EEN LEEKENSPEL-WEEK
MEN VERWACHT INMEE;
Onder de oppervlakte
der wereldzeeën
J
IGEN
INDIE?
SS is
Itsdienst
.der lost
op I
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
PROBLEMEN EN
BELOFTEN
„Ik wil dat mijn volk
God in schoonheid
dient"
V..
De O 24 in Hollandsche haven
Goede paraplues als het
gaat regenen
kroniek
Een nieuw provinciaal
der Redemptoristen
BULGARIJE BREEKT
MET FRANCO
LPRIL 1946
en 20 K.M.
jaar.
volgt
oterlefcex-
lïettwe wejj
- Dip: naar
pk; OostdüjS:;
"aotsclrermer;
kr Oterle-
te Drie-
Naarder,
lorn; linksaf
[eek; Bipr tot
reg; Ornval;
Rust te
18 April
[en verhaal
tosschen de
een trans.
|ers» waarbij
levrijd wer.
ïnlieEitingen
van Kalis
dót trans.
Dit is on.
^tstem op de
[moment dat
Derderij van
waar bun
i de meisjes
[chers niede.
tj bet onder,
te recherche
i „Ruys".
assagierslijst
met de na.
lalrieerenden.
loze bureaux
rage.
|e regeering
(girheid ver-
vlucbtelrn-
I personen in
luiten.
I bijzonder ge-
besloten, dat
lie afgeloopen
Jde Germaan-
(etredien. wel
moeten wor-
publieken
:hfen
IGROENTEN-
(ri| 2000 Kg.
11700 kg. prei
Ikg. witlof I
ZUIDEE5-
April. Witlof
sia II 4.9»—
3E. IT AprS
-17.3»; prei
witlof I 62.
26 April. Spi-
postelein Q.I9
prei 190.22;
T10; radijs
'oer 21—0-33;
latten 39.9®;
bosselderg
«oor kleinen
10 te tellen.
voor groote
iar hart zal
Juzzfe is het
^an den rook
fcs tertxgkee-
et voor Moe-
ieeligst haar
besteden,
is Moeder
vter en daar-
een goed
zie opgelost.
Gruyter met
om met het
ad te komen,
weer cassa-
gulden aan
er één gulden
|oe dat kan?
akoopen be-
fcr aanmerke-
|roflteert ook
(Advertentie)
ZATERDAG 27 APRIL 1946
DUN A TOT VERVELENS TOE wordt in onze dagen gesproken
en geschreven over den wederopbouw van ons vaderlanden
tot eenzelfde kwantum worden geschriften en gesprekken
gevuld met geweeklaag over de vervlakking van onze tegen
woordige jeugd, die toch de hoop der toekomst is.
Tot vervelens toe, want het is er juist zoo mee gesteld als
met de onderwijsvernieuwingwaarover ieder wel den mond
maar helaas niet de handen vol heeft.
Des te verheugender is het daarom, eens de aandacht te kun
nen vestigen op een stichting ,die nu reeds twaalf jaar in krach
tige daden omzet, wat vader Vondel in klinkende woorden aan
de opvoeders óók der twintigste eeuw voorhoudt:
,J5chölieren en opluikende jonkheid worden door spelen,
in talen, welsprekendheidwijsheid, tucht, goede zeden en
manieren geoefend en dit zet in de teere gemoeden van zinnen
een plooi van gevoegelijkheid en geschiktheid die hun tot
ouderdom blijven aanhangen."
Het is de stichting „Ons Lee.
kenspel", die onder leiding van
een idealist em volbloed regisseur
als Anton Sweers is, metterdaad
de schier bovezunnettschelijke taak
der cultureeie wederopbouw van
oas volk ter hand genomen heeft.
Wamt -dat deze taak iets bQ-
wemmanscïiielijks heeft, zal heden
ten dage wel niemand durven
ontkennen. Onbewust of bewust,
houdt ieder er zich van over
tuigd. dat het begrip cultuur tem
nauwste samenhangt mijn
overtuiging is zelfs: samenvalt!
met de begnjppen godsdienst
en zedelijkheid, geestelijk en tij
delijk welzijn.
Wanneer dan ook „Ons Lee.
kenspel", nauwelijks een jaar na,,
dg bevrijding, aen leekenspeL"
week organiseert in 's lands
hoofdstad, beoogt zij óaanmede
een doei, dat zeker verder reikt
dan de vrijmaking omzar jeug
dige fopneellstee van de hakken.
baarden-romantiek. die nog al
tijd welig tiert, in de tot uit den
treure gespeelde niemendaOeijes
of, wat_ missdhiem nog verfoeillij-
ker is, in de -tragisch-komische
opvoeringen van meesterwerken,
dié voorbehouden moeten blijven
aaa beroepsartisten. "t Gaat hier
niet om ee» cultuur-historische
verandering van tooneelopvattin.
gen,_ het gaaf hier om het zijn
of niet zijn van een waarachtige
beschaving!
Dit bleek heel duidelijk op den
Woensdagavond. Allereerst uit
de aanwezigheid van den heer
Rooswinkel, door wiens persoon
het Departement van Onderwijs,
Kunsten en Wetenschappen van
zijn belangstelling blijk gaf. Het
bleek uit de verzorgde, door
dachte inleiding over het geeste
lijk drama, welke Bernard Ver.
hoeven, de bekende literator, ten
beste gaf, en waaraan wij het
volgende omtleemeim:
Bernard Verhoeven:
«Het Geestelijk Drama"
In zijn geniaal debuut „Die
Gebuurt eimer Tragoedie" noemt
Friedrich Nietzsche de smart en
de humor de wezenlijke inhou
den van het drama. Zwoals een
mensen ter wereld koimt met een
kreet en rrnet tranen en hij eerst
later de bevrediging van den
lach vindt, zoo is de ontwikke
ling van élk drama in haar diep-
sten grond de ontwikkeling van
de traan naar .den lach. En deze
ontwikkeling voltrekt zich tus.
schen de 2 polen, die Nietzsche
verpersoonlijkt in de godenge
stalten van Dionysins, den God
van de „roes" en ApoEo, den
God van de „droom". Het diony-
sische, dat, binnen het christe
lijk denken gebracht, een begrip
wordt, waarin al wat naar het
levensmysterie heerwijst, staat
dan tegenover het apoffinische,
dal, verchiristelijkt, het jmemselie-
lijke, het persoomlijkuiiiienschfilij-
ke aanduidt.
In het Grieks che 'drama nu
maakt .zaak het menachelijkie
langzamerhand los van het my_
thisebjümystisehe, van den cultus,
waarmede het vertoornden was
geweest; een proces, dat in de
dramatische ikumsit van Euripides
welhaast (ten einde loopt.
jEe&zElMe •ontm'ükfcelTTigsgamg ver
toont obSc 2iBt nnMfleleeaiüttSElie
drama. Maar zijn geTioortelmef
is veel edeler dan die van het
antieke -drama, omdat Jaet mid del-
eeuwsche imyslieriespel de stof
voor zijn handeling jpatt niet uit
een doofle myilb®., maar rail het le
vend, altijd zich hernieuwend,
ikrulso^fer van it JSIieuw Verhoud.
I>aar,Qm is dit mysteriespel ook
meer dan een zichtbare voorstel
ling,, het is veel meer de hande
ling zteM. Is flat niét de schoon
heid van de dramatische plechtig
heden der Goede Week? Ja, doet
deze waarheid niet heel de litur
gie leven en schit&eren? ©oor het
onmiddellijk contact mei het my
sterie, verka-ijgt de handeling jets
van dat ïijdelooze dat mpn pro-
heeTt te vatten in .de woorden
"het staande nütf.
Z>00 verschijnt ook in Ekjerlyc niet
cleze of gene mensch, maar de tijde-
loxoze anienseh ten tooaaeele, denkend
en haimidetecLd., ladend en strijdend als
ieder vaan ©ms. Zoo wondt Eiosrlyc een
synmbool van alle tijden, voor alle tij-.
•im, een schoon symbool; een wezen
- op (de <srens van. twee werelden i de
wereld van het lbo ven pers o omlijk-
teeojrwjge esm de wereld •van het tijde-
hjjk-'diiep-inm en&clieHijke, Tipi-n ^jeheian-
zirrmig *w»ezen echter, •waarvan Hi^el
niet ten onrechte zeidedat de geest
het niet in vorm vermag te te vatten.
IDe Middeleeuwen ontdekten den
merrsch offieieel in de Renaissance
maar eigenlijk was dfeze onMekMng
reeds een voldongen ieita toen een
gotoseh kimstenaar de weergalooze
senlptammr van Obarti^ vmoehtte.
Maar de kracht van een christelijke
leveraslbeschonwiimg Mef deze ent-
dekte menseh terstond omli-oog in.
de sfeeren van het eeuwige. En zoo
sterk >\vs& deze kraait, dat zag haar
werkamiie aaog deed gevoelen diep inJ
Renaissance, toen de moderne^
m ensela. zichzelf en de anderen in
de bloot natuurlijke levens'ruimte
heralbwvüMigltieWant zelfs Se de
meest rnensehèlajjike dransa"s van -jn
Shakespeare lichten hier en daar de
eeuwig'heidsaccenten op als sterren
in'den nacht. Hlet ehris'telijik-geesiué-
lijk element bleef ''t drama hezielen
Het was levend iLm de 'Spaaaaseibce
tooneeaiiteiathnnnq^ die door geen Re
formatie geschokt tos, iin. een vorm
die door -de Renaissance aanzienlijk
vetraijkf werd. Het was de ziel van
het JemietenttoimBel, het Barokke
tckoaaeel, het was ids stuwende kracht
in de laatste dramaturg van de West
Enropeesche beschaving; Vondel.
I^e Renaissamce bracht het indivi-
dtmalismie., het indavMnalisme bracht
een toenemende vereenzaming van
den menscto voort. IHEel geestelijk dra
ma verzonk in een lyriek van den
eenling. De laat-Renais^mcistssche
mens groeide aait hoven zijn n nrmm.
Daareaaa vindt imen "geen groote dra-
matfnrgen meern iiitgezonalerd wellicht
de Woordeiling kbsen,, die in zijn
drama's den TDehermerisch ten too-
nesle voert.den hater en moorde
naar van iedere geordende maat
schappij.
Wanhopig zoekt omzg moderne tijd
naai' 'een nieuwe '.sterke dramatische
kaanst. En zooals het drama van de
Renaissance zijn nnitgangspwnt vond
in de nieuw-ontdekte derde dimensie
zoo zal het moderne drama wellicht
zijn vertrekpunt vinden in de door
onze generafees ontdekte vierde di
mensie.
Wat het huidige drama kenmerkt
(dat is het Tb.eseï der teetrekkekjfekeid
van alle dingen,, het bewi^tzijn van
vj®reM oneandage kleinheid, de
ontdekking van de Jiaikr okosmosdat
as aanvaajr ding van het onteenader-
feare, onteenoemfeare,, dat wij vierde
dimensie noemen..
Maar hoe het "moderne mysterie-
spelj het modern geestelijk drama
zich ook zal ontwikkelen^ het zal le
ven tussehen de polen,,die altijd de
zelfde zdij.n en blijvenMensch en
Mystei'ie.
©s opveenng van
^Elckerlye".
Dat het bij de hettendaagsetoe
leetoem-toomieelfcurist imiet alleeai
maar .gaat ram èlea uiterRjhen
vorm, bleek tenslotte ook uit de
opvoering vau .iIe middeleeuw,
seae moraliteit „Eiciksriyc", die
dezen avond besloot. Want de
diepe levenswijsheid, 'waaruit dit
gave kunstwerk voortspluit, dreef
zich door alle vormen, de goede
zoowel als de minder goede, de
zaal in en greep ieder, die niet
ooren en oogen ervoor sloot, on
weerstaanbaar aan. „Elckerlyc";
de tijdelooze menseh, wordt door
den dood opgeroepen om voor
God te verschijnen Vol schrik
om de voorbije zondige ganietin.
gen en het komend ooTdeel Gods,
zoekt Elckerlyc een metgezel, die
bereid is met hem den iaatsten
tocht te ondernemen en mede
voor Gods rechterstoel te ver.
scbdjnen. Maar geen zijner aard-
sehe vrienden is daartoe bereid.
Door kennis tot inkeer gebracht,
en door de biecht van zijn zon
den verlost, vernedert hij zich
door geesetslagen, maar ver
werft zich daardoor het geleide
van de deugd met haar vrien
den en vriendinnen.
Deze -ware inhoud vond een
schoone verbeelding, dank zij de
moderne bewerking van Jan'
Engelman, waardoor het werk
dichter bij den modernen toe.
schouwer werd gebracht. Ook de
rolkennis was voortreffelijk.
Minder goed was somtijds de
voordracht „Die doof' bv. bieef
te nadrukkelijk om en nabij zijn
grondtoon spreken, waardoor de
declamatie vermoeide en ver
vlakte. Elckerlyc declameerde
dikwijls ongelijkmatig en deed
door schielijk neerspringen op de
accenten denken aam hef onbe
redeneerde tempo rubato der ro.
mantieke muziek. „Kennisse"
heeft zich nog niet geheel weten
los tie maken van het euvel, dat
onder den naam „graaltoon" be
kend staat, die eigenaardige recL
tafieve gaiim-toon, die goed
hoorbaar, maar miets-zeggend is.
Dat de costuums niet bevre
digden» moet geweten worden
persoonlij kte •abstracties smaak.
aan de moeilijke taak om ver.
vol en tegelijk karakteristiek aan
te kleeden. Ook het décor vraagt
m.i herziening in dien zin, dat
met behoud der sobere stylee.
ring toch gestreefd dient te
voorden naar een afwisselender,
rijker décor. Het ware wordt ge.
kenmerkt door eenvoud, maar
niet alle eenvoud kenmerkt het
ware.
Aan inleiding en opvoering
ging 'n gedachtenwisseling voor.
af, waarvoor groote belangstel,
ling .bestond. Dat het daarbij
■openhartig toeging, moge blijken
uit een vermaning in vragenden
vorm, al of niet als zoodanig be
doeld, van een der eerwaarde
aanwezigen, om zich, liever dan
in te gaan op allerlei onderwerp.
jes, te beperken tot een uiteen,
zetting van de groote problemen
in en rond het moderne leeken.
spel. Deze opmerking omlijnt de
beteekenis van deze leekenspei.
week zeer scherp.
Want deze leekénspelweek mag
zeker niet worden beschouwd als
grondleggend te zijn voor het
leekentooneel hier te lande.
Daarvoor is een wijsgeerig.we.
tenschappelijke behandeling der
brandende problemen een eerste
voorwaarde. Brandende proble
men als daar zijn: de aestheti.
sche opvoeding der jeugd, de
aesthetische normen, Kunst er
Leven, Kunst en maatschappe
lijke samenleving, Kunst en Re
ligie etc. etc. De organisatoren
van deze spêl.week laten liever
de problemen .voor wat ze zijn
en blijven practiseh. Dit is hun
goed recht, ^natuurlijk. Maar is
het dan niet óns goed recht, de
wensehelijkheid te bepleiten van
een instelling of periodiek, waar.
in deze problemen kans van op
lossing maken?
Maar waarom zou „Ons Lee.
kenspel" deze instelling niet kun.
nen zijn of de uitgave van zulk
een periodiek kunnen verzorgen?
Zij is de eerst aangewezene en
zij heeft de gunstigste mogelijk,
heden.
Waarom dus niet?
.Enziedaar, waarom wij
hierboven naar aanleiding van
deze leekenspel.week schreven;
problemen en beloften
Drs EVERT JAN'KONING
QEZER DAGEN keerde kwartiermeester Jan Möhlman terug
in het huis in de Spanjaardstraat, vanwaar hij zes .jaar
geleden vertrok om zijn diensten het Vaderland aan te bieden.
Na de capitulatie van de Vesting Holland nam hij nog deel aan
den strijd in Zeeland, week vervolgens uit naar België en
Frankrijk en stak ten slotte van Boulogne over naar Albion.
Na een gespecialiseerde opleiding werd hij geplaatst op den
onderzeeër O 23.
„Alles was zoo gewoon".
Voor sensationeele nieuwtjes
zijn we ook bij kwartiermeester
Moblmsn. aan het verkeerde adres.
Er is niets bijzonders gebeurd
althans: de herinnering aan het
onaangename is tegenover de
prettige ervaringen weggevallen.
Met de O 23 werd gepatrouilleerd
langs de Noorsehe kust, in de
MiddEhandsehe Zee, in de Indi
sche Oceaan en ia Straat -Malak-
ka. Op Maiakka werden comman
do's afgezet, die na eenige dagen
otaerveeren aan den wal, weer
door de boot werden opgenomen;
op de convaoiroute Gibraltar
Engeland speurde de bodem naar
Dmtsche raiders. Maar eigenlijk
is het niet Se moeite waard om er
over te praten!
Toch waren de verrichtingen
van de O 23 en zijn bemanning
van dien aard. dat het Hare Ma
jesteit op 23 April 1942 behaagde
den dank van de natie te betuigen
door het verleenen van het Bron
zen Kruis „voor moed, bekwaam
heid, volharding en plichtsbe
trachting". En deze eigenschap
pen komen er wel aan te nas, wan
neer een vijandelijk schip onver
hoeds met het boordkanon buiten
WINSTON CHURCHILL
ONTVANGT IN
LEIDEN 'HET
EERE DOCTORAAT.
MOEDERDAG.
INTERN.CONFERENTIE
TE WASHINGTON OVER
DE WERELD VOEDSEL^
M53IICBD
DISTRIBUTIE
gevecht moet worden gesteld of
wanneer zooals bij de laatste
gevechtspatrouille voor Celebes
gebeurde de heele bemanning
op hor.derdtien meter diepte zit
al te wachten welke Japan sche
dieptebom de huid van de boot
zal openscheuren.
Home again.
Gedurende een maand of jwee
hebben schip en bemanning thans
gelegenheid om uit te rusten. Na
dat de bemanning nog eenigen tijd
bewakingsdiensten heeft verricht
bij de intemeeringskampen te Ba
tavia, is die boot op 8 April den
Nieuwen Waterweg binnengeloo-
pen, dezelfde weg. waaruit hij zes
jaar geleden in onvoltooiden staat
op het nippertje tusschen de
kwistig rondgestrooide mijnen
dóór wist weg te glippen. H. M.
de Koningin kwam persoonlijk
schip en bemanning inspecteeren
en dat bezoek hebben de mannen
van de Marine zeer gewaardeerd.
Wanneer wij met een geurige
cigaret 't is beslist een Egyp
tische! in 't hoofd, opstaan en
Jan Möhlman de hand drukken,
valt ons oog op een tros bananen,
die aan de wand te prijken hangt.
De kwartiermeester vangt onze
blik op; „Uit Gibraltar" zegt hij
glimlachend.
En zuigend aan den Egyptenaar
denken we hardop: „Tja, dat heb
je zoo...." jR.
In hei hoofdkwartier van maar
schalk Montgomery m Duitsch-
land, Bad Oeyhausen, heeft een
plechtigheid plaats gehad, waar
bij de, maarschalk afscheid heeft
genomen van zijn manschappen.
-Montgomey zal naar Engeland
vertrekken om zijn nieuwe func
tie van chef van den Britschen
generalen staf te aanvaarden. In
zijn afscheidsrede verklaarde de
maarschalk onder meer, dat men
vertrouwen moest hebben in de
leiders. „Zij zullen er voor zor
gen, dat ge goede paraplues hebt
wanneer het begint te regenen".
POLITIEK
SCHAAK-
TOURNOOI
IN PARIJS
EERSTE MOEILIJKHE
DEN hebben zich reeds
voorgedaan op het internatio
nale (politieke) schaaktour-
nooi, de conferentie der Vier
Ministers van Buitenlandsche
Zaken, te Parijs. De concrete
besprekingen over de Vredes
verdragen zijn begonnen. Uit
de verschillende-berichten valt
al te concludeeren, dat het pad
der conferentie niet over .rozen
loopt. Ten aanzien van Italië
hebben we het groote obslakel
der Russische eischen: beheer
over Tripolitanië, aandeel in
de Italiaansche vloot, en het
peuleschilletje van 75 mïllioen
pond sterling schadevergoeding
voor Rusland, Joego-Slavië,
Albanië en Griekenland! Als
nieuwe moei
lijkheid ten
aanzien van
het Duitsche
probleem, is
er nu een ver
zoek van Tsje-
cho Slowakije,
om verlegging van de grenzen
met Saksen en Silezië, uit vei
ligheidsoverwegingen. Amerika
neemt het op voor Oostenrijk
en wil dit als een bevrijd land
beschouwd zien en niet langer
als een vroegere satelliet van
Duitschland. Ten aanzien van
Duitschland, is de kwestie van
Rijn- en Rhurgebied het moei
lijkst. Frankrijk wil de kwes
tie van de Westelijke grens op
der. voorgrond dringen. De
Belaivch - Nederland-sch - Lu-
xemburgsche meening, pas
door minister Spaak nog ver
dedigd, dat dit geen exclusieve
Fransche zaak is. wordt door
Engeland gedeeld. Dit heeft
Bevin op de conferentie te Pa
rijs blijkbaar duidelijk te ken
nen gegeven, al vertelt het
offic ieele communiqué daar
niets van. Bevin wilde niet
alleen de kleine landen aan de
zee in deze kwestie betrekken,
maar ook de DominionsOok
Spanje zou in Parijs aan de
orde komen, in concurrentie
met New York. waar de Vei
ligheidsraad nu besloten heeft,
een commissie te benoemen,
die de Spaansche kwestie drin
gend onderzoekt, documenten
verzamelt en ten spoedigste ge
documenteerd rapporteert. In
Spanje is men zeer boos over
de critiek en den laster, die in
den Veiligheidsraad over Span
je is uitgestort. De pers is una
niem van meening, dat even-
tueele pogingen van de com
missie, om in Spanje onderzoek
te doen wat niet de bedoe
ling schijnt te zijn afgewe
zen moeten worden: men wil
de heeren niet ontvangen
Intusschen doet België nog een
duit in het Spaansche zakje
over de kwestie-Degrelle, de
Rexistenleider, die nog maar
steeds niet uitgeleverd wordt.
Pater M. Mol van de Congrega
tie van den Allerh, Verlosser, die
sedert 26 April 1939 Provinciaal
der Nederla idsche provincie der
Paters Redemptoristen was, is op
76-jarigen leeftijd als zoodanig
afgetreden. Tot zijn opvolger is
gekozen Pater Ch. Donker, sedert
1942 werkzaam aan de alg. hulp
kerk van O.L.Vr. aan de Keizers
gracht te Amsterdam en Procu
rator van de Nederlandsche Pro
vincie.
De nieuwe Provinciaal, die 47
jaar oud is, trad op 29 Sept. 1918
in de Orde der Redemptoristen en
werd vijf jaar later te Wittem (L.)
tot priester gewijd.
Het Bulgaarsche Nieuwsbureau
maakt bekend, dat Bulgarije zijn
betrekkingen met het Spanje van
Franco verbroken heeft.
