiding te vervullen hebben, bij
de OmroepOvereenigingen gedeta
cheerd kunnen worden. Vandaar
dat u het door den K.R.O. verzorg
de programma-deel nog door de
oude bekende en u dierbare stem
men hoort aankondigen.
De programma-voorbereiding
onderging echter ook den invloed
dezer verandering. Door een alles
zins redelijke inschakeling eener
coördinatie-commissie, alsmede
doordat én de Stichting én de
Departementen mede programma-
stof inbrengen, waarbij de laatste
nog een aanmerkelijk aantal be
paalde en juist de beste zenduren
opeischen, heeft de programma
ssamenstelling aan autonomie in
geboet.
De Omroepvereenigingen heb
ben echter, zooals u bekend is,
deze regeling, zij het dan met te
genzin, aanvaard, en daarbij de
studio's en de daarbij behoorende
zendapparatuur aan de Stichting
Radio Nederland ter beschikking
gesteld onder beding, dat eigen
programma-stof zooveel mogelijk
uit eigen gebouwen zal worden
uitgezonden en dat bij het gebruik
dier gebouwen met, het karakter
van de betrokken Omroepvereeni-
ging-eigenaresse rekening zal wor
den gehouden.
En thans iets over onze pro
gramma's Het is voor iedereen be
grijpelijk dat bij zulk een plotse
linge inschakeling van de Omroep
vereenigingen. in een geheel nieu
we radio-constellatie de program
ma's voorloopig nog veel te wen
schen zullen overlaten, heel in 't
bijzonder, wijl er nog zoeveel te
regelen valt èn door de Stichting
èn door de Omroepvereenigingen
afzonderlijk. Doch dit alles hopen
wij te boven te komen binnen af-
zienbaren tijd.
Wat den K.R.O.-Gids betreft,
onze luisteraars zullen er ons niet
hard om kunnen vallen, dat wij,
gezien den beperkten papiervoor-
raad, met plm. 25.000 exemplaren
de 65.000 abonnementen welke zijn
binnengekomen en die wel duide
lijk de aanhankelijkheid van het
Katholieke volk voor den K.R.O.
aantoonen, niet kunnen honoree-
ren. Moge spoedige stijging van
den papiervoorraad hierin verbe
tering brengen.
De Senaat van de Leidsche Uni
versiteit heeft besloten het eere
doctoraat in de rechtsgeleerdheid
te verleenen aan Winston Chur
chill, waarbij prof. mr. R. P. Cle-
veriniga te zijner tijd als promo
tor zal optreden. Het ligt in de
bedoeling, dat de nieuwe doctor
deze hooge "onderscheiding der
Leidsche Universiteit in Leiden in
ontvangst zal komen nemen,
waartoe een bijzondere zitting
van den Academischen Senaat
zal worden bijeengeroepen.
