Vrijlating politieke gevangenen
Persvrijheid heeft grenzen
Eén stem
Nieuw Noordhollandsch Dagblad
3
Heeft de minister 'n rekenfout gemaakt?
Vacantie? Best!
Doe mee
stemt K.V.P.
CONSTITUTIE
De nieuwe spelling
Bonnen in pensions
SOBRIëTAS HERLEEFT
Vastrecht bij de
Ned. Spoorwegen
doorslag geven
1949 heilig jaar
RAKt WOORDEN VAN
KARDINAAL GRIFFIN
Woorden van den Paus
tot de Amerikaansche pers
ROMME
DE REACTIONAIR
Een oordeel over
minister Jonkman
DONDERDAG L8 JULI 1946
Zware problemen van
„lichte gevallen"
Veel beroering is teweeg
gebracht door minister Heel's
verklaring, dat van de nog
resteerende 70.000 politieke
gevangenen, circa 45.000
„lichte gevallen" voorwaar
delijk in vrijheid gesteld zul
len worden; beroering bij
voor- en tegenstanders.
Buiten de kampen denkt
men aan de gevolgen van
dezen maatregel; in de kam
pen domineert de mensche-
lil'ke vraag: ben IK een licht
geval?
Daarin ligt. n.l. de sleutel van
het probleem. Want wat is eigen,
lijk een „licht geval". Wie op dit
thema doorborduurt, komt tot de
conclusie, dat de sleutel zooals de
minister die door zijn maatregel
heeft laten aanmaken heelemaal
niet past.
Men is geneigd zich af te vra
gen of bij den minister heeft
voorgezeten de „lichte gevallen"
vrij te laten, dan wel ae inter
neringskampen te ontlasten met
d'e vrijlating van 45.000 delinqu
enten.
In het eerste geval is 's mi.
nisters schatting, dat daardoor
45.000 man vrij zouden komen,
een zwaai in de lucht; in het
tweede geval zijn de aangelegde
normen voor de vrijlating veel te
stroef.
Een en twintig vragen.
De P.R.A.'s in den lande heb
ben hans instructie gekregen,
lange lijsten van welgeteld een
en twintig vragen in te vullen,
vragen over de in den bezet
tingstijd door den delinquent
vervulde functies en door hem
gepleegde wandaden.
Valt hij niet onder die een en
twintig „zware" gevallen, dan zal
voor den betrokkene zeer bin-
kort de deur naar de vrijheid
worden geopend.
Maar juist d'ie een en twintig
vragen dreigen het struikelblok
te worden. In ons P.R.A.-district
in den kop van Noordholland b.v.
bevinden zich thans nog circa
1500 geïnterneerden.
Past men op hen het systeem
der een en twintig vragen toe,
clan zal blijken zoo is het oor
deel van insiders dat daarvan
slechts hoogstens twintig tot vijf
en twintig in vrijheid gesteld
zullen kunnen worden omdat zij
een „licht geval" zijn. Dit is een
percentage vain anderhalf pro
cent. Minister Beel denkt echter
met zijn 45.000 van de 70.000 ge-
interneerden te komen tot een
percentage vrijlatingen van Vijf
en zestig procent. Nu weten wij
wel, dat ons P.R.A.-district
geen maatsjaf is voor geheel Ne.
derand'. Alkmaar is immers ver
rassend snel door honderden
dossiers heen geschoten. In de
groote centra, als het district
Amsterdam en niet te vergeten
Utrecht, liggen de cijfers zeer
zeker ongunstiger. Daar zijn nog
vele lichte gevallen. Maar de P.
R.A.-rechercheurs die dagelijks
in tientallen dossiers snuffelen,
zien geen kans om aan 's minis
ters berekening van 45.000 vrij
latingen te komen. Volgens hun
serieuze schattingen, zal men het
door de zeef der een en twintig
vragen hoogstens tot een vijf. tot
tienduizend man kunnen bren
gen. Dat lijkt dus heelemaal niet
op de rekensom van den minis
ter. Gaat men zóó door, dan is
een fiasco verzekerd. Wil men
succes hebben, dan zullen er dus
andere maatstaven moeten ko
men voor het begrip „licht ge
val".
Wat is een „licht geval*'?
Op die befaamde lijst der een
en twintig vragen, schijnt o.m.
voor te komen: „Was geïnter-
Maar ook stemplicht
Laat geen stem verloren
gaan op 26 Juli
Dan is er weer verkiezing
voor den gemeenteraad
neerde N.S.B.-groepsleider, bur
gemeester, etc.?
Wanneer het antwoord beves
tigend luidt is het voor den ge-
interneerde al fout. Dan is hij
een „zwaar geval" en zal hij nog
moeten wachten wie weet hoe
lang.
Er schuilt groot gevaar in de
ze eenheidslijst. Het kaïn toch
zijn, dat een groepsleider van
Lutjekolhorn een heel onbetee-
kenend mannetje was, die geen
kip heeft kwaad gedaan en de
groepsleider van Amsterdam
misschien een „zware 'jongen"
van den politieken misdaad.
„Lichte gevallen". Misschien is
er geen begrip, dat moeilijker te
begrenzen is. Het is ook een be
grip, dat slijt met den tijd. Wat
onmiddellijk na de bevrijding
aangezien werd voor een zwaar
geval, wordt nu vaak als licht
gekwalificeerd. Een brood-N.S.
B.-ertje was na de bevrijding
wegens zijn lidmaatschap van de
partij een zwaar geval. N u
veertien maanden later, haalt
men er de schouders voor op en
zegt; „Och hij deed geen kwaad,
onbeteekenend geval"....
Zoo is, in den loop der na-oor-
logsche maanden het begrip
„zwaar geval'* steeds meer ver
legd naar het „lichte" genre.
Thans is een NSKK-er nog een
„zwaar geval". Hoe zal men over
een half jaar dit beoordeelen?
„Zwaar" wordt „licht", gelou
terd door den lijd.
Intusschen zit men danig in de
maag met deze onverkwikke
lijke liquidatie van bijltjesdag.
In de kampen is men door
's ministers uitlating hoopvol ge
stemd. Immers 45.000 van de
70.000 wil zeggen de vrijheid voor
zeven van elke tien geïnterneer
den. En heel begrijpelijk is het,
dat de weinige vrije uurtjes ge
vuld worden door de kansbere
keningen. Wij zijn benieuwd hoe
de minister het touw der bijzon
dere rechtspleging uit den knoop
zal halen.
Lichte gevallen scheppen wél
zware problemen.
P. S.
il
In verband met de protesten teil opzichte van de petitie, welke doo-r
de West_Indische delegatie aan H. M. de Konningin werd aangeboden,
werd dezer dagen in het Rif stadion op Curacao een massavergadering ge_
houden. Op deze bijeenkomst werd een resoluüie aangenomen, waarin
o.m. tot uitdrukking werd gebracht dat de wenschen; vervat in de petitie;
ook de wenschen zijn van duizenden inwoners van Curacao ui alle lagen;
groepen en kringen der bevolking. ANP.
Van officieele zijde vernemen,
wij betreffende de nieuwe spel-'
ling het volgende: De officieele
schrijfwijze van de Nederland-
sche taal zal, indien het desbe
treffende wetsvoorstel wordt aan
genomen. de spelling volgens De
Vries en Te Winkel zijn met in
achtneming van eenige verschil
len waarvan dé voornaamste
zijn:
1. De e wordt in open lettergre
pen niet verdubbeld. De ee blijft
echter aan het eind van een
woord en in samenstellingen met
en afleidingen van woorden op
ee.
2. De o wordt in open lettergre
pen niet verdubbeld. De oo'blij ft
in goochelen, goochem, looche
nen en samenstellingen en aflei
dingen daarvan.
3. Sch wordt alleen geschreven
waar de ch gesproken wordt. Sch
blijft in het achtervoegsel isch.
4. De uitgangen e en en van het
lidwoord een, van geen en van de
bijv, bezittelijke voornaamwoor
den alsmede de naamvalsuitgang
van lidwoorden voornaamwoor
den, bijv. naamwoorden of daar
mede gelijkstaande woorden mag,
behalve in staande uitdrukkin
gen worden weggelaten.
In de overgangsbepalingen is
vastgesteld, dat deze regels niet
gelden voor de aardrijkskundige
namen tctdat voor deze namen
een officieele spelling is vastge
steld. De schrijfwijze der bas-
aardwoorden zal nog nader wor
den geregeld.
Er wordt nogmaals op gewe
zen, dat vacantiegangers ver
plicht zijn in pensions hun bon
nen voor levensmiddelen af te
geven. Pensions ontvangen na
melijk geen toeslagen voor le
vensmiddelen en zijn geheel aan
gewezen op de bonnen van hun
gasten.
Hoewel Sobriëtas, de R.K. Ver-
eeniging tot besrijding van
drankmisbruik, niet zoo van den
oorlog heeft geled'en als het mee.
readeel der kath. vereeniginigen
zijn de afgeloopen jaren niet
zonder meer aan haar voorbij
gegaan. Met energie wordt echter
het herstel ter hand genomen. Er
is een nieuwe adviseur benoemd
en van verschillende zijden gaan
nu het drankmisbruik weer
toeneemt stemmen op om
meer actie. Ook hoopt men op
een spoedig verschijnen van het
orgaan „De Kruisbanier". Op 11
Aug. zal een Ariënsherdenking
te Maarssen worden gehouden
met een plechtige Hoogmis, too-
neelvoorstelling „Kinderen van
ons Volk'' van Antoon Coolen en
een plechtig Lof.
Ten gerieve van reizigers, voor
wie een algemeen abonnement te
kostbaar is en die vaak per spoor
moeten reizen worden door dé
Ned Spoorwegen vastrechttarief
kaarten uitgegeven van f35 p. m
voor de 2de en f24 per maand
voor de 3de klasse. Op vertoon
dezer kaarten kan men plaats
bewijzen tegen het halve tarief
bekomen.
kan den
als op 26 Juli de
gemeenteraads
verkiezing plaats
heeft.
Stelt u voor, dat een ze
tel voor de K.V.P. verlo
ren gaat omdat u om
een ongeldige reden niet
gestemd heeft! Gij zoudt
als staatsburger rust
noch duur hebben
Ten einde op waardige wij
ze het gouden priesterjubi
leum van Z. H. Pius XII le
kunnen herdenken, zal in
1949 het Heilig Jaar niet in
December, doch in April van
dat jaar worden geopenS. De
tegenwoordige Opperherder
werd op 2 April 1899 in de
huiskapel van mgr. Frances
co di Paola Gassitto tot pries
ter gewijd, waarna hij in de
basiliek van St. Maria Major
te Rome zijn eerste plechtige
Mis opdroeg. De geloovigen
uit de geheele wereld, die ter
gelegenheid van het Heilig
Jaar naar Rome zullen komen,
am den aflaat te verdienen,
zijn in de gelegenheid om te
gelijkertijd het gouden pries
terfeest van den Paus mede
te vieren.
Z. Eminentie Kardinaal Griffin
heefl te Londen in een toespraak
op de installatie-bijeenkomst van
den Katholieken Raad voor de
welvaart van Polen gezegd, dat
men zou wenschen, dat de gede
mobiliseerde leden van de Pool-
sche strijdkrachten naar hun
eigen land, hun vrouw en gezin,
konden terugkeeren. „Dit kan op
het oogenblik nog niet geschie
den. zeide de Kardinaal, daar
Polen geen regeering heeft, wel
ke vrijelijk door het Poolsche
volk zelf is gekozen en mannen,
die door Sovjetrusland verraders
worden genoemd, kunnen niet
gemakkelijk er toe gebracht wor
den om terug te keeren naar een
land, dat nog steeds onder Sov-
jetrussisohe overheersching staat".
Men moest daaropi. zeide de
Kardinaal, ten eerste deze kra
nige mannen helpen, totdat d'e
stand van zaken in hun eigen
land hun terugkeer mogelijk
zou maken en ten tweede pogen,
zoowel in het belang van die
mannen als van het geheale
Poolsche volk. een „vrijelijk ge
kozen Poolsche regeering over
eenkomstig de te Jalta en Pots
dam gedane beloften" te verze
keren. „Allen, die tezamen met
de Polen voor de vrijheid van
Polen hebben gevochten, ver
langen een nieuw Polen te zien
verrijzen, opgetrokken op de
hechte fundamenten van de be
ginselen der natuurwet en van 't
Atlantisch Handvest", voegd'e de
kardinaal er aan toe.
DE PAUS ontving een aantal
directeuren en redacteuren van
de voornaamste Amerikaansche
bladen en persagentschappen, d)e
momenteel een bezoek brengen
aan Geallieerde organisaties in
Europa. Tegenover de journalisten
verklaarde de Paus, dat hij pers
vrijheid noodzakelijk achtte, maar
zoo vervolgde Pius XII, zooals
elke andere vrijheid, die van han
delen, spreken en denken, heelt
ook de pers haar grenzen. Men
kan haar niet toestaan om te pu-
bliceeren wat slecht is of hetgeen
verkeerd geacht wordt en datgene
wat uitgedacht wordt teneinde het
moreele en godsdienstige gevoel
afbreuk te doen ofwel te vernie
tigen en daarmede ook de eens
gezindheid en de vrede onder de
volken. Eerder moet zij den
mensch behoeden voor het gei aar
om door materieele en egoistische
belangen geketend te worden en
daarbij het lofwaardige doel na
streven, de waarheid uit te dra
gen en recht en gerechtigheid te
verdedigen. De ondervinding
heeft reeds vaak bewezen, dat het
algemeen belang niet wórdt ge
diend door verdraaiing der feiten.
Zoolang verdachtmaking, wan
trouwen en het streven naar
schaamteloosheid de waarheid
verbergen voor hen, die er cecht
op hebben haar in het algemeen
belang te kennen, zal de wereld
niet uit den poel van onmensche-
lijk lijden en ongerechtigheid
kunnen getrokken worden waarin
zij verzouken ligt.
Wie geen regeeringsven twoor-
delijkheid draagt zooals de
Communisten kan gemakkelijk
allerlei fraaie of fraai-schijnende
wenschen bepleiten. Vooruitstre
vende wenschen stonden er in het
program van de KVP en niemand
it an ontkennen, dat de Katholieke
Partij, in bondgenooischap met de
Partij van den Arbeid, er toe
heeft medegewerkt, dat in het
program van de nieuwe regeering
een krachtig vooruitstrevend ge
luid gehoord wordt
Hier zien we. dat dank zij den
steun, dien de KVP blijkens den
verkiezingsuitslag in den lande
bezit, van de theorie van het pro
gram naar de werkelijkheid van
het regeerbeleid kon worden over
geschakeld.
Het is nu niet meer een partij
met een kleine fractie, maar een
partij met een grooten aanhang,
die de verantwoordelijkheid
draagt, welke bepaalde belang
wekkende dingen en hervor
mingen concreet aan de orde stelt.
Dat komt van de zijde van de
partij van Romme, steeds uitge
maakt voor reactionair en conser
vatief. En nog mooier wordt het,
als we erop letten, hoe Romme
niet de man van de goedkoope
kleine fractie, maar de man van
de verantwoordelijke katholieke
partij in de Tweede Kamer
heeft gereageerd op het belang
rijke punt in de regeeringsverkla-
ring, waar gesproken wordt over
de verdeeling van de stoffelijke
goederen. De regeering gaat daar
bij uit van de erkenning van de
hooge waarde van den arbeiden
den mensch en van het beginsel,
dat aan iederen burger de moge
lijkheid tot- arbeiden, alsmede een
redelijke bestaanszekerheid toe
komt.
Dit ging Romme den reac
tionair! nog niet ver genoeg.
Hij vroeg nadere inlichtingen aan
den Minister-President en liet een
allerduidelijkst anti-kapitalistisch
geluid hooren. Hij vroeg een radi
cale afzwering van het kapita
lisme en verwezenlijking van het
katholieke programpunt, dat groo-
tere spreiding van den eigendom
over meerdere kleine bezitters
verlangt.
De regeering heeft aangegeven
dat zij naar dat doel wil streven.
Nu moet nog duidelijker komen
vast te staan, met welke midde
len dat zal geschieden. De reac
tionaire Romme was niet tevre
den met wat de regeering in uit
zicht stelde. Hij verlangde meer
positieve dingen, meer houvast.
Want wij kennen ook uit zijn
redevoeringen zijn ondubbelzin
nige standpunt, dat aan iedereen
zoo gelijk mogelijk toegang moet
worden verschaft tot de stoffelijke
goederen. Dit is niet alleen chris
tenplicht, maar ook de eenige red
ding van onze samenleving als
gemeenschap van vrije menschen.
Een progressief geluid, dat open
lijk den strijd aanbindt tegen het
kapitalisme, noemde vorige week
de „Tijd" deze passage.
Ook hiermede heeft Prof.
Romme ten overvloede afgerekend
met het fabeltje van zijn reac
tionair karakter. En nu verwarren
wij niet graag de zaken van de
Tweede Kamer met die van den
gemeenteraad, maar als anderen
dat wel doen en volhouden
tegen beter weten, althans tegen
de feiten in dat er van de KVP
in de politiek niets is te verwach
ten, zoolang Romme de reactionair
de leiding heeft, dan zeggen wij:
houdt, ook bij de komende ge
meenteraadsverkiezingen de Partij
van Romme vast. want, wij weten
nu ten overvloede nog eens aller
duidelijkst, dat het die Partij
juist onder leiding van Romme,
waarachtig ernst is met de ver
wezenlijking van een radicaal
vooruitstrevend program op so
ciaal en economisch gebied.
In het „Laatste Nieuws" uit
Indië Van de Stichting Indië in
Nood" lezen wij in een beschou
wing over minister Jonkman o.a.:
„Van minister Jonkman is be
kend1, dat hij, ofschoon zéér ver
„links" staand, een open oog
heeft voor het bereikbare, het
practisch uitvoerbare. Men ver
telt dat hij met beide beenen
stevig op den grondstaat. Wij
mogen en moeten derhalve aan
nemen dat hij niet behept is met
de „verbeeldingskracht"-ziekte
van een Logemann en Schermer-
horn, doch met gezond versland
alleen datgene zal nastreven, dat
het welzijn van allen beoogt. In
dien deze veronderstelling juist
is, kunnen wij ons met zi.in be
leid volledig vereenigen ook wan
neer hij daaruit prioriteit aan c'e
moreel-, cultureel- en economisch
zwakken geeft."